103مدل سازی معادلات ساختاری عوامل موثر بر پرسه زنی اینترنتی154ص

 

1-1- مقدمه. 3

1-2- بیان مساله تحقیق.. 4

1-3- سابقه موضوع. 6

1-4- ضرورت تحقیق.. 11

1-5- هدف های تحقیق.. 12

1-6- فرضیه ها یا سوال های تحقیق.. 12

1-7- روش تحقیق.. 13

1-8- روش و ابزار جمع آوری اطلاعات.. 13

2-2-1- تعریف متفرقه وبگری.. 18

2-2-3- طبقه بندی های وبگردی.. 20

2-2-4- عوامل ایجاد کننده سایبرلوفینگ... 20

2-2-5- وب‌گردی و عملکرد سازمانی.. 23

2-3- سایت‌هایی که پرسه‌زنان اینترنتی را جذب می‌کند. 25

2-4- خسارت‌های پرسه‌زنی اینترنتی به سازمان‌ها25

2-4-1- خسارت پرسه‌زنی اینترنتی به بهره‌وری.. 26

2-5- علل شخصی گرایش کارکنان به پرسه‌زنی اینترنتی.. 26

2-6- راه‌های جلوگیری از بروز پدیده پرسه‌زنی اینترنتی.. 27

2-7- اینترنت... 28

2-1-9- استفاده از اینترنت در محل کار29

2-6-1- اعتیاد به اینترنت... 30

2-7- فعالیت‌های سایبرلوفینگ... 31

2-8- نگرش های منفی نسبت به سایبرلوفینگ... 34

2-9- تاثیرات سایبرلوفینگ بر احساسات کارکنان.. 35

2-10- نگرش مثبت به سایبرلوفینگ... 36

2-11- تأثیر سایبرلوفینگ بر خلاقیت و دانش کارمندان سازمان.. 38

2-12- تأثیر مثبت سایبرلوفینگ بر استرس در محیط کار39

2-12-1- روش های مقابله با استرس... 41

2-13- ارتباط گرایش به سایبرلوفینگ و عدالت در سازمان.. 42

2-14- ارتباط گرایش به سایبرلوفینگ و وظایف سازمانی.. 44

2-15- راهکارهای کاهش سایبرلوفینگ... 46

2-15-1- قوانین قابل قبول استفاده از اینترنت (AUP)47

2-15-2- برنامه و سیاست‌های مربوط به کاهش اثرات منفی سایبرلوفینگ... 49

2-15-3- مراحل تعریف شده برای کاهش سایبرلوفینگ در سازمان.. 51

2-16- مروری بر تحقیقات پیشین.. 52

3-1- مقدمه. 58

3-2- روش پژوهش.... 58

3-3 - متغيرهاي پژوهش.... 59

3-4- گردآوري داده‌ها و ساختار پرسشنامه. 61

3-5 - روایی (اعتبار)64

3-6 - پایایی تحقیق.. 65

3-7 روش تجزیه و تحلیل دادهها67

3-8- مدل‌ معادلات ساختاري.. 67

3-8-1 ویژگیهاي لازم ماتریس همبستگی براي تحلیل عاملی.. 68

3-8-2 تفسیر تحلیل عاملی.. 69

3-8-3 استخراج عامل ها70

3-9 جامعه و نمونه آماري: برآورد حجم نمونه. 70

3-10 روش نمونهگیری.. 71

3- 11 معرفی سازمان مورد مطالعه. 71

4-1- مقدمه. 75

4-2 - تحلیلهای آماری توصیفی.. 75

4-2-1- جنسیت... 75

4-2-2- سن.. 76

4-2-3- وضعیت تاهل.. 77

4-2-4 - میزان سابقه کار79

4-2-5 نوع استخدام. 81

4-2-7 تحصیلات.. 82

4-3 آمار توصیفی متغیرهای مستقل و وابسته. 83

4-3-1 آمار توصیفی متغیرهای تحقیق.. 83

4-4 آزمون فرضیه ها با آمار استنباطی.. 84

4-4-1 بررسی نرمال بودن دادها84

4-4-2- بررسی وضعیت پرسه زنی اینترنتی.. 85

4-5- تحليل عاملي اكتشافي (مرتبه اول و مرتبه دوم ) گرایشات رفتاری.. 86

4-6-تحليل عاملي اكتشافي (مرتبه اول و مرتبه دوم) پرسه زنی اینترنتی.. 89

4-7- تحليل عاملي تاييدي مدل هاي اندازه گيري.. 93

4-8- تحليل عاملي تاييدي مد ل هاي اندازه گيري پرسه زنی اینترنتی.. 98

4-9- آزمون فرضيات تحقيق در یک مدل.. 100

5-1- مقدمه. 108

5-2- نتایج فرضیه ها108

5-2-1- فرضیه اول.. 108

5-2-2- فرضیه دوم. 110

5-2-3- فرضیه سوم. 111

5-2-4- فرضیه چهارم. 111

5-3- نتیجه گیری.. 112

5-4- پیشنهادات.. 130

5-5- محدودیت ها130

 

چکیده

امروزه در اکثر سازمان‌ها خصوصا سازمان‌هایی که مشتری محور نیستند و علی‌الخصوص ارگانهای دولتی که کارکنان اوقات بیکاری بیشتری در اختیار دارند پدیده‌ای به نام سایبرلوفیگ موج می‌زند.کارکنانی که به ظاهر پشت میز کار خود نشسته‌اند و مشغول کار با رایانه‌ها هستند در واقع در دنیای اینترنت مشغول گشت و گذار بوده و گاه حتی خرید می‌کنند، بصورت آنلاین بازیمی‌کنند، فیلم، عکس و یا موسیقی دانلود می‌کنند و یا ممکن است در حال گفتگو از طریق ایمیل با دوستان خود باشند.عده‌ای با این پدیده برخورد می‌کنند و سعی در حذف کامل آن دارند در حالی که عده ای نیز به فوایدی چند از این پدیده معتقدند و اعتقاد دارند که به جای حذف کامل سایبرلوفینگ از ادارت می‌توان آن را در جهت صحیح هدایت کرد بنحوی که حتی باعث بروز پیامد‌های مثبتی نیز شود.

در راستای وجود عوامل منفی در پدیده سایبرلوفینگ در این تحقیق تلاش شد تا چندی از پیامد‌های این پدیده در وزارت صنعت و معدن و تجارت شناسایی و ارائه گردد. در این پژوهش کارکنان وزارت صنعت و معدن و تجارت بعنوان نمونه انتخاب شده و بوسیله پرسشنامه اطلاعات مورد نیاز تحقیق که توسط مدیران و کارشناسان تکمیل شد، بدست آمد.به منظور بررسی روابط میان متغیرها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و همچنین آزمون معادلات ساختاری برای میزان همبستگی بین متغییر های مدل استفاده شده است.از نرم افزار Lisrel برای محاسبات مربوط به متغیر ها و برازندگی مدل استفاده شده استت جزیه و تحلیل داده‌های آماری وجود رابطه مثبت میان عوامل پرسه زنی اینترنتی را با گرایشات رفتاری نشان داد.

 

کلید واژه ها:سایبرلوفینگ،گرایشات رفتاری

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول: كليات

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1- مقدمه

امروزه با توجه به ورود و گسترش فناوری در ادارت و سازمان‌ها، روش های قدیمی که در سازمان‌ها جریان داشته جای خود را به روش های نوینی می‌دهند که از هر سو برای پیشبرد کارایی و بهره‌وری سازمان مفید بوده و با سرعت بخشیدن به روند های روزمره و تکراری سازمان از هر نظر به عنوان ضرورتی اجتناب ناپذیر برای سازمان‌ها خودنمایی می‌کنند. دفاتر حسابداری قدیمی امروزه جای خود را به بانک های اطلاعاتی داده اند، ایمیل جایگزین مناسب و سریعتری نسبت به مکاتبات اداری در گذشته شده است، حضور در وب برای افزایش اطلاعات عمومی و تخصصی برای همه به خوبی مشخص است، اما به رغم همه فواید ذکر شده برای این ابزار بسیاری از شرکت‌ها برای استفاده از این فناوری و آزاد گذاشتن کارمندان خود در رابطه با فعالیت‌های تحت وب، با دیده تردید می نگرند.

با این حال عمده مدیران به استفاده از فناوری‌های نوین روی می‌آورند و کامپیوترهای اداری خود و کارمندانشان را به این شبکه متصل می‌کنند. چرا که مطمئنا عدم استفاده از این فناوری تنها به دلیل ترس از سوءاستفاده کارکنان از آن می‌تواند عواقب منفی زیادی برای سازمان داشته باشد و اجتناب ناپذیری استفاده از اینترنت در شرایط حاضر برای سازمان‌ها را به خوبی مشخص می‌کند، زیرا دور ماندن از شبکه اینترنت که به مثابه پیشرفته‌ترین تکنولوژی عصر جدید مورد تمجید همگان قرار گرفته است می‌تواند در عرصه رقابتی سازمان را از رقبا عقب بیاندازد و از فواید مثبت زیادی که استفاده صحیح از آن می‌تواند به همراه داشته باشد، محروم کند.

از دیگر پیامدهای اینترنت برای سازمان می‌تواند تاثیر بالقوه و مثبت آن برای کسب و کار را در نظر گرفت، که می‌تواند کسب و کار را از فضای سنتی آن خارج کرده و به بهبود سود‌آوری و بهره‌وری، از طریق ابزارهای موجود و بازاریابی های نوینی که از طریق فضای مجازی و تبادل اطلاعات در مورد کسب و کار صورت خواهد گرفت، منجر شود.

1-2- بیان مساله تحقیق

مفاهیم و عبارات مختلفی برای توضیح این پدیدهیعنی سایبرلوفینگ مورد استفاده قرار گرفته اند؛ مانند استفاده از کامپیوتر برای مقاصد غیرکاری[1] ، پرسه زنی اینترنتی[2] ، سستی سایبری[3]، گریز از کار سایبری ، طفره روی برخط، انحراف اینترنتی، استفاده مساله زا از اینترنت[4] ، استفاده شخصی از وب در محیط کار[5] ، وابستگی به به اینترنت، سوء استفاده از اینترنت، اعتیاد به اینترنت، و اختلال اعتیاد به اینترنت[6] . به علت آن که این عبارات متفاوت در تحقیقات مختلف بدون تمایز مشخص به کار رفته اند، مشخص نیست که آیا محققان در حال توضیحیک پدیده واحد، یا چند پدیده مرتبط یا پدیده های متفاوت هستند (اوراک[7] ، 2011) برخی محققان طفره روی اینترنتی را هرگونه استفاده غیر ضروری، بی هدف و هدایت نشده از دسترسی به اینترنت در محل کار و مشغول شدن به فعالیت های غیر مرتبط با کار، آن هم به طور مکرر تعریف می کنند؛ که تا حدی ناشی از عدم خود کنترلی در محل کار است (مسترانگو[8] و همکاران 2006) در تعریف اندکی متفاوت از تعریف بالا، طفره روی اینترنتی را هرگونه اقدام غیر ضروری به استفاده از اینترنت شرکت در طول ساعات( کاری برای گشتن در سایت های غیر مرتبط با کار برای اهداف شخصی و ارسال و دریافت ایمیل های شخصی تعریف می کند.که پرسه زنی اینترنتی می تواند روی رضایت شغلی و بهره وری کارکنان تاثیرگذار باشد، موردتوجه پژوهشگران حوزه رفتار سازمانی قرار گرفته است. تأثیری که اینترنت بر فضای کاری گذاشته است، حوزه بررسی نشده ای در میان مباحث رفتار سازمانی است ( لیبرمن[9] و همکاران 2011 ) اینترنت به ، همراه خود مزایای زیادی را برای سازمان ها به همراه داشته است. مزایایی هم چون کاهش هزینه ها، کاهش دادن زمان چرخه محصول، افزایش دسترسی به اطلاعات، بهبود بخشیدن مؤثرتر ارتباطات در جهان، خدمات بازاریابی و محصولات (آناندریان و همکاران 2000) و امروزه می توان گفت اینترنت به یک ابزار ضروری برای ارتباطات شغلی بدل شده است (دیویس و همکاران 2011). اما استفاده غیرکاری از اینترنت در محیط کار که به آن پرسه زنی اینترنتی یا طفره روی اینترنتی گفته می شود، امروزه به معضلی در سازمان ها بدل شده است. براساس یک تحقیق از کارمندان، ۰1 درصد آنان اظهار کردند که در محیط کاری از اینترنت استفاده های غیرکاری می کنند و ۴ درصد گفتند که نامه های الکترونیک شخصی در حین کار می فرستند (ناوگتن[10] و همکاران 1999). تحقیقی دیگر نشان داد که از مجموع تمامی تارنماهایی که از محیط کار به ، آن ها دسترسی صورت گرفته، 90 درصد آن ها غیر کاری بودند. اگرچه در حال حاضر افراد در سازمان ها از مزایای عصر ارتباطات رایانه ای بهره می برند، اما کاربران اینترنت در این شرایط ممکن است با وسوسه استفاده از اینترنت برای کارها و علل شخصی، دچار حواس پرتی از کارشان شوند. نگرانی های ناشی از پرسه زنی اینترنتی کارمندان در داخل سازمان، موجب تحقیق و بررسی بیشتر درباره علل و پیامدهای پرسه زنی اینترنتی شده است. پرسه زنی اینترنتی در سازمانها امری متداول است. براوردهای میزان پرسه زنیاینترنتی معمولا یا به صورت درصدی از زمان کاری یا به صورت ساعاتی در هر هفته یا روز ارائه می شوند. براوردها بسیار به منبع مطالعه و جمعیتِ نمونه وابسته هستند. تخمین های کنونی طیفی از کمی بیشتر از سه ساعت در هر هفته تا 2.5 ساعت در هر روز را در بر می گیرد (گرینفیلد و دیویس [11]2002 ). برآوردهای دیگر بسیار زیاد و متنوع هستند مثل دو و نیم ساعت در هر روز ، (میلز[12] و همکاران 2001 ). براوردهای بیشتر، در شرکت های فروش نرم افزار نظارتی اینترنتی دیده می شوند (مثل نرم افزار ناوتون و همکاران ، 1999). بدون توجه به میزان دقیق شیوع پرسه زنی اینترنتی، استنباط این است که این امر حتی اگر در واقع به بهره وری آسیب نرساند، آن قدر شایع هست که یک نگرانی عمده برای سازمانها به حساب بیاید (موتولدیو،[13] 2005).

در جامعه پژوهش ما، در سازمان های دولتی ، هزینه‌های پنهان پرسه‌زنی اینترنتی ممکن است بسیار بااهمیت باشد. بیشتر کارکنان هم از راه پرسه‌زنی اینترنتی وقت خود را هدر می‌دهند و هم موجب بروز مسئولیتهای قانونی برای شرکت یا سازمان خود می‌شوند.سازمان بزرگ وزارت صنعت و معدن و تجارت، به تأثیرات نامطلوب این پدیده دچارند. از جمله این تأثیرات سرافکندگی در برابر مردم جریمه‌های قانونی، ادعاهای جبران خسارت و هزینه‌ها، اثرزدایی حاصل از جستجوی کارکنان برای موارد نامناسب فضای بر خط، فرستاندن پست الکترونیک برای کسانی که نباید بفرستند، دستیابی تصادفی به اسناد محرمانه سازمانها، یا گستراندن ویروسهای رایانه ای است.

سازمانها تشخیص داده‌اند که سوء استفاده از اینترنت ممکن است همچون کاشتن مین‌های زمینی باشد. برای نمونه، کارمندی که عکسهای مستهجن از اینترنت بارگذاری می‌کند و آنها را روی رایانه و بخصوص صفحه دسک‌تاپ- جایی که دیگر همکاران وی می‌توانند آنها را ببینند- قرار می‌دهد، سازمان خود را در معرض مسائل ضد اخلاقی قرار می‌دهد که ممکن است هزینه‌های سنگینی را به سازمان تحمیل کند.

می توان گفت در جامعه مورد پژوهش ما یکی از علل جذب کارکنان به سمت پدیده پرسه‌زنی اینترنتی این مهم است که کار همه زندگی آنان را فرا گرفته است؛ یعنی بیشتر کارکنان سازمانها مدت زمان زیادی از وقت و زندگی خود را به کار کردن اختصاص می‌دهند و - بیش از آنکه به مواردی همچون خانه و خانواده توجه داشته باشند- باجبار با کار خود درگیرند. پس از این راه با فناوریهای زیادی آشنا می‌شوند و برقراری تعادل میان خانواده و کار روزبروز برای آنها سخت‌تر می‌شود.بر اساس تحقیقی که بتازگی سایت «سیلیکون» انجام داده است، پدیده پرسه‌زنی اینترنتی عارضه کارکنانی است که بی‌انگیزه‌اند و احساس می‌کنند که سازمان آن‌طور که باید و شاید، آنها را با کار درگیر نمی‌کند. این بی‌انگیزگی حاصل نداشتن مشغولیت کاری مناسب زمینه‌ساز روی آوردن آنان به پرسه‌زنی اینترنتی شده است.

وزارت صنعت و معدن و تجارت یکی از اصلی ترین .وزارت خانه های جمهوری اسلامی ایران است که کنترل و برنامه گذاری برای بخش عظیمی از اقتصاد و شکوفایی کشور را بر عهده دارد. همچنین تعداد کارمندان این وزارتخانه بسیار زیاد بوده و تعداد زیادتری کارشناس در آن حظور دارند که با توسل به شبکه عظیم اینترنت و کامپیوتری آن عملا بخش عظیمی از توان آن با توسل به اینترنت صورت می پذیرد اما از آنجا که تحقیقات قبلی نشان داده است که بهره وری کارکنا در سازمان های دولتی ایران اندک است، می توان حدس زد که بخشی از بهره وری می تواند به دلیل سایبر لوفینگ از دست برود. لذا در وزارت صنعت و معدن و تجارت برسی سایبر لوفینگ و عوامل موثر بر آن یک مسئله اصلی و ضروری است.

 

1-3- سابقه موضوع

برخی محققان بیان کرده اند که استفاده مناسب از اینترنت برای مقاصد غیرکاری می تواند اثر مثبت بر بهره وری کاری از طریق تازه سازی ذهن و افزایش خلاقیت داشته باشد (کیم و بایرن، 2011). ولی با وجود این باورهای مثبت درباره فعالیت های غیرکاری در اینترنت، این رفتارها در اکثر ، مواقع منجر به نتایج و پیامدهای منفی مانند کاهش بهره وری، اتلاف منابع، افزایش خطر هک شدن کامپیوترها، خطر اعتماد قانونی بالقوه، نقض حق نشر آنلاین و پخش ویروس می شوند (چو[14] و همکاران، 2005) در مجموع، طفره روی سایبرییک مشکل رایج و هزینه زا برای سازمان هاست. به این استفاده نامناسب از اینترنت به عنوان رایج ترین راه برای کارمندان برای اتلاف وقت در محیط کاری اشاره می کنند کیم و بایرن (2011). طفره روی سایبری می تواند موجب مشکلاتی در امنیت سامانه اطلاعاتی و کارکرد به ، موقع و کلی آن گردد؛ مانند مشکلات پهنای باند، پخش ویروس ها، و دیرکرد در انجام وظایف (لاویی و پیچایل،2001) رفتارهای غیرقانونییا غیراخلاقی ناشی از سوء استفاده از این فناوری ها می تواند هم موجب ضرر برای کارمندان و هم برای کارفرمایان گردد. برخی از پژوهشگران برای درک بهتر پرسه زنی اینترنتی، ابعاد آن را بررسی کرده اند. سه طبقه بندی برجسته درباره پرسه زنی اینترنتی ارائه شده اند: طبقه بندی شامل ایمیل و مرورگر وب توسط لیم(2002) طبقه بندی شامل ایمیل، مرورگر وب و سایت های تعاملی توسط بلا، یانگ و وارد-کوکاز[15] (2004) و طبقه بندی شامل تجارت الکترونیک، تحقیق شخصی و ارتباطات توسط پلینگ و وایت[16] (2004) در ارتباط با موضوعات طبقه بندی و انواع پرسه زنی اینترنتی، بیان داشتند که رفتارهای پرسه زنی اینترنتی اجتماعی بیشتر از انواع دیگر رفتارهای پرسه زنی اینترنتیبرای بهره وری زیان آور هستند. آنها استدلال کردند که حضور در روابط اجتماعی در مقایسه با مشاهده ساده یک صفحه وب نیازمند میزان بیشتر سرمایه گذاری و انرژی است، و این میزان مصرف منابع داخلی، در مقایسه با فعالیت های پرسه زنی اینترنتی غیراجتماعی، بازگشت به کار را بسیار دشوارتر می سازد.تعدادی از پژوهشگران پرسه زنی اینترنتی تلاش کرده اند تا مدل انحراف در محل کار رابینسون و بنت (2008) را اقتباس کنند. این مدل، رفتارهای کاری ضدتولید را به دو بعد تقسیم می کند: شدت رفتار و هدف افراد در برابر سازمان همسان با تمایز رابینسون و بنت[17] (1995) بینرفتارهای جزئی و جدی، حداقل سه گروه از پژوهشگران آزمایش انجام داده اند و به دو مدلِ عامل، شامل یک عامل پرسه زنی اینترنتی و یک عامل مداخله گر رایانه رسیدند (بلانچارد و هنله[18]، 2008، ماسترانجلو، اورتون، و جولتون[19]، 2006 ). ویدربی[20] (2009) نیز از مدل انحراف در محل کار رابینسون استفاده کرد تا ارتباطات بین پرسه زنی اینترنتی و ساخت ها-ی مرتبط را توضیح دهد. نشانه شناسی ویدربی هم، مانند مدل رابینسون و بنت رفتارها را در دو بعد شدت و هدف فرد در برابر سازمان متمایز می سازد و چهار طبقه رفتاری ایجاد می کند. ویدربی پرسه زنی اینترنتی را به عنوان یک رفتار انحراف در تولید طبقه بندی کرد، یک رفتار انحرافی اینترنتی جزئی که به طور مستقیم متوجه سازمان است و از نزدیک با دیگر ساخت ها مثل وب گردی مرتبط است. اگرچه نشانه شناسی ویدربی به صورت تجربی آزمون نشده است، اما با پژوهش های تجربی در مقالات پرسه زنی اینترنتی (بلانچارد و هنله، 2008، ماسترانجلو، اورتون، و جولتون، 2006) همسان است و پشتوانه نظری قوی در مقالات ، مقالات رفتارهای کاری ضد تولید دارد رابینسون و بنت (1995). لیم و لئو تئو[21] (2009) در حمایت از نظریه خود شواهدییافتند : کارمندان گزارش کردند فعالیت های ایمیلی بیشتر از انواع دیگر رفتارها برای بهره وریشان زیان آور بودند.