مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه. 1

فصل اول. 1

نگاهی به اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران در آستانه انقلاب 1905. 1

بخش اول: شکل گیری انجمنهای سری و احزاب سیاسی در ایران تحت تأثیر کانونهای حزبی قفقاز. 3

سوسیال دموکرات روسیه بود ، تدوین شده بود .4

بخش دوم: وضعیت باکو در آستانه انقلاب 1905. 4

فصل دوم. 5

چگونگی شکل گیری احزاب سیاسی در روسیه و تأثیر آن بر روند انقلاب 1905 – 1907. 5

فصل سوم. 8

قرارداد 1907 و تقسیم خاک ایران. 8

متن قرارداد 1907 میلادی.. 10

نتیجه گیری.. 12

 

مقدمه

انقلاب سالهای 1905 – 1907 روسیه نخستین انقلاب متأثر از اهداف انقلاب کبیر فرانسه بود . این انقلاب هر چند ناموفق بود ، اما در تحولات و پیشرفت آینده روسیه تأثیر بسزایی داشت . انقلاب 1905 این امر را خاطر نشان ساخت ، که تنها مبارزه مردم ستم دیده می تواند سلطنت پوسیده تزاری را براندازد.

انقلاب چهره تمام طبقات و احزاب را در عمل نشان داد و تمایلات ، نقش و اهمیت آنان را در کشور آشکار ساخت . انقلاب ، آشکارا ثابت نمود که وحدت و نقش مردم مهمترین شرط پیروزی است.

 

فصل اول

نگاهی به اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران در آستانه انقلاب 1905

در نیمه دوم سده نوزدهم میلادی ، نفوذ و تأثیر غرب ، به دو شیوه متفاوت ، روابط سست و شکننده دولت قاجار با جامعه ایران را تضعیف کرد . اول اینکه نفوذ غرب ، بویژه نفوذ اقتصادی ، بیشتر بازارهای شهری را تهدید کرده و بتدریج تجار و بازرگانان پراکنده محلی را در قالب طبقه متوسط فرامحلی یکپارچه ساخت ، طبقه ای که اعضای آن برای نخستین بار از دردها و مشکلات مشترک خود آگاه شده بودند . این طبقه متمول ، به لحاظ پیوندهایش با اقتصاد سنتی و ایدئولوژی سنتی تشیع ، در سالهای بعد به طبقه متوسط سنتی معروف شد .

دوم برخورد و ارتباط با غرب بویژه تماس فکری و ایدئولوژیکی از طریق نهادهای نوین آموزشی ، زمینه رواج مفاهیم و اندیشه های جدید ، گرایشهای نو و مشاغل جدید را فراهم ساخت و طبقه متوسط حرفه جدیدی به نام طبقه روشنفکر به وجود آورد .

آنان نه تنها واژه های غربی بسیاری مانند فئودال ، پارلمان ، سوسیال ، دموکرات و اریستوکرات را به فرهنگ سیاسی جامعه وارد کردند ، بلکه به بیشتر عبارات قدیمی نیز معانی دیگر بخشیدند به عنوان نمونه ، معنای استبداد از « پادشاهی » به « پادشاهی مستبد » مفهوم ملت از « جامعه دینی » به مفهوم غیر دینی « ملیت » و مفهوم مردم از « مردم » بدون معنای سیاسی به « مردم » دارای معنای ضمنی دموکراتیک و میهن پرستان تغییر یافت .

همین مفاهیم تندروی طبقه تحصیل کرده جدید عقاید شیعی ضد دولتی و طبقه متوسط سنتی بود ، که سرانجام پیروزی انقلاب مشروطه را ممکن ساخت . [1] تأثیر و نفوذ غرب از سال 1800 م . با فشار نظامی روس و سپس انگلیس آغاز شد . روس ها که به سلاحهای جدید مجهز بودند با عبور از آسیای مرکزی و قفقاز ، نیروی متفرق قبیله ای ایران را به آسانی شکست دادند و معاهده های خفت بار انگلستان ( 1192 ش . / 1813 م . ) و ترکمانچای ( 1209 ش . / 1828 م . ) را به ایران تحمیل کردند .

در نیمه دوم قرن نوزدهم ، مترادف با خرابی وضع اقتصادی دهقانان ، در اوضاع اجتماعی اقشار مختلف مردم نیز تغییراتی حاصل شد ، قوانین شرع که دهقان را مورد حمایت قرار می داد ، از بین رفت و دهقانانی که در ملک « مالک» مشغول به کار بودند ، متحمل انواع جور و ستم شدند .

کمبود پول ، بحرانهای مالی زیادی ایجاد نمود . صاحبان اسکناسهای دولتی بارها شورش کرده و برای تعویض پولهای کاغذی خود به نقره ، به صندوقهای بانک هجوم آوردند . [2] دهقانان ، گاهی از دست ستمکاران ، پیش مجتهدان بزرگ نجف ، کربلا و مشهد شکایت می بردند و زمانی چشم انتظار کمک مجتهدان محلی بودند .

انقلاب سالهای 1905 – 1907 روس به اعتلای جنبش انقلابی در ایران در سالهای 1905 – 1911 ( انقلاب مشروطیت ) کمک زیادی نمود . انقلاب سالهای 1905 – 1911 دارای ویژگی ضد فئودالی و ضد امپریالیستی و علیه نظام فئودالی خودکامگی و فرمانروایی انحصارهای بیگانه بود . دهقانان بورژوازی خرد و میانه حال شهرها و نیز طبقه کارگر که در آن هنگام تشکیل یافته بود ، نیروی محرکه این انقلاب بودند .

 

بخش اول: شکل گیری انجمنهای سری و احزاب سیاسی در ایران تحت تأثیر کانونهای حزبی قفقاز

قبل از انقلاب مشروطیت ، در زمان سلطنت ناصر الدین شاه ، دولت با هر گونه تشکیلات سیاسی و یا فعالیت سیاسی ، مخالفت می کرد . فقط می توانیم اشاره ای به فراموشخانه داشته باشیم که به عنوان یک تشکیلات رسمی سیاسی مطرح بوده است .

این تشکیلات توسط ملکم سازمان گرفت ولی چندان دوامی نکرد . در دوران سلطنت مظفرالدین شاه ، از شدت سختگیری دولت کاسته شد و چند انجمن تشکیل شد که مخفیانه رهبری انقلابیان را در دست داشت .

انتخابات مجلس اول بر پایه حزبی نبود . چون حزبی وجود نداشت و اختلافات بین وکلا ناشی از برخورد با مسائل بود که باعث شد تقریباً به دو دسته مشخص : « معتدل » و « تندرو » تقسیم گردند . ولی اینها هیچ کدام تشکیلاتی نداشتند و حزب محسوب نمی شدند .

هم زمان با آغاز مشروطیت در ایران ، دسته کوچکی به نام « اجتماعیون عامیون » یا « مجاهد » به رهبری حیدرخان عمواوغلی که تبعه روس و عضو حزب و مرامنامه و نظامنامه آن ، براساس حزب « همت » که شعبه مسلمانان حزب

 

سوسیال دموکرات روسیه بود ، تدوین شده بود .^[3]

در مجلس دوم ، نخستین حزبی که تشکیل شد ، « حزب دموکرات » بود . این حزب ادامه همان حزب اجتماعیون عامیون بود که در دوران مجلس اول سری و کوچک بود . رهبری حزب کماکان با حیدرخان عمواوغلی بود ، محمد امین رسول زاده که از تفلیس آمده بود ، یکی از گردانندگان امور و تئوریسین آن حزب محسوب می شد . این حزب ظاهراً رابطه خود را با باکو قطع کرد .[4]

دموکرات ها که 28 نفر بودند ، مخالفان خود یعنی اعتدالیون را که 36 تن بودند ، ارتجاعی می نامیدند . زیرا آن حزب هوادار روش ملایمتر و رعایت سیر تکامل بود و به کشتن و از میان بردن مستبدان و ارتجاعیها اعتقادی نداشت ، از این رو ، بیشتر اعیان به این حزب پناه می بردند .

 

بخش دوم: وضعیت باکو در آستانه انقلاب 1905

باکو ، چه پیش و چه بعد از انقلاب اول روسیه ، شهرب بود مرتبط با مسئله نفت .

باکو ، کم کم توسعه چشمگیری یافت ، اما اصولاً روس ها آن را شهری نیمه مستعمره تلقی می‌کردند و در واقع این شهر ، خود به نوعی در عین حال که کوچک بود ولی تمام جوانب امپراتوری را در برداشت ، یعنی مجموعه ای بود از اقوام گوناگون که من باب مثال از 000/110 کارگر باکو در ایام انقلاب 1917 ، 37% آذری ، 23% روس ، 5/21% ارمنی و 15% تاتار بودند .

گذشته از اهمیتی که شهر باکو در خصوص اقتصاد روسیه داشت ، تعارضهای زیادی میان سرمایه داری روس و کارگران روسیه به چشم می خورد . حضور تعداد گستره ای از کارگران ایرانی و تاتار در باکو که از لحاظ فرهنگی و سیاسی به پای کارگران غیر مسلمان نمی رسیدند ، برای سوسیال دموکرات‌ها که قصد بسیج کارگران را بر ضد کارفرمایان داشتند ، مشکلات فراوانی ایجاد می کرد .

بنابراین ، سوسیال دموکرات های قفقازی که تعدادی ایرانی و آذربایجانی نیز در میان داشتند ، برای مقابله با این وضع در 1904 سازمانی سیاسی به نام همت تشکیل دادند .

گروه همت در انقلاب روسیه نقش فعالی داشت و در فوریه 1920 حزب کمونیست آذربایجان را بنیان نهاد که به کمک ارتش سرخ شتافتند ، پس از مدتی ، باکو و تمام آذربایجان را مسخر ساختند .

 

فصل دوم

چگونگی شکل گیری احزاب سیاسی در روسیه و تأثیر آن بر روند انقلاب 1905 – 1907

انقلاب 1905 میلادی وسیع ترین پدیده انقلابی روسیه بود . این انقلاب تأسیس مجلس قانونگذاری « دوما » را به دنبال آورد ، و آزادی نسبی ظاهر شد . سپس فعالیت احزاب سیاسی پهنا گرفت و کمیته اجتماعیون عامیون ایران در قفقاز به وجود آمد .

احزابی که برای نمایندگی مجلس دوما به مبارزه انتخاباتی برخاستند ، در آن مقطع زمانی حایز اهمیت بسیار شدند . مهمترین احزاب روسیه عبارت بودند از :

1 . فرقه « مستبدان » یا « چرنوسوتین نی » که طرفدارانش می گویند : بهتر از اصول اداری کهنه روسیه تصور دیگری نداشتند . آنها معتقدند که مفسدان و اشخاصی را که مانع انقلابند باید از این جریانات دور کرد ، این آشوب طلبان بیشتر از شاگردان دارالفنون و کارگران و یهودی ها فعالیت می کنند . ارامنه ، مسلمین ، گرجی ها ، پلونی ها و سایر مللی که غیر از ملت روسند ، نیز در آشوب طلبی شرکت نموده اند .

2 . فرقه « اتحاد روس » یا « سویوز روسکاوونارودا » . به اعتقاد این طبقه : پادشاه و ملت روس باید برای اتحاد و قدرت روسیه بکوشند . انتخابات مشروطه براساس تشکیل پارلمان لازم نیست . در مواقعی که کارهای مشکل و بزرگ روی دهد ، مجلسی موقتی دعوت می شود ... و اگر این مجلی نتواند تصمیم بگیرد ، در هر ولایت برای رسیدگی به امور محلی مجلس ، مجلس مشورتی تشکیل خواهد شد . اداره مرکز ولایات روس باید در دست خود روس ها باشد .

3 . « فرقه هفدهم اکتبر » یا « سایوز 17 اکتبریا » مرامشان این بود که اصول کهنه اداری باعث ضعف روسیه می شود . به موجب قانون دوما و بنابر حکم هفدهم اکتبر در امور اداری باید اهالی با دولت شریک باشند . بایست در مقابل کهنه پرستها و نیز شورشیان ایستادگی کرده و در راه اتحاد و سلامت روسیه سعی نمود . اداره دولت به موجب حکم مزبور لازم است در شمار سلطنتهای مشروطه درآید .

4 . فرقه « حریت ملیه » یا « پارتیانار سودنای اسوابودی » . هواداران آن معتقد بودند : امور راجع به مساوات ملت و اعمال مشروطیت دولت باید اجرا شود . تمام ملت باید وکیل انتخاب کنند و توسط این وکلا کارهای سلطنت پیش برود . تمام اهالی چه زن و چه مرد ، صاحب هر دین و از هر نژاد که باشند ، حق انتخاب دارند . انتخابات باید مستقیم و آرای انتخابیه نیز سری باشد .

5 . فرقه « اجتماعیون انقلابیان » یا « پارتیاسوتسیال رو ولیو تسیانیروف » طرفداران این حزب معتقد بودند فقرا کار می کنند ، متمولین و آقاها بهره آن را می برند ، سلطنت تزاران نیز این حالت خاص را حفظ می کند . از این جهت باید جمهوری تشکیل داد . مال ، مملکت ، کسب و کار باید عمومی و اجتماعی شود . هیچ کس نمی تواند شخصاً صاحب مال و تجارت باشد . همه چیز متعلق به همه کس است . همه آزاد و برابر و برادرند . دین ، نژاد ، شوهر و زن تفاوتی ندارند .

در جبهه دیگر پوپولیست ها [5] رسیدن مستقیم به مرحله سوسیالیزم را ممکن می دانستند در حالی که نهضت اراده مردم ، با وجود داشتن هدفی مشابه ، در مورد روش رسیدن به سوسیالیزم نظر دیگری داشتند . این اختلافات تأثیری مهم بر برنامه های عملی داشت : طرفداران مارکس ، طبقه کارگر در حال تکوین را سازندگان انقلاب می دانند .پوپولیست ها بر طبقه دهقانی تأکید می نمودند که با وجود سازمانهای اشتراکی ، همچون میر[6] با فلسفه سوسیالیستی آشنا بودند .

« اقتصادیون » نیز ، که به طرفداری از فرضیه های مارتینوف[7] و گوسکووا[8] اعتقاد داشتند که طبقه کارگر باید فقط برای به دست آوردن امتیازات اقتصادی مبارزه نمایند و نبرد سیاسی را به طبقه خرده سرمایه دار واگذار کنند از این طریق از حزب خارج شدند .

در مبارزه بر ضد « اقتصادیون » پلخانف و آکسلرود از همکاری مبارز جدیدی به نام ولادیمیر اولیانوف ، ( لنین بعدی )، بهره مند گردیدند . این ستیزه ها عمل انقلابیان را بیهوده و سردرگم می نماید و بیش از پیش نیاز به هماهنگی فعالیت را محسوس می نماید . برای نشان دادن این نیاز ، لنین کتاب چه باید کرد ؟ را می نگارد . این نوشته روشنگر سرنوشت جنبش کارگری می شود .

مارتف[9] و آکسلرود رهبری اقلیت حزب را به نام منشویک به عهده گرفتند . پلخانف ، به مانند مارتف ، اعتقاد داشت که فرضیه لنین درباره حزب انقلابی به دیکتاوری یک فرد بر حزب خواهد انجامید . اما آن رهبر کهنسال نمی اندیشید که اعتقادات لنین شکلی همیشگی به خود خواهد داد . به همین سبب و برای بهتر آماده کردن پیوستگی دوباره حزب ، به رهبری خویش ، از محکوم کردن مستقیم عقاید لنین خودداری نمود .

 

فصل سوم

قرارداد 1907 و تقسیم خاک ایران

در اوایل 1889 لرد کرزن [10] نایب السلطنه هندوستان به دهلی وارد شد و در سپتامبر همان سال گزارش مفصلی راجع به سیاست انگلیس در ایران و خلیج فارس به لندن فرستاد .

لرد کرزن در گزارش خود خاطر نشان می سازد که از اواسط قرن نوزدهم چندین مورد روسیه و انگلستان مشترکاً استقلال و تمامیت ارضی ایران را اعلام نموده اند و اولین بار این کار در زمان نخست وزیر پالمرستن در انگلستان و صدارت کنت نسلرود[11] صدر اعظم روسیه در پنجم سپتامیر 1832 میلادی صورت گرفته ، نخست وزیر انگلیس به صدر اعظم روسیه می نویسد که ما در کار ایران به وسیله اتفاق نظر خودمان سیاست واحدی در پیش گرفته ، خواستار نظم داخلی ایران و استقلال تمامیت ارضی آن ممکلت هستیم .

در سال 1889 روسیه با ایران قراردادی امضا کرده بود که به موجب آن ، دولت ایران متعهد شد هیچ گونه امتیاز کشیدن خط آهن به خارجی ها ندهد ، مگر به روسیه و یا با اجازه دولت روس . مدت قرارداد ایران ده سال بود و بعد از انقضای مدت مزبور ، به واسطه فشار روس ها پنج سال دیگر تمدید گردید .

انعقاد این قرارداد باعث نگرانی و شکایت انگلیسی ها شد و نزدیک بود به دولت ایران و روسیه اخطار نمایند که هر گونه اقدام و تجاوزی در آینده از طرف روس ها در شمال ایران مواجه با اقدام متشابه از طرف انگلستان در جنوب خواهد شد .

در هر حال ، از مکاتبات و نامه های محرمانه ای که در این خصوص به دست آمده ، این گونه استنباط می شود که انگلیسی ها قضیه تقسیم ایران به دو منطقه نفوذ را برای رفع رقابتها و مبارزه های سیاسی خود با روسیه ، به روس ها پیشنهاد نمودند ، ولی ابتدا جواب مساعد نشنیدند .

انگلیسی ها برای انعقاد قراردادی که بالاخره در 31 اوت 1907 به امضا رسید ، خیلی عجله داشتند ، ولی روس ها عجله ای نمی کردند و در خود روسیه اشخاص و دسته هایی اصولاً با امضای آن محالف بودند .

هارتوینگ ،[12] وزیر مختار روسیه در تهران ، در اکتبر 1906 به وزیر مختار انگلیس ، سر اسپرینگ رایس[13] می گوید :

علت تأخیر از جانب ما در امضای قرارداد ، این است که نگرانیم اگر ایرانی ها از وجود آن آگاه شوند ، ناچار خود را به دامن آلمان ها خواهند انداخت و اسباب مزاحمت دایم برای ما فراهم خواهد شد.

سفیر کبیر انگلیس در پطرزبورگ به وزیر خارجه خود در تاریخ 15 نوامبر 1905 گزارش می دهد که به ملاقات سفیر کبیر آلمان رفته و مشارالیه به وی گفته بود که آلمان قصد ندارد ، مانعی در مذاکرات مربوط به عقد قرارداد بین روسیه و انگلستان راجع به ایران ایجاد کند و قصد گرفتن امتیازی هم ندارد ولی خواستار آزادی برای مبادلات بازرگانی در ایران است و این امر باید تضمین شود .

سفیر انگلیس در گزارش دیگر خود به برلن ، از پرنس فن بولو [14] صدراعظم آلمان پرسیده بود که نظریات دولت آلمان نسبت به مذاکرات روس و انگلیس درباره قرارداد مربوط به ایران چیست و آنها چه منافعی در ایران دارند که مایلند تأمین شود ؟ صدراعظم جواب می دهد : ما نظری درباره مذاکرات شما نداریم ، ولی خواستار مصونیت راه آهن بغداد و تضمین ایجاد آزادی در امور تجاری آلمان و ایران هستیم .

متن قرارداد 1907 میلادی

اعلیحضرت امپراتور کل ممالک روسیه و اعلیحضرت پادشاه انگلستان و امپراتور هندوستان ، چون از روی صداقت مایل بودند که با رضایت طرفین بعضی مسائل را که دولتها در آن دارای منفعت بودند ، تسویه نمایند ، به دنبال آن ، مصمم شدند که قراردادی موافقت آمیز برای رفع هر گونه اختلاف بین روسیه و بریتانیا منعقد گردد .

فصل اول – دولت بریتانیا متعهد می شود که در ماورای خطی که از قصر شیرین شروع شده ، از اصفهان و یزد و خواف گذشته ، به نقطه ای در سرحد ایران در منطقه حدود روسیه و افغانستان ( ذوالفقار) منتهی می شود ، برای خود امتیازاتی خواه تجاری و یا خواه سیاسی از قبیل امتیاز راه آهن ، بانک ، تلگراف ، حمل و نقل ، بیمه و غیره تحصیل نماید .

فصل دوم – دولت روسیه از طرف خود متعهد می شود که در ماورای خطی که از سرحد افغانستان از گزیک شروع

شده از بیرجند و کرمان گذشته و به بندرعباس منتهی می شود ، برای خود امتیازی خواه تجاری باشد ، خواه سیاسی ، از قبیل امتیاز راه آهن ، بانک ، راه ، حمل و نقل ، بیمه و غیره ، تحصیل نکند .

فصل سوم – دولت متعهد می شود که بدون مذاکره و قرارداد با دولت انگلیس ، از اینکه در وسط خطوط مفصله در مواد 1 و 2 امتیازی به رعایای انگلیس داده شود ، ممانعت ننماید .

فصل چهارم – واضح است که عایدات گمرکات ایران ، غیر از گمرکات فارس و خلیج فارس که محل تأدیه اصل و فرع قرضی می باشد که دولت ایران از بانک استقراضی و رهنی ایران تا تاریخ امضای این قرارداد ، نموده است ، کماکان به همان مصرف خواهد رسید . واضح است که عایدات گمرکی ایران در فارس و خلیج فارس و نیز عایدات صید ماهی در کناره دریای خزر که متعلق به ایران است و همچنین عایدات پست و تلگراف ، کما فی السابق به مصرف بانک استقراضی خواهد رسید که دولت ایران از بانک شاهنشاهی تا تاریخ امضای این قرارداد دریافت نموده است .

فصل پنجم – در صورتی که در استهلاک یا در تأدیه تنزل قروض بانک شاهنشاهی ایران و بانک استقراضی و رهنی تا تاریخ امضای این قرارداد ناهماهنگی بروز نماید و اگر قرار باشد که در عایداتی که محل بانک استقراضی است ، بانک استقراضی و رهنی ایران و روسیه در نقاطی که در ماده دوم ذکر شده است ، نظارت نماید .

نتیجه گیری

بسیاری از متفکران ، اندیشمندان و جامعه شناسان معتقدند که حوادث تاریخی و از جمله انقلابها دائماً در حال تکرار می باشند و با عنوان جمله « تاریخ تکرار می شود » و با تعبیر غلطی که از این جمله دارند ، می کوشند وانمود کنند که جریانهای تاریخی بر یک دور تسلسلی قرار دارند .

انقلاب سالهای 1905 – 1907 روسیه نخستین انقلاب متأثر از انقلاب کبیر فرانسه بود . انقلاب هر چند در به دست آوردن اهداف کامل خود ناموفق بود اما در تحولات و پیشرفت آینده روسیه تأثیر بسزایی گذاشت ، توده های وسیعی از مردم را به خلاقیت آگاهانه انقلابی برانگیخت و آنان را به تجربه سیاسی بزرگی مجهز ساخت .

انقلاب چهره همه طبقات و احزاب را در عمل روشن ساخته ، تمایلات ، نقش و اهمیت آنان را در کشور آشکار نمود .

مناسبتهای سیاسی و اجتماعی این انقلاب ( 1905 – 1907 روسیه ) به اعتلای جنبش انقلابی مشروطیت ایران و ایجاد فضای سالهای 1905 – 1911 م . کمک بسزایی کرد .

لازم به ذکر است که انقلاب 1905 قفقاز نخستین انقلاب شرق محسوب می شد که بازتاب چشمگیر و گسترده ای در کل منطقه داشت .

 

 

منبع:

دكتر سعيدي گلناز، انقلاب روسيه و عصر مشروطه، انتشارات اميركبير، تهران: 1384

 

 

 

[1]- ایران بین دو انقلاب ، ص 65 و 66 .

[2]- ایران بین دو انقلاب، ص 66 و 67 .

[3]- مرامنامه و نظامنامه های احزاب سیاسی ایران .

[4]- مجله دنیا ، 1345 ، سال 7 ، شماره 2 .

[5]- ترجمه روسی نظامنامه و مرامنامه جمعیت مجاهدین ، مصوبه 1907 م . که در بایگانی اسناد دولتی روسیه تزاری به دست آمده است که نسخه ای از آن در کتابخانه فردوسی دوشنبه موجود می باشد .

[6]- Mir

[7]- Bernetein

[8]- Axelrod

[9]- Martov

[10]- Curzon

[11]- Conut Nesselrode

[12]- Hartwing

[13]- Sir Spring Rice

[14]- Von Bulow

 

http://daneshjooqom.4kia.ir/