مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

فهرست مطالب

عنوان صفحه

 

فصل اول : طرح مسئله

1-1-‌ ضرورت طرح پروژه1

1-2- روش مطالعه و تحقیق2

1-3- تجزیه و تحلیل امکان‌سنجی پروژه2

1-4- تعریف پروژه2

فصل دوم : شناخت

-1-2مقدمه4

-1-1-2نگاهی نو به طراحی و سامان‌دهی طبیعت اطراف در عصر حاضر4

-2-1-2نگرش‌های اساسی در مورد رابطه انسان و طبیعت در مورد منظر4

-2-2اقامت5

-1-2-2بررسي تاريخ اقامت5

-2-2-2تعریف اماکن اقامتی (موقت) 6

-3-2-2بررسی در سطح ایران6

-3-2نمونه هایی از بناهای قدیمی اقامتی6

عنوان صفحه

 

-1-3-2 ساباط6

-2-3-2کاربات6

-3-3-2کاروانسرا7

2-3-4- دسکره یا مهمانخانه7

-5-3-2 نتیجه گیری7

-4-2فضاي باز7

-1-4-2تعریف فضای باز7

-2-4-2تقسیم بندی فضاهای باز شهری8

-5-2فضای سبز9

-1-5-2تعاریف فضای سبز شهری9

-2-5-2تقسیم بندی فضای سبز شهری10

-3-5-2نتیجه گیری10

-6-2انواع طبقه بندی فضای باز و سبز شهری10

-7-2طبقه بندی منابع تفرجگاهی11

-1-7-2طبقه بندی کلاوسون11

 

عنوان صفحه

 

-1-1-7-2مناطقی که اساساً روی منابع طبیعی اتکاء دارند11

-2-1-7-2مناطقی که بر پایه دسترسی شکل گرفته اند11

-3-1-7-2خصوصیات مناطق سه گانه تفرجگاهی در طبقه بندی کلاوسون12

-8-2تعریف پارک14

-1-8-2انواع پارکها14

-2-8-2طبقه بندی پارکها بر حسب اندازه ها15

-3-8-2طبقه بندی پارکهای شهری16

-1-3-8-2پارکهای شهر در مقیاس همسایگی16

-2-3-8-2پارک شهری در مقیاس محله16

-3-3-8-2 پارک شهری در مقیاس ناحیه16

-4-3-8-2پارک شهری در مقیاس منطقه17

-4-8-2طبقه بندی گروه مطالعات برنامه ریزی شهری وزارت کشور17

-1-4-8-2پارک محله ای17

-2-4-8-2پارک های منطقه ای شهری18

-3-4-8-2پارکهای حاشیه ای (پارکهای خارج شهر) 18

عنوان صفحه

 

-4-4-8-2باغچه ها ، نوارهای سبز، کرتها و باغچه های جلو منازل18

-5-4-8-2کمربندهای سبز18

-9-2سیر تحول معماری منظر19

-2-9-2باغ‌سازی در قرون میانی (قرن 5 تا 15) 20

-3-9-2 باغ‌های رنسانسی: (در ایتالیا و فرانسه- قرن 15 تا قرن 17) 21

-4-9-2باغ و پارک در قرن 1822

-5-9-2پارک در قرن 1923

-6-9-2پارک در قرن 2024

-7-9-2نتیجه‌گیری24

-10-2باغسازي24

-1-10-2تعريف باغ24

-2-10-2انواع باغ و ويژگيهاي آن25

-3-10-2 باغ ايراني تاثير آن بر ديگر هنرها26

-4-10-2معرفی باغهایی با ارزش معماری27

عنوان صفحه

 

-11-2خاور دور31

-12-2معرفی باغسازي در ايران34

-1-12-2 باغسازي دوره صفويه34

-2-12-2نمونه های باغهای ایران34

-13-2خصوصيات باغ ايراني45

-1-13-2هندسه باغ ايراني47

-2-13-2ابعاد تمثيلي گردش آب و تقسيم هندسي باغ ايراني47

-3-13-2ساير خصوصيات باغ ايراني48

-4-13-2آب در باغ49

-5-13-2گياهان در باغ ايراني52

-6-13-2پوشش گياهي باغهاي ايراني53

-14-2مباحث نظري54

-1-14-2اوقات فراغت54

-2-14-2تعاریف ارائه شده از اوقات فراغت54

-3-14-2 مقایسه مفهوم « اوقات فراغت » با چند واژه دیگر55

عنوان صفحه

 

-4-14-2نقش و كاركرد اوقات فراغت56

-5-14-2آثار و نتايج اوقات فراغت56

-15-2تفريح وتفرج57

-1-15-2تعریف واژه تفریح57

-2-15-2تعریف تفرج58

-3-15-2منابع تفرجگاهی58

-4-15-2پیش بینی تقاضای تفرجگاهی58

-5-15-2رابطه جمعیت و تفرج59

-6-15-2الگوی بهینه بررسی مسائل تفرجگاهی60

-16-2توریسم و جهانگرد61

-1-16-2تعاریف و مفاهیم واژه ها واصطلاحات جهانگردی (گردشگری) 62

-2-16-2توسعه فرهنگ گردشگری و گذران اوقات فراغت63

-1-2-16-2تئوریهای جهانگردی63

-4-16-2اهمیت جهانگردی و توریسم در جهان64

-5-16-2ارزشهای فرهنگی و جهانگردی65

عنوان صفحه

 

-6-16-2ارزشهای اقتصادی و جهانگردی65

-7-16-2بررسي تاثير جهانگردی بر عوامل مختلف66

-8-16-2اهداف توسعه جهانگردی67

-9-16-2موانع توسعه جهانگردی67

-10-16-2جهانگردی پایداری و توسعه آن68

-11-16-2نتایج69

فصل سوم : مطالعات پايه

بررسی استان خراسان70-1-3

-1-1-3پيشينهتاريخي70

-2-3 جغرافياي طبيعي خراسان71

-1-2-3 موقعیت71

-2-2-3 پستي وبلنديها72

-3-3 آب و هوای استان خراسان72

بادها73-1-3-3

-2-3-3 تنوع آب و هوايي استان خراسان74

عنوان صفحه

 

-4-3تقسيمات كشوري74

بناهای یادبود مذهبی82 -8-3

فرهنگ و هنر83-9-3

معرفی چند بنای تاریخی مشهد84 -10-3

بررسی کلان شهر مشهد86-11-3

عنوان صفحه

 

86تاريخچه شکل گيري شهر-1-11-3

موقعيت جغرافيايي 88-12-3

جهت و نوع توسعه شهر88-1-12-3

89عوامل موثر در تعيين جهات گسترش-2-12-3

مطالعات زمين‌شناسي و زلزله‌شناسي92-13-3

اقليم93-14-3

دماي هوا 93-1-14-3

تابش آفتاب94-2-14-3

بررسی‌های جمعیت شهر مشهد99 -18-3

تعداد جمعیت و میزات رشدآن99 -1-18-3

عنوان صفحه

 

جاذبه های توریستی شهر مشهد108-24-3

نام و آدرس تعدادی از پارکهای شهر مشهد109-25-3

نگاهی به تاریخ -26-3

ساختار شهری شهر شاندیز112-1-26-3

-2-26-3منظر و ارتباط فضایی113

-3-26-3ارگان‌ها و نهادهای دولتی تاثیرگذار114

سایر ارگان‌ها و نهادهای دولتی تاثیرگذار116-4-26-3

تنگناها و محدودیت‌ها117-5-26-3

فقدان تعریف حقوقی و تشکیلاتی117-6-26-3

فقدان برنامه کالبدی و فضایی شهری117-7-26-3

فصل چهارم : مطالعات تکمیلی

گردشگري به عنوان يک سيستم127-1-4

عناصر اصلی سيستم گردشگري128-2-4

اصول بین المللی گردشگری130-3-4

بررسی ونقد طرح برنامه ملی توسعه گردشگری ایران134-4-4

طرح توسعه ملي گردشگري ايران135-5-4

انواع گردشگری135-6-4

گردشگری روستايی137-7-4

گردشگري شهري138-8-4

گردشگري درطبيعت (طبيعت گردي) 140 -9-4

گردشگری پايدار143-10-4

عنوان صفحه

 

اصول گردشگری پايدار144-11-4

گردشگري فرهنگي145-11-4

اکوتوريسم147-12-4

گردشگري و تكنولوژي148-13-4

انواع جاذبه ها گردشگري152-14-4

شاخصهای کیفی طراحی منظر154-15-4

طراحی محیط و منظر154 -1-15-4

-2-15-4برنامه‌ریزی تفرجی155

-3-15-4بستر طراحی و امکان سنجی و محدودیتها156

-4-15-4پوشش گیاهی156

-5-15-4پوشش گیاهی منطقه158

-6-15-4انتخاب گیاهان برای استقرار در طراحی( الف158

-7-15-4انتخاب گیاهان برای استقرار در طراحی(ب160

-8-15-4بافت161

-9-15-4معرفی و انتخاب گیاهان قابل رشد در سایت161

عنوان صفحه

 

-10-15-4ترکیب عملکردی درختان162

-16-4گذرها در طراحی سایت162

-17-4 آب در طراحی سایت164

-18-4«آب» در طراحی فضای سبز164

-19-4اشکال استفاده از آب در معماری و شهرسازی165

-20-4نگرش‌های گوناگون انسان نسبت به آب166

ویژگی‌های خاص خط، فرم، رنگ و بافتی167-21-4

تکنیک‌‌های استفاده از آب168-22-4

مبلمان و المان‌های سایت170-23-4

نتیجه‌گیری172 -24-4

فصلپنجم : ضوابط طراحی منظر

-1-5ضوابط طراحی پارک و فضای سبز173

-1-1-5ضوابط شهرسازی173

-2-1-5ضوابط اجرایی173

-3-1-5ضوابط مربوط به شهرسازی173

 

-2-5تعیین ابعاد و اندازه فضاها174

-3-5ضوابط گذرها174

-4-5ضوابط کف سازی 175

-5-5ضوابط تجهیزات 181

-6-5بخش خدماتي 186

-1-6-5رستوران مجموعه186

-9-6-5سرويسها 190

-10-6-5 پاركينگ 190

 

عنوان صفحه

 

 -11-6-5اداري191

-7-5 بخش فرهنگي 192

-1-7-5 حداقل مساحت مورد نياز فضاهاي رفاهي خدماتي 192

-2-7-5 حداقل مساحت مورد نياز فضاهاي تجاري 194

-3-7-5 حداقل مساحت مورد نياز فضاهاي اداري194

-8-5 درك ارزشهاي بصري مناظر195

-1-8-5پوشش گياهي مجموعه195

-2-8-5ارزيابي پوشش گياهي 196

-3-8-5طراحي مبلمان در فضاي سبز198

-4-8-5سكوهاي نشيمن در فضاي سبز199

-5-8-5تدوین برنامه فیزیکی 200

 

فصل ششم : مطالعاتتطببقی

نمونه‌ پارک‌های داخلی203 -6

-1-6 باغ سنگی (پارک جمشیدیه، تهران) 203

-2-6طراحی فضاهای عمومی و بناها204

-3-6حرکت آب207

-4-6مصالح208

-5-6 پارک گلدن گیت210

-6-6باغ‌ها212

-7-6یادبودها214

مجسمه ها و المانها217 -8-6

فصل هفتم : مطالعات کالبدی

7-1- بررسی سایت و تجزیه و تحلیل آن 218

7-1-1مشخصات سایت218

7-1-2- محل قرار گیری سایت218

7-1-3- آنالیز سایت انتخابی218

7-1-4- آنالیز سایت سوران(بررسی ساختاری) 219

 

فصل هشتم : فرآیند طراحی پروژه

-1-8چگونگی شکلگیری ساختار ( مبانی برنامه ریزی طرح 229

اصول ساختار فضایی در طرح و برنامه‌ریزی پیش از طرح229-2-8

تعریف فضا و درک فضایی1229 -1-2-8

زبان الگوهای رفتاری (دستیابی به الگوهای رفتاری برای طراحی) 231 -2-2-8

شناسایی تمایلات رفتاری مخاطبین سایت سوران234 -3-8

شکل گیری ساختار و ایده 236 -4-8

-1-4-8 نقش ایده در طراحی 237

نقش ایده در طراحی تفرجگاه238 -2-4-8

در جستجوی ایده239-3-4-8

شناسایی استفاده کنندگان از منبع تفرجگاه سوران240-5-8

نتیجه گیری

اصول و مباني نظري پروژه

آناليز ايده 

منابع و ماخذ 220

 

فصل اول: طرح مسأله

1-1-‌ ضرورت طرح پروژه

1-2- روش مطالعه و تحقیق

1-3- تجزیه و تحلیل امکان‌سنجی پروژه

1-4- تعریف پروژه

1-1- ضرورت طرح پروژه

نیازهای فرهنگی یک جامعه یکی از نیازهای زندگی برای جوامع بشری است و سرعت حرکت جوامع به عوامل مختلف و گوناگونی بستگی دارد که باعث رهنمون ساختن پیشرفت هر چه بیشتر آن می‌گردد. حرکت در جهت فرهنگ‌سازی و برآورد کردن نیازهای مرتبط با آن یکی از اهداف کلان شهرهای ماست که این اهداف را نیز می‌توان اکنون جز سیاست شاخص فضاهای بیرون شهری یافت. این فرهنگ‌سازی‌ها در ابعادی خاص و به منظور پیشبرد اهداف خاصی در شهرها صورت می‌گیرد. بحث توریسم و اقامتگاه‌های موردنیاز آنها با توجه به موقعیت مناطق جدید شهری امری مهم و غیر قابل انکار است. خلق فضاهای توریستی- اقامتی در قالب گردشگاه با تمام امکانات و فضاهای دلپذیر و متنوع به خودی خود می‌تواند کششی قابل توجه برای مخاطبانی باشد که به منظور گذراندن اوقات فراغت خود و یا رسیدن به شهرهای بزرگ ناچارند زمانی را در چنین محیط‌هایی بگذرانند.

پس چه خوب است بدین منظور بستری مناسب در فضایی پاک و عاری از آلودگی‌های صوتی و محیطی یک کلان شهر ایجاد کرد که بتوان ضمن پاسخگویی به نیازهای مسافرن از پتانسیل‌های خاص این فضاها نیز بهترین استفاده را برد. منطقه سوران یکی از مناطق اطراف شهر مشهد است که به عنوان یک منطقه حاشیه‌ای در کنار شهر مشهد و در حد فاصل (مشهد- شاندیز) بنیان نهاده شده است.

ولی این منطقه با گذشت زمان چندان به جلو پیش نرفته است و نیاز خاصی در این باره ضروری به نظر می‌رسد. با چنین نگرشی بحث اوقات فراغت هر چه بیشتر خودنمایی می‌کند. با توجه به مقوله فرهنگ و اهمیت به هدایت آن به سمت و سویی خاص که گفته شد، منطقه گردشگری سوران هنوز فاقد یک قطب مناسب تفریحی- اقامتی است. با توجه به نیازهای این منطقه به چنین فضاهایی به نظر می‌رسد طراحی یک مجموعه گردشگری با کیفیت از جمله نیازهای رده اول این ناحیه از اطراف مشهد است.

 

1-2- روش‌های مطالعه وتحقیق

1-3- تجزیه و تحلیل امکان‌سنجی پروژه

پیش‌بینی این که پروژه در حال طراحی تا چه حد نزدیک به واقعیت است، یکی از ابعاد مهم تصمیم‌گیری‌ها در این مرحله‌ می‌باشد. در اینجا بایستی به نکات مهمی توجه داشت که فاکتورهای زیادی را برای تشخیص این امر در نظر گرفت. از مهم‌ترین این فاکتورها بحث اجرایی بودن و ایجاد کششی مناسب در مخاطبین آینده خود است. میزان و نوع تعدد کاربری‌ها در پروژه‌های موردنظر از دیگر فاکتورهاست. باید توجه داشت که تعدد کاربری‌ها در این مجموعه تا چه حد می‌تواند پاسخگو باشد.

شناخت دقیق نوع مخاطب پاسخ اصلی این سؤال است. قطعاً متناسب با نوع جنس و سن مخاطب بایستی به خلق فضاهای خاص پرداخت. چرا که عدم توجه به این مسأله خود رکودی را ایجاد خواهد کرد که غیر قابل جبران است. پس کاربری‌های موردنیاز یک توریست از درجه مهمی در این تقسیم‌بندی برخوردار است.

بحث مربوط به زیبایی‌شناسی پروژه و ایجاد توجه به تمامی موارد ذکر شده می‌تواند پروژه را هر چه بیشتر به سمت اجرایی شدن و بالا بردن ضریب اطمینان بالا از کسب موفقیت سوق دهد.

1-4- تعریف پروژه

منظور بررسی اهداف مشترکی است که در طراحی یک مجموعه گردشگری می‌توان در نظر گرفت. این اهداف عبارتند از:

-‌ چه قشری از جامعه را باید طلب کند؟

- این مجموعه از چه نوع و دارای چه سطح کیفی است؟

- چه نوع سرویس و یا امکانات رفاهی باید در آن ارایه شود؟

- بر کدام یک از فعالیت‌های عمومی آن باید تأکید کرد؟

در این رابطه تهیه لیستی از خلاصه کاربری‌های عمومی و اصلی الزامی است. تهیه فهرست دقیق از فضاهای درآمدزا، که بر مبنای آن فضاهای خدماتی و پشتیبانی طراحی گردد.

این فهرست هسته مرکزی طرح و توسعه فضا را تشکیل می‌دهد. این در حالی است که حتی تهیه لیست اجمالی از ملزومات مربوط به رستوران، کافی شاپ و... بر ابعاد و اندازه آنها در طراحی فضایی مثل آشپزخانه بسیار مؤثر است. به منظور پاسخگویی به سؤالات فوق به طور اجمالی می‌توان گفت:

1-‌‌ عموم افراد جامعه علی‌الخصوص جامعه ایرانگردان، جهانگردان، مسافران و زائران مشهد مقدس که در طول مسیر به این مکان می‌رسند، می‌توانند از امکانات این مجموعه بهره‌مند شوند.

2- کلیه فضاهای موردنیاز یک توریسم به منظور اقامت راحت در این مکان تعبیه گردیده است.

3- فضاهای این مجموعه گردشگری را به سه بخش فضاهای عمومی، خدماتی و اقامتی (سوئیت) می‌توان تقسیم کرد. در هر بخش بسته به نوع کاربری فضا سعی شده است که امکانات رفاهی خاصی طراحی شود.

 

فصل دوم : مرحله شناخت

-1-2مقدمه:

در دومين گام از اين رساله مبحث شناخت مطرح مي شود.

در اين مبحث (مطالعات پايه) با توجه به مفاهیم رساله (توريستي ، تفريحي ، اقامتي) به بررسي مفاهيم پايه و تعاريف لازم كه براي مواجه شدن با اين پروژه آشنائي با آنها ضروري به نظر مي رسد مي پردازيم .

مباحث در نظر گرفته شده در اين بخش از رساله عبارتند از :

اوقات فراغت ، توريسم و جهانگرد ، اسكان و اقامت ، فضاي باز ، تنوع و تفرج ، باغ ايراني .

-1-1-2نگاهی نو به طراحی و سامان‌دهی طبیعت اطراف در عصر حاضر :

در چند دهه اخیر با بروز انواع مسائل زیست محیطی و روشن شدن ضرورت‌های حفاظت محیط زیست و سیر به سوی پایداری، تأکید می‌شود که تنظیم محیط برای یک زندگی مطلوب نه فقط حق انسان، بلکه حق انواع حیات است (مک هارت 1375) و توجه به همین جنبه بوده است که طراحی منظر را در دهه‌های اخیر به شدت با برنامه‌ریزی کاربری زمین و اکولوژی منظر متصل ساخته است.

«طراحی منظر عبارت است از فرآیند آگاهانه سازمان‌دهی، برنامه‌ریزی و ایجاد تغییرات کالبدی- فضایی در منظر که شامل سازمان‌دهی عملکردی و بصری مکان‌ها می‌گردد. به طوری که نتیجه حاصل در مجموع تعادل طبیعی محیط زیست را بر هم نزند».

-2-1-2نگرش‌های اساسی در مورد رابطه انسان و طبیعت در مورد منظر[1]:

نگرش‌های اساسی در رابطه انسان و طبیعت که به منظر مربوط می‌شود، حاصل دو جهان‌بینی متضاد نسبت به جهان هستی است. اولی دیدگاهی است که انسان را تابع طبیعت و دومی انسان را حاکم بر آن فرض می‌نماید. دیدگاه اول به مفهوم وابستگی و پیوستگی همه چیز در طبیعت است و انسان نیز به عنوان جزئی از آن، همبستگی متقابلی با طبیعت دارد. در دیدگاه دوم، انسان در مرکز جهان ایستاده تا از آن بهره‌‌برداری و محافظت کند.

گروتر در این مورد توضیح می‌دهد که در دیدگاه اول که منشأ آن را شرق زمینی می‌داند، رابطه انسان و طبیعت و خداوند درون یک رشته به هم پیوسته برقرار می‌شود. در نتیجه حتی آنچه خدائی تلقی می‌‌شود، در ارتباط نزدیک و حتی یگانه با طبیعت قرار دارد و به این ترتیب با خود انسان نیز مرتبط و به آن پیوسته است (گروتر 1375). اما در نگرش دوم که ریشه در فلسفه انسان‌گرایی غربی دارد، انسان‌گرایی تنها فلسفه زندگی تلقی می‌گردد و لذا هر فرد در جستجوی منافع خود است و سعی می‌کند حتی با نادیده گرفتن همه چیز، آن را به دست آورد.

البته باید توجه داشت که این دو نگرش در تلفیق با دیدگاه‌های اجتماعی و امکانات علمی و فنی و هنری در دوران مختلف، تأثیرات متفاوتی را به ویژه بر منظر شهری به جای گذارده‌اند. نگرش اول از لحاظ اجتماعی بیشتر فردگراست و لذا شکل منظر از خلاقیت‌های فردی تبعیت می‌کند، در این نگرش تمایزی بین خصوصیات هنری و جنبه‌های علمی وجود ندارد و از هر دو شیوه جسم- هنری و علمی- منطقی استفاده می‌‌شود.

نگرش دوم جامعه‌گرا است و طراحی منظر از تصمیماتی که برای کل جامعه اتخاذ می‌شود، متأثر می‌گردد. در این نگرش تمایز بین هنر و علم که از دوران ساده‌گرایی، فلسفه دکارتی و علم نیوتنی آغاز می‌شودف تشدید شده و به تدریج شیوه‌های علمی- منطقی به جای روش‌های حسی- هنری مسلط می‌گردد. در مورد علم و فناوری نیز این پیوند آنها است که حداقل از 1850 به بعد باعث افزایش دخالت انسان در محیط و تغییر منظر شهری، روستایی و حومه‌ای به ویژه در شهرهای صنعتی می‌گردد مجموع این تضادها در واقع نشان دهنده یک دوگانگی اساسی در نحوه تفکر و عمل طراحی منظر شهری در طول تاریخ است، انسان همراه با طبیعت و انسان در مقابل طبیعت.

-2-2اقامت

-1-2-2بررسي تاريخ اقامت :

نخستین اتاق های پذیرایی از مهمانان در زمان قدیم، قسمتی ازخانه های مسکونی شخصی بود و از مسافران مانند اعضای خانواده پذیرایی می شد. در دوران باستان در خاورمیانه و کشورهای شرقی از رباطها، کاروانسراها و مسافرخانه ها استفاده می شد . اما در روزگاران مدرن تر همزمان با استفاده از دلیجان ، قطار ، کشتی ، اتومبیل ، اتوبوس و هواپیما در کنار افزایش تعداد مسافران ، نیاز به مسکن نیز افزایش یافت و در نتیجه هتل ها، متل ها، مسافرخانه ها و ... افزایش یافتند.

-2-2-2تعریف اماکن اقامتی (موقت) :

اماکن اقامتی موقت به مکانهای گفته می شود که مسافران و جهانگردان مدتی(معمولاً بیش از سه روز و کمتر از یک ماه) را در آن مکان برای گذراندن اوقات فراغت و تعطیلات و استراحت به دور از هیاهوی شهر مقیم شوند. این مکانها شامل هتل ها ( از یک تا پنج ستاره) ، متلها، مسافرخانه ها ، پلاژها ، ویلاها، کمپینگ ها و سایر اماکن اقامتی می باشند .

-3-2-2بررسی در سطح ایران :

در گذشته فضاهایی مانند ساباط، رباط ، کاربات ، کاروانسرا، خان ، مهمانخانه و دسکره و ... نقش مهمی را در ایجاد امکانات سیر و سفر در داخل ایران ایجاد می کردند.

در حال حاضر اماکن اقامتی به مکانهایی گفته می شود که مسافران و جهانگردان مدتی را در آن مکان برای گذران اوقات فراغت و تعطیلات و استراحت ، تفریح ، بازدید از مناطق تاریخی و دیدنی و سایر مقاصد در آن مقیم می شوند . این مکانها شامل هتلها، متلها، مسافرخانه ها ، پلاژها ، ویلاها ، کمپینگ ها و سایر اماکن اقامتی می باشد .

-3-2 نمونه هایی از بناهای قدیمی اقامتی

-1-3-2ساباط :

ساباط به کلیه بناهایی که به منظور آسودن بپا می شده ، چه در شهر و چه در بیرون از آن؛ اطلاق می شده است . در شهرهای جنوبی ایران هنوزهم این واژه درست در جای خود به کار می رود ولی امروز ساباط را به طور اخص برای بنای سرپوشیده کوچکی به کار می برند که بر روی جاده های بیرون شهر و یا کنار آنها ساخته شده و منحصر است به چند تختگاه و یک آب انبار و گاهی یک یا دو اتاق کوچک که تنها می توان به منظور رفع خستگی و اندکی آسودن پس از پیمودن راه خسته کننده آن را مورد استفاده قرار داد .

 

 

-2-3-2کاربات :

کاربات چنانکه پیداست خانه کاروان است ؛ و پیش از اسلام به جای کاروانسرا به کار می رفته و آن نیز مانند رباط دارای اطاق و حوض و یا پایاب است؛ و گاهی فقط دو یا سه اطاق دارد؛ و نمونه آن در آبادیهای کنار شاه راه کهن فارس خودنمایی می کند.

 

-3-3-2کاروانسرا :

به رباطهای بزرگ و جامع کاروانسرا می گویند ؛ چه در شهر و چه در بیرون از آن باشد.کاروانسرا علاوه بر اطاق و ایوان دارای باره بند و طویله و انبار است، و اغلب ورودی آن را بازار کوچکی به نام علاف خانه تشکیل می دهد؛ و بر روی سر دران چند اطاق پاکیزه قرار گرفته که به کاروانسرا اختصاص دارد .

-4-3-2 دسکره یا مهمانخانه :

در کنار شهرهای نامی و آباد ، به ویژه پایتختها، کاروانسراهای بزرگ و زیبا و با شکوهی دیده می شود که بیشتر آنها مهمانخانه بوده است، و پادشاهان وامیران و فرمانروایان مهمانان نامدار و گرامی خود را در آنجا پذیرایی می کردند از جمله مهمانخانه بزرگ شاه عباسی در کاشان و کاروانرای مادرشاه (جای مهمانسرای شاه عباسی) اصفهان و کاروانسرای وزیر در قزوین است .

-5-3-2نتیجه گیری

ایجاد امنیت جانی و مالی برای مسافر و توریست شرط لازم است که می بایست تأمین گردد.پس از امنیت اولین و ضروری ترین امکانات و تأسیسات مورد نیاز جهانگردان ، اقامتگاههای موقت و هتلها می باشند. اقامتگاهها و هتل ها اساساً باید خدمات و سرویس محل اقامت و غذا را به مسافران ارائه نمایند. سایر عملکردها از قبیل فروشگاهها و فضاهای ورزشی وسالنهای جشن و کنفرانس و نمایندگی های فروش بلیط و از جمله فضاهای محل های اقامتی می باشند که در صورت لزوم می بایست به جهانگردان سرویس دهی لازم را ارائه نمایند .

 

 

-4-2فضاي باز

-1-4-2تعریف فضای باز :

ریچارد فوستر فضای باز را این گونه تعریف می کند: فضای باز (Open Space) به همه اراضی اعم از آبی، خشکی، شهری یا غیر شهری روبازی گفته می شود که ویژگیهای زیر را دارا باشند:

1-تحت مالکیت عمومی و یا خصوصی باشند.

2- قابلیت دسترسی داشته باشد.

3- محدودیتهایی داشته باشند.

4- امکان انتخاب آزادانه فعالیتهای مختلف و استفاده از چشم انداز را داشته باشند.

5- امکان فراهم آوری خدمات برای انسان و طبیعت را داشته باشند و زیر بنای گسترش در زمینه های خدمات آموزشی، تزئینی ، تولیدی ، حفاظتی و تفرجگاهی را در حد ظرفیت خود تأمین کنند.

-2-4-2تقسیم بندی فضاهای باز شهری

به منظور ایجاد فضاهایی از قبیل سبز، ورزشی، میادین ، نمایشگاهها، سطوح آب (آب نماها) ، محوطه مراکز اداری شبکه های ارتباطی و غیره پیش بینی شده باشند. فضای سبز همواره بخشی از فضای باز به شمار می آید . انواع فضاهای باز شهری به قرار زیرند:

(محوطه مسکونی، محوطه خدمات شهری، شبکه های ارتباطی ، محوطه نمایشگاهها ، مناطق ورزشی و استادیومها ، سطوح آب نما، محوطه بیمارستانها ، فضای سبز، محوطه مراکز آموزشی، محوطه پارکها، حریمها، محوطه سازمانهای اداری، اراضی کشاورزی و بایر، محوطه کارخانجات و آرامگاهها

-5-2فضای سبز :

سعیدی آشتیانی فضای سبز را به منطقه ای پوشیده از گیاهان در داخل و اطراف شهرها می گوید که بیشتر دارای دو کارکرد مهم برای شهرها می باشند. تعدیل دما و تلطیف هوا و زیبایی آفرینی .

-1-5-2تعاریف فضای سبز شهری :

آن بخش از فضای سبز که در محدوده شهر طراحی و بنا شده ، فضای سبز شهری نامیده می شود:

بخشی از سیمای شهر که از انواع گیاهان تشکیل یافته است.

فضای نسبتاً بزرگ، متشکل از گیاهان با ساختی جنگلی و برخوردار از بازدهی زیست محیطی و اکولوژیک معین و در خور شرایط زیست محیطی حاکم بر شهر.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بخشی از استخوان بندی یا مورفولوژی شهری ،به بیان دیگر فضای سبز در کنار اسکلت فیزیکی شهر تعیین کننده اندام و به طور کلی سیمای شهر است . فضای سبز باید از یک سو برای شهر باز دهی اکولوژیک داشته و از طرف دیگر نیازهای زیست محیطی پیرامون خود را برآورده سازد.

-2-5-2تقسیم بندی فضای سبز شهری

محورهای درون شهری فضای سبز :

الگوهای فضای سبز حاشیه شهری به قرار زیرند:

-1کمربندهای سبز محاط کننده: برای تحدید حدود شهر، کنترل گسترش شهر، جلوگیریاز رشد بی رویه و به هم خوردن تناسب ساخت مورفولوژی شهر به کار می رود. این کمربندها در روند پویش شهر، نقش اولیه خود را ممکن است از دست بدهند ولی نقش بالقوه آنها به عنوان فضای سبز تعادل بخشنده تفرجگاه درون شهری و نقش فرعی آنها به عنوان شاخص زنده جهت تشخیص روند شهر، پا برجا باقی می ماند.

-2کمانهای سبز : کمربندهای سبز عریضی می باشند که برای مهار رشد بی رویه شهرها و هدایت آنها در جهت دلخواه، برقراری پیوند میان هسته اصلی شهر و شهرکهای اقماری از یک سو و جدا کردن فضای اصلی شهر از فضای حومه به کار می روند.

-3محورهای سبز: این محورها مشتمل بر محورهای سبز درون شهری(فضای سبز امتداد خیابان شهر) و برون شهر( فضای سبز جاده هایی که به طور مستقیم یا از طریق کمربندی به درون شهر) راه می یابند.

-3-5-2نتیجه گیری

بر اساس تعاریف بررسی شده در کل، دو بخش مشترک و مهم را می تواند استنباط کرد.

اول : مجموعه ای از پوشش سبزینه ای شامل درختان، درختچه ها، گلها ، بوته ها و چمن که مفهوم فضای سبز را از نظر فیزیونومی و شکل ظاهری القا می کند.

دوم : برآورد انتظارات و وظایفی شامل بهبود کیفیت زیست محیطی انسان، تأمین زیبایی و سایر نیازهای اکولوژیک که به عنوان هدف و وظیفه در احداث فضاهای سبز مستتر باشد.

-6-2انواع طبقه بندی فضای باز و سبز شهری :

طبقه بندی مناطق، بر حسب قابلیت و سازگاری آ نها با انواع فعالیتها

واحدهای ساحلی حاشیه دریا

الف) مناطق مناسب برای شنا و اردو

ب) مناطق مناسب برای فعالیتهای تفریحی در ابهای عمیق

ج) مناطق مناسب برای زیست حیات وحش و تالابها از نظر شکار یا تماشا

واحدهای آبی

الف) شنا و تماشا

ب) ماهیگیری

ج) تالابهای ( زیستگاههای حیات وحش)

واحدهای زمینی

الف) مناطق مناسب برای تماشا و مسافرت

ب) مناطق مناسب برای شکار یا تماشای مناظر کوهستانی

ج) تالابها ( زیستگاههای حیات وحش) برای شکار یا تماشا

روشهای دیگر نیز به وجود آمده اند که مناطق را نه بر حسب خصوصیات فیزیکی یا پتانسیل آنها، بلکه با توجه به استفاده از آنها طبقه بندی می کنند. بنابراین قابلیت دسترسی مردم از شهرهای بزرگ در تعیین تقاضای تفرجگاهی نقش عمده ای پیدا می کند.

-7-2طبقه بندی منابع تفرجگاهی :

طرح ریزی تفرج گاهها بر اساس منابع تفرج گاهی با توجه به مفهومی که طرح ریزان از آن دارند متفاوت است:

-1-7-2طبقه بندی کلاوسون :

-1-1-7-2مناطقی که اساساً روی منابع طبیعی اتکاء دارند:

این مناطق کیفیت کاملاً طبیعی و تغییر نیافته ای دارند و از نظر تفرجگاهی دارای ارزش زیادی اند. این دسته از مناطق در جنگلها یا پارکهای ملی یافت می شوند. طبیعت بارز و غالب این مناطق برجستگی دسته ازمناطق در جنگلها یا پارکهای ملی یافت می شوند؛ طبیعت بارز و غالب این مناطق برجستگی خصوصیات فیزیکی و جنبه های زیبایی طبیعی آنها است. کیفیت مراکز تفریحی یکی از عوامل اصلی افزایش تقاضا است ولی این ویژگی به دلیل دوری ای مناطق از اماکن مسکونی تعدیل پیدا می کند.

-2-1-7-2مناطقی که بر پایه دسترسی شکل گرفته اند :

این دسته از مناطق تفرجگاههایی می باشند که به دلیل موقعیت مکانی خود مورد تقاضا قرار می گیرند و به همین دلیل برای فعالیتهای تفریحی طیف گسترده ای از مردم طرح ریزی و تجهیز می شوند . این گونه مناطق نزدیک به محل زندگی استفاده کنندگان قرار دارند . مکانند پارکهای شهری ، زمینهای بازی ، باغ وحشها و غیره ، یکی از بارز ترین صفات مشخصه آنها قابلیت دسترسی آنها برای جمع زیادی از مردم است.

-3-1-7-2خصوصیات مناطق سه گانه تفرجگاهی در طبقه بندی کلاوسون

-1مناطقی که بر پایه دسترسی شکل گرفته اند :

موقعیت کلی : منابعی که نزدیک به استفاده کنندگان قرار دارند، خصوصیات فیزیکی برجسته ای ندارند فقط آسانی دسترسی به آنها فاکتور برجسته آنها است.

انواع فعالیتها : انواع بازیها نظیر شنا، تنیس ، پیاده روی، گردش ، انواع بازیهای کودکان.

زمان اصلی استفاده: پس از ساعات کار و برای طبقات سنی پایین پس از مدرسه ، برای خانواده ها در طول روز و برای بزرگسالان پس از فراغت از کار.

اندازه تقریبی: یک تا چند اکر

سازمانهای مسئول: سازمان پارکهای شهری ـ سازمانهای دو لتی یا خصوصی یا سازمانهای ملی در ایران : شهرداری ـ سازمان پارکها و فضای سبز

مناطق حد وسط :

موقعیت کلی: مناطقی که در فاصله نه چندان دوری از استفاده کنندگان قرار دارند و شرایط نیمه طبیعی دارند. ویژگیهای کاملاً بینابینی دارند.

انواع فعالیتها: اردو ، پیک نیک (خورگشت) ، پیاده روی ،شنا ؛ شکار و ماهیگیری

زمان اصلی استفاده : تعطیلات یک روزه یا آخر هفته

اندازه تقریبی : از چند تا چند هزار اکر .

سازمانهیا مسئول : سازمانهای مسئول ایالتی ، در ایران، سازمان پارکها و فضای سبز سازمان جنگلها و مراتع .

-2مناطقی که اساساً روی منابع طبیعی اتکاء دارند :

موقعیت کلی : مناطقی که دارای منابع بر جسته و منحصر به فرد بوده و در مسافت بسیار دوری از مراکز جمعیتی قرار دارند و خصوصیات بارز آنها سیمای طبیعی واستثنایی آنها است.

انواع فعالیتها: بازدید از مناطق علمی ، تاریخی، پیاده روی های طولانی، کوهنوردی ، اردو ماهیگیری و شکار تعطیلات .

 

 

	USER ORIENTED AREAS	INTRMEDIATE AREAS	RESOURCE BASED AREAS
	مناطقی که بر پایه دسترسی شکل گرفته اند	مناطق واحد واسط	مناطقی که اساسا روی منابع طبیعی اتکاء دارند.
موقعیت کلی	منابعی که نزدیک به استفاده کنندکان قرار دارند. خصوصیات فیزیکی برجسته ای ندارند فقط آسانی دسترسی به آنها فاکتور برجسته آنها است.	مناطق حد واسط	مناطقی که اساساً روی منابع طبیعی اتکاء دارند
انواع فعالیتها	انواع بازیها نظیر شنا، تنیس، پیاده روی ، گردش ، انواع بازیهای کودکانه	اردو ، پیک نیک (خور گشت) پیاده روی، شکار ، ماهیگیری	بازدید از مناطق علمی، تاریخ، پیاده روی های طولانی، کوهنوردی، اردو، ماهیگیری و شکار
زمان اصلی استفاده	پس از ساعات کار و برای طبقات سن پایین پس از مدرسه، برای خانواده ها در طول روز و برای بزرگسالان پس از فراغت از کار	تعطیلات یک روزه یا آخر هفته	تعطیلات
اندازه تقریبی	یک تا چند اکر	از چند تا چند هزار اکر	چند هزار اکر و بیشتر
سازمان های مسئول	سازمانهای پارکهای شهری، سازمانهای دولتی یا خصوصی یا سازمانهای ملی ایران: شهرداری سازمان پارکها و فضای سبز	سازمانهای مسئول ایالتی در ایران: سازمان پارکها و فضای سبز سازمان جنگلها و مراتع	سازمانهای مسئول در پارکها و جنگلهای ملی در ایران: سازمان محیط زیست و سازمان جنگلها و مراتع

 

 

-8-2تعریف پارک :

در فرهنگهای مختلف، تعاریف متفاوت و گوناگونی برای واژه پارک(park) ارائه شده است. از آن جمله در فرهنگ آکسفورد 1962 چنین آمده :

پارک قطعه زمین آرایش یافته ای است که برای استفاده تفرجگاهی اختصاص داده شود.

پارک به قطعه زمین بزرگ، محصور و عموماً با درختزار و چمن می گویند. همچنین در فرهنگ آمریکن هریتاژ (1982) چنین آمده است:

پارک ، یک میدان طراحی شده شهری است.

پارک ، قطعه زمینی است که به حالت طبیعی نگهداری نشود .

و یا در فرهنگ جنگکلداری انجمن جنگلداران آمریکا (1971)

پارک به هر نقطه بازی در داخل جنگل گفته شود. بدین ترتیب مشاهده می شود که هر فرهنگی بنا بر دیدگاه خود پارک را تعریف می نماید . اما تعریف بهتری که فرهنگ استاندارد دانشگاهی (1957) ارائه کرده و. با این اهداف این تحقیق سازگارتر می باشد . بدین شرح است:

پارک ، قطعه زمینی است که در داخل با نزدیک شهرها، که معمولاً با امکاناتی نظیر زمینهای بازی ، گردشگاهها و زمینها ورزشی برای استفاده عمومی تجهیز می شود.

نکته جالب اینکه این تعریف که مربوط به سال 1957 می باشد بیانگر نوع دیدگاه کشورهای اروپایی به پارک می باشد که وجود فضاهای بازری و فضاهای ورزشی را در پارکها الزامی می داند .

-1-8-2انواع پارکها :

پارکها به حفظ مضمون خود بر حسب نوع استفاده موقعیت یا ارزش، عناوین مختلفی پیدا کرده اند که بدون توجه به طبقه بندی آنها نام تعدادی از آنها عبارتند از :

پارک عمومی Public parko

پارک شهر city park

پارک حومه country park

پارک ایالتی Provincial park

پارک میان راه Highway park

پارک ملی Historic wational park

پارک ملی تاریخی Memorial National park

پارک ملی یادمان Memorial National Park

پارک ملی نظامی Battlefiehe National Park

پارک ملی حیات وحش wild life National park

پارک نیمه ملی Quasi National park

ذخایر ملی علمی scientific national park

پارک بین المللی ملی Intermatinal park

پارک جنگلی ملی National forest park

پارک طبیعی Natural park

توجه : در تقسیم بندی پارکها و تفرجگاهها ، پارکهای ورزشی تفریحی علیرغم نشانه اسمی ، جزء تفرجگاهها قرار گرفته اند. از طرفی در تقسیم بندی فضاهای ورزشی نیز پارک های ورزشی تفریحی به عنوان قرار می گیرد

-2-8-2طبقه بندی پارکها بر حسب اندازه ها:

1ـ پارکهای کوچک بیشتر در داخل مناطق شهری و در مکانهای پرتراکم تجاری یا مسکونی ساخته می شوند و اندازه های آنها بین 4-1 هکتار است.

2ـ پارکهای متوسط:پارکهای سرویس دهنده محلات و نواحی مسکونی شهرند و دارای تسهیلات تفرجگاهی فعال و غیر فعالند. گسترش آنها نباید کمتر از 12 هکتار باشد.

3ـ پارکهای بزرگ: پارکهای سرویس دهنده کل شهر یا چندین محله است. تسهیلات تفرجگاهی فعال و غیر فعال در آنها متنوع بوده و در شهرهای ساحلی بخشی از کناره دریا را نیز در بر می گیرد حداقل اندازه این پارکها در حدود 30 هکتار است.

4ـ پارکهای شهری و منطقه ای این پارکها در خارج از شهرها قرار گرفتند و تا حدی نیز سیمان طبیعی خود را حفظ کرده اند تسهیلات تفرجگاهی در آنها بر اساس طرح ریزی مستقر می شود. فعالیتهای نظیر چادرزدن ، اقامتگاههای کوتاه مدت، پیاده روی و استراحت در آنها انجام می گیرد . حداقل گسترش این پارکها 400 هکتار است.

5ـ پارکهای ملی: پارکهایی با طبیعت کاملاً دست نخورده اند که در فاصله دوری از اماکن مسکونی قرار دارند. سیمای فیزیکی آنها متنوع بوده و از کوهها، رودخانه ها، آبشارها و اشکال ویژه طبیعی تشکیل شده اند. گسترش این پارکها بیش از هزار هکتار باید باشد.

-3-8-2طبقه بندی پارکهای شهر ی:

پارک شهری شامل تمام پارکهای تفریحی می باشند که به مناطق مختلف شهر(مقیاس شهری) خدمات ارائه می کنند. پارکهای شهری بر اساس مقیاسهای مشخص به 4 گروه زیر تقسیم می شوند:

پارکهای شهر در مقیاس همسایگی

پارکهای شهر در مقیاس محله

پارکهای شهر در مقیاس ناحیه

پارکهای شهر در مقیاس منطقه

-1-3-8-2پارکهای شهر در مقیاس همسایگی:

به پارگی گفته می شود که در یک واحد همسایگی قرار داشته و دارای مساحتی کمتر از نیم هکتار بوده و ارتباط پیاده طبق استاندارد برای کودک 9 ساله از دورترین نقطه واحد همسایگی تا پارک به معیارعددی از قدم بیانجامد و در مسیر طی شده نباید از خیابان سریع رو عبور کند.

-2-3-8-2پارک شهری در مقیاس محله:

به پارگی گفته می شود که در یک واحد«محله» قرار داشته و مساحت آن دو برابر مساحت پارک در مقیاس همسایگی بوده و ارتباط پیاده برای کودک 9 ساله از دورترین واحد تا پارک نیز به حدود دو برابر معیار همسایگی برسد و در مسیر طی شده می تواند از خیابان کندرو عبور کند.

-3-3-8-2 پارک شهری در مقیاس ناحیه :

به پارگی گفته می شود که در یک «ناحیه» قرار داشته و مساحت آن تا چهار برابر مساحت پارک در مقیاس محله بوده و ارتباط پیاده طبق مشخصات برای ساکنین از د ورترین نقطه واحد ناحیه تا پارک به ضریبی از دقیقه می رسد و در مسیر طی شده، می تواند از دسترسی های مختلف عبور کند.

-4-3-8-2پارک شهری در مقیاس منطقه:

به پارگی گفته می شودکه در یک «منطقه » قرار داشته و مساحت آن حداقل دو برابر اندازه حداکثر پارک در مقیاس ناحیه در نظر گرفته شود و طبق استاندارد مراجعه کننده می تواند از دورترین نقطه منطقه با وسیله نقلیه در مدت زمانی از یک چهارم ساعت یا بیشتر، خود را به پارک مزبور برساند.

-4-8-2طبقه بندی گروه مطالعات برنامه ریزی شهری وزارت کشور :

1ـ پارکهای محله ای شهری

2ـ پارکهای منطقه ای شهری

3ـ پارکهای بسیار بزرگ

4ـ پارک های حاشیه ای

5ـ فضای سبز

6ـ فضای سبز تزئینی

7ـ فضاهای ربط دهنده

8 ـ کمربند سبز

9ـ باغهای شهری

-1-4-8-2پارک محله ای :

پارکهایی می باشند با وسعت کم و قابلیت دسترسی زیاد بیشتر به صورت پیاده ، استفاده کنندگان این پارکها را خردسالان و افراد مسن تشکیل می دهند . تجهیزات این گونه پارکها نیز در این جمعیت برنامه ریزی می شود. این پارکها توسط شهرداریهای مناطق ، ساخته می شوند. پارکهای عمومی محله ای عمومی در داخل شهرها به طور معمول بیش از یک هکتار گسترش ندارند . ولی گاهی بین 1000 متر مربع کمتر از 5000 متر مربع نیز بعلت فقدان زمین این گونه پارکها ساخته شده اند. معمولاً تجهیزات این پارکها عبارتند از : زمین بازی برای کودکان 10 سال، بخشهای اختصاص یافته برای استراحت، کف پوش چمنی و تعدادی درخت سایه انداز

 

-2-4-8-2پارک های منطقه ای شهری :

وسعت این پارکها از 2 تا 16 هکتار متفاوت است . منطقه شهری بخشی از شهر است با ساختمانهای همگن و خدمات لازم برای زیست جمعیت اسکان یافته در آنها. عملکرد پارک های منطقه ای شری عبارت است از ایجاد تنوع و فاصله بین ساختمانهای عادی شهری و تمرکز فضای سبز بین انها جهت تغییر بیعی هوای آلوده در جایی که تراکم جمعیت بیشتر و ساختمانها فشرده تر باشند پارکهای منطقه ای شهری به عنوان یک چشم انداز سبز اهمیت و نقش موثری پیدا می کنند. این پارکها دارای زمینهای بازی برای کودکان، بخشهایی برای استراحت خردسالان و بزرگسالان، کتابخانه و سایر خدمات عمومی است.

-3-4-8-2پارکهای حاشیه ای (پارکهای خارج شهر) :

پارکهای حاشیه ای به طور معمول وسعتی بین 1000 -500 هکتار دارند. سطح پارکهای خارج از شهر را باید حداقل 5/1 تا 5/2 برابر مجموع فضای سبز درون شهر ( تقریباً 10 تا25 متر مربع برای هر نفر) در نظر گرفت. عملکرد این پارکها عبارت است از : تفرج و استفاده از فراغت، تحدید حدود شهر، جبران کمبود فضای سبز در نقاط متراکم.

-4-4-8-2باغچه ها ، نوارهای سبز، کرتها و باغچه های جلو منازل

این نوع فضای سبز برای تقسیم ترافیک ایجاد می شود و به همین دلیل آرایش و ساختن آنها باید در این جهت برنامه ریزی شود. دقت، نظم و فرم و تجمع این نوع باغچه ها جدا از بالا بردن سطح زیبایی کارآیی آنها را نیز می تواند افزایش دهد . عرض این گونه فضاها نباید کمتر از 2 متر باشد . باغچه های جلوی منازل نیز از 2 تا 4 متر قابل ساختند.

-5-4-8-2کمربندهای سبز

1- ساخت این کمربندها در پیرامون شهرها نقشهای زیر را ایفاء می کنند.

2- جلوگیری از انهدام زمینهای قابل کشت حومه در اثر گسترش شهرها

3- تصفیه و تلطیف هوای شهر و غربال باهای ورودی شهر

4- استفاده معقول و مفید از آبهای سطحی زمین

5- جلوگیری از گسترش بی رویه شهر بهره برداری اقتصادی با بازدهی مفید از سرمایه گذاری انجام شده

-9-2سیر تحول معماری منظر[2]

بررسی و مطالعه در مورد چگونگی پیدایش منظر و پارک و تحول و تبدیل آن به فضاهای گردشی و تفریحی سالم برای عموم مردم مستلزم نگرشی به گذشته و بررسی پارک در طی 6 دوره به ترتیب زیر می‌باشد:

1-‌ باغ‌های دوران باستان

2- باغ‌های قرون میانی

3- باغ‌های رنسانس

4- باغ و پارک در قرن 18

5- پارک در قرن 19

6- پارک در قرن 20.

-1-9-2باغ‌های دوران باستان

الف: دروان باستان، بین‌النهرین (3500 سال قبل از میلاد) رابطه ستایش‌آمیز با طبیعت

-‌ زمین به عنوان زمین- مادر

- احترام به محیط طبیعی و تقدیس آن

- آب عنصری برای تولید و بقاء

- تجلی این اعتقادات در باغ‌های معلق بابل

ب: دوران باستان، مصر (3500 سال قبل از میلاد) الهام از طبیعت و آمیختگی معماری با آن

-‌ طراحی باغ‌ها تحت تأثیر فاکتورهای اقلیمی و محیط

- سیستم باغسازی به صورت باغ‌های کشاورزی

- باغ‌ها، قطعات مسطح با دیوار بلند و گیاهان کاشته شده منظم

- الگوی مشخصی برای باغ‌سازی در غرب.

ج: دوران باستان، یونان (قرن 5 قبل از میلاد تا قرن 4) طبیعت به عنوان مکانی مقدس

-‌ نظم هندسی معماری در نظم طبیعت ادغام شد

- شیوه معماری در بستر طبیعت به فضا ابعاد و مضامین نمادین بخشید.

- بر مبنای تفکر راسیونالیستی، شهرها به عنوان ملاک زیبایی شناخته شدند.

- باغ‌سازی بعد از اسکندر اهمیت یافت و با غلبه رومیان توسعه یافت.

د: دوران باستان، روم (اواخر قرن 4 قبل از میلاد تا قرن 5) بهره‌وری از طبیعت- ساخت ویلا- باغ و توانایی تکنیکی و صحنه‌آرایی و ارتباط با طبیعت

-‌ طبیعتی مورد ستایش بود که حضور انسان در آن حس می‌شد.

- زیبایی، در رابطه با سودمندی قرار داشت.

- نوسازی در منظر طبیعی با کاشت متقارن درخت همراه بود.

- فرم‌های هندسی برای المان‌های طبیعی نظیر هرس درختان رواج یافت.

- در ویلا- باغ عناصر معماری نظیر آب، مجسمه و گیاهان هرس شده شکل می‌یافتند.

ه: دوران باستان، ایران (قرن 5 قبل از میلاد تا قرن 7) باغ بهشت و باغ شهر با نماد خنکی و حاصلخیزی منشأ هستی و آفرینش و عامل تسلط بر دنیای بیرونی

-‌ مانند تمدن بین‌النهرین باغ تصویری از جهان جاودانه بود و نظم هندسی باغ ایده جهان را تداعی می‌کرد.

- باغ- بهشت نمایانگر یگانگی آسمان و زمین بود.

- نظم هندسی باغ از اصل تقارن پیروی می‌کرد.

- کاشت درختان به صورت منظم بود.

- در دوران ساسانیان، باغ به تصوری که از جهان آفرینش وجود داشت و با دو محور عمود بر هم و کوشکی در وسط، به چهار قسمت تقسیم می‌شد.

-2-9-2باغ‌سازی در قرون میانی (قرن 5 تا 15)

تمایز بین فرهنگ غرب و شرق آشکار شد و در غرب ترس از طبیعت شکل گرفت. از این رو معماری شهرها به درون حصارها در منظر طبیعی پناه برد.

الف: قرن 5 تا قرن 11: جنگ و خونریزی و گرایش به ایزوله شدن

-‌ منظر دوران روم از بین رفت.

- سیستم آبیاری رها شد.

- زمین بایر افزایش یافت.

- شهرها مجدداً شکل گرفت و صنایع توسعه یافت.

- ضرورت دفاع از فضاهای باز محل زیست، به وسیله معماری حصارها مطرح شد.

ب: قرن 11 به بعد: ایجاد نوعی بی‌اعتمادی نسبت به طبیعت

- باغ‌ها در یک فضای بسته درونی همراه با قطعات کشاورزی به وجود آمد.

- منظر این دوره با معماری قلعه قابل توصیف است.

ج: باغ‌های اندرونی خلفای بنی‌امیه در اندلس: (قرن 8 تا قرن 15، اسپانیا در این زمان پلی بود بین غرب و شرق)

-‌ در باغهای این دوره دو گرایش عمده غالب بود:

1-‌ شیوه باغ‌سازی قرن میانی

2- شیوه باغ‌سازی دوره باستانی ایران و روم

-‌ در ترکیب فضایی باغها عمدتاً از سنت رومی و شکل پاسیوهای مغربی استفاده می‌شد و کاخ از یک سری پاسیو تشکیل می‌شد.

- پاسیو، اتاقی بود که اطراف آن به وسیله دیوارها محاصره می‌شد و سقف آن را آسمان تشکیل می‌داد.

-3-9-2 باغ‌های رنسانسی: (در ایتالیا و فرانسه- قرن 15 تا قرن 17)

الف: دوران انسانگرایی (از قرن 15 تا اواخر قرن 16): جنبش شکاف در نظم و ارزش‌های قرن میانی با شاخص عمده تفسیر طبیعت و کنترل آن به وسیله منطق

-‌ احیاء دوران باستان و فراگیری روش طراحی معماری و باغ‌سازی دوران کهن با استفاده از هنر صحنه‌آرایی آن دوران.

- کاربرد بیشتر آثار هنری برای نمایش اندیشه انسان و تجلی ظهور منظره در آثار نقاشی به عنوان توجه نوین به طبیعت.

- پذیرفته شدن معمار به عنوان طراح همزمان با ابداع تکنولوژی.

- وحدت فضا به وسیله پرسپکتیو با تعیین یک نقطه گریز مرکزی.

- مفهوم منظر زیبا سبب به وجودن آمدن ویلا، باغ، منظر شد که ضرورت استقرار بنا به سوی محیط اطراف را مطرح کرد.

- شکل هندسی باغ‌ها ایده حاکمیت بر طبیعت از طریق منطق را تداعی کرده و باغ، مکانی برای برخورد انسان با طبیعت بود.

- منظر کشاورزی با تسخیر فضاهای قابل کشت و پیشرفت تکنیک کشاورزی به قطعات منظم و بزرگی تبدیل شد.

- تفکر علمی در زمینه گیاه‌شناسی موجب به وجود آمدن نخستین باغ‌های گیاه‌شناسی شد.

ب: دوره باروک (قرن 17): درک مفهوم نوین فضا و رواج نقاشی منظر

-‌ پرسپکتیو با نقطه گریز در بی‌نهایت جایگزین فضاهای با پرسپکتیو مرکزی و محدود دوره رنسانس می‌شود.

- آثار این دوره از فضاهای نمایشی با پرسپکتیو نامحدود تشکیل شده و ترکیبی از فضاهای متضاد ایستا و پویا را ارایه می‌دهند.

- مفهوم فضای بی‌نهایت به خدمت خلاقیت هنرمندان در عرصه نقاشی معماری و معماری منظر درآمده است.

- در مجموع اکثر هنرمندان این دوره از منظر به عنوان پس زمینه‌ای برای بیان موضوع اصلی آثارشان استفاده می‌کردند.

- باغ‌های این دوره با توجه به شکل‌گیری اشرافیت جدید به صورت ویلا- پارک تجلی یافته است.

-4-9-2باغ و پارک در قرن 18

الف: عصر روشنگری (قرن 18): توجه به طبیعت جزو اصول طراحی قرار گرفت و ایده‌های طبیعت‌گرایانه و رمانتیسیم تحت عناوین بازگشت به طبیعت و ستایش آن الگوی طراحی قرار داده شد.

-‌‌ توسل به شیوه‌های معماری دوران باستان و جایگزینی معماری کلاسیک به جای باروک به وسیله منطق‌گرایی.

- از بین رفتن شکل‌های منظم هندسی، نداشتن نقاط دید متمرکز و جایگزین شدن خطوط نامنظم و متنوع.

- شکل‌گیری فضاهای نوین شهری نظیر میدان و بولوار در کنار باغ‌ها و گردشگاه‌ها.

- استفاده از اصول معماری منظر در نوسازی و طراحی شهرها.

- استفاده از اصول طراحی لونوتر نظیر استفاده ماهرانه از محور تقارن، پرسپکتیو نامحدود، ترکیب فضاها و کنترل زوایای دید بر طراحی فضاهای شهری.

- ورودی المان گیاهی به درون فضاهای شهری و احداث خیابان‌های مشجر در شهرها و استفاده استراحت و تفریح از آنها.

ب: باغ‌های منظره‌ای در انگلستان (قرن 18): این دوره نوسانی است بین رمانتیسیم و کلاسیسیزم و گرایش غیر فرمال باغ‌های منظره‌ای، بازتابی است از رمانتیسیم و ناتورالیسم.

-‌ منطق‌گرایی و ارزش‌های دوره روشنگرایی منسوخ شناخته شد و شور، احساس، عواطف فردی و تخیل‌گرایی جایگزین ملاک‌های کلاسیسیزم گردید.

- شعر و ادبیات به ستایش زیبایی روستایی و طبیعت بکر پرداخت و تقدیر و تقلید از طبیعت در آثار هنری رواج پیدا کرد.

- مفهوم فضایی این باغ‌ها از طریق ایجاد صحنه‌های متوالی سکانس دریاچه، دره و تپه، همچنین ایجاد ابعاد و فرم‌های آرمانی که طبیعت بکر را به نمایش می‌گذاشتند تعریف می‌شد.

- نمونه‌های معروف این دوره استوهاوس، روشام و استورهه می‌باشد.

-5-9-2پارک در قرن 19

الف: دوران انقلاب صنعتی (نیمه اول قرن 19): لزوم ایجاد مکانی طبیعی و سالم در تضاد با سیمای زشت و ناسالم شهرها، ایده «بازگشت به طبیعت» در شهرها متجلی شد.

-‌ ایده شهر سالم و جنبه‌های انسان دوستانه آن سبب تغییراتی در سیمای شهرها گردید.

- استفاده از پارک‌ها و فضای سبز به عنوان رکنی اساسی در طراحی شهرها تبلور یافت.

- با بیرون راندن گورستان‌ها از شهر، تخریب حصار شهرها و از بین بردن محله‌های غیر بهداشتی، همه آنها تبدیل به فضاهای سبز شد.

- از فضای سبز گورستان‌های خارج شهر به عنوان پارک‌های عمومی و گذران اوقات استفاده می‌شد.

ب: دوره مدرن (اواخر قرن 19): رشد سریع صنعتی شدن شهرها افزایش اوقات فراغت و چگونگی گذران آن و افزایش نیازهای اجتماعی منجر به ارایه تعریفی نوین از پارک شد.

-‌ طراحی باغ و پارک به مثابه تجسمی از جایگاه انسان در جهان پذیرفته شد و اندیشه‌ها و باورهای گوناگون در پیرامون آن شکل گرفت.

- طبیعت در درون شهرها به وسیله ایجاد فضاهای سبز شهر ادغام شد.

- ایده بازگشت به طبیعت توسط هوارد (Howard) با ایجاد باغ شهرها، به عرصه ظهور رسید.

- پارک و فضای باز عمومی شهرها دارای اساسنامه خاصی برای خود شد و رده‌بندی و پراکندگی آنها در شهرها برنامه‌ریزی شد.

- ارزش‌های تساوی و عدالت اجتماعی در طراحی پارک‌ها مطرح شد و به عنوان بخشی در سیستم شهری ادغام گردید.

- پارک‌ها علاوه بر بهسازی محیط به نیازهای تفریحی و گردشی مردم پاسخ داده و به عنوان مکانی عمومی در شهرها برای گذران اوقات فراغت در نظر گرفته شد.

-6-9-2پارک در قرن 20

در شهرسازی عملکردگرایی پارک به عنوان یک فضای عمومی و خدماتی مورد توجه شهرسازان قرار گرفت و به پیروی از تقسیم‌بندی شهر به محله، منطقه و واحد همسایگی پارک‌های محلی، شهری و واحد همسایگی شکل می‌گیرند.

-‌ ادغام طبیعت در شهر با واژه فضای سبز شهری، رابطه تنگاتنگ با مسکن یافت.

- گارنیه و لوکوربوزیه، توجه به اینگونه فضاها را مورد توجه قرار داند تا آنجا که الگوهای شهری را بر مبنای ادغام نظام مصنوع و نظام طبیعی ارایه کردند.

- پارک به عنوان یک فعالیت تفریحی- فرهنگی مطرح و بر حسب نوع فعالیت به پارک‌های ورزشی، تفریحی و فرهنگی تفکیک شدند.

- پارک به عنوان فضای عمومی و خدماتی از ترکیب فرم عملکردی و بیان تصویر شکل گرفته و در زیباسازی منظر شهری نقش مهمی ایفا کرد.

-7-9-2نتیجه‌گیری

فرآیند شکل‌دهی به محیط همواره تحت تأثیر نگرش‌های متفاوت نسبت به انسان، طبیعت و رابطه این دو با هم قرار داشته و منجر به خلق انواع منظر شهری گردیده است. بررسی سابقه مداخله انسان در شکل‌دهی به محیط نشان دهنده تأثیر دو گرایش متضاد: «انسان همراه طبیعت» و «انسان حاکم بر طبیعت» است که اولی حداقل تا قرن 16 میلادی و حتی تا اوایل دوران صنعتی و دومی بعد از آن بر این فرآیند تسلط داشته‌اند.

 

-10-2باغسازي

-1-10-2تعريف باغ

اصولاً کلمه باغ به فضايي اشاره دارد با درختان انبوه که در گذشته آن را پرديس مي گفتند ، اين کلمه از زبان مادي (پاراوئزا) ريشه گرفته و به معني باغ و بوستان مي باشد.

-2-10-2انواع باغ و ويژگيهاي آن :

-1باغ هندسي

ترکيب ، تقسيمات و اشکال کلي آن در چهارچوب قواعد و ضوابط رياضي است. و تابع نظام هندسي. خطوط مستقيم، اشکال منظم ، زواياي دقيق، ابعاد معين تناسب ، مسيرهاي مرتب، محوربندي هاي هدايت کننده، ديد هاي حساب شده، حضور روشن شبکه منظوم آب ، و هر چيزي سرجاي خود بودن از ويژگيهاي اين نوع باغهاست.

-2باغ منظري

باغ منظري داراي ترکيبي آزاد و چشم نواز است .

خطوط ملايم، سطوح متنوع، اشکال انحنادار، مسيرهاي مواج، ديد هاي درهم و بي ترتيب، بي محوري يا محورهاي نامنظم ، تغيير جهت هاي بسيار، آميختگي عوامل ، گوناگوني جزئيات همجوار ، از خصوصيات اين نوع باغ سازي است .

-3باغ ترکيبي

 

[1] . مقاله بررسی تحولات اندیشه‌های مؤثر بر شکل‌گیری اصول طراحی منظر شهر در قرن 20 نوشته: شهرزاد فریادی

[2] . جزوه تاریخ معماری با طبیعت و مقاله سیر تغییر پارک‌های شهری از قرن 15 به امروز نوشته: هما بهبهانی