مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه. 1

فصل اول: كليات

گفتار اول: مفهوم شناسی.. 3

شایعه. 4

تبلیغات... 4

گفتار دوم: پیشینه پژوهش.... 5

گفتار سوم: ضرورت و اهداف... 7

 

فصل دوم: تبیین جنگ روانی و سیره نبوی

گفتار اول: تببین جنگ روانی.. 9

الف) ماهیت جنگ روانی.. 9

الف1و2) توانایی ها و محدودیت های جنگ روانی 11

ب) باستان شناسی ( تاریخچه )12

ج) اهداف جنگ روانی.. 15

ج-1) عوامل مؤثر در جنگ روانی.. 16

ج-2) برخی از مهم ترین اهداف جنگ روانی.. 16

د) ابزارها و شیوه های جنگ روانی.. 19

گفتار دوم: تبیین سیره نبوی.. 21

الف) معنی سیره21

ب) سیره سیاسی.. 22

الف

ج) سیره اخلاقی، فرهنگی.. 23

د) سیره نظامی.. 24

ه) سیره اقتصادی.. 26

و) مانورهای جنگی ( نمونه هایی از جنگ روانی پیامبر )27

و-1) سریره عبدالله بن جحش.... 28

و-2) خوابیدن حضرت علی ( ع ) در بستر پیامبر ( ص )29

و-3) اقدامات روانی پیامبر نسبت به کفار. 30

نتیجه گیری.. 31

 

فصل سوم: شیوه های جنگ و راهکارهای پیامبر( ص )

گفتار اول شایعه 33

الف) شایعه در قرآن. 33

ب) شایعه در روایات... 34

ج) پیشینه ی شایعه در اسلام. 35

د) کاربرد شایعه. 36

ه) اهداف شایعه پراکنان. 37

و) عوامل مؤثر در ترویج شایعات... 38

ي) مقابله با شایعات... 38

گفتار دوم: تبلیغات... 39

الف) تعریف تبلیغات... 40

ب) کاربرد تبلیغات... 40

ب-1) تخریب و ترور شخصیت های ممتاز. 41

ج) اهداف تبلیغ. 43

ب

اهداف تبلیغات از دیدگاه اسلام. 43

گفتار سوم: شبهه. 44

الف) مفهوم شبهه. 44

ب) وظیفه در برابر شبهه. 44

گفتار چهارم: راهکارهای پیامبر. 46

الف) جنگ بدر. 47

ب) جنگ احد. 49

ج) نعیم و جنگ احزاب... 50

د) تغییر قبله. 52

ه) فتح مکه. 53

و) تاکتیک های پیامبر درجنگ روانی.. 54

نتیجه گیری نهایی.. 56

فهرست منابع. 58

 

 

مقدمه :

حمد و سپاس خدای متعال که در تمام مراحل زندگی لطف بی کرانش شامل حال من بوده و من را با رحمت خویش مورد لطف قرار داده است .

پس از گذشت اندک زمانی از خلقت انسان ، نیازهای مختلف او و طبع اجتماعی اش او را به سوی زندگی اجتماعی سوق داد .

و براساس منفعت طلبی که در افراد وجود دارد که انسان ها را به سوی جلب منفعت برای خود به حرکت وا می دارد . نتیجه ی این تحرک و منفعت طلبی جنگ و درگیری میان افراد می باشد که در این میان انسان هایی به فکر شیوه های جدید بودند تا از طریق آنها بدون برخورد فیزیکی برطرف مقابل خویش غلبه پیدا کنند .

برای عملی شدن این ایده با استفاده از شیوه های مختلفی مانند خدعه ، فریب و شایعه پراکنی توانستند روحیه ی دیگر انسان ها را تخریب کرده و افکار دیگران را مخدوش و مرعوب کنند .

امروزه به مجموعه اقداماتی که برای گسترش نفوذ و نتیجه افکار ملت ها و دولت ها به کار می رود جنگ روانی می گویند و این که در قبال این موضوع دیدگاه اسلام چه می باشد آیا این شیوه ها در سیره و روش پیامبر مشاهده شده و برخورد پیامبر ( ص ) با این گونه شیوه ها چه بوده در این تحقیق به آن پرداخته می شود .

در این فصل به مفهوم لغات و سابقه ی پژوهش و ضرورت و اهداف تحقیق پرداخته و آنها را مورد بررسی قرار می دهیم تا با فضای تحقیق آشنا شویم .

 

 

 

 

 

 

فصل اول

· مفهوم شناسي

· سابقه پژوهش

· ضرورت و اهميت

در اين فصل به مفهوم لغات و سابقه پژوهش و ضرورت و اهداف تحقيق پرداخته و آنها را مورد بررسي قرار مي دهيم تا با فضاي تحقيق آشنا شويم.

گفتار اول: مفهوم شناسی :

در این بخش سعی شده معانی واژه های مرتبط با موضوع از جهت لغت و اصطلاح بیان شود تا ارتباط کلام به سهولت برقرار گردد .

جنگ : معادل این کلمه در عربی « حرب » است که معانی زیر برای آن ذکر شده .

حرب یعنی ضد صلح[1] ، سلب کردن [2]، رزم[3] ، جمع حروب ، هلاک [4]، ناقض صلح و آرامش .

اصطلاحی : درگیری میان دو گروه در یک کشور که نتیجه اینها ویرانی و از بین رفتن نیروهای متخاصم و کشورهای درگیر جنگ و کشورهای بی طرف است . [5]

جنگ کشاکش و برخورد مسلحانه میان دو یا چند سو ، و در سیاست کشاکش و برخورد مسلحانه میان دو یا چند دولت ( جنگ خارجی ) یا در درون قلمرو یک دولت میان قدرت حاکم و قدرت های مدعی[6] ( جنگ داخلی )

روان : روح ، جان[7] ، روح انسانی [8]

جنگ روانی : معانی متفاوتی از آن ارائه شده است که عبارتند از :

جنگ روانی عبارت است از به کارگیری هر نوع وسیله ای به منظور تأثیر گذاری بر روحیه و رفتار یک گروه ، با هدف نظامی مشخص یا اینکه جنگ روانی یعنی استفاده برنامه ریزی شده دولت در اقدامات تبلیغاتی در زمان جنگ یا حالات فوق العاده که به منظور تأثیر گذاری بر نظرها ، احساسات ، موضع گیری ها و ... به گونه ای که به تحقق سیاست های دولت و اهداف آن کمک می کند . [9]

نگرش دیگری که در مورد جنگ روانی است این که : جنگ روانی طیف وسیعی از فعالیت ها نظیر ترور و خشونت سمبولیک ( به منظور ارعاب یا ترغیب مخالفان به تطبیق رفتار خود ) را در بر می‌گیرد.[10]

شایعه :

شایعه از ماده شیع که به معنی آشکار شدن[11] است ، می باشد و شیاع به معنی انتشار نیرومندی است[12] و شایعه خبری است که فاش شود ولی صحت وسقم آن معلوم نباشد . [13]

معنای اصطلاحی شایعه : برخی از کارشناسان تبلیغات گفته اند :

شایعه عبارت است از انتقال پیام یا خبری به طریق شفاهی ( رودررو ) که می تواند در اندک زمان سطح وسیعی از جامعه انتشار یابد بدون آنکه منبع آن شناخته شود و یا معلوم شود که از کجا سرچشمه گرفته است .[14]

شایعه دهان به دهان حکایت ها و اخبار غیر موثق است . این حکایات ها ابتدایی ترین نوع اخبار است و به همان اندازه که ابتدایی است ، ناقص و نادقیق نیز هست . [15]

تبلیغات :

تبلیغات از ریشه « بلغ » که عربی است و بلغ یعنی رسیدن به چیزی ، وقتی گفته می شود : « بلغت المکان » مراد این است که به آن مکان مشخص رسیدم .[16] معنای مذکور براساس این که تبلیغات ریشه اش عربی و از بلغ است ارائه شد ولی کسانی که تبلیغات را دارای ریشه لاتین می دانند معنی آن را پخش کردن ، منتشر ساختن و چیزی را شناساندن ذکر کردند . و در اصطلاح تبلیغات را به معنی تأثیر گذاری بر عقاید دیگران ، و هدف از آن را فراهم ساختن موجبات پیوستن بیش ترین شمار از افراد ، بر یک ایدئولوژی حزب یا نظام سیاسی و واداشتن آن ها بر قبول تعهد ، بیان کردند .[17]

تبلیغات کاربرد هدفدار هر یک از شکل های ارتباط جمعی و ملی است که با هدف تأثیر بر افکار و احساسات گروه های معین و با نیتی کلی و نظامی ، اقتصاد و یا سیاسی ، صورت گیرد . [18]

 

گفتار دوم: پیشینه پژوهش :

در این جا به این بحث پرداخته می شود که در مورد این موضوع از چه زمان بحث و بررسی انجام شده است . و این که انسان از چه زمانی به فکر استفاده از چنین ابزاری افتاده .

شاید بتوان گفت که نخستین سنگ بنای این فکر زمانی نهاده شده که انسانی در برخورد با انسان دیگر یا جانوران متوجه شد که می تواند علاوه بر قدرت فیزیکی از یک سری عوامل دیگر نظیر فریاد کشیدن ، حرکت های گمراه کننده و ... استفاده کند .

بنابراین جنگ روانی ، مضمونی است تازه برای اندیشه ای قدیمی که فرایند پر فراز و نشیب داشته است . هر چند که در سابقه تاریخی جنگ روانی اتفاق نظر وجود ندارد ولی نخستین کسی که به این موضوع پرداخته « سن تزو » اندیشمند برجسته نظامی چینی در پنج قرن قبل از میلاد می باشد و نخستین بار اصطلاح « جنگ روانی » توسط فولر ، تحلیل گر نظامی بریتانیا در سال 1920 به کار برده شد و به مرور زمان شیوه های آن بیشتر مورد استفاده واقع شد .

فولر در بحث پیرامون نتایجی که می توان از پیشرفت های تکنولوژی نظامی در جنگ جهانی اول گرفت ، ادعا می کند که وسایل سنتی جنگ ، ممکن است ، جای خود را به جنگ روانی ناب بدهد که در آن از سلاح استفاده نمی شود و به جای آن زایل کردن خرد انسانی ، مغشوش کردن هوش انسانی ، و مضمحل کردن حیات معنوی و اخلاقی یک ملت به وسیله نفوذ در اراده آن ها ، انجام می شود ، هر چند که مورد توجه محافل نظامی بریتانیا قرار نگرفت اما بیست سال بعد، اصطلاح « جنگ سیاسی » را برای توصیف اقدامات خود به کار بردند و در سال 1940 این اصطلاح وارد ادبیات آمریکا شد و در جنگ جهانی دوم به طور گسترده ای مورد استفاده قرار گرفت .

حال که به پیشینه ی جنگ روانی پرداختیم به معرفی چند کتاب و نقد آن ها می پردازیم :

1- عملیات و جنگ روانی نوشته ی رضا عاصف جلد 1 این کتاب که فصل اول و دوم آن بیشتر برای تحقیق در مورد جنگ روانی مورد استفاده قرار می گیرد که در مورد مفاهیم جنگ روانی ، انواع و اهداف آن می باشد .

این کتاب دارای پنج فصل می باشد . نقدهایی که بر این کتاب وارد است این است که در فهرست مطالب فصل بندی بدون مشخص کردن گفتارها انجام شده است . یعنی فقط در تیتر این کتاب از فصل اول یا دوم و ... نام برده شده است . این کتاب در فصل اول آن تاریخچه ای از جنگ روانی ارائه کرده است و در فصل دوم آن تعاریف و مفاهیم جنگ روانی و اجزاء و عناصر آن پرداخته و در فصل دوم آن به انواع و هدف های رفتاری پرداخته و در فصل چهارم اهداف جنگ روانی و مخاطب پژوهی پرداخته است و در فصل آخر به ابزار و وسایل و تجهیزات جنگ روانی پرداخته است .

2- کتاب تبلیغات در رسانه های ارتباط جمعی نوشته ی دکتر جیهان احمد رشتی و ترجمه ی عبدالجلیل شری زاده این کتاب دارای 8 فصل بوده كه فصل اول و فصل 8 آن برای تحقیق مورد استفاده قرار می گیرد . این که در کتاب فهرست مطالب به صورت فصل بندی با بیان موضوع است از حسن کتاب می باشد اما اینکه در چند فصل فقط در مورد نازی ها سخن گفته شده و در مورد تبلیغات آن بحث شده از نقدهای بر این کتاب می باشد و اینکه در آخر کتاب فهرست منابع موجود نمی باشد .

در فصل اول این کتاب به مفهوم تبلیغات و تاریخچه و تعریف آن پرداخته شده در فصل دوم به تبلیغات در جنگ جهانی اول پرداخته و در فصل سوم : تبلیغات نازی ها در کشور خود و در فصل چهارم به تبلیغات خارجی نازی ها پرداخته و در فصل پنجم به تبلیغات نازی ها علیه شوروی و در فصل ششم به تبلیغات بریتانیا در جنگ جهانی دوم و فصل هفتم به تبلیغات آمریکا و در فصل آخر به مبحث جنگ روانی پرداخته شده است .

گفتار سوم: ضرورت و اهداف :

جنگ روانی پدیده ای است که انسان ها به نوعی در کنار جنگ فیزیکی با آن روبرو هستند و دارای قدمتی بر درازای خلقت بشر است ولی پیوسته این خلاء وجود داشته دارد که انسان ها برای چاره جویی در برابر این پدیده و به کارگیری صحیح و مقابله با استفاده نابجای آن بر انبیاء و اولیای الهی یا مراجعه نکرده و یا به ندرت افراد اندکی به آن مراجعه داشته اند .

و در مورد ضرورت علمی تحقیق باعث افزایش علم نگارنده می شود . ضرورت عملی با بیان شیوه‌های جنگ روانی راهکار روشنی در برابر آن برای افراد بیان گردیده و از افتادن در حوادث ناگوار جلوگیری می شود .

ضرورت اجتماعی : این که در اجتماع دشمنان با استفاده از این شیوه های جنگ روانی باعث تخریب افکار مردم می شوند شناخت راهکارها می تواند مقابله ای با این عمل آنان باشد که مردم را از افتادن در مشکلات نجات دهد .

ابتدا ماهیت جنگ روانی و توانایی ها و محدودیت ها و تاریخچه به کارگیری از آن و اهداف و ابزارها و شیوه های آن بررسی می شود و به تعریفی از سیره نبوی پرداخته و سیره های گوناگون پیامبر از جمله سیره سیاسی و نظامی ، فرهنگی و اخلاقی بررسی می شود و نمونه هایی از سیره نبوی که همراه با جنگ روانی بود نیز پرداخته می شود . در مرحله ی بعد ابزارها و شیوه های جنگ روانی ارزیابی می شود که شیوه های جنگ روانی تبلیغات ، شبهه ، شایعه می شود و در آخر به مسئله اساسی که همان راهکارهای پیامبر در قبال جنگ های روانی می باشد پرداخته می شود که این راهکارها در جنگ بدر ، احد ، احزاب و فتح مکه بررسی می شود .

 

[1]- ابن منظور ، لسان العرب ، مؤسسه تاریخ العربی ، بیروت ، ج 3 ، ص 99 .

[2]- احمد بن زکریا ، معجم المقاییس فی اللغه ، دار الفکر ، بیروت ، بی تا ، ص 258 .

[3]- دهخدا ، علی اکبر ، فرهنگ فارسی ، انتشارات دانشگاه تهران ، تهران ، 37 ، ج 1 ، ص 125 .

[4]- انیس ، ابراهیم و دیگران ، معجم الوسیط ، دفتر نشر فرهنگ اسلامی ، تهران ، 78 ، ج 1 و 2 ، ص 163 .

[5]- كحيل ، عبدالوهاب ، نگرشی بر جنگ روانی در اسلام ، ترجمه محمد تقی رهبر ، بنیاد بعثت ، تهران ، 74 ، ص 21

[6]- آشوری ، داریوش ، دانشنامه سیاسی ، انتشارات مروارید ، بی جا ، بی تا ، ص 115 .

[7]- عمید ، حسن ، فرهنگ عمید ، امیر کبیر ، تهران ، 63 ، ص 711 .

[8]- معین ، محمد ، فرهنگ معین ، انتشارات امیر کبیر ، تهران ، 71 ، ص 1681 .

[9]- صلاح نصر ، جنگ روانی ، ترجمه محمود حقیقت کاشانی ، سروش ، تهران ، 80 ، ص 4 و 83 .

[10]- داقرتی ، ویلیام ، تبلیغات و جنگ روانی ، ترجمه ی حسین حسینی ، چاپخانه مهر ، تهران ، 72 ، ص 2 .

[11]- قرشی ، علی اکبر ، قاموس قرآن ، دار الکتب اسلامیه ، تهران ، 76 ، ج 4 ، ص 95 .

[12]- راغب ، مفردات الفاظ القرآن ، دار القلم ، دمشق ، 1416 ه ، ص 470 .

[13]- دهخدا ، همان ، ص 191 .

[14]- نصر ، صلاح ، همان ، ص 45 .

[15]- مجموعه تبلیغات و جنگ روانی ، همان ، ص 46 .

[16]- احمد بن زکریا ، همان ، ص 155 .

[17]- صلاح نصر ، همان ، ص 22 .

[18]- همان ، ص 427 .