مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

مرکز دانلود تحقیق رايگان دانش آموزان و فروش آنلاين انواع مقالات، پروژه های دانشجويی،جزوات دانشگاهی، خلاصه کتاب، كارورزی و کارآموزی، طرح لایه باز کارت ویزیت، تراکت مشاغل و...(توجه: اگر شما نویسنده یا پدیدآورنده اثر هستید در صورت عدم رضایت از نمایش اثر خود به منظور حذف اثر از سایت به پشتیبانی پیام دهید)

نمونه سوالات کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور (سوالات تخصصی)

نمونه سوالات کارشناسی دانشگاه پیام نور (سوالات تخصصی)

نمونه سوالات دانشگاه پيام نور (سوالات عمومی)

کارآموزی و کارورزی

مقالات رشته حسابداری و اقتصاد

مقالات علوم اجتماعی و جامعه شناسی

مقالات روانشناسی و علوم تربیتی

مقالات فقهی و حقوق

مقالات تاریخ- جغرافی

مقالات دینی و مذهبی

مقالات علوم سیاسی

مقالات مدیریت و سازمان

مقالات پزشکی - مامایی- میکروبیولوژی

مقالات صنعت- معماری- کشاورزی-برق

مقالات ریاضی- فیزیک- شیمی

مقالات کامپیوتر و شبکه

مقالات ادبیات- هنر - گرافیک

اقدام پژوهی و گزارش تخصصی معلمان

پاورپوئینت و بروشورر آماده

طرح توجیهی کارآفرینی

آمار سایت

آمار بازدید

  • بازدید امروز : 2170
  • بازدید دیروز : 1603
  • بازدید کل : 13041627

میرزا علی اصغرخان امین السلطان


 

 

 

دانشگاه آزاد اسلامی

واحد قم

دانشکده:

علوم انسانی

رشته تحصیلی:

حسابداري

 

عنوان:

زندگی سیاسی میرزا علی اصغرخان امین السلطان(اتابك)

در گذار از استبداد به دوران مشروطه

 

استاد محترم:

جناب آقای دکتر محمد مباركي

نگارش:

محسن برهمند

 

 

تيرماه 1386


 

 

 

 

 

 

بِسْمِ اللّه الرَّحْمنِ الرَّحيمِ

 

 

 


 

 

سپاسگذاري:

 

سپاس بي پايان خداوندي را كه با اهداء ولايت اميرالمؤمنين(عليه‌السلام) به قلب و دلمان نعمت را بر ما تمام كرد.

سپاس يزداني كه عشق را به ما آموخت؛ عشق به اهلبيت، به مادر و پدر و به كسي كه به ما مي‌آموزد.

سپاس بيشمار از تمامي معلمان و زحمتكشاني كه به من خواندن، نوشتن و درست انديشيدن را آموختند و سپاس و قدرداني از زحمات استاد گرامي جناب آقاي دكتر مباركي كه درست نوشتن را به ما مي‌آموزد.

از مادرم كه اصل درس خواندنم را مديون زحمات شبانه روزي اين نعمت بزرگ الهي ميدانم.

و البته قدرداني از زحمات دوست گرامي اميرحسين شهبازي دانشجوي رشته تاريخ ايران و جهان كه من را در برقراري ارتباط با انجمن تاريخ ياري كرد.

 

الف

الف


 

اين اثر ناقابل تقديم به:

 

ساحت مقدس امام زمان(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) و ساحت مبارك كريمه اهلبيت حضرت فاطمه معصومه(عليهاسلام) كه ما در اين شهر هرچه داريم از عنايات خاصه اين بزرگوار است.

مادرم كه تحفه‌اي است ناقابل بر تمامي زحماتي كه برايم متحمل شد.

 


چکیده

میرزا علی اصغر خان امین السلطان معروف به اتابک اعظم(1274 ق ـ 1324 ق) فرزند آقا ابراهیم یکی از نخبگان سیاسی قاجاریه است که به همراه پدرش برای مدت طولانی مقام وزارت و صدارت دربار ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه و همچنین مدتی کوتاه نخست وزیری محمدعلی شاه را بر عهده داشت. به طوری که نقش مؤثر و غیر قابل انکار او در بسیاری از وقایع و حوادث دوران حکومت قاجار در ایران نام او را با تاریخ این مرز و بوم خصوصاً تاریخ عهد ناصری و دوره مظفری پیوند زده است.

نوشتار حاضر به بررسی زندگی شخصی، پیشینه خانوادگی و شروع فعالیتهای سیاسی امین السلطان خصوصاً در دوره گذار از استبداد به مشروطه خواهی با توجه ویژه به حوادث انقلاب مشروطه و نقش او در این حوادث و همچنین به چگونگی صدارت و اقدامات و خدماتی که در این عرصه انجام داده است و نیز انعقاد قراردادهایی که با دولتین روس و انگلیس منعقد نموده و نقش مؤثر او در این قراردادها پرداخته است.

علاوه بر این در بخش پایانی پژوهش به موضع گیری امین السلطان با موضوع مشروطه خواهی و چگونگی برخورد او با مشروطه خواهان و دلایل و انگیزه های مخالفان او و سرانجام ترور او به دست انقلابیون مشروطه خواه اشاره شده است.

در بررسی اجمالی درباره شخصیت و زندگی امین السلطان با توجه به گردآوری گزارشها به روش کتابخانه ای و مطالعه منابع معتبر دوره قاجار و تجزیه و تحلیل داده ها؛ اعم از گزارش های تاریخی و اسناد می توان چنین نتیجه گرفت که او فردی با نفوذ و صاحب منصب در دربار قاجار بود که تأثیرات عمده و به سزایی در تحولات تاریخی ایجاد نمود. و چنانچه نظریه تأثیر نخبگان بر روند جریان های سیاسی و اجتماعی قابل پذیرش باشد، به حق امین السطان را می توان یکی از مهمترین و معروف ترین شخصیت های سیاسی جریان ساز در عرصه سیاست و جامعه ایران دانست.


مدل مفهومي تحقيق


فهرست مطالب

مقدمه........................................................................................................................................ 1

بخش اول: كليات.................................................................................................................... 5

1- 1- ضرورت و اهداف تحقیق................................................................................................ 5

1-1-1- سوالات اصلی......................................................................................................... 6

1-1-2- سوالات فرعی........................................................................................................ 6

1-2- فرضیه............................................................................................................................. 6

1-3- روش تحقیق................................................................................................................... 7

1-4- پیشینه تحقیق.................................................................................................................. 7

1- 5- سازماندهی پژوهش....................................................................................................... 7

بخش دوم: پيشينه خانوادگي امين‌السلطان........................................................................ 10

2-1- نسب امین السلطان......................................................................................................... 10

2-1-1- زال گرجي............................................................................................................. 10

2-1-2- آقا ابراهیم امین السلطان...................................................................................... 11

2-2- در دوران پادشاهی ناصرالدین شاه................................................................................. 15

2-2-1- ابتدای کار میرزا علی اصغر خان امین السلطان...................................................... 15

2-2-2- پیشرفت کار امین السلطان در دوره ناصری.......................................................... 18

2-2-3- صدارت امين السلطان در دوره ناصري (1313-1303ه. ق.)............................... 20

فصل سوم: دوران پادشاهي مظفرالدين شاه....................................................................... 34

3-1- صدارت امين السلطان در دوره مظفري......................................................................... 34

3-1-1- عزل امين السلطان از صدارت............................................................................. 35

3-1-2- صدارت دوباره امين السلطان(اتابك اعظم) در دوره مظفري................................. 37

3-2- زمزمه هاي اوليه نهضت مشروطه خواهی....................................................................... 45

3-2-1- مقایسه امین السلطان و عین الدوله..................................................................... 45

3-2-2- صدارت عین الدوله............................................................................................. 46

3-2-3- صدارت امين السلطان در دوره مظفري.................................................................. 52

3-2-4- فعاليت امين السلطان در هنگام انقلاب مشروطه.................................................. 56

فصل چهارم: دوران پادشاهي محمدعلي شاه......................................................................... 59

4-1- مبارزه محمدعلی شاه با مشروطه................................................................................... 59

4-1-1- تاجگذاری محمد علي شاه(4 ذيحجه1324ق./19ژانويه1907م.)....................... 59

4-1-2- رابطه محمد علي شاه با رژیم مشروطه.................................................................. 60

4-1-3- بيشتر شدن شكاف بين مشروطه خواهان و محمد عليشاه...................................... 61

4-1-4- كابينه ميرزا علي اصغر خان امین السلطان........................................................... 64

4-2- بررسی ترور امین السلطان............................................................................................ 65

4-2-1- تعريف ترور و تروريسم....................................................................................... 65

4-2-2- انگيزههاي ترور................................................................................................... 65

4-2-3- ترور ميرزا علي اصغر خان امينالسلطان، اتابك اعظم............................................ 67

نتيجه گيري....................................................................................................................... 77

منابع و مأخذ.......................................................................................................................... 82

 

 

 


 

مقدمه

زندگی امروز ما برخی از حوادث و رخدادهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، تقریباً الگوئی از رفتار گذشتگان است و این الگو که ساخته فکر و دست آنان است در شکل پذیری نظام سیاسی- اجتماعی و فرهنگی بی تأثیر نیست.

رفتارهای گوناگون ما نیز بر گرفته از افکار ماست. این افکار نیز ساخته و نشأت گرفته از عواملی است که یکی از آن عوامل، محیط زندگی ماست که تمامی آن برگرفته از آموخته های خود آگاه و ناخود آگاه از لحظه لحظه های گذشته چه دور و چه نزدیک است که بطور کلی رفتار یک شخص را پدید می آورد و خود این رفتار نیز تأثیر متقابلی بر محیط ما می گذارد و این وابستگیها بین محیط و فرد است که آنها را به یکدیگر وابسته می سازد حال تأثیرات رفتار برخی به گونه ای است که محیط را تحت تأثیر قرار می دهد و طبیعتاً محیط ساخته شده نیز بیشتر متاثر از آن طرز رفتار می­شود به گونه ای که وقتی مشمول زمان می شود افراد از آن تأثیر می پذیرند.

تاریخ سیاسی ایران همچون دریایی محشون از حوادث و جریاناتی است که متاسفانه درباره آنها مطالعاتی به صورت کامل تحقیقی، تحلیلی و عمیق آن چنان که باید صورت نگرفته است. این دریای پهناور در دوران معاصر دستخوش امواج متلاطم زیادی بود. دوران قاجاریه یکی از شگفت انگیزترین ادوار تاریخ است. دوره ای که قدرتهای بزرگ از اقصی نقاط جهان به علل گوناگون به ایران چشم دوخته بودند.

بدون شک یکی از راههای حصول شناخت نسبتاً دقیق و جامع از تاریخ معاصر ایران به ویژه دوران قاجار، بررسی زندگانی و شناخت شخصیتی اشخاصی است که زمام امور را در دست داشته اند. این پژوهش در جهت شناخت میرزا علی اصغر خان امین السلطان (اتابک اعظم) روند تحولات تاریخی معاصر گام بر می دارد. از جمله دلایل طرح این پژوهش آن است که در تحقیقات دانشگاهی تاکنون به مطالعه زندگی این شخصیت پرداخته نشده، و به بیان دیگر جای بررسی و مطالعه آن خالی بنظر می رسید. این پژوهش در خصوص شرح حال سیاسی یکی از رجال تاریخ معاصر ایران گام بر می دارد و زندگانی سیاسی امین السلطان را دنبال می نماید.

میرزا علی اصغر خان امین السلطان به عنوان یکی از چهره های مهم تاریخ معاصر، صدر اعظم دوران استبداد ناصرالدین شاه بود و هم در زمان مظفرالدین شاه ضعیف المزاج صدر اعظم و اتابک اعظم شد و نیز در دوران مشروطه منصب رئیس الوزرائی یافت و انتخاب وی برای نگارش این پژوهش به لحاظ نقشی است که در آن دوران ایفا کرده است.

میرزا علی خان امین السلطان شخصی است که بوضوح می توان گفت در امور سیاسی دورانی از تاریخ معاصر ایران موثر بوده است. وی در سال 1274 ق.متولد گردید و پس از پایان تحصیلات مقدماتی وارد کار در خدمت پدر می شود و بسرعت در دستگاه دولتی پیشرفت می کند و با درگذشت پدرش در سال 1300 ق. ناصرالدین شاه تمام مناصب آقا ابراهیم را به انضمام وزارت دربار و لقب امین السلطان به میرزا علی اصغر خان می دهد.

علی اصغر خان امین السلطان در سال 1303 ق. با درگذشت میرزا یوسف مستوفی الممالک به وزارت داخله منصوب می شود و قریب دو سال بر کلیه امور وزارتخانه ها نظارت داشت تا اینکه در سال 1305 رسماً به عنوان صدر اعظم ناصرالدین شاه انتخاب گردید و در سلطنت مظفر الدین شاه نیز در این سمت ابقا شد. از لحاظ سیاسی در این دوره تا امتیاز رژی طرفدار سیاست انگلیس در ایران بود اما بعد از واقعه رژی که منجر به لغو آن گردید، طرفدار سیاست روسیه در ایران گردید و تا پایان عمر نیز از این سیاست پیروی می نمود. مدتی بعد در دوران مظفرالدین شاه از صدارت معزول و به قم تبعید شد اما بعد از 18 ماه دوباره به صدارت منصوب شد. (1316ق). و تا سال 1321 ق. در این سمت باقی ماند که در این سال از صدارت استعفا داد و مدتی را به مسافرت به دور دنیا پرداخت وبعد از زیارت خانه خدا و پایان سفر، در اروپا ساکن گردید.

بعد از عزل وی عین الدوله به صدارت رسید که در این دوره انقلاب مشروطه به وقوع پیوست. در دوران محمد علی شاه به دعوت وی برای مبارزه با مشروطه و کندن ریشه انقلاب به ایران آمد که توسط انقلابیون در 21 رجب 1324 هنگام خروج از مجلس به قتل رسید و جسد وی به قم منتقل شد و در آنجا به خاک سپرده شد.

نگارنده در این پژوهش با تکیه بر منابع دست اول با نگرشی جدید و مستند فعالیتهای سیاسی میرزا علی اصغر خان امین السلطان را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده و در این پژوهش از روش تحقیقی تاریخی مبتنی بر اسناد و مدارک و به شیوه توصیفی استفاده شده است.

این رساله بر آن است تا با نگاهی دقیق پیرامون شخصیت سیاسی امین السلطان (اتابک اعظم) یکی از رجال برجسته دوران قاجار که صدر اعظم ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه و نخست وزیر محمد علی شاه بوده، به سؤالاتی دربارة این شخصیت مهم سیاسی تاریخ معاصر، پاسخ دهد. محدودة زمانی این پژوهش سالهای 1303 تا 1324 ق. یعنی صدارت امین السلطان در این دوران است، اگر چه نیم نگاهی به دوره های قبل از صدارت وی نیز دارد.


 

 

 

 

بخش اول:

کلیات

 

بخش اول: كليات

1- 1- ضرورت و اهداف تحقیق:

برای بررسی و پژوهش پیرامون دوره قاجار، یکی از بهترین راهکارها، شناخت دقیق شخصیتهایی است که در تحولات سیاسی و اجتماعی این دوره نقش فعالی داشته اند.

بدین منظور در حد توان زندگی امین السلطان مورد بررسی قرار گرفته است زیرا دوران زندگی او در محدوده زمانی بسیار مهم و حساسی واقع شده است. از سال 1274 ق. یعنی سالی که میرزا علی اصغر خان پا به عرصه وجود گذاشت کشور ایران آبستن حوادثی بود که تا هنگام مرگ وی در سال 1324 ق. به کلی نقوش صفحات تاريخ ایران تغییر کرد و در این تغییرات به وضوح نقش مهم امین السلطان را نیز می توان یافت.

دوران زندگی وی مصادف با کم نظیرترین ادوار تاریخی ایران از لحاظ تحولات سیاسی اجتماعی و مصادف با آغاز انقلاب مشروطیت بود. در دورانی که جهان با سرعت گامهای ترقی را می پیمود کشور ما بعلت بی لیاقتی شاه و بعضی از رجال در فقر و جهل و بی خبری بسر می برد و استعمار انگلیس و روسیه ثروت مملکت مار به تاراج می بردند و امتیازات زیادی در این دوران به بیگانگان واگذار شد که امین السلطان در دادن این امتیازات نقش مهمی را بر عهده داشت. و سرانجام نقش وی در تحوالات سیاسی دوران مشروطه مورد بررسی قرار می گیرد و در آخر ترور وی که می توان آنرا به نوعی منتج عوامل ساخته دست خودش و محمد علی شاه دانست.

اگر چه شناسایی عوامل ساختاری و غیر ساختاری جامعه به دلیل کمبود مدارک موجود در هاله­ای از ابهام قرار می گیرد، اما به هر حال روشن کردن برخی از زوایا و پژوهش لازم در خصوص آن می تواند راهگشای پژوهشگران آینده قرار گیرد، در راستای آن اهداف پژوهش حاضر، سعی در معرفی و شناسایی زندگانی سیاسی امین السلطان در سالهای 1303-1324 ق. در ایران دارد.

میرزا علی اصغر خان امین السلطان از سیاستمداران کار کشته ایران بود در دوره سه پادشاه قاجار، ناصرالدین، مظفرالدین شاه و محمد علی شاه، در دوره دو پادشاه صدر اعظم و در دوره سومی که دوران مشروطه می باشد.

رئیس الوزراء بوده است. این مولفه ها کنجکاوی نگارنده را بر انگیخت تا با تحقیق پیرامون شخصیت او، به تجزیه و تحلیل ونقد عملکرد وی بپردازد و تأثیرات او بر تاریخ معاصر ایران و نیز تاریخ معاصر ایران به او را نشان دهد.

1- سوالات اصلی و فرعی

برای فهم و درک جامع از یک واقعیت تاریخی ابتدا سوالاتی مطرح شده تا با یافتن پاسخ آنها، شالوده های اصلی پژوهش ریخته شده و سپس روند آنها را به در ک واقعیت تاریخی رهنمون سازد این رساله نیز با توجه به عنوان و حدود زمانی و تاریخی آن تلاش دارد تا به سوالات زیر که مبانی اساسی این پژوهش را تشکیل می دهند، پاسخ دهد :

1-1-1- سوالات اصلی

1- امین السلطان که بود و نقش و عملکرد وی در تاریخ معاصر ایران چه بود؟

2- بررسی وعلل و عوامل ترور امین السلطان؟

1-1-2- سوالات فرعی

1- ریشه های اقتدار امین السلطان در دوره ناصری؟

2- نقش و عملکرد وی در دوران مظفری؟

3- موضع و عملکرد سیاسی وی در دوران مشروطه در هنگام عزل از صدارت و به هنگام رئیس الوزرائی چگونه بوده است؟

1-2- فرضیه:

پژوهش حاضر بر این فرضیه است که امین السلطان به عنوان یکی از رجال سیاسی عصر قاجار نقش موثری در تحولات سیاسی این دوران داشته است. گر چه وی همانند سایر رجال سیاسی قاجار در صدد کسب قدرت نیز بوده است و همچنین دخالتهای نظامی و سیاسی حکومتهای استعمارگر باعث بوجود آمدن دسته ای از رجال طرفدار آنها گردید که در طول تاریخ معاصر ایران این رجال وابسته به دو دسته عمده روسوفیل و انگلو فیل ها از یکدیگر متمایز بودند و هر کدام از این دودسته در صدد تامین منافع کشور حامی خویش بر می آمدند. لذا در این پژوهش سعی شده روشن گردد که آیا امین السلطان جزء این دسته از رجال وابسته بوده است یا خیر؟

ظهور انقلاب مشروطه موقعیت افرادی را که ریشه در سلطنت قاجار داشتند و اغلب قدرت و ثروت فراوانی بدست آورده. بودند به خطر انداخت. با این حال افرادی مانند امین السلطان که ثروت و طرفدارن زیادی داشتند، نتوانستند عوامل سیاسی پیش آمده را در جامعه به نفع خود تغییر دهند نا گزیر خود را طرفدار مشروطه جلوه دادند، با آن همراه شدند ولی سرانجام بدست همین مشروطه خواهان از بین رفت.

1-3- روش تحقیق:

پژوهش حاضر از روش نظری و کتابخانه ای که ابزار اصلی گرد آوری اطلاعات، جمع آوری یادداشت می باشد، بهره جسته است. در این روش داده های تاریخی مورد نقد و بررسی و تحلیل تاریخی قرار می گیرند، سپس با نگرش انتقادی و تحلیلی به تدوین رساله اقدام می شود.

1-4- پیشینه تحقیق:

در خصوص زندگانی سیاسی امین السلطان باید گفت تا کنون پژوهش جدی صورت نگرفته است کتاب مشخص که وجهه همت و تحقیق خود را زندگانی و حیات سیاسی این فرد نهاده باشد بسیار کم می باشد تنها کتابی که در این باره می توان به آن اشاره کرد کتاب زندگانی سیاسی اتابک اعظم، تالیف مهراب امیری است و یا کتاب قتل اتابک تالیف جواد شیخ الاسلامی همانگونه که از نام آن پیداست به قتل اتابک پرداخته است کتاب دیگری که در این زمینه کار شده است وارونه نویسی در تاریخ در سرگذشت امین السلطان تالیف ایرج وامقی که در این کتاب به نقد و بررسی و عملکرد امین السلطان در دوران صدارتش پرداخته است از این کتب که بگذریم، منابع و کتب دیگر بسیار خلاصه و اجمالی از دوران صدارت امین السلطان عبور کرده اند لذا همین امر نگارنده را واداشت که با جمع آوری همین اطلاعات و کنار هم قرار دادن آنها موفق به تشریح گوشه ای از حوادث دوران وی­گردد.

1- 5- سازماندهی پژوهش:

این پژوهش از4 بخش تشکیل شده است:

فصل اول رساله کلیات شامل ضرورت و اهداف تحقیق، سوالات اصلی و فرعی پژوهش، فرضیه، روش تحقیق، پیشینه تحقیق، سازماندهی و معرفی منابع و ماخذ را در بر می گیرد.

فصل دوم پیشینه خانوادگی امین السلطان و امین السلطان اول آقا ابراهیم، پدر امین السلطان برادران امین السلطان و ابتدای کار امین السلطان و پیشرفت کار وی از دوره ناصری و صدارت وی در این دوره.

فصل سوم از صدارت امین السلطان در دوره مظفری که بعد از مدتی از صدارت معزول و بجای وی امین الدوله بصدارت رسید که او نیز بعد از 18 ماه از صدارت معزول و دو باره امین السلطان برای بار دوم به صدارت رسید که تا سال 1321 ق. در این سمت باقی بود که در این سال از صدارت معزول شد و عین الدوله بجای وی منصوب شد که از این زمان زمزمه های اولیه نهضت مشروطه آغاز شد که با صدور فرمان مشروطیت بدست مظفرالدین شاه به پایان رسید.

فصل چهارم پادشاهی محمد علی شاه و مخالفت محمد علی شاه با مشروطه و بازگشت دوباره اتابک اعظم به ایران و تشکیل کابینه و نشستن بر مسند رئیس الوزرائی و در نهایت موافقت محمد علی شاه با مشروطه و فصل آخر به ماجرای قتل اتابک اختصاص دارد که از دیدگاههای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است.

 

 

 

 

 

بخش دوم:

پیشینه خانوادگی

امین السلطان

 

 

بخش دوم: پيشينه خانوادگي امين‌السلطان

2-1- نسب امین السلطان

2-1-1- زال گرجي

آقا ابراهيم امين السلطان، پسر زال ارمني از ارامنه سلماس بوده و در يكي از دهات آن ايالت زندگي مي نمود.[1] زال گرجي در خانه ميرزا گرگين خان گرجي از منسوبان منوچهر خان معتمد الدوله خواجه باشي[2] فتحعلیشاه[3] خانه شاگرد شد[4]بنا به گفته امير سليمان خان اعتضاد السلطنه قاجار زال را، در زمره غلامان خود در دستگاه خويش وارد نمود، سپس او را مسلمان کرده و زنی مسلمان به او داد، آقا ابراهيم از آن زن زاده شد(حدود سال 1250 هـ . ق)[5] و نيز دوستعلي خان معير الممالك مي نويسد: زال خان و لاچين خان از سران طوايف گرجستان و صاحب قدرت و نفوذ بسيار بودند. در جنگ هاي ايران و روس اين دو تن به پشتيباني ايران برخاستند و جنگ ها كردند ولی چون متاسفانه جنگ به نفع روسها پايان يافت، زال خان و لاچين خان همه چيز خود را از دست دادند، تني چند از خويشان اين دو مرد فداكار به ايران پناهنده شدند. شاهزاده عباس ميرزا نايب السلطنه[6] تا زنده بود آنان را در سايه حمايت خود نگاه مي داشت. در نامه هاي متعدد به فرزندش محمد ميرزا وصيت كرده كه مبادا بازماندگان زال خان و لاچين خان كه هستي خويش را در راه ايران داده اند فراموش شوند. بر دولت است که به آنان تیولهایی واگذارد و هیچ گاه از دستگیری و مساعدتشان غفلت نورزد. اوراق مزبور که به خط خوش نستعلیق نگارش یافته بود در قابهای زیبا روی میز تحریر اتابک در پارک جلب نظر می کرد. با وجود سفارش های عباس میرزا در دوران محمد شاه[7] از پناهندگان گرجی توجهی به عمل نیامد و رفته رفته روزگارشان به پریشانی انجامید و این از آن راه بود که حاج میرزا آغاسی[8] آآآ آنانكمنتكماتهغاكناتاتاذاصدر اعظم وقت را با آنان صفائی نبود و شاه را از یاریشان باز می داشت.[9]

لرد کرزن، سیاستمدار معروف انگلستان در سال 1889 م 1307 ق. با سمت مخبری روزنامه تایمز به عنوان سیاحت به ایران آمده، وی ضمن تمجید از امین السلطان، می نویسد: «پدرش آقا ابراهیم آبدار و پدرش ارمنی بوده، امین السلطان از احفاد لاچین خان گرجی بوده و عباس میرزا، نایب السلطنه، خدمات او را در نظر گرفته و در نامه ای سفارش زیاد به اولاد و اعقاب خود کرده که همیشه از بازماندگان او توجه زیاد بشود، بنظر می آید که نامه مزبور، باید ساخته و پرداخته امین السلطان پدر و یا پسر، بوده باشد[10]».

آقا ابراهیم امین السلطان فرزند زال خان و خواهرزاده لاچین خان سردار گرجی می باشد که در دوره دوم جنگ های ایران و روس با تمام نیرو و قدرت خود عباس میرزا را یاری کرد و سرانجام به ایران آمد و تمام املاک وسیع و سرمایه کلان او را دولت روسیه ضبط کرد و به جبران این خسارت به پیشنهاد عباس میرزا از طرف شاه سالی چهار هزار تومان حقوق برای وی برقرار شد و چند روستا به او بخشیدند. عباس میرزا در نوشته های خود مکرر از خدمات وی قدر دانی نموده و رعایت جانب او و کسانش را به محمد شاه توصیه کرده است. لاچین خان و زکی خان مسلمان گرجی بودند.[11]

2-1-2- آقا ابراهیم امین السلطان

آقا ابراهیم، ابتدا در خانه سلیمان خان[12] سمت خانه شاگردی داشت و اسکند برادر آقا ابراهیم که خانه شاگرد آن خان بلند پایه بود، آقا ابراهیم هم همانجا، خانه شاگرد شد. هنگامی که ناصرالدین میرزا(ولیعهد) در سال 1263 هـ .ق. به جای بهمن میرزا[13] به حکمرانی آذربایجان منصوب شد، آقا اسکندر متصدی آبدارخانه ولیعهد گردید. او آقا ابراهیم و حسین دو برادر خود را که با تنگدستی در تهران بسر می بردند به تبریز خواند و در آبدارخانه ولیعهد اشتغال بخدمت جستند. حسین پس از چند سال جوانمرگ شد. ولی آقا ابراهیم با هوش و ذکاوت فطری که داشت در کار خود پیشرفت و هنگامیکه ناصرالدین شاه به سلطنت رسید(1264 ق) به اتفاق آقا اسکندر به تهران آمد[14] اداره آبدار خانه و سقا خانه را به آقا اسکندر محول نمود. آقا ابراهیم، زیر دست برادرخود با حقوق جزئی سالیانه بسر می برد تا اینکه آقا اسکندر عازم سفر مکه شد، و پس از بازگشت در گذشت.

بعد از فوت آقا اسکندر، آقا ابراهیم بواسطه داشتن عقل وتدبیر، هوش زیاد و زرنگی بی حد ترقی او آغاز شد تا جائی که همه کاره مملکت گردید. در سال 1286هـ .ق. که عنوانش آبدار باشی خاصه بود، به امین السلطان ملقب شد ودر سال 1288هـ .ق. به سمت صاحب جمعی[15] منصوب شد.[16] آقا ابراهیم با وجود بی خطی و بی سوادی و عامی بودن از آدمهای زرنگ و با هوش دنیا شمرده می شد و دانشمندان کار دیده او را مردی زیرک و زرنگ و عاقل بلکه از عقلای عصر محسوب می داشتند.[17]

در سال 1294 هـ .ق. عضو دارا لشورای کبری(مجلس شورای وزراء) دولتی گردید و لقب و عنوان جنابی هم به او داده شد. واکثر ادارات و وزارتخانه ها بتدریج زیر نظر او قرار گرفت و به طور کلی هر وزارت و اداره نان دار و پر سودی که بود رسماً در اداره خود داشت وکمتر کاری، در دستگاه دولت می گذشت که نظر او در آن مداخله نداشته باشد.[18]

وی در آغاز سلطنت ناصرالدین شاه به سمت شاگردی آبدار داخل آبدار شاهی شد. مردی بود جدی و خوش خدمت و پس از چندی آبدارخانه سفری شاه به او سپرده شد. براثر فعالیت و وظیفه شناسی طرف توجه قرارگرفت و بالاخره پس از فوت آبدارباشی ریاست آبدارخانه به او محول گشت و چندان در ارضای خاطر شاه کوشید و از خود حسن خدمت بروز داد تا ملقب به امین السلطان شد. او را هوش و فراستی سرشار بود و به یاری آن تمایلات شاه را نیک دریافته و چنان رسوخی در مزاجش یافته بود که به راستی امین السلطان گردید و هر روز شغل تازه به وی ارزانی می گشت.[19]

در سه سال اول صدارت میرزا یوسف مستوفی الممالک [20]حل و فصل کارهای صدارت عملا در دست امین السلطان بود.[21]

امین السلطان در تمام مسافرتها: سفر خراسان در سال 1284 و 1300 ق ـ سفر گیلان 1286 هـ .ق. سفر اول و دوم اروپا 1290 و 1295 ق. از همراهان ناصرالدین شاه و یا به اصطلاح از ملتزمین رکاب شاه بود و لحظه ای از او جدا نمی شد.[22]

در تابستان سال 1300 ق که شاه به زیارت مشهد می رفت امین السلطان بیمار بود. او را به دستور شاه با «تخت روان» به خراسان حرکت دادند. اما پیش از رسیدن به مشهد در قریه داورزن درگذشت و شاه بر مرگ او تاسف بسیار خورده دستور داد وی را در حرم حضرت رضا (ع) دفن کردند[23] اعتماد السلطنه در یادداشت های روزانه خود در این باب چنین گوید: «24 رمضان 1300 ق: ناهار درب خانه خوردم(در بجنورد) بعد از ناهارکاغذی از رکن الدوله (محمد تقی میرزا حاکم خراسان) رسید که در آن تلگرافی از سبزوار بود، که امین السلطان هفت روز است مرده است و جنازه او بی غسل و کفن افتاده عفونت بر داشته ، شاه که همان روز اول مطلع بوده وعمداً بنا به مصلحتی خود را به نادانی زده بود.[24]»

آقا ابراهیم در تمام مدت زندگانی خویش، مانند اکثر رجال ایران از هر راهی که باشد کمال مطلوب و همش مصروف دو چیز بود: سود جوئی و حفظ مقام خود. او مردی بی سواد بود لکن بسیار زرنگ و با هوش ـ عاقل و زحمت کش ـ مدیر و نقشه کش ـ مرتب و با نظم و ترتیب ـ مدبرـ بدون تظاهر و طماع حریص و صرفه جوـ مال جمع کن ـ ساکت و آرام ـ مال بین وموقع شناس بود.[25]

صحن جدید حضرت معصومه(س) را بنا نهاد و آرامگاه خانوادگی در جوار آن بزرگوار برای خود ساخت.

دریاچه قم نیز از متحدثات او است. بدین معنی که در آن وقت از دریاچه اثری نبود و جاده بین تهران ـ قم از میان فضائی که امروز آب فرا گرفته است می گذشت. امین السلطان دیهی چند از قبیل قلعه محمد علیخان- علی آباد کوشک منظریه وغیره در آن نواحی خریداری کرد و برای ایجاد مرغوبیت و آبادی آن دستور داد سد رودخانه شور را شکستند. در نتیجه آب جاده سابق تهران قم را که از زمینهای نسبتاً پست می گذشت فراگرفت و در اندک زمانی دریاچه ای تشکیل داد. کاروان قم ناگزیر از راه دیه های امین السلطان شروع به آمدو شد کردند و بدین طریق راه جدید بوجود آمد و املاک مزبور رونقی بسزا یافت.[26]

از او هفت پسر به نام ها ی: آقامحمد علی امین حضرت ـ آقا علی اصغر امین السلطان ـ میرزا اسماعیل خان امین الملک- محمد قاسم وکیل السلطنه- محمد حسن خان- مصطفی خان وکیل الدوله ـ محمود خان باقی ماند که لایق ترین آنان میرزا علی اصغر خان و پس از او میرزا اسماعیل خان امین الملک بوده است، به استثنای آقا محمد علی امین حضرت، بقیه از یک مادر بودند.[27]

مناصب آقا ابراهیم پیش از آنکه در سال 1300 ق حین سفر ناصرالدین شاه به خراسان در قریه داورزن فوت شود، به شرح زیراست:

ریاست آبدارخانه، صندوق خانه، قاطر خانه

ریاست انبار غله، ضرابخانه[28]، ساختمان ها، باغات، قنوات.

وزارت گمرک[29]، خزانه و مهم تر از همه، وزارت دربار.[30]

 

2-2- دوران پادشاهی ناصرالدین شاه

2-2-1- ابتدای کار میرزا علی اصغر خان امین السلطان

میرزا علی اصغر خان یا آقا علی اصغر دومین پسر آقا ابراهیم در سال 1274 هـ .ق در تهران متولد شد. در شش سالگی آغاز تحصیل کرد؛ مقدمات عربی و ادبیات فارسی و منطق و مبادی فقه و تاریخ و جغرافیا را آموخت و در زبان فرانسه ممارستی کرد، او در 15 سالگی وارد کار در خدمت پدر می شود. یک سال بعد پیش خدمت مخصوص شاه شد. در سال 1290 هـ .ق، لقب صاحب جمع گرفت، در سال 1295 هـ .ق، که پدرش همراه شاه به سفر اروپا رفت کفایت کارهای دربار و مشاغل پدر را بعهده داشت. در سال 1298 ه.ق خزانه داردولت شد. و در سال 1299 هـ .ق، که میرزا علی خان امین الملک[31] لقب امین الدوله گرفت شاه لقب امین الملک را به علی اصغر خان داد و به معاونت کل دربار و گمرک و خزانه منصوب شد. [32]

آقا ابراهیم، در سفر دوم ناصرالدین شاه به خراسان که در سال1300هـ .ق، صورت گرفت از همراهان شاه بود و در نواحی شاهرود و بسطام درگذشت. ناصرالدین شاه تمام مشاغل آقا ابراهیم را از قبیل: بیوتات سلطنتی، انبار غله مرکزی، ضرابخانه، وزارت گمرک، خزانه و غیره را که همگی از مشاغل پردرآمد بود به انضمام وزارت دربارو لقب امین السلطانی به پسرش میرزا علی اصغر خان منتقل کرد.[33]

محمد حسن خان اعتماد السلطنه در یادداشتهای روزانه خود در 18 ذیقعده 1300 ه ق. می نویسد: «مخفی نماند که امین السلطان در این سال بیست و پنج سال دارد، وزیر دربار و فی الواقع صدر اعظم ایران است».[34] و نیز در 19 جمادی الثانی 1301 هـ .ق، می نویسد: «منزل امین السلطان وزیر دربار و خزانه و گمرک صاحب 44 منصب بزرگ رفتم این شخص جوان 24 ساله است در نهایت غرور بعلاوه در عین جوانی خوشبختی هم دارد.[35]»

امین السلطان در کودکی و جوانی که زیر دست پدر بیسواد تحصیلاتی نه چندان عمیق کرده بود ولی در مقابل هوش، حافظه و زیرکی به سزائی که داشت هر چه می دید و می شنید فرا میگرفت و محفوظات خود را به موقع به کار می انداخت در ضمن کمک هایی که به پدر می کرد چنان به کار ماهر شده بود که به خوبی از عهده آن بر می آمد. قبل از فوت میرزا یوسف مستوفی الممالک، امین السلطان جوان بیست و پنج شش ساله خود را به شاه نزدیک کرد و طرف توجه واقع شد.

امین السلطان مانند پدرش نقطه ضعف ناصرالدین شاه را به خوبی درک کرده بود و برای اینکه شاه را کاملاً به طرف خود جلب کند و او را همیشه از خود راضی نگه دارد مرتباً پولهایی بعنوان پیشکش یا عناوین مختلف که شاه به آنها خیلی میل داشت به او می رساند با این کارها توانست نظر شاه را بطرف خود جلب کند.[36] میرزا علی خان امین الدوله درباره وی می نویسد: «پس از بازگشت ناصرالدین شاه از سفر خراسان به پاس خدمات پدرش تمام مناصب او به میرزا علی اصغر خان واگذار گردید او جوانی خوش سیما و خوبرو بر خلاف پدر خود دست و دلی گشاده دارد، از خط و سواد بی بهره نیست، طبع او لطیف و شعر پسند وشاعر دوست می باشد. پدرش در کار محتاط و حرص زیاد داشت این امین السلطان با خوبرویی ومحاسن واخلاق به جای پدر نشسته خساست پدر را ندارد و می خواهد به واسطه جوانمردی و بخشش معروف شود.[37]»

امین السلطان دوم بلند نظر و باگذشت کریم و بزرگوار وگشاده بازو در این زمینه بسیار بی پروا بود. اوقات خود را بین تفریح و کار تقسیم می نمود وقتی به کار مشغول می شد ده پانزده الی بیست ساعت بدون هیچ وقفه تنفس کار می کرد و همین که به خلوت می رفت یک شبانه روز و گاهی زیادتر به تفریح وقت می گذراند و همه چیز حتی اوامر شاهانه را پشت گوش می انداخت.

صورتاً زیبا و بسیار خوش محضر و مرد مداربود. موقعی که مشاغل پدر به امین السلطان محول شد طبق اصول مملکتی برادران اکثر اقوام و خویشان و هوا خواهان خود را بر سر کار آورد و کارهائی که زیر نظر او بود میان آنان تقسیم کرد از میان برادرها میرزا اسماعیل امین الملک رااز طرف خود به ریاست خزانه گماشت. محمد قاسم برادر دیگرش را با لقب صاحب جمعی رئیس شترخانه و قاطرخانه کرد و بقیه اقوام خودرا در کارهای دیگر گماشت و دراین وقت برای اشتغال به کارهای صدارت بدون اینکه لقب صدراعظمی داشته باشد مهیا و آماده بود.[38] باین ترتیب امین السلطان که بعد از فوت پدرش جانشین او شد، پس از مدت کمی کلیه کارها را قبضه کرد و هیچ امری نبود که بدون نظر و موافقت او انجام شود. این مرد بتدریج رقبای خودرا مغلوب و تحت سلطه خویش درآورده و یا از میدان بدرمی کند. این جوان بیست و شش ساله که هوش سرشار و همتی بلند و استعدادی شگفت داشت و خود دست پرورده شاه بود، طرف حسادت و عداوت درباریانی چون مخبرالدوله[39] و اعتمادالسلطنه[40] و امین الدوله واقع شده و بر ضد او دسته بندیها و تحریکات زیاد صورت گرفت، ولی او چنان اعتماد شاه راجلب کرده بود که سعایت ها و توطئه های مخالفانش بی اثر می شد و پس از چندی بجز وزرات دربار و سایر مشاغلی که داشت وزارت داخله راهم بعهده گرفت.[41]

پرفسور ادوارد براون دربارة وی می نویسد: «امین السلطان مردی با ادب، خوش خوی و در چاره جوئی و انجام نقشه خود بس زیرک و ماهرودر استتار و اعمال سوءنیت بسیار تودار و با احتیاط بود.»[42]

و نیز ناظم الاسلام کرمانی راجع به امین السلطان نوشته:«خواست تا محبوب القلوب عامه گردد و جذب و جلب نفوس همه را بطرف خود نماید با همه کس بطور تدلیس اظهار دوستی و هم مشربی می کرد در نزد متصوفه اظهار درویشی می نمود و با طبیعی دهری بود با علماء تدلیس می کرد و حسن عقیدت به خرج می داد ومتملقین را هم اطراف خود داشت و لقمه نانی به نزد آنها می انداخت.»[43]

امین السلطان از سال 1301 ق. محور قدرت و گرداننده چرخ مملکت بود و رجال دولت برای رسیدن به جاه و مقام به او متوسل می شدند. حتی زورمندانی چون ظل السلطان،[44] ولیعهد،[45] کامران میرزا[46] و دیگر منسوبان سلطنت در برابر وی تسلیم گردیدند و برای حفظ موقعیت خود با او از در دوستی درآمدند و به این ترتیب نفوذ و قدرت او در تمام ایران سایه افکن شد و امر وی در سراسر کشود نافذ بود. این موقعیت بدان سبب نصیب امین السلطان شد که در سیاست داخلی و خارجی کارها را چنان اداره می کرد که خیال شاه آسوده بود ودر عین حال بر خلاف رجال کوتاه نظر، او بلند همتی و استغنائی فوق العاده نشان می داد، بیشتر پیشکش های لایق را که برای وی می رسید بشاه تقدیم می کرد و پیشکش های کوچک را غالباً به مصرف بذل و بخشش بی حساب خود می رساند و چنان می نمود که در تمشیت امور کشور نظر مادی وچشم داشت مداخل ندارد.[47]

2-2-2- پیشرفت کار امین السلطان در دوره ناصری

در سال 1303 ق. پس از وفات میرزا یوسف مستوفی الممالک، امین السلطان با همان وزارت دربار قریب دو سال بر امور کلیه وزاتخانه ها نظارت داشت تا در سال 1305 ق. عنوان وزیر اعظم گرفت و رسماً امور کشور زیر نظر وی در آمد.[48] ناصرالدین شاه قاجار در سال 1305ق درصدد بر آمد تا بطور رسمی صدراعظمی برای خود انتخاب کند و در این زمینه سه نفر یعنی«قوام الدوله»[49]، «عضد الملک»[50] و «امین السلطان» را در نظر داشته و جهت انتخاب یکی از سه نفر به استخاره متوسل می شود برای دو نفر اول استخاره خوب می آید و برای نفر سوم که امین السلطان باشد بد می آید از طرف دیگر چون انتخاب صدر اعظم می بایستی با نظر و صلاح دید اجانب یعنی روس و انگلیس صورت می­گرفت، لذا ناصرالدین شاه بطور موقت از انتخاب صدراعظم منصرف گردید.[51]

در این باب اعتماد السلطنه در یادداشت های روزانه خود می نویسد: دو شنبه دهم ربیع الاول 1305 هـ .ق، شاه در تعیین صدر اعظم استخاره فرموده بودند سه نفر را معین فرموده بودند قوام الدوله عضدالملک امین السلطان دو نفر اول خوب آمده بود آخری بد، هنوز که معلوم نیست تا بعد چه شود.»[52] امین السلطان در دوره سلطنت ناصرالدین شاه چه موقعی که وزیر دربار اعظم (وزیر اعظم) و چه آن هنگامیکه صدراعظم شده همه کاره مملکت بوده و هر چه می خواسته اعم از امور داخلی و یا خارجی انجام می یافته است.[53] اعتماد السلطنه در این باره در یادداشت های خود چنین گوید: «شنبه 26 ربیع الاول 1303 ق: صبح پیاده تا میدان توپخانه رفتم از آنجا دارالترجمه رفتم بعد حضور امین السلطان که به مراتب نفع و ضررش از حضور شاه زیادتر است رفتم چرا که هر چه او بخواهدشاه می خواهد و هر چه نخواهد شاه نمی خواهد»[54]و نیز می نویسد: «دوشنبه 12 ربیع الثانی 1303 ق. دیشب خانه تولوزان با وزیر دربار و صاحب 45 اداره و نفس نفیس شاه که امین السلطان باشد شام خوردم بسیار بد گذشت این جوان شیدا وزیر اعظم بیست و شش ساله.»[55]

باری، در دوره صدارت امین السلطان است که امتیاز بخشی ها به بیگانگان شروع می شود و جسارت امین السلطان در دادن امتیاز به اجانب بیش از صدر اعظم های پیشین بوده است.[56]

امین السلطان در دوره صدارتش امتیازات زیادی به بیگانگان واگذار کرد. از جمله امتیازاتی که به انگلیس واگذار کرد می توان: امتیاز کشتیرانی در رود کارون و تأسیس بانک و استخراج معادن و انحصار توتون و تنباکو را نام برد. همچنین امتیازاتی را به روسها واگذار کرد از جمله امتیاز ایجاد بانک استقراض روس امتیاز ساختن راههای شوسه و راه آهن و استخراج معادن شمال و استفاده از جنگل ها و غیره که در مقابل امتیازات اعطائی به انگلیس ها و برای حفظ توازن بین دو رقیب در نتیجه خبط ها و اشتباهات این مرد به روسها داده شد. در اواخر با گرفتن وامهای سنگین و شرایط کمر شکن از روسیه و گرو گذاردن گمرکات شمالی نزد آنها چنان ضرباتی به استقلال ایران زد که گمان نمی رود هیچ مرد وطن پرستی مرتکب این اعمال نسبت به کشور خود بشود.[57]


2-2-3- صدارت امين السلطان در دوره ناصري (1313-1303ه. ق.)

ميرزا علي اصغر خان در سال 1303 ق. با درگذشت ميرزا يوسف مستوفي الممالك، تمام وظايف صدارت عظمي به او واگذار گرديد. البته او از همان سال 1301 ق. همه كاره بود ورجال دولت براي رسيدن به جاه ومقام به او متوسل مي­شدند[58] و در سال 1305 ق رسماً عنوان «وزيراعظم» گرفت. امين السلطان بعد از رسيدن به صدارت كارها را چنان اداره مي­كرد كه اعتماد شاه را جلب كند و بيشتر پيشكش­هايي را كه براي او مي­رسيد به شاه تقديم مي­كرد و چنان وانمود مي­كرد كه در تمشيت امور كشور نظر مادي و چشمداشتي ندارد.[59] اين قبيل كارها باعث اعتماد هر چه بيشتر شاه نسبت به وي و پيشرفت كار امين السلطان گرديد و روز به روز برقدرت و نفوذش در دربار و شاه زيادتر مي­گشت.

البته با داشتن چنين موقعيتي بود كه روس و انگليس براي جلب دوستي او مي­كوشيدند و در اين مورد با هم رقابت داشتند تا اينكه سردروموندلف وزير مختار انگليس توانست امين السلطان را به دوستي بيشتر با انگلستان متمايل و به سياست آن دولت نزديك كند.[60] باري، در صدارت امين السلطان است كه امتياز بخشی­ها به بيگانگان شروع مي­شود و امين السلطان د ردادن امتيازات جسارت بيشتري نسبت به سپهسالار دارد.[61] ظاهراً يكي از نخستين امتيازاتي كه در دوره صدارت امين السلطان به انگليسها داده شد ـ كه ظاهراً براي تمام كشورها بود و عملاً بر انگليس تنها ـ امتياز كشتيراني در رود كارون بود.[62] انگليسي­ها براي بدست آوردن چنين امتيازي نيم قرن كوشش كردند و اين امتياز متضمن مفاسد و لطمات شديدي براي استقلال ايران بود. زيرا گذشته از توسعه نفوذ انگليسی­ها در سرتاسر جنوب ايران توازنی را كه از لحاظ بي­طرفي ايران تا آن وقت بين دو رقيب نيرومند برقراربود به هم زد و باعث شد كه براي جبران آن امتيازاتي كه حق حاكميت و استقلال ايران را از بين مي­برد به روسها و ديگران داده شود.[63] كوشش انگليسي­ها براي بدست آوردن چنين امتيازي ادامه داشت تا سال 1306ق. در دوران سفارت سردمونه ولف امين السلطان رابطه آنان به اندازه اي نزديك شد كه صدر اعظم ايران، هيچ كاري را بدون مشورت با ولف انجام نمي­داد. اين دو، دست به دست هم دادند و كار را يكسره كردند.[64] روسها به محض اطلاع، بلافاصله فشار زيادي براي گرفتن امتيازي در حد اين امتياز، آغاز کردند. دالگورکی سفير روس كه در تاريخ صدور فرمان كشتيراني رود كارون در تهران نبود با عجله به تهران باز گشت و در همان روز ورود با امين السلطان ملاقات و فشار را آغاز كرد. دالگوركي دولت ايران را تهديد كرد كه اگر فوراً روش خود را تغيير ندهد و در صدد جبران اين موضوع برنيايد، روابط دولتين قطع و او از ايران خواهد رفت و مسئول پيامدهاي بعدي اولياي دولت ايران هستند.[65] اعتماد السطنه در یادداشتهای روزانه خود ( 7ربيع الاول 1306 ه.ق) راجع به اين موضوع مي­نويسد: «اين روزها بواسطه امتيازي كه به انگليسي­ها داده­اند كه درشط كارون كشتيراني بكنند، روسها از اين فقره متألمند، نهايت سخت گيري را دارند اينست كه فضله وعقل و ورزاء داخل است به جهت اين خبط غريبي كه كرده­اند درد سر به جهت خودشان ايجاد نموده­اند در اين خصوص شاه از من سؤال كردند من هم حقانيت روسها را تصديق كردم.»[66] شاه كه سفر فرنگ را در پيش داشت و از سوي امپراطور روسيه هم قبلاً به آن كشور دعوت شده بود[67] واز تهديدات دولت روس نيز نگراني داشت، امين السلطان وزير اعظم را مأمور گفتگو با دالگوركي كرد، امين السلطان چند بار با دالگوركي گفتگو كرد، سخت گيري دالگوركي در اين گفتگوها چندان بود كه ام

  انتشار : ۱۷ آبان ۱۳۹۵               تعداد بازدید : 815

دفتر فنی دانشجو

توجه: چنانچه هرگونه مشكلي در دانلود فايل هاي خريداري شده و يا هر سوال و راهنمایی نیاز داشتيد لطفا جهت ارتباط سریعتر ازطريق شماره تلفن و ايميل اعلام شده ارتباط برقرار نماييد.

فید خبر خوان    نقشه سایت    تماس با ما