مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

راهکارهای اسلام در مورد محیط زیست (17 صفحه)

 فهرست

مقدمه

آلودگی هوا

دفع زباله

فضای سبز

نقش اسلام در حمایت از منابع طبیعی و محیط زیست

1ـ قاعده «لاضرر»

2ـ انفال

3ـ اهتمام به عمران و آبادانی

4ـ نهی از قطع درختان و از بین بردن مزارع و گیاهان

5ـ حمایت از حیوانات

6ـ اهتمام به نظافت و نهی از آلودگی

نتیجه

منبع

مقدمه

دین اسلام برای تمامی شئون و جوانب زندگی انسان دارای قانون و دستور است. از بالاترین مسائل پیچیده سیاسی و حکومتی گرفته، تا ابتدایی ترین مسائل شخصی؛ مانند احکام تخلی؛ یعنی ما اسلام را دینی جامع و کامل می دانیم، از این رو ما معتقدیم که زندگی اجتماعی و محیط زیست،از جمله مسائلی است که مورد توجه دین اسلام بوده و هست.

البته جامعیت اسلام به این معنا است که می توان با استنباط عناصر جهان شمول در اسلام به فلسفه، مکتب و نظام اسلامى دست یافت و به طرّاحى سازوکارها پرداخت.

از دیدگاه اسلام خلقت آدمی پوچ و بیهوده نیستو احکام اجتماعی اسلام هم بر اساس هدف و فلسفه آفرینش او تنظیم شده است، البته این احکام و قوانین گاهی در قالب تشویق، ترغیب، انذار آمده است و صرفاً جنبۀ اخلاقی دارند و بر آنها مجازات اخروی قرار داده شده و گاهی نیز بر عدم رعایت آنها مجازات های دنیایی وضع شده است.

اصول و کلیاتی در اسلام وجود دارد که می توان از آنها وظایف یک شهروند مسلمان را استفاده کرد؛ مثلاً:

الف. در اسلام از بین بردن آن چه بقای نسل بشر بر آن متوقف است از جهاتی حرام است؛ مثل این که ظلم به نوع بشر است یا کفران نعمت استو… .

ب. از دیدگاه اسلام کاری که باعث آسایش مردم و در جهت حفظ سلامت آنان باشد، خدمتی است در جهت رضای خدا و عبادت و بندگی پروردگار، محسوب می گردد و هدف خلقت انسان جز عبادت چیز دیگری نیست.

چون حفاظت از محیط زیست و رعایت بهداشت محیط زندگی و جلوگیری از آلودگی آن، تلاشی است در جهت نجات بشر از نابودی و یا اقدامی است در جهت آسایش آنها، از رجحان (به نحو وجوب یا استحباب) برخوردار است.

اما در اسلام به این مقدار بسنده نشده است. علاوه بر بیان کلیات، بر موضوعات خاصی هم تأکیداتی شده است که در این جا به طور اختصار به گوشه ای از تأکیدات خاص اشاره می شود:

آلودگی هوا

گفته شده است اگر هوا پیرامون کره زمین را فرا نگرفته بود، همین قدر که از یک قسمت سطح زمین خورشید غایب می شد، بلافاصله درجه حرارت پائین می آمد و تا ۱۶۰ درجه زیر صفر می رسید و سرمای طاقت فرسا موجودات زنده را از بین می برد. هوا مانع می شود که زمین گرمای دریافتی از خورشید را زود از دست بدهد.

علاوه انسان برای ادامۀ حیات به اکسیژن نیاز دارد و این نیاز خود را از راه تنفس، از هوای پاک و سالم تأمین می کند، بنابراین استفاده از هوای پاک و سالم یکی از نیازهای ضروری انسان است.

از سوی دیگر با پیشرفت تکنولوژی و ماشینی شدن زندگی مردم، و همچنین به دلیل ضرورت ایجاد کاربری های جدید شهری برای پاسخ گویی به نیازهای روز افزون جمعیت شهری، میزان آلودگی هوا رو به فزونی است و به تدریج شاهد کاهش میزان فضای سبز شهرها و آلودگی محیط زیست هستیم.

از آن جا که بقای نسل بشر و دوام جوامع انسانی در گرو بهداشت و سلامت جامعه است، لذا دین اسلام با حرام نمودن خبائث و بدی ها و حلال کردن پاکی ها و پاکیزگی ها، راه رسیدن به این مقصود و هدف را فراهم ساخته است.

از امام صادق (ع) دربارۀ تنفس هوای آلوده و توقف و زندگی در آن سؤال شد. آن حضرت در جواب به این پرسش یک حکم کلّی را مطرح فرمودند که راهگشای بسیاری از مشکلات و معضلات است. حضرت فرمودند: “هر چیزی که خوردنش (استنشاق، نوشیدن) برای بدن انسان ضرر داشته باشد، خوردنش حرام است، مگر ضرورت اقتضا کند”.

دفع زباله

مسئلۀ ضرورت حفظ بهداشت محیط یکی از موضوعات بسیار جدی و اساسی امروز جوامع انسانی است. اگر الزام به حفاظت از محیط زیست انسانی، فراگیر نباشد و از طرف آحاد شهروندان، جدّی تلقّی نشود و کسانی بخواهند محیط زندگی را آلوده سازند و یا زباله ها از راه های صحیح و بهداشتی جمع آوری نشود، زباله ها کانونی برای آلودگی محیط زیست و به خطر افتادن سلامت مردم خواهند بود.

زباله ها کانون انواع میکروب ها و محل پرورش حشرات و عوامل بیماری زا است؛ لذا به همین جهت است که پیامبر اسلام (ص) می فرماید: “زباله ها را شب در خانه های خود نگه ندارید و آن را روز به بیرون از خانه منتقل کنید؛ زیرا زباله جایگاه شیطان است.

آن حضرت همچنین فرمود: “خاک رو به را پشت در (حیاط) جمع نکنید؛ زیرا که لانۀ شیطان می شود”.بدیهی است که منظور از شیطان در این جا یعنی محل تجمع حشرات موذی و انتقال و گسترش آلودگی و انواع بیماری ها.

در سیره و روش زندگی پیامبر اسلام (ص) و امامان معصوم (ص) فراوان مشاهده می شود که بر پاکیزگی و نظافت اصرار داشتند و پیروان خود را به آن سفارش می کردند.

پیامبر (ص) فرمود: “خداوند پاک است، شخص پاک را دوست دارد، پاکیزه است و پاکیزگی را دوست دارد”.

لزوم اجتناب و دوری از فضولات انسانی و اطلاق نجس به آن و وجوب طهارت و پاک کردن و شستن چیزهای آلوده به آن، از خدمات علمی دین اسلام به بشریت است که موجب پاک شدن محیط زیست از آلودگی ها و نجاسات شده است.

امروزه مدفوع به عنوان کانون اصلی اکثر بیماری های میکروبی و انگلی مانند وبا و بیماری های روده ای میکروبی و انگلی شناخته شده است.