مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

مرکز دانلود تحقیق رايگان دانش آموزان و فروش آنلاين انواع مقالات، پروژه های دانشجويی،جزوات دانشگاهی، خلاصه کتاب، كارورزی و کارآموزی، طرح لایه باز کارت ویزیت، تراکت مشاغل و...(توجه: اگر شما نویسنده یا پدیدآورنده اثر هستید در صورت عدم رضایت از نمایش اثر خود به منظور حذف اثر از سایت به پشتیبانی پیام دهید)

نمونه سوالات کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور (سوالات تخصصی)

نمونه سوالات کارشناسی دانشگاه پیام نور (سوالات تخصصی)

نمونه سوالات دانشگاه پيام نور (سوالات عمومی)

کارآموزی و کارورزی

مقالات رشته حسابداری و اقتصاد

مقالات علوم اجتماعی و جامعه شناسی

مقالات روانشناسی و علوم تربیتی

مقالات فقهی و حقوق

مقالات تاریخ- جغرافی

مقالات دینی و مذهبی

مقالات علوم سیاسی

مقالات مدیریت و سازمان

مقالات پزشکی - مامایی- میکروبیولوژی

مقالات صنعت- معماری- کشاورزی-برق

مقالات ریاضی- فیزیک- شیمی

مقالات کامپیوتر و شبکه

مقالات ادبیات- هنر - گرافیک

اقدام پژوهی و گزارش تخصصی معلمان

پاورپوئینت و بروشورر آماده

طرح توجیهی کارآفرینی

آمار سایت

آمار بازدید

  • بازدید امروز : 839
  • بازدید دیروز : 1603
  • بازدید کل : 13040296

مقاله45-گاه نگاري مقايسه اي سفال هاي پيش از تاريخ تپه پرديس و ديگر مناطق باستاني دشت تهران157ص


مقاله45-گاه نگاري مقايسه اي سفال هاي پيش از تاريخ تپه پرديس و  ديگر مناطق باستاني دشت تهران157ص

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول : ويژگي هاي جغرافيايي دشت تهران

1-1 مقدمه .... .. 2

1-2 ويژگي هاي جغرافيايي دشت تهران .... 4

 

فصل دوم : مروري بر تاريخچه مطالعات باستان شناسي در دشت تهران

2-1 نظري به تاريخ مطالعات باستان شناسي در دشت تهران . ... 9

 

فصل سوم : معرفي استقرارهاي دشت تهران

3-1 تپه صادق آبادي ... 16

3-1-1 توصيف سفال . ... 17

3-1-1-1 نقوش هندسي ...... 18

3-1-1-2 نقوش حيواني .. ... 18

3-2 تپه فخر آباد ......... . 19

3-3 تپه معين آباد ... 20

3-4 تپه نوده ... .. 21

3-5 تپه ده ماسين .. .... 22

3-6 تپه احمد آباد .... ... 23

3-7 تپه ارسطو . .... 25

3-7-1 تپه پيش از تاريخي ارسطو ... 25

3-7-2 سفال .... .... 27

3-8 تپه پويينگ...................................................................... 30

3-8-1 تپه پويينگ .................................................................. 30

3-8-2 تاريخچه مطالعات تپه پويينگ ........................................... 31

3-9 تپه مافين آباد ................................................................... 34

3-10 تپه شغالي پيشوا ............................................................. 35

3-10-1 سفال ........................................................................ 36

3-11 تپه سفالين پيشوا.............................................................. 37

3-11-1 محوطه باستاني سفالين .................................................. 37

3-12 تپه چشمه علي ............................................................... 38

3-12-1 تاريخچه و نتايج حفاري چشمه علي ................................... 38

3-12-2 نقش سفال ................................................................. 47

3-12-2-1 نوسنگي جديد .......................................................... 47

3-12-2-2 كالكولتيك انتقالي ...................................................... 48

3-12-2-3 كالكولتيك جديد ...................................................... 55

3-13 تپه پرديس .................................................................... 59

3-13-1 لايه نگاري تپه پرديس .................................................. 60

3-13-2 گاه نگاري نسبي تپه پرديس بر اساس تركيب سفالها ............... 64

3-13-3 گاه نگاري مطلق تپه پرديس ............................................ 66

3-13-4 توصيف سفال ............................................................. 67

3-13-4-1 دوره پارت ............................................................. 68

3-13-4-2 دوره كالكولتيك قديم ................................................... 69

3-13-4-3 دوره انتقالي كالكولتيك ................................................ 70

3-13-4-4 دوره نو سنگي جديد .................................................. 79

 

فصل چهارم : گاه نگاري مقايسه اي سفالها تپه پرديس و

مقايسه آن با استقرارهاي پيش از تاريخ دشت تهران

4-1 نتيجه گيري .................................................................... 85

4-2 دوره نوسنگي جديد ............................................................ 86

4-3 دوره انتقالي كالكولتيك ........................................................ 87

4-4 دوره كالكولتيك قديم ........................................................... 88

منابع................................................................................... 160

 

 

 

 

فهرست تصاویر

1 - نمایی از تپه صادق آبادی..................................................... ...16

2- نمونه سفالهای تپه صادق آبادی................................................. 19

3- نمونه سفالهای تپه معین آباد.................................................... 21

4- نمایی از تپه احمد آباد............................................................ 23

5- نمونه سفالهای تپه احمد آباد..................................................... 24

6- نمونه سفالهای تپه ارسطو دوره نوسنگی جدید............................... 28

7- نمونه سفالهای تپه ارسطو کالکولتیک انتقالی................................ 29

8- نمایی از تپه پویینگ............................................................. 30

9- برش لایه نگاری ترانشه H7 و دوره های فرهنگی تپه چشمه علی...... 44

10- برش لایه نگاری ترانشه E4-5 و دوره های فرهنگی تپه چشمه علی. 45

11- نمونه هایی از سفال پارتی با نقوش طنابی شکل به دست آمده از کاوش های

تپه پردیس( گزارش نهایی تپه پردیس،1385،177).......................... 68

12- نمونه هایی از سفال های کالکولیتیک قدیم به دست آمده از کاوش های تپه

پردیس(گزارش نهایی تپه پردیس ،1385،178)............................... 69

13- دو نمونه از خمره های ذخیره با نقوش هندسی ساده، به دست آمده از ترانشه

III (گزارش نهایی تپه پردیس،1385،179)................................. ....71

14- تصویر12- نمونه هایی از نقوش لوزی و ترکیب آن با نقوش مورب و دایره به

کار رفته بر روی سفال های دوره انتقالی کالکولیتیک تپه پردیس.

(گزارش نهایی تپه پردیس،1385،180)....................................... ...73

15-- نمونه هایی از موارد استفاده از نقوش دایره و ترکیب آن با دیگر نقوش بر

روی سفال های دوره انتقالی کالکولیتیک تپه پردیس

(گزارش نهایی تپه پردیس،1385،180)........................................ 74

16- نمونه هایی از ترکیب نقش دایره و بیضی به کار رفته شده بر روی سفال های

دوره انتقالی کالکولیتیک تپه پردیس(گزارش نهایی تپه پردیس ،1385،181)......... 74

17- نمونه ای از نقش زیگزاگی ترسیم شده بر روی سفال های دوره انتقالی کالکولیتیک

تپه پردیس (گزارش نهایی تپه پردیس ،1385،182)......................... 75

18- نمونه ای از نقوش مورب و متقاطع استفاده شده بر روی سفال های دوره انتقالی

کالکولیتیک تپه پردیس(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،182)............. 75

19-نقش گاو قرار گرفته در کادر مثلث های چسبیده به هم به دست آمده از کاوش های

تپه پردیس (گزارش نهایی تپه پردیس 1385،183).......................... 76

20- نقش بز بسیار کوچک به دست آمده از ترانشه III

(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،183)......................................... 77

21- نقش بز به دست آمده از ترانشه IV (گزارش نهایی تپه پردیس 1385،184)77

22- نقش گله های پرندگان گردن دراز طراحی شده بر روی سفال های دوره انتقالی

کالکولیتیک تپه پردیس(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،184)............ 78

23- نقش احتمالا انسانی که بر روی قطعه سفال کوچکی اجرا شده است

(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،184)......................................... 79

24- نمونه سفال خشن و ساده نوسنگی به دست آمده از ترانشه VII تپه پردیس

(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،186)....................................... ....80

25- نمونه ای از سفال دو طرف منقوش دوره نوسنگی جدید به دست آمده از تپه پردیس

(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،186)........................................... ...... 81

26-نمونه هایی از نقوش مواج و مثلثی که بر روی سفال های نوسنگی پردیس دیده
می شود. (گزارش نهایی تپه پردیس 1385،187)................................. ....81

27- نمونه ای از نقوش اجرا شده در بیرون و داخل سفال های نوسنگی پردیس

(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،187)...................................... .....82

28-نمونه ای دیگر از نقوش اجرا شده در بیرون و داخل سفال های نوسنگی پردیس

(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،187)......................................... 88

29- خطوط افقی موازی که در دو طرف سفال های دوره نوسنگی پردیس دیده می شود.

(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،188)...................................... ......82

30- نمونه هایی از سفال های با نقش نوسنگی با ویژگی های دوره انتقالی کالکولیتیک

(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،188).................................................. 83


فهرست طرحها

1- تپه صادق آبادی کالکولتیک انتقالی............................................ 93

2- تپه صادق آبادی کالکولتیک انتقالی......................................... ..... 94

3- تپه صادق آبادی کالکولتیک انتقالي......................................... 96-95

4- تپه صادق آبادی کالکولتیک میانی و.......................................... 97

5- سفالهای تپه نوده.................................................................. 98

6- سفال تپه ده ماسین کالکولتیک میانی......................................... ...99

7- تپه فخر آباد کالکولتیک انتقالی................................................ 100

8- تپه فخرآباد کالکولتیک انتقالی................................................. 101

9- تپه فخرآباد کالکولتیک انتقالی................................................. 102

10- تپه مافین آباد دوره کالکولتیک میانی....................................... 103

11- تپه مافین آباد دوره کالکولتیک میانی....................................... 104

12- تپه احمد آباد دوره کلکولتیک میانی........................................ 105

13- تپه احمد آباد دوره کالکولتیک میانی....................................... 106

14- تپه احمد آباد دوره کلکولتیک میانی........................................ 107

15- تپه سفالین پیشوا............................................................... 108

16- تپه سفالین پیشوا............................................................... 109

17- تپه سفالین پیشوا............................................................... 110

18- تپه سفالین پیشوا............................................................... 111

19- تپه سفالین پیشوا............................................................... 112

20- تپه سفالین پیشوا............................................................... 113

21- تپه شغالی پیشوا دوره کالکولتیک میانی................................... 114

22-تپه شغالی پیشوا دوره کالکولتیک میانی.................................... 115

23-تپه شغالی پیشوا دوره کالکولتیک میانی.................................... 116

24- تپه شغالی پیشوا دوره کالکولتیک میانی................................... 117

25- تپه شغالی پیشوا دوره کالکولتیک میانی................................... 118

26- تپه شغالی پیشوا دوره کالکولتیک قدیم بجز شماره 122 که دوره کالکولتیک میانی است 119

27- تپه شغالی پیشوا............................................................... 120

28- تپه چشمه علی دوره نوسنگی جدید.................................................... 121

29- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی.................................... 122

30- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی.................................... 123

31- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی....................................... ...... 124

32- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی.................................... 125

33- تپه چشمه علی................................................................. 126

34- تپه چشمه علی................................................................. 127

35- تپه چشمه علی................................................................. 128


 

فهرست نقشهای روی سفال

1- تپه مافین آباد ( دوره کالکولتیک میانی)...................................... 130

2- - تپه احمدآباد دوره کالکولتیک میانی........................................ 131

3- تپه ارسطو دوره کالکولتیک انتقالی.......................................... 132

4- تپه ارسطو نوسنگی قدیم.................................................... .......133

5- تپه فخرآباددوره کالکولتیک انتقالی و جدید................................. 134

6- تپه شغالی پیشوا دوره کالکولتیک میانی..................................... 135

7- تپه شغالی پیشوا دوره کالکولتیک قدی...................................... م135

8- تپه ده ماسین...................................................................... 136

9- تپه صادق آبادی.................................................................. 137

10- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک قدیم ترانشه H7........................ 138

11- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه H7139..................

12- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه H7..................... 140

13- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه H7..................... 141

14- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه H7..................... 142

15- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه H7..................... 143

16- تپه چشمه علی دوره نوسنگی جدید ترانشه H7....................... .......144

17- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک میانی H7............................... 145

18- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه E4-5.................. 146

19- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه E4-5.................. 147

20- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه E4-5.................. 148

21- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه E4-5.................. 149

22- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه E4-5.................. 150

23- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه E4-5.................. 151

24- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه E4-5.................. 152

25- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک قدیم ترانشه E4-5..................... 153

26- تپه چشمه علی دوره نوسنگی جدید ترانشه E4-5........................ 154


فهرست نقشه ها

1- موقعیت جغرافیایی تپه پویینگ................................................ 32

2- مقطع شماتیک گمانه آزمایشی ب تپه پویینگ............................... 33


فهرست جداول

1- جدول گاهنگاری دکتر مجیدزاده............................................. 41-40

2- جدول پیشنهادی دکتر صادق ملک شهمیرزادی برای ادوار فرهنگی پیش از تاریخ

فلات مرکزی ایران.......................................................... ..............42

3-جدول گاهنگاری پیش از تاریخ دشت تهران (دکتر فاضلی)................... 43

4- ویژگی های سفال های دوره نوسنگی جدید و ادوار مختلف کالکولتیک.. 91

 

 

چكيده

دشت تهران كه از منظر جغرافياي باستان شناختي جز شمال فلات مركزي ايران محسوب مي گردد يكي از متسعد ترين مناطقي است كه قديمي ترين جوامع روستايي خاورميانه را در خود جاي داده است . از توزيع جمعيت جوامع انساني دوره پارينه سنگي جديد ، ميان سنگي و نو سنگي اوليه ( به عبارتي نوسنگي قبل از سفال ) ساكنان شمال فلات مركزي اطلاع چنداني در دست نيست ولي در حدود 8000 سال قبل شاهد رشد و افزايش بي سابقه جمعيت در پايكوه هاي سلسله جبال البرز جنوبي مي باشيم كه تا حدود 5000 سال قبل تداوم داشت . اين جوامع كه از رشد بالايي برخوردار بودند به ناگاه در آغاز دوره شهر نشيني متوقف شده اند و اثري از آنها نيست . يك چنين گسستي و تفاوت در ظهور ساختار سياسي و اجتماعي جوامع شمال فلات مركزي بنگريم . همچنين چون متاسفانه در سالهاي اخير در دشت تهران كاوشهاي علمي و هدفمندي صورت نگرفته بود . با توجه به كاوشهاي اخير تپه پرديس و تپه چشمه علي و ارايه گاهنگاري مطلق با استفاده از كربن 14 و همچنين مطالعات ميان رشته اي مانند استخوان جانورشناسي و گياه شناسي و همچنين مطالعت زمين باستان شناسي ، دريچه اي نو به مطالعات باستان شناسي در اين حوزه باز نمود و با ارائه سوالات و فرضيات جديد سعي در هرچه علمي تر كردن اين مطالعات در اين بخش از ايران نمود.

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

ویژگی های جغرافیایی دشت تهران

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1مقدمه

با مروری بر تاریخچه مطالعات باستان شناختی در فلات مرکزی ایران در می یابیم که بیشتر این مطالعات در دشت قزوین و شمال شرقی فلات متمرکز بوده است و در دشت تهران تا سالهای اخیر مطالعات اندکی صورت پذیرفته است. دشت حاصلخیز تهران در شمار یکی از مناطق مهم و كليدي باستانی است که از دوره پارينه سنگي تا بحال و بطور پيوسته جمعيت هاي انساني مختلفي را در خود جاي داده است. اين جوامع نقش اساسی در شكل گيري اولين هسته هاي حكومتي در هزاره پنجم و چهارم ق .م داشته اند. همین مطالعات اندک باستان شناسي در چند دهه اخير بیانگر اهمیت دشت تهران در دوره هاي تاريخي و اسلامي نیز می باشد. وجود شهرري بعنوان پايتخت ايران در دوره هاي مختلف تاریخی خود گواه اين واقعيت است.

نگارنده در این پایان نامه سعی در معرفی مناطقی که در سالهای اخیر مورد بررسی و حفاری قرار گرفته اند نموده است. به علت غنای سفالهای بدست آمده از تپه پردیس (که تمام ادوار مس و سنگ را شامل میشود) من به مقایسه سفالهای این تپه با طیف وسیعی از مناطق دیگر دشت تهران مانند .تپه صادق آبادی.، . معین آباد. ، فخرآباد. و غیره نموده ام. نتیجه این مطالعات پایان نامه ای است که هم اکنون در دست دارید. این پایان نامه در چهار فصل به صورت زیر تنظیم شده است،

در فصل اول به مطالعات جغرافیایی دشت تهران پرداخته ام. به دلیل وجود ارتفاعات متعدد، دشت ری همواره از منابع آبی مطمئنی برخوردار و کانونی برای زندگی انسانها بوده است . فصل دوم به تاریخچه مطالعاتی که در گذشته در این دشت صورت گرفته اختصاص دارد. در فصل سوم به معرفی بیشتر مناطق مورد بررسی و یا حفاری شده این دشت پرداخته ام. به دلیل اهمیت تپه چشمه علی به صورت کامل به مطالعات پیش از انقلاب و پس از انقلاب آن همت گمارده ام. مهمترین این مطالعات در تپه چشمه علی توسط اشمیت[1] انجام شده که فقط دو خبرنامه با گزارشی محدود از آن منتشر شده است. با مرگ دلخراش اشمیت در سانحه هوایی نتایج کارهای او در این محوطه منتشر نشده است لذا آگاهی ما از چگونگی شکل گیری فرهنگ ها، الگوی استقرار و به طور کلی تطور فرهنگی اقتصادی اجتماعی و سیاسی جوامع این منطقه بسیار اندک بوده است. از دیگر کسانی که در بعد از انقلاب به حفاری و مطالعه در این منطقه پرداخته دکتر حسن فاضلی است که رساله دکتری ایشان به منطقه چشمه علی اختصاص داده شده است. ایشان پس از بازگشت به ایران با بررسی تصادفی که در دشت تهران انجام دادند به معرفی 12 محوطه پیش از تاریخ (مربوط به هزاره ششم تا هزاره چهارم )پرداختند که 7 محوطه برای نخستین بار شناسایی شده .(فاضلی،1380: 214). طی بررسی های انجام شده مشخص شد که در میان محوطه های پیش از تاریخی دشت تهران تپه پردیس به دلیل دارا بودن سفالهای تمام ادوار مس و سنگ از اهمیت خاصی برخوردار است بنابراین دکتر فاضلی در سال 1383به حفاری در این منطقه پرداختند و با جمع آوری نمونه های کربن 14 ،گاه نگاری مطلق این ادوار را نیز مشخص کردند (فاضلی و دیگران،1385). در نهایت در فصل چهارم نتیجه گیری و کارهای باقیمانده آورده شده است.

 

 

لیلا ابراهیم

زمستان 1387

 

 

1-2 ویژگی های جغرافیای دشت تهران

ماسیف عظیم البرز که در دوران چین خوردگی الپی تکوین یافته با قللی مرتفع و دره های عمیق مانند سد عظیم قوسی شکل به طول تقریبی 600 کیلومتر بین دریای خزر و فلات مرکزی ایران واقع شده است. این دیوار عظیم در غرب به وسیله دره عمیق سفیدرود از کوههای طالش جدا شده از سوی شرق به کوههای خراسان می پیوندد و حبله رود آنرا به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم می کند. ارتفاع و عرض رشته کوههای البرز متفاوت است. عریض ترین و مرتفع ترین ناحیه این کوهستان ها قله دماوند در البرز میانی یا اصلی است و هر چه از دو سوی آن به دو طرف شرق و غرب پیش برویم هم از ارتفاع و هم از عرض آن کاسته می شود. ارتفاعات البرز دارای دو دنیای اقلیم نباتی متمایز در دو سوی شمالی و جنوبی خود می باشد. اگر بر روی یکی از قلل این کوهستان بایستیم و به دو جبهه شمالی و جنوبی بنگریم بسهولت خواهیم دید که دو قضیه متفاوت اقلیمی و پوشش گیاهی در آن به وضوح مشاهده می شود. دامنه های شمالی با پوشش انبوه از نباتات و درختان جنگلی انبوه و دامنه جنوبی خشک و بدون درخت و نبات می باشد. چون البرز تا دریای خزر فاصله چندانی ندارد اختلاف سطح موجب پیدایش جریانات جوی و رگبارها و بارانهای طولانی شدید می شود که به طور مداوم جبهه های شمالی مشرف به دریا را مورد حمله قرار می دهد، در حالی که همین ارتفاعات غالبا مانع بزرگی برای گذشتن بخارهای دریای خزر و جریانات جوی بسوی حاشیه های جنوبی می گردد و در این صورت است که تقسیم آب و رطوبت یکی از نقش های بارز این رشته کوهستانها می باشد. دشت تهران درست در بخش جنوبی البرز مرکزی و در ارتفاع 1191 متر از سطح دریاهای آزاد جهان قرار گرفته است. در حد شمالی این دشت رودخانه های لار ، جاجرود، و کرج جاری می باشند و البرز مرکزی را به سه قسمت تقسیم می کند.

کوههای توچال و لواسانات که بین رودخانه های لار و جاجرود قرار دارند و مشرف به دشت ورامین هستند.کوههای شمیرانات که بین سرچشمه های جاجرود و کرج قرار دارند و بلندترین نقطه آنها قله توچال با ارتفاع 3933 متر است.رشته کوههای ممتد فیروز کوه که از هزار تا گردنه عباس آباد کشیده شده است و سر انجام به سفید کوه متصل می شود.

مهمترین بخش دشت تهران را دشت ری تشکیل می دهد که میانگین ارتفاع آن از سطح دریا حدود 1200 متر می باشد که بتدریج از ارتفاع آن به طرف جنوب کاسته می شود و به حدود 800 متر می رسد. بخش های شمالی دشت ری را دیواره جنوبی البرز مر کزی در بر می گیرد که ارتفاع بالای 1500 متر را شامل می شود. ارتفاعات و قله های بلند این ناحیه به صورت کانون آبگیر دایمی، رودهایی را که از این ارتفاعات سرچشمه می گیرند، در طول سال تغذیه می کند. بدین ترتیب دشت ری همواره از منابع آب مطمینی در طول فصل خشک و گرم برخوردار می باشد. کوههای مرکزی و جنوبی این ناحیه عبارتند از بی بی شهربانو، نامک، سه پایه، القدر و حسن آباد. در بخش جنوبی دشت تهران دریاچه ای به نام دریاچه قم که با نامهای دیگری همانند حوض سلطان، دریاچه ساوه، و دریاچه شاهی مشهور است به مساحت تقریبی 2400 کیلومتر مربع در جنوب تهران واقع شده است. طول آن حدود 80 و عرض آن حدود 30 کیلومتر می باشد. وسعت و شکل آن متناسب با واردات و میزان بارندگی در فصول مختلف سال متفاوت است. رودخانه هایی که به این دریاچه میپیوندند عموما از جهت شمال و مغرب اند. دریاچه از طرف شرق بهکویر متصل شده و هیچ نوع وارداتی ندارد. واردات شمالی آن رودخانه هایی هستند که آبهای دامنه جنوبی البرز را جمع کرده و با حفر دره های وسیع در جلگه تهران در جنوب این جلگه به هم نزدیک شده و در مجاورت یکدیگر وارد دریاچه می شوند. اهم این رودخانه ها عبارتند رود شور، کرج، جاجرئد، حبله رود و قره سو. در دشت ری رودهای متعددی جریان دارد که مهمترین رودهای دایمی آن عبارتند از :

جاجرود. این رودخانه از کوههای گلون بسته که جزو ارتفاعات خرسنگ کوه است، سرچشمه گرفته و پس از عبور از روستای فشم به آن می ریزد و دیگری رود دماوند است که در نزدیکی های دشت ورامین به آن می پیوندند. این رودخانه پس از مشروب ساختن دشت ورامین در جهت جنوب به مسیر خود ادامه داده و در 2 کیلومتری جنوب سالاریه به رودخانه کرج متصل می شود.

2)رود کرج.منبع اصلی آب بخش غربی و جنوب غربی دشت تهران، رودخانه کرج می باشد که از کوههای خرسنگ کوه به ارتفاع 4183 متر سرچشمه گرفته و رودخانه های متعددی در منطقه کوهستانی همانند ولات رود، وارنگ رود، رود گچسر و شهرستانک را می توان نام برد که در طول مسیر رودخانه به آن می پیوندند. این رود پس از مشروب نمودن دشت کرج وارد جلگه شهریار شده و اراضی شهریار را مشروب می نماید. این رود پر آب که در واقع به عنوان پرآب ترین رود سلسل جبال جبهه جنوبی البرز محسوب می شود، در کوهستان رود دایمی و در دشت پایکوهی و در مجاورت مسیله، از ویژگی رودهای اتفاقی برخوردار است. طول رود کرج حدود 220 کیلومتر می باشد و بازده متوسط آن 17 متر مکعب در ثانیه است که این مقدار در تابستان و اوایل پاییز کمتر، و در زمستان و اوایل بهار بیشتر می شود. آب این رودخانه از بارانهای فصلی ، و ذوب برفهای کوهستانی تامین می شود. رود کرج در مسیر خود که جهت شمال غربی-جنوب شرقی دارد و به موازات رود شور به جریان خود ادامه می دهد و ضمن یک گردش قوسی شکل به سمت جنوب متمایل می گردد و در 20 کیلومتری سالاریه به رود جاجرود ملحق می شود.

دشت تهران با توجه به ارتفاع و شرایط جغرافیایی که از یک طرف بین رشته کوه البرز و از طرف دیگر منطقه بیابانی آنرا محصور کرده است از پوشش گیاهی یکسانی برخوردار نیست. مناطقی که بین 1000 تا 1300 متری واقع شده اند بواسطه کمی بارندگی و طولانی بودن فصل خشک، تنها گیاهانی که قادر به تحمل چنین شرایط دشواری باشند، امکان رویش پیدا می کنند در دشت تهران با توجه به سردی هوا در زمستان و خشکی آن در تابستان موانعی که پوشش قابل ذکر گیاهی داشته باشند وجود ندارد. در واقع پوشش گیاهی در دشت تهران عبارتند از: انواع بوته های خاردار, خشخاش، یونجه، کتیرا، خارشتر، انواع بوته های گز و انواع گیاهان خانواده گندمیان. دشت تهران نه تنها تحت تاثیر عوامل کلی اقلیمی مانند عرض جغرافیایی، ارتفاع و فاصله از دریاها و آبهای بزرگ جهان، تحت تاثیر سه نوع توده هوای مختلف است که عبارتند از:

توده هوای محلی

توده هوای غربی و شمالی

توده هوای شرقی

میزان متوسط بارش باران در تهران حدود 216 میلیمتر است. این بارندگیها بیشتر در ماههای آذر و دی بیشتر است.در کوهپایه های جنوبی ارتفاعات البرز بواسطه ارتفاع بیشتر مقدار بارندگی بیشتر می شود و با دشتهای حاشیه کویر متفاوت است چگونگی وزش باد در دشت تهران و نقاط اطراف آن با موقعیت جغرافیایی خود کاملا مرتبط است. در واقع می توان سه نوع منطقه جغرافیایی متفاوت از هم را در دشت تهران برشمرد که عبارتند از :

منطقه کویر قم

دشتهای حاشیه کویر در جنوب و جنوب شرق

کوهستانهای مرتفع البرز و تپه ماهور های دامنه جنوبی آن در شمال.

(فاضلی،1378، 3- 6) (بدیعی،1362، 14 -10)

 

 

فصل دوم

مروری برتاریخچه مطالعات باستان شناسی در دشت تهران

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2-1نظری به تاریخ مطالعات باستان شناسی در دشت تهران

بررسی های باستان شناختی در تپه چشمه علی با ورود دمورگان باستان شناس فرانسوی به این منطقه آغاز شد.(واندنبر،1959، . 121). وی در سالهای 1291و 1292 ه.ش نخستین بار دست به تحقیقات باستان شناختی در این محوطه زد. تحقیقات دمورگان را در سال 1303 ه.ش دایت وابسته امور سفارت فرانسه در ایران دنبال کرد.در سال 1312 ه.ش اریک اشمیت پس از پایان کاوش در تپه حصار از طرف موزه دانشگاه فیلادلفیا با مشارکت موزه هنرهای زیبای شهر بوستون و بنیاد ویلیام بویس به سرپرستی هیئت باستان شناختی ری در جنوب تهران منصوب شد. این حفاری طی سالهای 15-1313 ه.ش در سه فصل انجام شد اما بر اثر در گذشت اشمیت در سال 1964 نتیجه این کاوش مهم که از قدیمی ترین زمانها تا سده نهم هجری دوران اسلامی را در بر می گیرد تاکنون به چاپ نرسیده است. تنها اطلاعات قابل استفاده از این حفریات گزارشهای کوتاه بسیار کوتاهی است که در بولتن موزه دانشگاه فیلادلفیا چاپ شده است. کاوشهای اشمیت در چشمه علی مشخص نمود که جوامعی در حدود 7000 سال قبل در پایکوه های جنوبی دشت تهران استقرار یافته بودند که مشخصه فرهنگی آنان سفال قرمز رنگی بوده است که بعدها بنام سفال نوع چشمه علی معروف گشت. نخستین طبقه بندی دوره های فرهنگی تپه چشمه علی را با توضیحاتی کلی که از چند سطر تجاوز نمی کند کاوشگر آن اریک اشمیت در سال 1316 ه.ش ارائه کرد.(اشمیت،1935-1936)

براساس این طبقه بندی که پیش از چاپ نتیجه حفریات تپه سیلک در سال 1317 ه.ش انجام شد فرهنگ چشمه علی به دو دوره تقسیم شده است. دوره قدیمتر همزمان با تپه آنو در ترکمنستان ( دارای سفال های از نوع سیلک I ) ودوره جدیدتر I که خود به دو زیر دوره IAو IB تقسیم شده همزمان با دوره IAو IB تپه حصار است.(اشمیت 1936). یکی دیگر از پژوهشگرانی که با مطالعه آثار به دست آمده از چشمه علی و احتمالا استفاده از دست نوشته های اشمیت اطلاعات ارزشمندی در اختیارمان قرار داده است دونالد مک کان است که در کتاب یادمانی "لایه نگاری مقایسه ای ایران باستان " و دو اثر مهم دیگر خود اساس مطالعات بعدی درباره چشمه علی از جمله مطالعات گاهنگاری آثار پیش از تاریخ چشمه علی را پایه گذاری کرد وی در سال 1942 در جدول طبقات پیش از تاریخی ایران دوره های فرهنگی تپه چشمه علی را به طور کلی به دو دوره IAو IB تقسیم کرد.(مک کان،1942،1957) (ملک شهمیرزادی ،1378، 353)

در سال 1959 لویی واندنبرگ در تقسیم بندی جغرافیایی فرهنگی ایران چشمه علی را در بخش عراق عجم قرار داد. دایسون در سال 1991 فرهنگ چشمه علی را به چهار دوره تقسیم کرد. دکتر عزت الله نگهبان در جدول مقایسه ای تمدنهای ایران و دنیای باستان چشمه علی را در فلات مرکزی بعد از سیلک قرار داد و سپس در سال 1976 دکتر یوسف مجید زاده ادوار مختلف فرهنگی پیش از تاریخ فلات مرکزی ایران را به چهار دوره فلات عتیق، فلات قدیم، فلات میانه، و فلات جدید تقسیم کرد و دوره های فرهنگی تپه حصار، سیلک، چشمه علی، قبرستان، زاغه را هر کدام در یک ستون عمودی قرار داد. در این جدول دوره های فرهنگی چشمه علی به سه دوره تحتانی IA ، IAفوقانی، IB تقسیم شد

دکتر ملک شهمیرزادی که سفال های تپه چشمه علی در موزه پنسیلوانیا را مطالعه کرده است اعتقاد دارد که سفال های نوع چشمه علی مخلوطی از سفال های دوره اول ودوره دوم سیلک بر اساس تقسیم بندی گیرشمن است. به این دلیل ایشان سفال های به دست آمده از لایه های I-VIII در تپه زاغه را که مخلوطی از سفال نوع زاغه و دوره های اول و دوم سیلک بود با عنوان سفال نوع چشمه علی معرفی می کند. که در جدول گاهنگاری پیشنهادی برای فلات مرکزی ایران در سال 1373 بعد از سفال نوع زاغه قرار گرفته است.(ملک شهمیرزادی،1378، 353)

آقای دکتر فاضلی در سال 1375 با گرفتن بورس در مقطع دکتری به پژوهشهای باستان شناختی در دشت تهران پرداختند. در رساله دکتری ایشان پرسش اصلی بر محور مطالعه تخصص پذیری فن و رابطه آن با پیچیدگی فرهنگی و اجتماعی ساکنان دشت تهران در دوره پیش از تاریخ بود. مهم ترین این اهداف عبارت بودند از:

1- چگونگی شکل گیری جوامع سلسله مراتبی

2- تخصص پذیری فن و ارتباط آن با سطح پیچیدگی اجتماعی

3- مطالعه الگوهای استقرار و بررسی بافت درون و بین استقراری

4- رابطه آداب تدفین و سطح پیچیدگی اجتماعی (Fazeli 2001 )

ایشان در سال 1377 به حفاری در تپه چشمه علی پرداختند . در این حفاری دو ترانشه به اسمهای H7 در غرب تپه و 4-5E درجنوب شرقی تپه قسمت سایت در ابعاد 5×2 متر ایجاد شد. عمق لایه های باستانی ترانشه 4-5E نسبت به سطح تپه به حدود 11 متر می رسد. براساس دو شیوه تاریخ گذاری نسبی و مطلق، تپه چشمه علی حداقل دارای دوره های استقراری زیر است:

دوره نوسنگی جدید6000-5500 ق.م

دوره انتقالی کالکولتیک 5500-4600 ق.م

دوره کالکولتیک قدیم 4600-4000 ق.م(fazeli et al 2004)

موسسه باستان شناسی دانشگاه تهران با همکاری دانشگاه برادفورد و سازمان میراث فرهنگی کشور ازتاریخ 15 الی 30 مرداد سال 1382 دشت تهران را مورد بررسی باستان شناسی و بازدید مقدماتی قرار دادند. اهداف این بررسی عبارت بودند:

1- تهیه اطلاعات آماری با ارزش از فراوانی ،توزیع، تراکم، و وضعیت استقرارهای باستان شناسی از دوره پالئولتیک 8000 ق.م تا 3000 ق.م با نظر به وضعیت کنونی دشت.

2-انتخاب برخی از محوطه ها برای گمانه زنی و لایه نگاری (Test Excavation) برای ارائه طرح پژوهشی. (فاضلی،علی یاری ،1382، 2)

در بررسی های باستان شناسی 45 محل باستانی شناسایی شدند که 12 محوطه مربوط به دوره پیش از تاریخ هستند. از میان 12 استقرار مورد مطالعه ، 7 استقرار آن برای نخستین بار شناسایی و معرفی شدند 12 محوطه باستانی دشت تهران در برگیرنده آثاری از هزاره ششم تا اواخر هزاره چهارم است. از منظر گاه نگاری به جای استفاده از اصطلاحات جغرافیایی یا محل ها در تدوین گاه نگاری از دو اصطلاح نوسنگی و کالکولتیک استفاده شد و این دو دوره به پنج فاز کوچکتر تقسیم شد که عبارتند از:

نوسنگی جدید (6000-5500 ق.م)

کالکولتیک انتقالی (5500-4700 ق.م)

کالکولتیک قدیم(4700-4000ق.م)

کالکولتیک میانی(4000- 3500ق.م)

کالکولتیک جدید (3500-3000 ق.م)(Fazeli 2001)

دلیل اصلی این تقسیم بندی این بوده است که بتوان چگونگی فرایند تغییرات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جوامع ساکن در این دوره را در دو بعد زمانی و مکانی مطالعه کرد. همانطور که قبلا به آن اشاره شد در گذشته پژوهش های گاه نگاری فلات مرکزی همراه با استفاده از نام محلها یا اصطلاحات جغرافیایی بوده است. از طرف دیگر دهه 1960 به بعد، باستان شناسان نوگرا مدلهای جدیدی را جهت تبیین فرآیند تحولات پویایی جوامع گذشته پیشنهاد کرده اند که تطبیق هر یک از آنها در تشریح سطح پیچیدگی اجتماعی و اقتصادی جوامع پیش از تاریخ خود اشکالهایی دارد. برای مثال آقای دکتر فاضلی در پژوهشهای خود درباره ارایه مدلی از سطح پیچیدگی اجتماعی – اقتصادی دوره انتقالی کالکولتیک دشت تهران به این مشکل برخورد که این جوامع در مدلهای پیشنهادی جوامع قبیله ای ایلمان سرویس و جوامع رتبه ای مورتون فراید(Fried 1967) قرار نمی گیرند. به ویژه اینکه هر دو این دو پژوهشگر ویژگی های جوامع بی طبقه و طبقاتی و چگونگی مرحله گذار از یک مرحله به مرحله دیگر را فهرست وار مشخص کرده اند. کلارک و بلیک(Clark and Blake 1989) در تشریح شکل گیری جوامع پیچیده از اصطلاح Transegalitarian استفاده کرده اند که معنای ساده و لغوی آن این است که این جوامع در حال گذار از یک جامعه نابرابرند. به نظر می رسد که نخستین دگرگونی ها در تمامی سطوح جوامع پیش از تاریخ ساکن در فلات مرکزی بعد از 5500 پیش از میلاد روی داد و به صورت پویا روند تکاملی خود را طی کرد در نتیجه واژه دوره انتقال بیانگر تحول پویایی جوامعی است که رتبه بندی اجتماعی ، تحولات گسترده اقتصادی و تغییرات تکنولوژیکی را تجربه کردند. نمود این تحولات عبارت از اهلی شدن کامل بز، گوسفند، خوک و گاو، تولید تخصصی سفال ،ابزار سنگی ، تفاوت در پایگاه اجتماعی ظهور و بروز شکاف اجتماعی، به وجود آمدن پایگاه در درون جامعه، دسترسی نابرابر حاکمان درون جامعه به کالاهای تجملی و تجارت با مناطق دور دست است. همچنین در این تقسیم بندی تغییرات تکنولوژیکی که در فن سفالگری از هزاره ششم تا اواخر هزاره چهارم به وجود آمده بود به عنوان یکی از شاخص های مهم در پژوهشهای گاه نگاری مورد استفاده قرار گرفت. (Fazeli 2001)

در پژوهشهای گاهنگاری مشخص شد که در برخی از استقرارهای دشت تهران همانند چشمه علی بین دو دوره کالکولتیک انتقالی و قدیم (سیلک II به سیلک III ) تداوم استقرار وجود دارد و هیچ وقفه ای در آن اتفاق نیافتاده است. دیگر اینکه به طور کلی جابجایی و کاهش و افزایش جمعیت های انسانی از هزاره ششم تا اواخر هزاره چهارم در بین استقرارهای دشت بسیار شدید بوده است. از این رو آقای دکتر فاضلی ضمن رد نظریه پیشنهادی دکتر مجیدزاده در تهاجم و مهاجرت اقوامی جدید به فلات مرکزی در دوره سیلک II و سیلک III نظری های دیگری درباره علل جابجایی استقرارها پیشنهاد دادند.(Fazeli 2001) .امروزه در ارتباط با جابجایی استقرارها در دوره های پیش از تاریخ دیدگاههای گوناگونی ابراز شده و از نتایج پژوهش های میان رشته ای در کنار داده های باستان شناسی استفاده های زیادی شده است. برای مثال فرانک هول معتقداست که ناپایداری آب و هوا نقشی در متروک شدن بسیاری ااز استقرارها و سقوط بسیاری از جوامع در منطقه جنوب غربی ایران و بین النهرین و ایران مرکزی در هزاره های پنجم و چهارم داشته است. ماریتزیو توزی نیز معتقد است جمعیت جوامع انسانی پیشرفته شهرنشین منطقه شرق ایران در دوره برنز به گروههای کوچک تر تقسیم و در روستاها و واحه ها پخش شدند. وی معتقد است که بخاطر بحران های اقتصادی-اجتماعی و همچنین بهره برداری گسترده از زیست محیط منطقه، نظام های پیچیده و پیشرفته استقرارهایی همانند شهر سوخته سقوط کردند. به نظر می رسد شرایط مختلفی به ویژه رشد پیچیدگی فرهنگی در این جابجایی نقش داشته اند. بررسی های چند ساله گذشته در دشت تهران و قزوین نشان می دهد که در دوره کالکولتیک بیشتر با افزایش تعداد روستاها رو به رو هستیم تا گسترش وسعت آنها.(فاضلی 1385، 24). به طور کلی جوامع انسانی دوره پیش از تاریخ شمال فلات مرکزی تا آنجا که امکان کشاورزی و استقرار در دشت وجود داشت سکونت داشتند، بطوری که فاصله بعضی از استقرارها تا حاشیه کویر بسیار کم است.(فاضلی، 1385،همان صفحه ) گرچه هنوز اطلاعات باستان شناختی از جوامع کوچ رو در دست نیست، ولی احتمالا گروه های کوچ رو و دامدار نیز در کنار جوامع کشاورزی اسکان داشتند. (فاضلی، 1385،همان صفحه ) یکی از مسایل مهم درباره جابجایی استقرارها این است که همراه با رشد پیچیدگی اجتماعی، بعضی از روستاها بر دهکده های دیگر تسلط می یافتند و سلسله مراتبی در بافت استقرار به وجود می آوردند. این استقرارها با در دست گرفتن انحصار شبکه تجارت با مناطق دوردست و کنترل منابع اقتصادی/ ایدئولوژیکی و سیاسی قدرت خود را بر جوامع پیرامونی تحمیل و نوعی یکپارچگی سیاسی را در منطقه تحت کنترل اعمال کردند. اما چنین سلسله مراتبی در پیچیدگی اجتماعی ناپایدار بود و به محض اینکه روستایی به صورت محل مرکزی ظهور می کرد، پیوسته جا به جا می شد. (فاضلی، 1385،همان صفحه ) .بوگوچکی معتقد است که در مناطقی با منابع حاصلخیز متنوع که به وسیله عوامل طبیعی همانند صحرا و کوه محصور شده اند، پیچیدگی اجتماعی به سرعت رشد کرده و مراکز خان سالار کوچک به سرعت به حداکثر رشد می رسند. پس از آن این مراکز پسرفت کرده و تسلط خود را بر دیگر استقرارها از دست می دهند. هیچ استقراری نمی تواند به طور طولانی مدت حاکمیت مرکزی خود را تداوم بخشد گرچه مراکز مذهبی ممکن است در این مورد استثنا باشند(Bogucki 1999) بنابراین مساله جابجایی استقرارها در منطقه شمال فلات مرکزی امری پیچیده است و به پژوهشهای بسیار گسترده تر نیاز دارد و نمی توان با ساده گویی و پیدا کردن چند نوع سفال رد پای اقوام را پیدا کرد.

 

 

فصل سوم

معرفی استقرارهای دشت تهران

 

 

 

 

 

 

3-1تپه صادق آبادی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تصویر1- نمایی از تپه صادق آبادی

تپه صادق ابادی یکی از استقرارهای پیش از تاریخی است که در کنار روستایی به نام محمد آباد واقع است و نزدیک ترین شهر به آن حسن آباد است که فاصله آن با تهران 32 کیلومتر است. این تپه باستانی در بخش جنوب شرقی رشته کوههای حسن آباد قرار گرفته است و در حال حاضر در محدوده شرکت مرغداری صادق آبادی قرار گرفته است. جاده واقع بین سه راه چرمشهر به پاسگاه حسن آباد در بخش جنوب تپه قرار دارد. به عبارتی تپه در حد فاصل بین دو روستای محمد آباد و روستای عشتازون قرار گرفته است.تپه صادق آبادی در موقعیت جغرافیایی 35.19.44 درجه شمالی و 51.23.97 درجه شرقی قرار دارد. ارتفاع تپه از سطح دریا 932 متر است. مساحت تپه در حدود 90×90 می باشد. ارتفاع میانگین تپه در حدود 7 متر نسبت به مناطق اطراف خود می باشد.(فاضلی،1378، 22) تپه صادق آبادی تنها استقرار پیش از تاریخ دشت تهران می باشد که دارای قدیمی ترین آثار شناخته شده همزمان با سیلک I
می باشد(فاضلی،1378،همان صفحه). براساس مطالعه و طبقه بندی سفالینه های تپه صادق آبادی دارای سه دوره استقراری است که عبارتند از:

دوره نوسنگی جدید (سیلک I)

دوره انتقالی کالکولتیک (سیلک II)

دوره کالکولتیک قدیم (سیلک 3-1 III)

دوره کالکولتیک میانی (سیلک 5- 4 III)

دوره کالکولتیک جدید (سیلک 7-6III)

3-1-1 توصیف سفال

سفال های دوره سیلک I دست ساز بوده و به طور کلی حرارت آن نامناسب می باشد. بطوری که مغز سفال به صورت سیاه در آمده و بدلیل اینکه این نوع سفالینه ها در کوره باز پخته شده اند و سفالگر قادر به کنترل حرارت سفال در کوره نبوده است(فاضلی،1378، 20)..نوع رنگ این نوع از سفال ها به صورت قهوه ای بسیار کم رنگ (10YR 7/3 Very Pale Brown) می باشند.نوع نقش ها به صورت نقوش متداول سیلکI می باشد و عمدتا هم داخل و هم بیرون ظرف منقوش شده است. در بعضی موارد به علت حرارت کم، سطح ظرف را می توان به وسیله ناخن خراش داد و به نظر می رسد که می توان یکی از مراحل تکنولوژیکی این دوره را نسبت به دوره قبل در همین مساله جستجو نمود. در دوره دوم استقراری سفالینه های تپه صادق آبادی از لحاظ رنگ، نقش و به طور کلی از لحاظ تکنولوژیکی تفاوت های عمده ای با دوره قبل دارند. سفالینه های این دوره به صورت ظریف می باشند و ضخامت آنها از 2 میلیمتر تا یک سانتی متر متغیر می باشد.بر اساس کتاب مانسل رنگ سفالها عمدتا به صورت قرمزRed)2/5YR7/3) ، قرمز روشن2/5YR 6/8 Light Red) ) ، قهوه ای ) 7/5YR5/4 Brown) و غیره می باشد. عمده این سفال ها دست ساز بوده و دربعضی از موارد سفال ها با چرخ کند ساخته شده اند. دوره سوم استقراری تپه صادق آبادی که بیشتر بخش مرکزی و شرق تپه را در بر می گیرد شامل دوره سیلک III می باشد. استفاده از چرخ سفالگری از اختصاصات این دوره می باشد. همچنین در این دوره سفال ها دارای سفال های دوره قبلی نیستند و ضخامت، رنگ و نقش سفال ها نسبت به دوره قبلی تغییرات محسوسی می یابد. رنگ این دوره از سفال ها بیشتر به رنگ قهوه ای (7/5 YR 5/4 Brown) ، زرد کم رنگ 2/5YR 8/3 Pale Yellow)) ، نخودی روشن10YR 7/2 Light Gray)) و غیره می باشند. همچنین تعداد متعددی ابزار سنگی بدست آمده که شامل تیغه(Blade) ، تراشه (Flake)، خراشنده (scraper) و دیگر ابزار ها در اندازه های و اشکال مختلف می باشند.

نقوش بر روی سفال هایی که نگارنده مورد بررسی قرار داده است به شرح زیر است :

3-1-1-1نقوش هندسی

نقوش نردبانی: نقشی است که برای تزیین در بیرون ظرف از آن استفاده می کردند.نقوش نردبانی در داخل سفالهای سیلک I به وفور دیده می شود.

نقش حصیری

لوزی های هاشوردار که به صورت ردیف لوزی های متصل به هم دور تا دور ظرف را تزیین می کند.

خطوط مورب که خطهایی به شکل برگ از بغل این خطوط بیرون زده است.

بیضیهایی که در داخل آن به صورت یک دایره کوچک پر شده است

خطوط موربی که در داخل آن به صورت لوزی های کوچک پر شده است که این نقش در داخل ظرف نقش شده است.خط های پهنی که از کف داخل ظرف تا بالای ظرف کشیده شده است.

3-1-1-2نقوش حیوانی

چهار تکه سفال پیدا شده است که نقش پلنگ بر روی آن نقش شده است که چون این سفال ها به صورت شکسته است فقط نقش پلنگ بر روی آن مشخص است و مشخص نیست که این پلنگها به چه صورتی در کنار هم قرار دارند. (فاضلی،1378، 22-20)

تصویر2- نمونه سفالهای تپه صادق آبادی

 

3-2 تپه فخر آباد

تپه باستانی فخر آباد در جنوب شهرستان ورامین و در جهت جغرافیایی 35.11.51 شمالی و 51.33.44 شرقی قرار دارد . ارتفاع تپه از سطح دریا در حدود 935 متر و ارتفاع آن نسبت به زمینهای اطراف خود حدود 4.5 متر می باشد. طول شمال تپه 90 متر و عرض آن 70 متر می باشد. مساحت کل محوطه 6300 متر مربع می باشد. در واقع مساحت تپه بیش از اینها بوده است و به مرور زمان بخش های مهمی از تپه به طور کامل تخریب و نابود شده است. (فاضلی،1378،18) این تپه برای اولین بار توسط گوتیر و لامپر گمانه ای در سال 1903 میلادی در این تپه حفر شد و مجددا در سال 1961 بازدید شد.دوره های استقراری این محل همزمان با سیلک می باشد. تپه در کنار جاده چرمشهر به ورامین و در نزدیک پل جهاد قرار گرفته است. وجه تسمیه تپه به خاطر قرار گرفتن آن در اراضی روستای فخر آباد می باشد. تپه امروزه در کناره مجتمع کشت و صنعت اشراق وابسته به بنیاد انقلاب اسلامی قرار گرفته است. بخش شمال غرب تپه توسط شرکت راه سازی و در زمان ایجاد جاده ورامین به چرمشهر به طور کامل تسطیح و تخریب شده است و متاسفانه بخش های شمال، شرق و جنوب تپه توسط مجتمع کشت صنعت به وسیله تراکتور صاف و تخریب شده است بطوری که در زمان بررسی شیارهایی که توسط بیل مکانیکی برروی سطح تپه ایجاد شده حدود 30 سانتی متربوده است. در حدود 300 متر دورتر از بخش شمالی تپه فخرآباد محوطه های دیگری متعلق به دوران اسلامی وجود داشت که قبلا به طور کامل تخریب و صاف شده است. بر روی سطح صاف شده می توان بقایای معماری از قبیل خشت های پهن چهارگوش و سفالینه های دوره اسلامی را مشاهده نمود. رنگ سفالینه های دوره پیش از تاریختپه فخرآباد براساس کتاب Soil munsel colour chart به طیف های مختلفی از رنگ قرمز تا قهوه ای تقسیم می شود.

 

[1] Schmit


مبلغ قابل پرداخت 23,328 تومان

توجه: پس از خرید فایل، لینک دانلود بصورت خودکار در اختیار شما قرار می گیرد و همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال می شود. درصورت وجود مشکل می توانید از بخش تماس با ما ی همین فروشگاه اطلاع رسانی نمایید.

Captcha
پشتیبانی خرید

برای مشاهده ضمانت خرید روی آن کلیک نمایید

  انتشار : ۲۴ فروردین ۱۳۹۶               تعداد بازدید : 1500

دیدگاه های کاربران (0)

دفتر فنی دانشجو

توجه: چنانچه هرگونه مشكلي در دانلود فايل هاي خريداري شده و يا هر سوال و راهنمایی نیاز داشتيد لطفا جهت ارتباط سریعتر ازطريق شماره تلفن و ايميل اعلام شده ارتباط برقرار نماييد.

فید خبر خوان    نقشه سایت    تماس با ما