مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

فهرست مطالب

مقدمه. 2

فصل اول.. 2

چرا تهاجم ، چرا دفاع.. 2

فصل دوم. 7

جنگ روانی.. 7

اهداف سلطه گران از جنگ روانی.. 8

اهداف تبلیغاتی استکبار جهانی.. 11

فصل سوم. 13

پدافند غیر عامل.. 13

دفاع عامل و دفاع غیر عامل.. 16

اصول پدافند غیر عامل.. 17

جنگ الکترونیک.... 23

فهرست منابع. 24

مقدمه

دفاع در طول تاریخ همیشه جزء مهمی از زندگی بشر بوده است ؛ زیرا اقدامات دفاعی انسان سبب دفع یا کاهش میزان اثر تجاوز مهاجمان می شود . اما چگونگی دفاع به عوامل و شرایط مختلفی بستگی دارد و انسان ها در دوران حیات خود سعی کرده اند تا با استفاده از عقل و تدبیر و اراده ی خود بهترین راه دفاع را در وضعیت های متفاوت ، در مقابل تهاجم دشمنانشان انتخاب و آن را به کار بندند .

در این ارتباط اقدامات دفاعی انسان همیشه با استفاده از سلاح و تجهیزات جنگی صورت نگرفته است ؛ بلکه در موارد زیادی انسان برای دفاع ، شیوه هایی را به کار برده که سلاح و تجهیزات جنگی در آن نقشی نداشته است و در دنیای امروز از آن با عنوان « پدافند غیر عامل » یاد می شود .

برای مثال ، در جنگ خندق وقتی مسلمانان به فرماندهی رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله به پیشنهاد سلمان فارسی در اطراف مدینه ، خندقی حفر کردند تا دشمنان اسلام نتوانند از آن عبور نمایند ، در واقع از شیوه ی دفاعی « پدافند غیر عامل » استفاده کرده اند .

 

فصل اول

چرا تهاجم ، چرا دفاع :

ویژگی های اخلاقی انسان و داشتن اراده و اختیار ، باعث شده تا انسان ها از همان آغاز خلقت به دو گروه حق و باطل تقسیم شوند .

گروهی از انسان ها که از فطرت پاک و خدادادی و وجدان بیدار خود پیروی می کردند و سعی داشتند تا خواسته های خود را از راه های درست و پسندیده و مشروع به دست آورند و به دیگران ظلم و ستم نکنند ، در صف حق طلبان قرار گرفتند و گروهی دیگر از آن ها که هواهای نفسانی و گناهان زیاد ، زنگاری شده بود تا فطرت خدادادی آن ها را بپوشاند و از شیطان درون و برون پیروی کرده و برای رسیدن به آرزوهای خود هر راهی را مشروع می دانستند و از ظلم و ستم به دیگران هم ترسی به دل راه نمی دادند ، در جبهه ی باطل قرار گرفتند .

جدال حق و باطل گاهی بین دو یا چند نفر پدید می آمد و وسعت زیادی نداشت ، اما گاهی اوقات درگیری بین آن ها گسترده می شد و مجموعه ی وسیعی از انسان ها را در بر می گرفت . از برخورد گروه های بزرگ با یکدیگر ، جنگ ها شکل می گرفت و افراد بسیار زیادی را درگیر خود می کرد . البته منشأ شروع جنگ ها همیشه جدال حق و باطل نبوده است ، بلکه در بسیاری از اوقات ، دو یا چند گروه باطل برای مقاصد مادی و دنیایی رودرروی یکدیگر قرار گرفته اند .

این را همه می دانند که درگیری میان حق و باطل فقط مربوط به یک دوره ی زمانی خاص نیست و تا زمانی که ظالمان می خواهند با ظلم و ستم ، راه و رسم خود را بر دیگران تحمیل کنند ، راست قامتان تاریخ ، مقاومت می کنند و به جهانیان درس ایستادگی آموخته ، و به آن پیشوای بزرگ کربلا اقتدا می‌کنند که فرمود :

« اگر بدن ها برای مرگ آفریده شده اند ، همانا کشته شدن با شمشیر در راه خدا بهتر است . » زیرا به این پیام الهی اعتقاد دارند که حق پایدار و ماندنی و باطل ناپایدار و رفتنی است .

برای این که جنگی شروع نشود ، می شود گفتگو کرد ، می شود کوتاه آمد ، می شود حساسیت ها را کم کرد ، می شود بسیاری کارهای دیگر انجام داد تا جنگ شروع نشودددد . اما وقتی جنگی شروع شد لاجرم باید جنگید و دفاع کرد .

بسیاری از مردم جنگ را بیهوده و قابل اجتناب می دانند و کم تر کسی است که آن را دوست داشته باشد . به قول کرزوس پادشاه لیدیه : « جنگ را هیچ کس دوست ندارد ، در جنگ پدران پسران را به خاک می سپارند ، حال آن که در صلح پسران پدران را به خاک می سپارند » کسانی که سابقه ی مبارزه در میادین جنگی را دارند ، به خوبی به خاطر می آورند که در میدان نبرد ، مرگ انسان ها بسیار ساده اتفاق می افتد .

کسانی که جنگ را تجربه کرده اند به نکته ی دیگری هم واقف اند و آن مرگ قهرمانان است . معمولا در جنگ ها بهترین ها دلیرانه می جنگند و کشته می شوند ، و بعدها به اسطوره های ملت ها تبدیل می شوند . هیچ کس به اندازه مردان جنگ دیده ، سختی ها و آسیب های جنگ را از نزدیک حس و لمس نکرده است . به همین جهت ، مردان جنگ معمولا موافق جنگ دیگری نیستند .

زیرا نمی خواهند یک بار دیگر دوستان عزیز و بزرگ خود را به خاک بسپارند . البته جنگ یکسره پدیده ای منفی نیست . جنگ ، سبب رشد خلاقیت ها ، افزایش دلاوری ها ، پدیدار شدن ایثارگری ها و بروز اخلاق مردانه می شود .

جنگ ، ادبیات پایداری می سازد ، گذشت و از خود گذشتگی می آموزد . جنگ ، از جوانان مرد و از دختران شیرزن می سازد . جنگ ، دوستان و دشمنان را می شناساند . جنگ ، حماسه سازی می کند و جلوه های حماسی می آفریند .

آیا می توان همه چیز را به مهاجمان بیگانه سپرد ؟ آیا اگر همه ی مقدرات را به آن ها بسپاریم و خود نظاره گر باشیم ، آرامش و آسایش به کشور باز می گردد . خوبی و بدی خیلی از چیزها را می شود با تجربه به دست آورد ، اما تجربه کردن بعضی از امور ، هزینه ای بسیار بالا و در مواردی غیر قابل جبران برای انسان دارد . کدام انسان عاقلی یک لیوان آب جوش را می نوشد تا نتیجه ی آن را با تجربه به دست آورد .

بسیاری از عراقی ها برای شکست دیکتاتور ستمگری همچون صدام ، از نظامی های آمریکایی و اروپایی استقبال کردند نتیجه ی آن چه شد ؟ الان خود عراقی ها می گویند : از شر ستمگری رها شدیم و به شر ستمگران دیگری گرفتار شدیم.

هر کس برای رسیدن به سعادت ، به جز خدا ، دست به دامان دیگران شود ، گرفتار آن ها خواهد شد. برای رسیدن به آرزوهای دست یافتنی باید با توکل بر خدا ، به خود متکی بود و از توانمندی های خویش استفاده کرد . این مطلب مورد تایید تمام عقلای دنیا و تجربه ی بسیاری از کشورها در مبارزه با ظلم و استبداد است .

در دنیای امروز ، نزاع های پنهان و آشکار بسیاری از کشورها با یکدیگر مشهود است . به ظاهر آرام جهان نگاه نکنید به خواسته های اعلام شده و اعلام نشده ی بعضی از کشورها اگر دقت داشته باشید ، متوجه این موضوع می شوید .

شما کافی است به بودجه ی نظامی چند کشور مدعی حقوق بشر جهان توجه کنید . فقط بودجه ی نظامی کشور آمریکا برابر با کل بودجه ی سالانه ی چندین کشور جهان است .

اگر واقعا دنیا آرام است و قدرت های نظامی دنیا فقط به فکر حقوق بشر هستند ، هزینه های سرسام آوری که صرف طراحی ، ساخت و تولید انبوه تجهیزات پیش رفته نظامی می شود برای چیست ؟ آیا این‌ها برای دفاع از حقوق بشر است یا بهانه ای برای سلطه گری و استیلا بر کل جهان است .

ما در کشوری زندگی می کنیم که از گذشته های دور تاکنون ویژگی هایی داشته و دارد که باعث طمع ورزی قدرت های سلطه گر نسبت به میهن عزیز ما می شود .

1- موقعیت ژئوپلتیک و جغرافیای سیاسی کشور ما به گونه ای است که از زمان های گذشته تاکنون قدرت های سلطه گر چشم طمع به سرزمین ما را داشته اند . دارا بودن بیش ترین مرز آبی با خلیج فارس در میان کشورهای منطقه و نزدیکی به تنگه ی هرمز و همسایگی با کشورهای نفت خیز ، ما را در شرایطی قرار داده که همیشه در معرض تهدید دشمنان بوده ایم .

2- از حدود یکصد سال پیش به این طرف ، نفت و پس از آن گاز ، یکی از مهم ترین انرژی های مورد نیاز بشر بوده است . بهره مندی ایران از ذخایر عظیم نفت و گاز ما را در شرایطی قرار داده که قدرت های استکباری تلاش کرده اند تا تصمیم گیرندگان حکومت ایران کسانی باشند که آن ها به راحتی و با شرایط مناسب بتوانند به این ذخایر دسترسی داشته باشند . ( اهمیت نفت و گاز به اندازه ای است که بسیاری از تحلیل گران سیاسی از اشغال سرزمین عراق توسط نیروهای آمریکایی با عنوان جنگ نفت یاد می کنند ) .

3- با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و برچیده شدن سفارت رژیم اشغالگر قدس در تهران و تأسیس سفارت مردم مظلوم فلسطین به جای آن ، حرکتی در منطقه و بلکه در جهان آغاز شد که مقاومت چند ساله ی مردم مظلوم افغانستان در مقابل تهاجم همه جانبه ی ارتش اتحاد جماهیر شوروی ( سابق ) و خروج اشغالگران اسرائیلی از سرزمین لبنان و ... بخشی از نتایج این انقلاب رهایی بخش می باشد .

از طرف دیگر پای بندی جمهوری اسلامی ایران به اسلام ناب محمدی و مخالفت با رفتارهای سلطه گرانه ی قدرت های استکباری در فلسطین اشغالی ، لبنان ، عراق ، افغانستان و ... طبیعتاً مورد پسند و رضایت قدرت های زورگو نمی باشد .

4- فناوری هسته ای یکی از آن مواردی است که کشورهای سلطه گر به هیچ عنوان تمایل ندارند کشور ما وارد این عرصه شود . زیرا آن ها در جمع کشورهای دارای این فناوری ، ایران را هماهنگ با خود نمی دانند و مایل نیستند کشوری که از جنس خودشان نیست به این تکنولوژی دسترسی داشته باشد.

اما با رژیم اشغالگر قدس علی رغم آن که عضویت در معاهده ی ان . پی . تی را نپذیرفته و به همین جهت به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه ی بازدید از تـأسیسات اتمی خود را نمی دهد ، چون از جنس خودشان است هیچ مشکلی ندارند .

 

فصل دوم

جنگ روانی :

در بین موجودات زنده انسان تنها موجودی است که صاحب عقل و اختیار است و می تواند با استفاده از فکر و اراده و اختیار خود ، اموری را قبول کند و بپذیرد و اموری را قبول نکند و نپذیرد .

در عصر حاضر ، افکار عمومی و پذیرش یا عدم پذیرش امور توسط مردم ، نکته ی قابل توجه و مورد نیاز تمام حکومت هاست .

اگر در دوران گذشته برای حکومت های دیکتاتور رأی و نظر مردم اهمیتی در تصمیم گیری های حاکمان نداشت ، در دنیای امروز رأی و نظر مردم اهمیت قابل توجهی دارد ؛ زیرا در عصر حاضر غالب حکومت ها با رأی و نظر مردم می آیند و می روند . به همین جهت تمام حاکمان سعی می کنند رأی و نظر مردم را همراه داشته باشند و به همین منظور رسانه ها نقش حساس و تعیین کننده ای پیدا کرده اند .

حکومت ها علاوه بر این که از طرق مختلف سعی می کنند تا رأی و نظر مردم کشور خود را همراه داشته باشند ، تلاش می کنند تا بر رأی و نظر مردم سایر کشورها نیز اثر بگذارند و از این طریق ، با هزینه‌ی کم تری به اهداف خود برسند .

بسیاری از آن ها برای رسیدن به اهداف خود ، به اخلاقی بودن یا غیر اخلاقی بودن وسیله ، توجهی ندارند ؛ چون هدف برای آن ها مهم است و برای رسیدن به هدف ، هر وسیله ای را مشروع می دانند .

به این ترتیب ، در دنیای امروز اصطلاحی پدیدار شده که به آن « جنگ روانی » می گویند . جنگ روانی عبارت است از هر نوع اقدامی که به منظور نفوذ در فکر و رفتار طرف مقابل و تضعیف و تخریب روحیه ی آن ها صورت می گیرد .

جنگ روانی فقط اختصاص به غربی ها ندارد و ما هم از آن استفاده می کنیم ، اما تفاوت ما با آن ها در این است که ما برای رسیدن به هدف ، هر وسیله ای را مشروع نمی دانیم و رسیدن به هدف را از راه‌های غیر اخلاقی درست نمی دانیم.

 

اهداف سلطه گران از جنگ روانی :

برای جنگ روانی اهداف مختلفی را می توان ذکر کرد ، اما تمام آن ها را می شود در سه دسته تقسیم کرد :

1. از بین بردن روحیه ی امیدواری مردم
2. ایجاد بی اعتمادی مردم نسبت به رهبران خود
3. ایجاد شکاف و چند دستگی در بین مردم

دشمنان ما برای این که به اهداف خود برسند از راه های مختلفی استفاده می کنند که به آن شیوه های جنگ روانی گفته می شود .

شیوه های جنگ روانی عبارت اند از :

1. تبلیغات
2. تهدید
3. شایعه
4. تحریف واقعیت
5. تفرقه افکنی
6. ترور

 

ما در این کتاب به علت محدودیت ، فقط به توضیح تبلیغات و تهدید می پردازیم و شما می توانید برای آگاهی از بقیه ی موارد ، به منابعی که در انتهای کتاب معرفی شده مراجعه نمایید .

1. تبلیغات :

تبلیغات همانند چاقویی است که هم می توان با استفاده از آن در جراحی جان یک انسان را نجات داد و هم می توان با آن جان انسان بی گناهی را گرفت .

تبلیغات بزرگ ترین حربه ی رسانه ای استکبار در شرایط امروز است . در تبلیغات از تاکتیک ها و تکنیک هایی استفاده می شود که قدرت فکر کردن را از مخاطب بگیرد .

استفاده از برهنگی زن در عصر مدرن کنونی ، یکی از شیوه های بسیار زشت دنیای متمدن امروز است . تکنیک عنصر اساسی موفقیت تبلیغات و اقناع مردم است .

یکی از تکنیک های غیر اخلاقی و متداول در تبلیغات ، عنصر دروغ است . حکومت آمریکا در غالب حملات نظامی خود برای اقناع مردم و همراه کردن افکار عمومی از این حربه استفاده نموده است . مانند :

الف – آمریکا در سال 1964 جنگی را علیه مردم مظلوم ویتنام آغاز کرد که یازده سال طول کشید . علت شروع جنگ یک دروغ رسانه ای بزرگ بود :

« ویتنامی ها 2 ناو آمریکایی را در خلیج ( تانکین ) مورد حمله قرار داده اند » در صورتی که بعدها مشخص شد هرگز چنین حمله ای از جانب ویتنام به ناوهای آمریکایی صورت نگرفته است ؛ بلکه هدف آمریکا از حمله به ویتنام ، جلوگیری از استقلال ویتنام و حفظ استیلای آمریکا بر منطقه بوده است . این جنگ پس از یازده سال و قربانی شدن حدود 3 میلیون نفر از مردم بی گناه ویتنام و 58 هزار نفر از سربازان آمریکایی ، سرانجام در سال 1975 با شکست آمریکا و خروج آن ها از ویتنام به پایان رسید .

ب – آمریکایی ها در سال 2001 به بهانه ی تلافی حملات 11 سپتامبر و دستگیری بن لادن به افغانستان حمله ی نظامی کردند .

از آن زمان تاکنون که حدود هفت سال می گذرد ، آمریکایی ها در افعانستان همه نوع کاری کرده اند ، به جز دستگیری بن لادن که به بهانه ی آن افغانستان را اشغال کردند .

حال سئوال این است که چرا آمریکا با این همه امکانات پیش رفته و تجهیزات نظامی بسیار مدرن بن لادن را دستگیر نمی کند ؟

پاسخ این سئوال بسیار روشن است ، زیرا اگر آمریکا بن لادن را دستگیر نماید ، دیگر بهانه ای برای ماندن در افغانستان ندارد .

اگر این اتفاقات را در کنار یکدیگر قرار دهیم ، به این نتیجه می رسیم که آمریکا در هر زمان ، هر آنچه را که در راستای تأمین منافعش باشد انجام می دهد و به هیچ محدودیت اخلاقی هم پای بند نیست ، مگر آن که از حمله و تهاجمی که قصد انجام آن را دارد احساس خطر کند و در تحلیل های نظامی و سیاسی به این نتیجه برسد که سودی که از این تهاجم به دست می آورد کم تر از ضرری است که نصیبش می شود و این هم فقط با دفاع جانانه و مقاومت مردانه در مقابل تهاجم احتمالی آن ها میسر می‌شود .

در شرایط کنونی نیز آمریکایی ها با کمک رسانه های تحت نفوذ خود درباره ی کشور عزیز ما دروغ‌های فراوانی را ساخته و بعد از این هم خواهند ساخت ، فقط آن چه تاکنون مانع تهاجم نظامی آمریکا به میهن ما شده است ، احتمال زیان های فراوانی است که آن ها از تهاجم به ایران برای خودشان برآورد نموده اند .

حاکمان آمریکا برای ترساندن کشورهای همسایه ی ایران ، آن ها را از دست یابی ایران به انرژی هسته ای صلح آمیز می ترسانند و مطرح می کنند که در صورت دست یابی ایران به فناوی هسته ای صلح آمیز ممکن است آن ها به سلاح اتمی هم دست پیدا کنند ، اما وقتی پای رژیم اشغالگر قدس که دارای زرادخانه ی اتمی است و به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی هم اجازه بازدید از تأسیسات هسته ای خود را نمی دهد ، پیش می آید ، جنایتکاران صهیونیست را برای منطقه ، خطرناک نمی دانند .

اهداف تبلیغاتی استکبار جهانی :

استعمارگران نوین سعی می کنند از طریق تبلیغات به اهداف زیر دست یابند :

الف – تحریف و تغییر فرهنگ ملی و مذهبی ملل جهان ؛

ب – تحمیل فرهنگ و سیاست استعماری خود بر دیگران ؛

ج – غارت و چپاول ثروت ها و ذخایر مادی و معنوی ملت های مظلوم ؛

د – رسیدن به مقاصد و مصالح استکباری خود ؛

2 – تهدید :

یکی دیگر از حربه های جنگ روانی دشمن ، تهدید است . در این روش ، دشمن سعی می کند با ترساندن یک ملت از راه های مختلف ، برنامه و نظر خود را بر آن ها تحمیل نماید .

تهدید معمولا از سه راه انجام می پذیرد :

• اقتصادی
• سیاسی
• نظامی

تهدید اقتصادی :

آمریکا و سایر قدرت های سلطه گر ، تاکنون برای تحمیل برنامه های خود و عقب نشینی کشور ما ، رفتارهای اقتصادی زیر را در باره ی ما اعمال کرده اند .

1- تهدید شرکت های بزرگ اقتصادی برای عدم سرمایه گذاری و عقد قرارداد با ایران ؛

2- تحمیل شرایطی که باعث افزایش نرخ بیمه کالاهای وارداتی و صادراتی ایران شده است ؛

3- تحریم فروش قطعات کالاهای مهم به ایران ؛

4- مسدود کردن اموال و دارایی های ایران در بانک های آمریکا ؛

5- تهدید به محاصره اقتصادی و عدم فروش سایر کالاهای مورد نیاز مردم ایران .

تهدید سیاسی :

در بخش تهدید سیاسی کشورهای سلطه گر تاکنون موارد زیر را در مورد کشور ما انجام داده اند .

1- وارد کردن اتهامات سیاسی بی اساس به ایران مثل حمایت از تروریست ها

2- تلاش در جهت محکومیت سیاسی ایران در مجامع بین المللی

3- تبلیغات منفی و گسترده علیه ایران از طریق رسانه های تحت نفوذ

4- تهدید به قطع رابطه ی سیاسی با ایران

5- سخت گیری های بی مورد و ایجاد مشکل برای شهروندان ایرانی در سفر به سایر کشورها

تهدید نظامی :

در بخش تهدید نظامی آمریکا با هم دستی تعدادی از کشورها تاکنون موارد زیر را علیه ملت ایران انجام داده اند .

1- حضور نظامی در چند کشور همسایه و به نوعی محاصره ی نظامی ایران ؛

2- عدم فروش تجهیزات نظامی به ایران ؛

3- تهدید به حمله به تأسیسات هسته ای ایران ؛

 

فصل سوم

پدافند غیر عامل :

در طول تاریخ جنگ های مختلفی بین انسان ها رخ داده است و به تناسب رشد فکری انسان ، از ابزار مختلفی به عنوان وسیله ی جنگ استفاده شده است . پس از خلقت انسان ، تا مدت ها ابزار جنگی مورد استفاده ی انسان ها ، بسیار ساده و ابتدایی بود .

سنگ و چوب و بعدها تیر و کمان و نیزه و شمشیر ، وسایل و ابزار جنگی انسان ها بود که در اصطلاح امروزی به آن سلاح سرد گفته می شود .

پس از پایان این دوره سلاح های گرم اختراع و وارد عرصه ی جنگ ها شد . اسلحه ها در این دوره با یکدیگر یکسان نبوده و تفاوت زیادی با هم داشتند .

تفنگ ها در ابتدا تک تیر و غیر خودکار بود و با هر تیر باید مجدداً گلنگدن سلاح کشیده می شد . بعدها که سلاح های تک تیر و غیر خودکار تبدیل به سلاح های خودکار و رگبار شدند ، ویژگی های دیگر آن ها هم به تدریج تغییر کرد .

وزن ، برد ، دقت در تیراندازی ، اندازه ، قدرت تخریب و ...... ویژگی هایی بودند که تفنگ ها را از یکدیگر متمایز می کرد . به تدریج توپ های ساده و معمولی نیز وارد عرصه ی جنگ ها شدند ، اما هنوز ماشین های جنگی ظهور نیافته بودند .

پس از پایان این دوره ماشین های جنگی وارد عرصه ی نبرد شدند . با اختراع و به کارگیری ماشین‌های جنگی و توسعه ی نبرد به هوا و زیر دریا ، جنگ های مکانیزه ظهور و بروز یافتند .

در این دوره از نبرد تن به تن و نبرد با سلاح های سبک و معمولی ، بشر عبور کرده و هواپیماهای پیش رفته و موشک های دوربرد با کاربردهای مختلف ، تکنولوژی عرصه ی نبرد را دگرگون ساختند .

جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و دفاع هشت ساله ی مردان و زنان ایرانی در این دوره ی تاریخی قرار می گیرد . از ویژگی های جنگ های این دوره می توان به موارد زیر اشاره کرد :

1- به کارگیری حجم انبوه مهمات و سلاح ؛

2- تکیه بر نیروی انسانی انبوه ؛

3- طولانی شدن دوره ی جنگ ؛

4- دشواری های مدیریت صحنه ی نبرد و پشتیبانی نیروها .

حملات بی دقت نیروهای زمینی ، استفاده از موشک های دوربرد و استفاده از جنگنده های هوایی یک ویژگی دیگر را

به جنگ های این دوره افزوده است و آن گستردگی خسارات در شهرها و تلفات نیروهای انسانی غیر نظامی می باشد .

براساس آمار و ارقام موجود گفته می شود که تلفات مردم عادی و غیر نظامی در طول سال های جنگ دوم جهانی ، بیش از 29 میلیون نفر بوده که بر این اساس حدود 6 میلیون نفر از تلفات نیروهای نظامی درگیر جنگ بیش تر بوده است .

رشد و پیشرفت علم و تکنولوژی باعث بوجود آمدن انقلاب علوم و فن آوری های اطلاعات ، ارتباطات ، الکترونیک و رایانه در سال های اخیر شده است .

این پیشرفت ها موجب تغییر در استراتژی برخورد کشورها با یکدیگر و به وجود آمدن دوره ی دیگری از جنگ ها شده است . جنگ های دوره ی جدید ویژگی های دارند که چند مورد آن عبارت اند از :

1- تأکید بر جنگ نرم ( جنگ اطلاعاتی ، جنگ روانی ، جنگ الکترونیک و ....) ؛

2- به کارگیری موضعی و مقطعی جنگ سخت ؛

3- تأکید بر انهدام زیر ساخت های حساس و حیاتی کشور در اولویت نخست اهداف تهاجم ؛

4- تلاش برای قطع ارتباط رهبری و مدیریت دفاعی کشور با مردم و نیروهای دفاعی ؛

5- کوتاه شدن مدت جنگ ( طراحی جنگ برق آسا ) .

با توجه به این که از نظر نظامی و تاریخی ما در عصر کنونی زندگی می کنیم ضروری است که به عنوان یک ایرانی مسلمان یا یک ایرانی دوست دار وطن ، با الزامات و ویژگی های دفاع مؤثر در جنگ‌های دوران کنونی آشنا شده و آمادگی فکری و ذهنی لازم را در این رابطه به دست آوریم .

بخشی از الزامات و ویژگی های دفاع مؤثر در جنگ های این دوره عبارت اند از :

1- ضرورت برنامه ریزی و آغاز طرح های جامع دفاع قبل از شروع درگیری های آشکار ( دفاع در مقابل جنگ نرم ) ؛

2- اتکا بر ایمان ، هوشیاری ، روحیه و توان دفاع مردمی ؛

3- تمرکز تلاش ها بر ارتقای روحیه و اراده ی ملی برای دفاع ؛

4- تمرکز بر دفاع از نقاط حیاتی و حساس کشور ؛

5- تأکید ویژه بر دفاع غیر عامل به عنوان یکی از محورهای اساسی دفاع همه جانبه .

آمار تلفات نیروهای غیر نظامی در جنگ جهانی دوم و ویژگی های جنگ های دوران کنونی و هم چنین الزامات دفاع مؤثر در جنگ های این دوره ، بسیاری از کشورها را بر آن داشته تا « پدافند غیر عامل » یکی از محورهای اساسی دفاعی این کشورها در عصر حاضر باشد و برای تحقق آن ، برنامه ریزی خاصی داشته باشند .

پدافند غیر عامل چیست ؟

در عصر حاضر از انواع دفاع ، دو نوع آن بیش تر متداول و مورد استفاده می باشد :

دفاع عامل و دفاع غیر عامل

در اصطلاح نظامی دفاع عامل به دفاعی اطلاق می شود که با استفاده از جنگ افزار صورت می گیرد، اما در دفاع ( پدافند ) غیر عامل از جنگ افزار خبری نیست ، بلکه نوعی از دفاع است که در آن استفاده از جنگ افزار و سلاح جایگاهی ندارد . اگر بخواهیم تعریف کامل تری از پدافند غیر عامل داشته باشیم ، می توانیم بگوییم : « پدافند غیر عامل عبارت است از مجموعه اقداماتی که بدون استفاده از سلاح می‌توان انجام داد ، تا از تلفات جانی به افراد و صدمه و زیان اقتصادی به تجهیزات و تأسیسات نظامی و غیر نظامی کشور جلوگیری نموده یا آن ها را به حداقل کاهش داد . »

پدافند غیر عامل هم چون سایر شیوه های دفاعی اهدافی دارد که بعضی از آن ها با سایر شیوه های دفاعی مشترک و بعضی دیگر ، متمایز از آن ها می باشد .

اهداف پدافند غیر عامل :

1- حفظ تمامیت ارضی و امنیت ملی و استقلال کشور ؛

2- حفظ جان انسان ها ؛

3- افزایش روحیه مقاومت مردم و حفظ توان دفاعی کشور در زمان تهاجم دشمن ؛

4- تأمین نیازهای حیاتی جامعه در زمان بحران ؛

5- جلوگیری از تخریب و آسیب تأسیسات و تجهیزات حیاتی و حساس کشور ؛

6- صرفه جویی در هزینه های تسلیحاتی و نیروی انسانی .

اهمیت پدافند غیر عامل :

اگر چه احتمال وقوع جنگی دیگر ، در شرایط فعلی دور از ذهن می باشد ، اما ملت قهرمان ایران برای این که از یک سوراخ دو بار گزیده نشود ، ضروری است برای وقوع هر احتمالی آمادگی لازم را کسب نماید .

در آن صورت ، استفاده از شیوه های دفاعی پدافند غیر عامل می تواند مزایای زیر را به دنبال داشته باشد .

1- استفاده از شیوه ی دفاعی پدافند غیر عامل موجب زنده ماندن انسان ها و یا تلفات کم تر نیروهای انسانی می شود .

2- پدافند غیر عامل موجب صرفه جویی اقتصادی در حفظ تسلیحات و تجهیزات نظامی می شود .

3- دفاع غیر عامل هزینه های کم تری نسبت به دفاع عامل دارد و از نظر اخلاقی و بشر دوستانه نیز مفهومی صلح دوستانه دارد .

4- دفاع غیر عامل باعث حفظ و یا وارد شدن خسارت های کم تری به مراکز حیاتی و حساس کشور می شود .

اصول پدافند غیر عامل :

پدافند غیر عامل اصولی دارد که رعایت هر بخش از آن ، ما را در رسیدن به اهداف پدافند غیر عامل کمک خواهد کرد .

این اصول عبارت اند از :

• استتار
• اختفا
• فریب
• پراکندگی
• مقاوم سازی
• استحکامات و .....

1- استتار :

به معنای هم رنگ و هم شکل کردن و همگون سازی تأسیسات و تجهیزات و نیروی انسانی با محیط اطراف است به نحوی که شناسایی این موارد برای دشمن ، بسیار دشوار و تا حدودی غیر ممکن باشد .

برای مثال ، استفاده از بادگیر سفید در محیط برفی یا پوشیدن لباس پلنگی در محیط های سرسبز و جنگلی و هم چنین رنگ آمیزی کردن پشت بام ، حیاط و بدنه ی برخی از مراکز ، متناسب با محیط اطراف مواردی از استتار می باشد .

برای انجام استتار دو نوع مواد وجود دارد : مواد طبیعی و مواد مصنوعی

الف – مواد طبیعی استتار :

- نباتات و گیاهان ؛ مانند : درخت ، گیاهان بالارونده ، برگ و ساقه ی بریده ی درختان و ....

- خاک ؛ مانند : استفاده از خاک به صورت طبیعی ، گل اندود کردن خاک و ....

ب – مواد مصنوعی استتار :

- رنگ ها : برای نقاشی استتاری ساختمان ها و تجهیزات

- مواد لکه زا : استفاده از روغن های زاید و سوخته برای لکه دار کردن جاده ها ، باند فرودگاه ها و....

- مواد ترکیبی : برای تغییر صافی سطح و تغییر شکل یک هدف

- تورهای استتاری : برای پوشاندن تأسیسات و تجهیزات

استتار مدرن چیست ؟

مفهوم کلی استتار مدرن عبارت است از :

جلوگیری و ممانعت از توانایی کشف ، آشکار سازی ، شناسایی و ردیابی انواع حسگرهای الکترواپتیک ، راداری ، لیزری ، صوتی ، مغناطیسی ، حرارتی و ... دشمن می باشد .

هم چنین بهره گیری از انواع طرح ها ، روش ها و تجهیزات مؤثر نظیر کنترل تشعشعات راداری ، اختلال در ردگیری ، ممانعت از استراق سمع و کلیه راه های فنی و ابتکاری که در پنهان نگاه داشتن و مخفی سازی اهداف ، تأسیسات ، تجهیزات و نفرات مؤثر می باشد ، در محدوده ی استتار مدرن هستند .

2- اختفا :

اختفا به معنای مخفی شدن فرد و پنهان کردن تأسیسات و تجهیزات از دید دشمن است به طوری که نیروی مقابل نتواند وجود کسی یا چیزی را در آن موقعیت تشخیص دهد .

مخفی شدن در شیار کوه ها و لابه لای درختان و هم چنین پنهان کردن هواپیما و تجهیزات جنگی در تونل نمونه هایی از اختفاست .

باید در نظر داشت که مخفی کاری در امور نظامی یک اصل است و هیچ کشوری در دنیا یافت نمی‌شود که تمام داشته ها و راه کارهای نظامی خود را در معرض دید دیگران قرار دهد .

3- فریب :

به هر گونه اقدام حیله گرانه ای که باعث گمراهی و غفلت دشمن برای رسیدن به اطلاعات و محاسبه و برآورد صحیح از توان کمی و کیفی طرف مقابل گردیده و او را در تشخیص هدف و هدف گیری با شک و تردید مواجه سازد ، فریب گفته می شود .

مانند : ساخت ماکت تجهیزات جنگی و قرار دادن آن در مکان های مختلف .

فریب دشمن از گذشته های دور تاکنون یکی از مهم ترین اصول کشورداری بوده است ، به نحوی که « سون تزو » از فرماندهان سال های قبل از میلاد در این باره می گوید :

« تمام فوت و فن و ریزه کاری های جنگ بر پایه ی فریب و اغفال دشمن استوار است ، به همین دلیل شما وقتی قادر هستید ، به ضعف و ناتوانی تظاهر کنید . وقتی که نزدیک هستید کاری کنید که دشمن شما را دور ببیند و هنگامی که دور هستید ، شما را نزدیک تصور کند »

الف – رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در جریان آماده نمودن سپاه اسلام برای فتح مکه ، طوری برنامه ریزی کردند که کسی متوجه نشود مسلمانان قصد فتح مکه را دارند و در زمان حرکت نیز بخشی از سپاه اسلام را به فرماندهی یکی از یاران خود به سمت دیگری فرستادند تا دشمن غافلگیر شود و نتواند برای مقابله با سپاه اسلام برنامه ریزی نماید.

ب - کشور انگلستان در ابتدای جنگ جهانی دوم ( سال 1940 ) در حدود 100 فرودگاه بدلی و 400 هواپیمای فریبنده برپا داشت تا توجه بمب افکن های بیگانه را به آن ها معطوف سازد .

این نکته را هم باید در نظر داشت که سه اصل استتار ، اختفا و فریب همیشه به صورت جدا از یکدیگر استفاده نمی شوند ، بلکه در مواردی می توانند همراه با هم به کار برده شوند .

4- پراکندگی :

در این اصل با رعایت ملاحظات اقتصادی ، امنیتی ، دفاعی ، سیاسی و اجتماعی باید در طرح های توسعه ای ، مراکز حیاتی و حساس کشور با فاصله های مناسب از یکدیگر و در نقاط مختلف ایجاد گردند ، تا در هنگام حملات هوایی کم ترین ضرر و زیان متوجه آن ها باشد .

هم چنین ایجاد این مراکز در مکان هایی که عوارض طبیعی و دفاعی مناسبی ، مانند : کوه ، تپه ، جنگل و ... وجود دارند ، ضریب امنیتی این مراکز را افزایش خواهد داد .

5- مقاوم سازی و استحکامات :

به معنای ایجاد هر گونه حفاظی که در مقابل اصابت مستقیم راکت ، موشک ، گلوله توپخانه و یا ترکش آن ها مقاومت نموده و مانع صدمه رسیدن به نفرات ، تجهیزات و تأسیسات گردیده و اثرات ترکش و موج انفجار را به طور نسبی خنثی نماید .

پناهگاه ، جان پناه ، سازه های امن و مقاوم سازی ساختمان ها و تأسیسات و ... جزء استحکامات محسوب می شوند . در این رابطه سه نوع پناهگاه تعریف شده وجود دارد :

الف – پناهگاه های درجه 1 :

این پناهگاه ها در مقابل اثرات مختلف سلاح ها به اندازه ی لازم و کافی دارای مقاومت می باشند و اثرات اصابت موج

و ترکش سلاح های متعارف را تحمل می نمایند . در مقابل اثرات حرارت و تشعشع سلاح های اتمی با توجه به قدرت سلاح و فاصله نقطه ی انفجار مقاومت کافی داشته و هوابندی شده ، و در برابر نفوذ گازهای سمی شیمیایی نیز مقاوم و نفوذ ناپذیر هستند .

ب – پناهگاه های درجه 2 :

این نوع پناهگاه ها که به پناهگاه های عمومی معروف هستند ، در مقابل سلاح های متعارف (موشک، راکت ، گلوله و ... ) مقاوم بوده ، ولی در مقابل سلاح های اتمی و شیمیایی مقاوم نمی باشند . زیرزمین ساختمان های چهار طبقه به بالا که دارای سقف بتنی با تیرچه بلوک هستند ، مناسب ترین و سهل الوصول ترین نوع این پناهگاه ها می باشند .

ج – پناهگاه های درجه 3 :

این پناهگاه ها در مقابل موج و ترکش سلاح های متعارف قابلیت مقاومت نسبی دارند . فضاهای طبقات هم کف ساختمان ها ، با شرایطی برای این منظور مناسب هستند .

در شرایط کنونی دنیای مدرن امروز که زرادخانه های سلاح های متعارف و غیر متعارف ( اتمی ، شیمیایی ، میکروبی ) قدرت های نظامی روز به روز گسترده تر می شوند ، اغلب کشورها به صورت مستقیم یا غیر مستقیم خود را در معرض تهدیدات آشکار و پنهان احساس می کنند . به همین دلیل ساخت پناهگاه هایی که بتواند مردم را در شرایط بحرانی از آسیب ها مصون نگاه دارد ، جزء اولویت اول پدافند غیر عامل بسیاری از کشورها قرار دارد ، مثل :

الف – روسیه :

کشور روسیه متروی شهر مسکو را به گونه ای ساخته است که در مواردی تا 86 متر عمق دارد و در مقابل سلاح های متعارف و غیر متعارف مقاوم بوده و در شرایط اضطراری می تواند به عنوان پناهگاه مورد استفاده مردم قرار گیرد .

جنگ الکترونیک چیست ؟

گسترش روزافزون سیستم های الکترونیکی در حوزه های نظامی ، غیر نطامی و تجاری موجب شده است تا بسیاری از فعالیت های عملیاتی ، وابستگی کامل و یا بسیار زیادی به مدارهای الکترونیکی داشته باشند .

در حال حاضر ، بسیاری از بانک ها ، مؤسسات تجاری ، سیستم های مخابراتی و در حوزه نظامی ، سیستم های موشکی شبکه های مخابراتی ، مراکز کسب اطلاعات و سیستم های فرماندهی و کنترل ، وابستگی بسیار زیادی به سیستم های الکترونیکی دارند . حتی امروزه برای افزایش سرعت و دقت توپخانه ساده ، استفاده از سیستم های کنترل آتش الکترونیکی امری معمولی و متداول می باشد .

با توجه به این مطالب ، می توانیم جنگ الکترونیک را این گونه تعریف کنیم .

« استفاده از انرژی الکترومغناطیسی با هدف تشخیص ، بهره برداری و اختلال در طیف الکترومغناطیسی دشمن و جلوگیری از اقدامات مشابه آن ها ، جنگ الکترونیک نامیده می شود » .

با توجه به تعریف فوق و هم چنین وابستگی سیستم های الکترونیکی به تکنولوژی روز ، تهاجم به مدارهای الکترونیکی نیز در برنامه های نظامی قرار گرفته و حتی در شبکه های مخابراتی و کامپیوتری ممکن است تهاجم به صورت نرم افزاری انجام شود .

براین اساس می توان شرایطی را فرض کرد که در آن سیستم های اطلاع رسانی مخابراتی ، سیستم‌های کامپیوتری و سیستم های الکترونیکی برخی از تجهیزات نظامی در یک جنگ الکترونیکی کارآیی خود را از دست بدهند .

برای مثال ؛ اگر یک رزمناو پیش رفته در مقابل اقدامات جنگ الکترونیک دشمن شکست بخورد ، به یک شئ فلزی شناور بر روی آب تبدیل می شود .

بنابراین ، می توان گفت اهداف عمده ی جنگ الکترونیک عبارت اند از :

1- رهگیری و بهره برداری از امواج الکترومغناطیسی دشمن که به صورت عمدی یا سهوی پخش می گردد .

2- ایجاد اختلال در طیف الکترومغناطیسی دشمن ، به طوری که توانایی آن را خنثی نماید .

3- حفاظت از طیف الکترومغناطیسی خودی در برابر جنگ الکترونیک دشمن ، به نحوی که برتری توان نیروی خودی در این زمینه حفظ شود .

کلام آخر این که به رغم وجود شرایط ناهم طراز و نابرابری فناوری تسلیحاتی در جنگ های مدرن امروزی « آن که اولین ضربه را می زند برنده نیست ؛ بلکه آن که آخرین ضربه را تحمل می کند ، پیروز میدان است.»

و بالا بردن آستانه ی تحمل ، افزایش مقاومت و توان دفاعی کشور به مقدار قابل ملاحظه ای با به کارگیری اقدامات پدافند غیر عامل مربوط می باشد .

سبزیم که از نسـل بهاران هستیم پاکیــم که از تبـار باران هستیم

دور است ز ما تن به مذلت دادن ما وارث خون سربداران هستیم

 

فهرست منابع :

1- نشریات سازمان پدافند غیر عامل کشور

2- نشریه ی جنگ افزار

3- جنگ روانی ، از انتشارات حوزه ی نمایندگی ولی فقیه در سپاه پاسداران

 http://daneshjooqom.4kia.ir/