مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

فهرست مطالب

چكيده1

مقدمه. 2

ضرورت واهميت موضوع. 3

نگاهي گذرا به اوضاع جغرافيايي، اجتماعي، اقتصادي و تاريخي افغانستان. 4

اوضاع اقتصادي افغانستان. 6

ب) تحولات تاريخي افغانستان. 6

تحولات افغانستان در قرن بيستم. 6

علل گرايش مهاجرين افغاني به پاكستان و ايران. 7

يافته هاي تحقيق. 8

الف ـ ويژگيهاي جمعيتي اقتصادي و اجتماعي مهاجران خارجي.9

٭خارجياني كه تابعيت آنها مشخص است.. 10

توزيع نسبي مهاجران خارجي به تفكيك گروههاي سني.. 12

نسبت جنسي مهاجران خارجي.. 15

توزيع نسبي خانوارهاي مهاجران خارجي برحسب ابعاد آن. 15

بعد خانوار مهاجران خارجي.. 16

توزيع مهاجران خارجي بر حسب محل تولد. 16

توزيع نسبي مهاجران خارجي در بخشهاي مختلف اقتصادي.. 17

وضعيت مسكن مهاجران خارجي.. 18

ـ ويژگيهاي اجتماعي.. 19

ميزان تحصيلات مهاجران خارجي.. 19

نوع مذهب مهاجران خارجي.. 21

مهاجران افغاني بر حسب قوميت.. 22

- اطلاعات تكميلي.. 23

نحوه ورود مهاجران خارجي.. 23

روند ماندگاري يا بازگشت مهاجران خارجي.. 23

آخرين اطلاع از وضعيت مهاجران افغاني در ايران. 24

نتيجه گيري.. 26

فهرست منابع. 29

ويژگيهاي جمعيتي، اقتصادي و اجتماعي مهاجران خارجي

با تأكيد بر «مهاجران افغاني در ايران»

 

چكيده

ساليان درازي است كه مهاجران خارجي، بويژه مهاجران افغاني، در جاي جاي كشورمان سكونت دارند. هيچ استاني نيست كه ساكنان آن با اين مهاجران برخورد نداشته باشند و ميان آنها مراوداتي صورت نگيرد، اين روابط در بعضي جنبه ها آن چنان عميق بوده كه حتي در صورت بازگشت مهاجران به كشورشان، باز هم تا ساليان دراز اثراتي كه از خود بجاي گذاشته اند از بين نخواهد رفت. از جمله ارتباطات عميق ايجاد شده، مي توان به ازدواج تعدادي از ايرانيان ( بويژه زنان ايراني) با مهاجران اشاره نمود. بنابراين مسئله مهاجران خارجي مانند مسائل مهم ديگري كه كشورمان با آن مواجه است از اهميت خاصي برخوردار است كه بايستي به اين موضوع ومسائل آنان نيز، موشكافانه و دقيق پرداخته شود.

هدف اصلي اين نوشتار بررسي « ويژگيهاي جمعيتي، اقتصادي و اجتماعي مهاجران خارجي با تاكيد بر مهاجران افغاني در ايران » مي باشد تا بدين وسيله نسبت به اين خيل عظيم از مهاجران خارجي شناخت پيدا نموده و تا حد امكان بتوان، به جنبه هاي مختلف تاثير حضور آنان دست يافت.

اين مقاله با استفاده از اطلاعات اداره كل امور اتباع و مهاجران خارجي وزارت كشور كه در طرح شناسايي سال 1380 جمع آوري نموده، تهيه شده است.

واژگان كليدي

مهاجران افغاني، بعد خانوار مهاجران خارجي، نوع مذهب مهاجران خارجي، نوع قوميت مهاجران خارجي

 

مقدمه

افغانستان، كشوري كه سالها عرصه رقابت قدرتهاي مختلف بوده است به دنبال دخالتهاي جهاني و تحت تأثير اوضاع داخلي اين كشور، پديده مهاجرت مردم به خارج از كشور بصورت بسيار حادّي رخ داد.

از سال1352به بعد به دنبال كودتاي سردار محمد داوود عليه ظاهرشاه و متعاقب آن كودتاي نورمحمدتركي رهبر حزب خلق عليه داوود در سال1357، ايران يكي از كشورهاي پذيراي مهاجران افغاني گرديد. اين مهاجران، بسرعت وارد ايران شده ودر مناطق مختلف روستايي وشهري سكونت گزيده وبا جمعيت ايراني در اين مناطق مراودات گوناگون اقتصادي برقرار نمودند.

در ابتدا تصور مي شد كه دوران اقامت آنان در ايران كوتاه باشد، ليكن به جهت استمرار نابسامانيهاي سياسي و ركود و توقف رشد اقتصادي در آن كشور، مهاجران در ايران ماندگار شدند وطولاني شدن مدت اقامت آنان موجب گستردگي مراودات بين مهاجران وجمعيت ايراني گرديد.

تعداد مهاجرين افغاني در بعضي سالها به بيش از 8/2 ميليون نفر رسيد (نظري تاج آبادي، 1369، ص164). عليرغم اين وضع، سرشماريهاي كشور نه تنها بخش اندكي از آنان را مورد سرشماري قرار داد، بلكه حتي براي اين افراد نيز ويژگيهاي جمعيتي، اقتصادي واجتماعي را منتشر ننمود. از اينرو شناخت خصوصيات جمعيتي و ويژگيهاي اقتصادي و اجتماعي آنان و به همان ترتيب تعلّقات قومي، مذهبي و سياسي آنها از اهميت ويژه اي برخوردار شده است.

اين مقاله مي خواهد با توجه به اطّلاعات جمع آوري شده، درسال 1380، تا آنجا كه مقدور است ويژگيهاي فوق را مورد بحث وبررسي قرار دهد و اطّلاعات نسبتاً جامعي درباره آنها بدست آورد.

 

ضرورت واهميت موضوع

ساليان درازي است كه مهاجران افغاني در ايران اقامت دارند و درطول اين ساليان با جمعيت بومي مراودات زيادي داشته اند و بر ابعاد مختلف جمعيتي، اقتصادي و اجتماعي مناطق مختلـف كشورمان بي تأثير نبوده اند. عليرغم اين حجم عظيم از مهاجرين و پيامدهايي كه بدنبال داشته اند، متأسفانه آن طور كه شايسته است تحقيقات و بررسيهايي در جهت شناخت آنها از جانب دست اندركاران وبويژه جمعيت شناسان صورت نگرفته است.

در اين ميان دست اندركاران و مسئولان امر، به مسئله مهاجرت افغانيها به عنوان يك موضوع گذرا نگريسته اند، حال آنكه بايستي تحقيقات وسيعي براي روشن شدن سئوالات وابهاماتي از قبيل چگونگي روابط اقتصادي، اجتماعي وحتّي روابط فاميلي با جمعيت بومي صورت گيرد، زيرا به چند دليل پديده مهاجرت افغانيها موضوعي شايان بررسي و تحقيق است نه يك مسأله جنبي وگذرا:

اولاً: كشور ايران بر حسب وظيفه اسلامي نسبت به پذيرش مهاجرين با خوشروئي اقدام نموده وبنا به مقتضيات زماني، اين همكاري را ادامه خواهد داد. پس مقطع زماني معين براي خاتمه موضوع مهاجرت قابل پيش بيني نيست.

ثانيا : دارا بـودن بيـش از900كيلومتـر مـرز مشتـرك بــا كشـور افغانستان (علي آبادي، 1375ص3) ايجاب مي كند نسبت به هر اتفاقي كه در مرزهاي مشترك دو كشور واقع مي شود بي تفاوت نباشيم.

ثالثا: تنظيم روابط صحيح ومنطقي و وجهه نظر واقع بينانه بين مهاجرين و بوميان اقتضا مي كند با انجام تحقيق علمي، مرز واقعيات و تصورات روشن شود و قضاوتهاي صحيح جايگزين پيشداوريها گردد.

بنابراين با بررسي اين موضوع مي توان نسبت به اين جمعيت مهاجر شناخت پيدا كرد و برنامه ريزيهاي دقيق و موشكافانه اي را تدوين و ارائه نمود.

 

هدف تحقيق

با توجه به ضرورتهايي كه در قسمت قبل ذكر آن رفت، تحقيق حاضر بر آن است كه به سهم خود و بسته به توان محقق و مقدورات علمي و اجرايي، به گوشه اي از مسائل و ابهامات موجود در زمينه ويژگيهاي متفاوت جمعيتي، اقتصادي و اجتماعي و چگونگي روابط اقتصادي، اجتماعي مهاجران خارجي با جمعيت بومي پاسخ مبتني بر واقعيت بدهد و از اين راه، زمينه مناسب تري را براي برنامه ريزي مناسب وكارشناسانه ايجاد نمايد.

 

نگاهي گذرا به اوضاع جغرافيايي، اجتماعي، اقتصادي و تاريخي افغانستان

در اين قسمت، ابتدا به بررسي اوضاع جغرافيايي، اجتماعي و اقتصادي افغانستان و سپس در قسمت دوم به بررسي روند تحولات تاريخي افغانستان پرداخته مي شود.

الف ) جغرافياي طبيعي، اجتماعي و اقتصادي كشور افغانستان:

1. جغرافياي طبيعي افغانستان

افغانستان سرزمين كوهستاني و محصور در خشكي است. اين سرزمين درنيمكره شمالي و نيمكره شرقي در محدوده آسياي ميانه واقع است. جمعيت آن در سال 1995برابر با نوزده ميليون و ششصد و شصت و سه هزار نفر(ده ميليون و نود و يك هزار نفر مرد ونه ميليونو پانصد و هفتاد و دو هزار نفر زن )بوده استU.N.;v.1;p.72)). مساحت آن 000/649 كيلومتر مربع و طول مرزهايش حدود 5800 كيلومتر مربع است. از سمت شمال با جمهوريهاي تاجيكستان، ازبكستان و تركمنستان هم مرز است. طول مرز شمالي با اين جمهوريها، حدود 2384 كيلومتر است. از سمت شرق و جنوب با پاكستان از سمت شمال شرقي از طريق تنگه واخان با چين (ايالت سين كيانگ) هم مرز است. مساحت اين مرز در منابع، متفاوت ذكر شده است و آن را بين 73 تا 93 كيلومتر نقل كرده اند. از طرف مغرب با جمهوري اسلامي ايران مرتبط است. اين مرز قريب به 900 كيلومتر است.

افغانستان با آبهاي آزاد فاصله زيـادي دارد.نزديكترين نقطه آن با آبهاي آزاد، از طريق پاكستان است كه500 كيلومتر فاصله دارد (علي آبادي،1375،ص4و3

 

2. ساختار اجتماعي و قبيله اي افغانستان

گروهي از محققان، افغانستان را موزه اي از نژادها و ملل گوناگون مي دانند. در اين موزه بزرگ ساكنان اوليه در كنار تازه واردان سكونت دارند، سكنه فعلي در اين كشور، بازماندگان دو نژاد عمده هستند كه به قرار زيرند:

1- نژاد سفيد شامل: پشتوها، تاجيكها، هزاره ها، نورستانيها و.....

2- نژاد زرد شامل: ازبكها، تركمنها، قرقيزها، مغولها و....

از جمله اقوام مهم افغانستان؛ پشتون، تاجيك، هزاره، ازبك، تركمن، بلوچ، قرقيز، قزلباش، فارس، هراتي، براهويي و قزاق هستند (همان، ص13).

در جدول (1) اقوام مهم افغانستان، نوع زبان و مذهب آنها آمده است.

 

جدول 1ـ قوميت ها و نوع زبان و مذهب كشور افغانستان

مذهب	زبان	قوميت
شيعه و سني	فارسي دري	تاجيك
سني	پشتو	پشتوها
سني	بلوچي	بلوچ
شيعه	فارسي	هزاره
سني	فارسي و دري	ايماق
سني	تركي ـ فارسي	ازبك
سني و شيعه	تركي	تركمن

منبع: ظريف فيروز عسگري،1367،ص625 656