مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

اقتصاد اطلاعات

تعريف:

اقتصاد اطلاعات مطالعه و بررسي توليد ، توزيع، بازاريابي ، قيمت گذاري، فروش، مصرف و كليه درآمدهايي است كه به طور مستقيم يا غير مستقيم از طريق توليد ، انتشار، فروش ، ذخيره ، پردازش، و دسترسي به اطلاعات حاصل مي شود. در جامعه جهاني اطلاعات و دسترسي به آن چنان ارزش و اهميتي دارد كه يكي از اركان اساسي توسعه و محور تصميم گيري در تمامي سطوح سياسي، اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي است و به همين دليل هر سال سرمايه هاي هنگفتي براي تحقيق، توليد، انتشار، فراهم آوري، سازماندهي، ذخيره، بازيابي، اشاعه و دسترسي به آن صرف مي گردد و به عنوان كالايي با ارزش خريد و فروش مي گردد و بسياري از خدمات و صنايع پيچيده براي ذخيره، پردازش، انتقال و دسترسي به آن به وجو آمده اند و بسياري از كشروهاي پيشرفته بريا جذب اين بازار برنامه ريزي دقيق و سرمياه گذاري هنگفتي را انجام داده اند.

جامعه اطلاعاتي، از بعد اقتصادي، با اقتصاد مبتني بر اطلاعات تعريف مي‌شود. اقتصاد مبتني بر اطلاعات اساساً نوعي اقتصاد خدماتي است كه با اقتصاد صنعتي و كشاورزي كه در زمره اقتصادهاي توليدي هستند تفاوت‌هاي كلي دارد. پديده صنعت‌زدايي در كشورهاي پيشرفته صنعتي، بازتابي از ظهور اقتصادهاي اطلاعاتي در اين كشورهاست. همان‌گونه كه شاهديم، در نظام‌هاي اقتصادي پيشرفته، كسب و كارهاي خدماتي مبتني بر اطلاعات و دانش، روز به روز در موقعيت بهتري قرار مي‌گيرد. به گونه‌اي كه مي‌توان گفت «امروزه براي بازارهاي جهاني ادامه فعاليت بدون مدد گرفتن از قدرت رايانه‌ها (كامپيوترها) و سيستم مخابرات امكان‌پذير نيست. صنايع كارخانه‌اي مبتني بر شبكه‌هاي جهاني گروه‌هاي مختلف مديران، مهندسان و كاركنان خط توليد، همانند خدمات مالي شركت‌هاي بزرگ كه در مبادلات خارجي فعاليت دارند، نمي‌توانند خارج از شبكه‌هاي نوين اطلاعات و ارتباطات به فعاليت بپردازند. ثروتمندترين كشورهاي امروز جهان آن‌هايي هستند كه بيش از ديگران از ساختار نوين اطلاعاتي جهان بهره‌مند مي‌باشند. (محسني،1375)

اقتصاد اطلاعاتي يعني اقتصاد اطلاعات محور، اقتصاد دانش محور، اقتصاد ديجيتال و يا اقتصاد اينترنت را مي توان به عنوان اولين معيار و وسيله اي براي پيشرفت به سوي جامعه اطلاعاتي، نام برد كه ناشي از تحولات اجتماعي و اقتصادي از سال 1960 تاكنون مي باشد. پژوهش‌هاي انجام شده در اين زمينه حاکي از آن است که توجه و نگرش هاي تازه اي به نقش اطلاعات در اقتصاد كشورهاي در حال توسعه و توسعه يافته شده است،

جريان گذار اقتصاد و سير تحولات آن شامل حرکت از حالت اوليه و سنتي بشر يعني اقتصاد متكي به كشاورزي به اقتصاد صنعت محور و سپس رسيدن به حالت فعلي يعني اقتصاد اطلاعات محور است اين تحولات زمينه را براي شکل گيري افکار و انديشه ها و زمينه هاي مختلفي در کسب و کار فراهم کرد و حتي در ادبيات اقتصاد جهاني نيز تغييرات قابل ملاحظه اي را با عباراتي همچون:صنعت اطلاعات، بازار اطلاعات، كاركنان اطلاعات موجب شد

از جمله تاثيرات توسعه اقتصاد اطلاعاتي بروز تحولاتي در ساختار اشتغال و کسب و کار بود که باعث حذف بسياري از فرآيندهاي کاري مشاغل بازرگاني، آموزشي، بهداشتي، ارتباطي و مالي شده است.

تفاوت اقتصاد اطلاعات با اقتصاد اطلاعاتى

اقتصاد اطلاعات، با اقتصاد اطلاعاتى متفاوت است. در حقيقت اقتصاد اطلاعاتى، همان اقتصاد محضى است كه همه ما به نوعى با آن سروكار داريم و از آن در زندگى خود به نحوى از انحا بهره مى گيريم. استفاده صحيح و بهينه از منابع جهت كسب و كار، علم اقتصاد را پايه نهاده است و بر همين اساس، اقتصاد جز با اطلاعات درست و موثق پديدار نخواهد شد. اما اقتصاد اطلاعات، آن بخش از اقتصاد است كه به بهره ورى و كسب سود از طريق روش هاى اطلاع رسانى، ارتباطى و اطلاعاتى به صورت بعضاً الكترونيكى در جهت فروش و عرضه محصول و خدمات غير از روش هاى سنتى براى جامعه مخاطبان خود مى پردازد. در واقع اين نوع اقتصاد، كه بعضاً به اقتصاد سايبرنتيكى هم بيان مى شود، به دنبال كسب و كار الكترونيكى در اقتصاد است. اين اقتصاد با توجه به اطلاعاتى كه در قالب هاى الكترونيكى در اختيار مى گيرد، استراتژى توليد، عرضه خدمات و محصولات متنوعى را در محيط هاى الكترونيكى يا نيمه الكترونيكى فراهم مى كند تا مخاطبان خود با استفاده از ابزارهاى فناورى اطلاعاتى، به سيستم هاى عرضه مبتنى بر اقتصاد اطلاعات فروشنده متصل شوند. پس در اين بين، ارزش اطلاعات به عنوان بنيان رفتار سازمانى اقتصاد اطلاعات، بايد مورد توجه قرار بگيرد. اطلاعات عنصرى از تجارت شده است. در زمان هاى پيشتر، كاميابى مبتنى بر معيارهايى چون مال و ثروت، منابع فيزيكى، نگارش، غذا، آتش يا جان پناه بود. امروزه افراد و حرفه هاى موفق و كامياب، آنهايى هستند كه اطلاعات را تحت كنترل دارند: توسعه، دسترسى، تحليل و ارائه اطلاعات. ما دوران خود را به عنوان «عصر اطلاعات» منتسب مى كنيم. ما به خريد و فروش اطلاعات دست مى زنيم، گاهى به وسيله پول و گاهى آن را با اطلاعات ديگر مبادله مى كنيم. اطلاعات به عنوان عنصرى از تجارت يك كالا است ولى به طور كلى نظريه هاى اقتصادى و حسابدارى پذيرفته شده درباره اطلاعات وجود ندارد. بارلو ((John Perry Barlow در ۱۳ فوريه ۲۰۰۲ در نشريه الكترونيكى وايرد www.wired.com، در مقاله ارزش گذارى بر اطلاعات مى نويسد: هر چقدر كه اطلاعات مانوس تر شود، ارزش آن افزايش مى يابد برعكس كالاهاى فيزيكى كه هر چقدر نادر و كمياب شوند، بيشتر ارزشمند هستند. گاهى اوقات كميابى، ارزش اطلاعات را افزايش مى دهد مثلاً همچون وقتى صاحب يك راز از دانستن آن سود مى برد. در اين نمونه ها، تنظيم وقت به همان ميزان زياد تعيين كننده ارزش است كه خود اطلاعات. كسى كه از نظر زمان توليد شده به اطلاعات نزديكترين است كسى است كه از اجراى آن سود مى برد. اطلاعات همچنان كه فاصله ميان شكل و كاربردش افزايش مى يابد، ارزشمندى كمتر و ارتباط كمترى پيدا مى كند. ارزش دستيابى به اطلاعات به عنوان يك اصل غيرقابل انكار در رفتارهاى كارى امروزى ما حياتى تصور مى شود. كسانى كه اطلاعات بهترى در اختيار دارند معمولاً ضريب ريسك پذيرى كارهاى آنها پايين تر است و مى توانند كسب و كارهاى خود را با مدل هاى پيچيده و متنوع ترى در اختيار مصرف كنندگان قرار دهند. به عنوان مثال، سهامدارى كه به پورتال هاى الكترونيكى جامعه آن لاين سهامداران يك كشور مرتبط است، قطعاً حجم اطلاعاتى و بازه عملياتى و اثربخشى رفتارى او در بازار سرمايه سنتى بسيار موفق تر از كسى است كه فقط به نشريات سنتى كه محدوديت خبرپراكنى را در اختيار دارند، دسترسى دارد. اطلاعات يعنى قدرت و قدرت امروزى در سيطره اطلاعات است. غروب خورشيد در امپراتورى هاى سنتى انگليس و طلوع آن در امپراتورى هاى اطلاعاتى جديد كمپانى هاى آى تى مدار، خود نمونه بازارى ارزش اطلاعات و اقتصاد اطلاعاتى به شمار مى رود كه در طراحى و بنيانگذارى جامعه اطلاعاتى (Information Soceity) بسيار موثر بوده است.

سواد اطلاعات :

ارزش اطلاعات و راه هاى كسب آن بر هيچ كس پوشيده نيست. اما براى دستيابى به يك سواد اطلاعاتى مطمئن و شناور، در راستاى حركت بخشى به اقتصاد اطلاعات، بايد شيوه هاى كسب اطلاعات خود را به طور مرتب به روزرسانى كنيم. سواد اطلاعاتى را مجموعه توانايى هايى تعريف كرده اند كه به كمك آنها مى توان تشخيص داد در چه زمانى به اطلاعات نياز و به به كارگيرى موثر اطلاعات مورد نياز پرداخت. (ACRL, 2000 ) در قرن بيست و يكم كه عصر اطلاعات ناميده شده است، شهروندان باسواد اطلاعاتى سنگ بناى جامعه اى خواهند بود كه در آن عدالت اجتماعى برقرار است، از رشد اقتصادى بالقوه اى برخوردار است و افراد براى انجام امور حرفه اى، شخصى و حتى تفريحى خود به مهارت هاى اطلاعاتى نياز دارند. اخيراً كتابداران، مربيان، فناوران و برخى از سياستگزاران نياز به تدريس و آموزش مهارت هاى اطلاعاتى در كليه سطوح آموزشى را مطرح كرده اند. لازم است تمام افراد براى يادگيرى مادام العمر آماده شوند و آموزش مهارت هاى اطلاعاتى مناسب به افراد پيشرفت مهمى در اين راستا خواهد بود. تلاش هاى انجام شده در حوزه سواد اطلاعاتى هنوز در آغاز راه است و درك پيچيدگى، اثرات بلندمدت و اهميت آماده سازى افراد براى كار اطلاعاتى موثر، كار بيشترى طلب مى كند. در دهه گذشته، سواد اطلاعاتى تبديل به موضوعى جهانى شده و اقدامات بسيارى در اين راستا در سراسر جهان ثبت شده كه در اين ميان به طور ويژه مى توان به آنچه در آمريكاى شمالى، استراليا، آفريقاى جنوبى و اروپاى شمالى صورت پذيرفته است اشاره كرد. Bruce & Candy2000, برنامه هاى مستند شده در اين مناطق، به بسيارى از ابعاد مرتبط با فناورى و مهارت هاى اطلاعاتى پرداخته اند. در حوزه آموزش، مدرسان و كتابداران و ديگر گروه ها سرگرم فعاليت به منظور ادغام ساختارى مهارت هاى اطلاعاتى در برنامه تحصيلى هستند تا از اين رهگذر به خروجى هاى مرتبط در امر يادگيرى دست يابند. ديگر اقدامات صورت گرفته در اين زمينه با آموزش از راه دور، فعاليت هاى پژوهشى و انتشاراتى مرتبط با سواد اطلاعاتى سروكار دارند. اخيراً كارفرمايان و سياستگزاران براى حصول اطمينان از ايجاد مهارت هاى فناورى و اطلاعاتى متناسب در كاركنان براى انجام موثر مسئوليت هاى محوله به آنان، ضرورت توسعه نيروى كار در راه بسط اين مهارت ها را مطرح كرده اند.

در واقع براى در اختيار داشتن اقتصاد اطلاعات، ارزش نهادن بر اطلاعات و سواد اطلاعاتى بسيار حياتى است.

همگام با ورود جوامع به محيط هاى اطلاعاتى ديجيتالى، سواد اطلاعاتى نيز به طرز روزافزونى به عنوان يك اولويت جهانى مطرح مى شود. در كشورهاى در حال توسعه مانند آفريقاى جنوبى يا مكزيك، اقدامات صورت گرفته در زمينه آموزش سواد اطلاعاتى به بسيارى از افراد فاقد تحصيلات قبلى كمك مى كند تا علاوه بر مهارت هاى خواندن و نوشتن و رياضى، از مهارت هاى اطلاعاتى مهم نيز برخوردار و به شهروندانى مولد در قرن بيست و يكم تبديل شوند. كتابداران، اساتيد و مربيان در محيط هاى مختلف آموزشى با يكديگر كار مى كنند و در تلاش اند تا دانشجويان را به عنوان جزيى از برنامه هاى آموزشى رسمى و دانشگاهى، با اطلاعات و فناورى آشنا كنند. در كشورهاى توسعه يافته اروپايى، استراليا و آمريكاى شمالى، اقدامات مرتبط با سواد اطلاعاتى در چند دهه اخير از طريق كنفرانس ها، انتشارات، سازمان هاى جديد، مطالعات موردى، برنامه هاى ويژه، وب سايت ها، استانداردهاى ملى و شاخص هاى سنجش مربوطه جمع آورى و مستند شده اند. اقدامات مشترك كتابداران و مدرسان براى تلفيق آموزش مهارت هاى اطلاعاتى با برنامه هاى تحصيلى موفقيت آميزند. در آموزش عالى نيز تلاش هاى مشابهى انجام شده و به تدريج نتايج مثبت خود را از نظر بهبود در يادگيرى دانشجويان در ارتباط با استفاده موثر از اطلاعات نشان مى دهند. يك مثال جالب در كتاب مديريت در ابهام آمده است كه: محصول بدون خدمت محصول نيست و خدمت بدون محصول نيز خدمت محسوب نمى شود. در حقيقت، يكى از بهترين روش هاى ارائه خدمت با محصول و محصول با خدمت، در مختصات اقتصاد اطلاعات يا اقتصاد مبتنى بر ساز و كارهاى اطلاعات منطبق با فناورى اطلاعاتى (ICT)، قابل تعريف است. در اقتصاد اطلاعات مى توان خدمات فراگير و آن لاينى را به جامعه مشتريان مختلف خود عرضه كرد و اين خدمت را در راستاى محصولات متنوع وبى مديريت و ارائه كرد.

سازمان اقتصاد اطلاعات آمازون، همانند لابراتوارهاى متنوع و پول ساز گوگل، ياهو و آمريكن آن لاين، بر دو محور اصلى پايه گذارى شده است:

۱ - ترغيب مشترى به استفاده از سرويس هاى مختلف خريد و فروش

۲ - ايجاد اينترفيس تعامل الكترونيكى سيستم با كاربران و حفظ ساختار آن لاين خدمات دهى الكترونيكى در هر زمان و مكان

شما اگر بهترين سوپرماركت دنيا يا بهترين سيستم توزيع نشريات را در اختيار داشته باشيد، به اندازه كسب و كارهاى مبتنى بر اطلاعات الكترونيكى مانند وب سايت هاى جهانى و شبكه هاى LAN بومى، موفق و تاثيرگذار نخواهيد بود. مشخص است كه گستردگى دسترسى به خدمات و محصولاتى كه صورت هاى الكترونيكى آن ها در پايگاه هاى فروش ارائه شده است، محدوديت زمانى و مكانى و ترافيك ندارد. اختصاص يك سوم كل گردش تجارت جهانى در سال ۲۰۰۴ ميلادى به كسب و كارهاى مبتنى بر اقتصاد اطلاعات، خود نشان دهنده پويايى اين نوع اقتصاد در جهان آينده است. اميدواريم در برنامه ۵ساله چهارم توسعه كشور، شاهد بسترسازى هوشمند و زيربنايى كشور در عرصه اقتصاد اطلاعات و گسترش كسب و كارهاى مبتنى بر آن در ايران زمين باشيم.

منابع:

سايت اينترنتي

http://sharghnewspaper.com/840830/html/media.htm

http://itmanagement.persianblog.com/1384_4_11_itmanagement_archive.html

http://daneshjooqom.4kia.ir/