مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

« فهرست مطالب »

 

 

چکيده.................................................................................................................................... 1

مقدمه..................................................................................................................................... 2

بيان مسئله............................................................................................................................... 3

سوالات تحقيق......................................................................................................................... 3

اصلاح شناسي.......................................................................................................................... 4

فرار....................................................................................................................................... 5

تعاريف فرار............................................................................................................................. 5

انواع فرار............................................................................................................................... 6

عوامل مؤثر در فرار................................................................................................................. 7

عوامل ديگر مؤثر در فرار دختران شامل علل زير است................................................................. 8

دختر فراري کيست.................................................................................................................. 9

انواع و اشکال دختران فراري................................................................................................... 11

آسيب شناسي پديده فرار.......................................................................................................... 12

منشاء و مباني آسيب هاي اجتماعي............................................................................................ 13

پيشگيري................................................................................................................................. 14

در طرح ديگري محقق و پژوهشگر براي پيشگيري از فرار لازم مي داند........................................... 17

نتيجه...................................................................................................................................... 18

مراکز مداخله در بحران چيست................................................................................................. 19

درمان.................................................................................................................................... 20

خانه سلامت............................................................................................................................ 20

مجتمع بازتواني دختران در معرض آسيب به نام ارشاد.................................................................. 22

تداوم درمان........................................................................................................................... 23

نتيجه گيري و جمع بندي.......................................................................................................... 23

منابع...................................................................................................................................... 25

 

چکيده :

معضل فرار دختران از جمله آسيب هاي اجتماعي است که آينده و سرنوشت فرزندان برخي خانواده ها را با تهديد جدي مواجه کرده است.

اين تحقيق شامل بررسي علل و عوامل فرار دختران از خانه مي باشد. هدف ما در اين تحقيق آگاه ساختن هر چه بيشتر خانواده ها از چگونگي برخورد با فرزند جوانشان و همچنين آگاهي از علل وعواملي است که باعث فرار و گريز آنان از خانه مي شود. مثل اعتياد والدين، فقر، انحراف جنسي، ازدواج اجباري، خشونت والدين، طلاق و جدايي والدين، روابط عاشقانه.

 

طبق آخرين آمار ارائه شده از سوي دکتر انور صمدي زاده، استاد جامعه شناسي دانشگاه علامه طباطبايي در نيمه ي دوم سال 83 در مورد پديده دختران خياباني و عواملي که آن ها را به اين سرنوشت مي کشاند.

1- 9/36 درصد فرار از خانه به دليل اختلاف با پدر و فرار از کتک خوردن.

2- 3/15 درصد به دليل اختلاف با پدر.

3- 52 درصد دختران فراري ساکن شهر تهران.

4- 13 درصد فرارها به دليل عشق و عاشقي.

5- 5/6 درصد فرار به دليل اختلاف با نامادري و ناپدري.

6- 5/6 درصد به دليل مشکلات در ازدواج.

بنابه گفته يک افسر نيروي انتظامي دختراني که تصميم به فرار مي گيرند از سرنوشت شوم خود بي خبر و غافلند. فرار يک دختر از خانه براي مدّت زمان طولاني در خوشبينانه ترين شرايط مساوي است با اعتياد و مرگ در گوشه اي پنهان و همچنين دختراني هم هستند که بوسيله ي باندهاي تبهکار در آخر خط به شکلي فجيعي سر به نيست مي شوند.

مقدمه:

هرکس با دل و زبان و دست و ديگر امکانات خويش از فساد پيشگيري ننمايد مرده اي بين زندگان است. برکسي پوشيده نيست که امروزه ميزان جرايم و انحرافات اجتماعي، ناپايداري زندگي زناشويي، گرايش به مواد مخدر در تمام اجتماعات دامنه وسيعي را به خود اختصاص داده و هر روز گسترده ترمي شود. ريشه ي جرم و جنايت را مي توان تا سپيده دم تاريخ بشري به واپس برد.

از آن زماني که آدم و حوا به علّت ارتکاب عمل نهي شده اي چون خوردن گندم يا سيب از بهشت رانده شدند و پسرشان قابيل برادر خود هابيل را به قتل رساند، جرم آغاز راه کرد و تا آن زماني که آدم با نگاهي حيرتناک و پرسش آميز، صحنه ي دريده شدن برّه آهويي گريز پا را در چنگ و دندان جانوري برافروخته از هراس گرسنگي ديد، شالوده ي جامعه جرم آفرين هم ريخته شد. از همان لحظه دردناک تاريخي به اين سو، جنايت همان جنايت باقي ماند امّا همواره رنگ عوض کرد و سايه ي خود را بر گستره ي گيتي افکند.

 

بيان مسئله:

خانواده مهمترين و محکمترين تکيه گاه براي دختران محسوب مي شود، اما گاهي ممکن است خانواده ها به دليل بي توجهي و بي تعهدي دختران خود را به دختران فراري تبديل مي کنند.

جواني دوره ي بحران است و زمان شورش و قيام و عصر تغيير عقايد و ايدئولوژي هاي جوان که در آن فرد به شناخت بيشتري نسبت به خود و محيط خود دست مي يابد و با اين شناخت، فلسفه ي زندگي او تغيير مي کند و در نتيجه معيارهاي او دگرگون شده و سعي مي کند خود را با اين معيارها هماهنگ سازد و به همين دليل ممکن است با معيارهاي والدين خود اختلاف پيدا کند.

گرچه ممکن است در نگاه اول فرار دختران پديده اي فردي به حساب آيد امّا با توجه به پيامدهاي سويي که براي جامعه به دنبال دارد بايد آن را از آسيب هاي اجتماعي به حساب آورد.

پس مي توان فرار جوان را به عنوان محصول طبيعي نابهنجاري رفتاري جوان و خانواده اش از يک سو و جامعه از سوي ديگر بررسي کرد.

سوالات تحقيق:

1- آیا پایین بودن سطحمعنویت و معیارهای اخلاقی موجب فرار دختران از خانه می شود؟

2- آيا اعتياد والدين مي تواند موجب فرار دختران از خانه شود؟

3- آيا اعتياد والدين مي تواند موجب فرار آنها از خانه شود؟

4- آيا داشتن ناپدري مي تواند موجب فرار آنها از خانه شود؟

5- آيا داشتن نامادري مي تواند موجب فرار آنها از خانه شود؟

6- آيا داشتن فقر مالي مي تواند موجب فرار آنها از خانه شود؟

7- آيا انحرافات جنسي مي تواند موجب فرار آنها از خانه شود؟

8- آيا روابط عاشقانه مي تواند موجب فرار آنها از خانه شود؟

9- آيا ازدواج هاي اجباري مي تواند موجب فرار آنها از خانه شود؟

10- براي پيشگيري از فرار دختران چه اقداماتي لازم است؟

11- براي درمان اين دختران و بازگشت آنها به خانه چه بايد کرد؟

اصلاح شناسي :

اين دختران در اين محدوده سني (22- 15) خصوصيات رفتاري دارند که از عوامل اجتماعي و رواني و فيزيولوژيکي حاصل مي شوند:

1- شناساندن و معرفي خود به ديگران به عنوان فردي مستقل و بالغ

2- ايجاد و تقويت روابط مناسب با ديگران که در مواردي به زندگي زناشويي منجر مي شود

3- پي بردن به ارزش هاي زندگي اجتماعي و يادگيري مهارت هاي لازم براي زندگي گروهي

4-بيان مسئله به طور مستدل در رعايت جنبه هاي اخلاقي و احساس مسئوليت بيشتر در قبال خود و ديگران

5- بررسي امکانات شغلي آينده و تقبل و آمادگي براي ايفاي نقش زنانگي

6- يادگيري روش هاي صحيح ارضاي نيازهاي جنسي.

فرار

تعاريف فرار:

فرار از لحاظ قانوني: هر کودک يا نوجوان کمتر از 18 سال که بدون رضايت و اجازه والدين يا وصي قانوني، محل زندگي خود را ترک کند بزهکار و رفتار او ناسازگار تلقي مي شود.

فرار از لحاظ روانشناختي: زير پا گذاشتن مقررات خانواده به علّت ترس، خشم يا انتقام جويي در برابر وضعيت آشفته خانواده يا محيط زندگي يا تحصيل فرد مي باشد که در نتيجه کودک يا نوجوان محل و شرايط ديگري را غير از خانواده و خانه خودش براي زندگي ترجيح مي دهد.

فرار از لحاظ رفتاري: فرار از منزل رفتاري است که برخي نوجوانان در شرايط بحراني و موقعيت هاي رنج آور و غيرقابل تحمل به آن مبادرت مي کنند.

در نهايت: فرار را مي توان نوعي مخالفت نوجوان با وضع موجود و در مقابل افراد با نفوذي چون والدين، برادر يا خواهر بزرگترو ...نيز به نوعي رفتار نابهنجار از جانب نوجوان دانست و در پاره اي موارد زياده طلبي، گروکشي و تلاش براي تمکين والدين در مقابل نوجوان دانست.

انواع فرار:

فرار را مي توان از ديدگاه محيطي که فرد از آن مي گريزد به دو دسته زير تقسيم کرد:

1-گريز از خانه: عده اي از نوجوانان به علت وجود اختلاف بين والدين، طلاق و جدايي والدين، وجود نامادري و ناپدري، اعتياد والدين، ترس از تنبيه و توبيخ، مرگ يک از والدين، ازدواج اجباري، عدم سلامت رواني، بدست آوردن موقعيت اقتصادي بهتر، جلب توجه و محبت خانواده، خيال پردازي، فقر مادي و فرهنگي، کمبود عواطف، عدم وجود محيط امن در خانواده، ناخواسته بودن کودک، نارضايي از جنسيت و بسياري علل ديگر از محيط خانه فرار مي کنند.

2-فرار از مدرسه: حالتي که کودک يا نوجوان بدون عذر موجه مثل بيماري و يا علت ديگري از حضور در مدرسه خودداري کرده و اين غيبت غيرموجه روزهاي متوالي ادامه يابد. عدم رغبت به مدرسه رفتن، سخت بودن درس، عدم فهم و درک مطلب درسي، تجربه هاي مکرر شکست در امتحانات، ترس از تنبيه از طرف مسئولان مدرسه، عدم توجه به مشکل دانش آموز به وسيله معلم و انتظارات و فشارهاي والدين، مقايسه کردن و ....و نهايتاً فرار از مدرسه بدون آگاهي والدين است.

در دسته بندي ديگري نيز مي توان فرار را براساس هدف به 3 دسته تقسيم کرد:

1-فرار عکس العملي: نشانگر اين است که رابطه بين فرد و محيط مختل شده است و فرد از فرار به عنوان وسيله اي براي بيدار کردن و هشدار دادن استفاده مي کند.

2-فرار براي درست زندگي کردن: گاهي جوانان خانواده را مانعي براي درست زندگي کردن و مانع آزادي و استقلال خود مي داند. او مي خواهد يکسري فعاليت هاي دلخواه خود را انجام دهد و به قول معروف مي خواهد خودش باشد امّا خانواده از خود بودن و آزادي او ممانعت مي کند.

3-فرار براي آينده سازي: در اين حالت جوان مي خواهد زندگي اش را چنان بسازد که خودش مي خواهد. معمولاً اين فرار از سن 9 سالگي در ذهن نوجوان خطور مي کند زيرا از اين سن ميل به استقلال و آزادي در خارج از محيط خانواده و خانه پديد مي آيد.

عوامل مؤثر در فرار:

مهمترين علّت فرار دختران نابساماني خانواده و محيط خانوادگي است زيرا خانواده به عنوان کوچکترين اجتماع بشري ساختاري دارد که عناصر درون آن به هم وابسته اند و تعادل درون سيستم خانواده متقابل است. از سوي ديگر يکي از مهمترين عواملي که مي تواند به شخصيت و روند رشد نوجوان يا جوان صدمه بزند حرکت ناهنجار و اختلاف والدين است.

عوامل ديگر مؤثر در فرار دختران شامل علل زير است:

1-طلاق و جدايي والدين: از عوامل مهم و مؤثر در آشفتگي محيط خانه و خانواده طلاق است. معمولاً اين دختران حاضر نيستند پدر و مادرشان را معرفي کنند و در برخي موارد به دروغ مي گويند که از دست ناپدري و نامادري گريخته اند.

2-مرگ و مير والدين: از عوامل مهمي است که در شکل گيري روحيات، تفکّر، درک و...کودکان تأثير بسيار دارد.

3-انحرافات والدين: انحراف والدين مثل اعتياد، انحرافات جنسي و غيره نقش بسزايي در شکل گيري تفکر فرار دارد و از آنجا که والدين الگوي رفتار فرزندان هستند هرگونه انحراف در آنان خطرناک ترين عنصر مؤثر در انحراف فرزندان محسوب مي شود.

4-فقدان يک رابطه عاطفي ميان والدين و فرزندان: از عوامل مهم و تحريک کننده در فرار دختران است. معمولاً دختران خصوصيات و وضعيت رواني، جسمي، عاطفي و احساسات خاصي دارند که وقتي احساس کنند که به نياز عاطفي شان در خانه پاسخ داده نمي شود از محيط خانواده دلزده شده و به ناچار در خارج از خانه به جست و جوي محبت پرداخته و به انحراف کشيده مي شوند.

5-اعمال خشونت پدران: خشونت پدر باعث بروز عکس العمل هايي از سوي پدر است که در نتيجه ي آن دختر خانواده احساس مي کند که ديگر در خانه جايي ندارد و فرار کند.

6-ضعف فرهنگي: ضعيف بودن عناصر فرهنگي که تفسيري غلط از شرايط را ارائه نموده اند زمينه ساز علل گرايش به فرهنگ فرار شده است.

7-فقر و بيکاري: دختران فراري بعلّت فقر و نياز مالي در پي دستيابي به خواسته هاي خويش به سادگي تن به هر کاري داده و اغفال مي شوند.

8-عدم موفقيت تحصيلي: کودکان و نوجوانان که از لحاظ تحصيلي داراي سطح پاييني بوده و شکست هاي مکرر امتحانات از ترس تنبيه و توبيخ والدين خود فرار از خانه را راه حلي براي مشکل خويش قرار مي دهند.

پرجمعيت بودن خانواده ها، تعصبات خاص و سخت گيري هاي بي مورد خانواده ها، شيوه هاي فرزند پروري سهل انگارانه يا مستبدانه، بي سرپرستي، ناپدري يا نامادري، مشکلات اجتماعي- اقتصادي، رشد سريع جمعيت، عدم اميد به آينده و نداشتن تفريحات سالم از عوامل ديگري است که سبب مي شود که فرد براي خود پناهگاهي پيدا کرده و فرار کند.

دختر فراري کيست؟

اصولاً دختر فراري به دختران جوان و نوجواني اطلاق مي شود که به دليل شرايط نامساعد زندگي در خانواده و در اثر فشارهاي روحي، رواني و عاطفي و بعضاً دختران شهرستاني به دليل عدم وجود اوقات فراغت و تفريحات سالم و فريب ظواهر شهرها به اميد تشکيل يک زندگي بهتر از محل زندگي و خانواده خود فرار کرده و به شهرهاي بزرگ پناه مي آورند. اين دختران معمولاً در رده سني بين 15 تا 22 سال قرار دارند. متأسفانه اکثر اين افراد بي سواد و يا کم سواد هستند و يا تا دوره ي راهنمايي درس خوانده اند. در بين اين دختران کسي که داراي مدرک ديپلم باشد به ندرت يافت مي شود.

اين دختران علاوه بر داشتن بهره هوشي پايين تر نسبت به گروه همسال خود داراي ويژگي هاي روحي- رواني خاصي هستند مثل حساسيت هيجاني، بي اعتمادي اضطراب آميز، گسيخته خويي و نيز اطاعت و تسليم اند. بسيار منفعل و وابسته و بسيار ترسو هستند. از نظر اجتماعي و ارتباط با ديگران نيز خود را با کفايت مي دانند. اين دختران به واسطه پايين بودن سطح نشاط و شادي اجتماعي دچار افسردگي شديد بوده و تمايل به خودکشي در اين دختران ميزان بالايي دارد.

بيشترين مواد مصرفي دختران فراري هرويين و ترياک و بيشترين ميزان نرخ بزهکاري مربوط به انحراف جنسي است.

نخستين پناهگاه آنان پس از فرار به ترتيب: پارک ها، خانه يک دوست، رفتن به مکاني براي خود فروشي، فرار با دوست پسر به شهر ديگر.

95 درصد آنان ساکن در شهرها، 65 درصد ساکن استان تهران هستند. بيشترين ميزان فرار مربوط به تهران و سپس استان هاي خوزستان، کردستان و لرستان است. بيشترين ميزان فرار در تهران مربوط به مناطق مرکزي و جنوبي شهر است.

74 درصد آنان مجرد، 24 درصد اغفال شده و 2 درصد متأهل هستند.

اين دختران حتي اگر به خانه برگردند، دوباره فرار مي کنند، وقتي يک دختر اقدام به فرار مي کند بعد که به خانواده برگشت داده مي شود به دليل فرهنگ خاص حاکم، ديگر از سوي خانواده پذيرش نمي شود و بالطبع اين موضوع منجر به فرار دوباره او مي شود.

انواع و اشکال دختران فراري :

1-گروه اول: دختراني ­که رسماً عنوان فوق را پذيرفته و برچسب فراري را باشخصيت خود عجين کرده اند.

2-گروه دوم: در پوششي رسمي و در محدوده ي کوچکي اقدام به فرار از محيط ارزشي و هنجاري حاکم بر خود کرده و اين دختران صبح تحت پوشش يک برنامه رسمي و ارايه هدف موجه به والدين از منزل خارج شده و با تأمين مالي از سوي والدين و با خيالي راحت بسوي فرهنگ خاص دختران فراري از پارتي هاي مختلط گرفته تا انواع مفاسد اعتيادآور جذب مي شوند. اين گروه صبح که از خانه خارج مي شوند فقط براي دقايقي که از کنترل والدين رها شوند دست به جانشيني هدف مي زنند و در نتيجه از رنگ صورت گرفته تا طرز بيان به نوع هاي مختلف متفاوت شده و در معرض معاشرت هاي نامشروع قرار مي گيرند.

 

آسيب شناسي پديده فرار:

انسان موجودي است اجتماعي و در طول حيات خود همواره نيازهايي دارد که به تنهايي نمي تواند آن را تأمين کند و بايد کمک ساير افراد جامعه را برآورده سازد و براي اين نيز لازم است که با ديگران در ارتباط باشد و اين ارتباط در سطح گسترده آن نيازمند حکومت نظم خاص مي باشد و هر جامعه اي سعي دارد تا نظم را تعريف و امنيت اجتماعي را مستقر نمايد و در حقيقت امنيت ملي و اجتماعي براي حفظ نظم در جامعه مي باشد.

هر جامعه اي با الهام از فرهنگ ملي و تعاليم ديني و باورهاي عمومي مردم و آرمان کلي افراد آن جامعه داراي يک سري هنجارهاي اجتماعي هست که بيانگر ارزش هاي اجتماعي آن ضمانت اجرايي نيز منظور مي شوند. لکن قسمت اعظم ارزش هاي اجتماعي داراي ضمانت اجرايي نبوده و صرفاً اخلاق و ارزش هاي معنوي بر آن حکومت دارند و افراد جامعه تحت تأثير فرهنگ و آموزه هاي اخلاقي عملکرد خود را با ارزش هاي موجود هماهنگ مي نمايند. به عبارت ديگر بدون اينکه از يک نظام نظارتي واهمه اي داشته باشند به صرف باورهاي مذهبي و ارزش هاي اخلاقي که به آن ها اعتقاد دارند به طور داوطلبانه و با اختيار خود از ارتکاب اعمال ضداخلاقي و ضد اجتماعي خودداري مي نمايند. در اين حالت آموزه هاي مثبت فرهنگي و اخلاقي افراد به مثابه پليس فردي رفتارهاي شخص را از درون او کنترل مي­کند. اين نوع رفتار سنجي نتايج بسيار مفيدي در صحت و سلامت جامعه و حفظ ارزش و اخلاقيات جوامع دارد. سعي دولت ها همواره بر اين بوده که افراد جامعه را به نحوي تربيت و آموزش دهند که به طور ارادي از ارتکاب به اعمال ضد اجتماعي و ضد ارزشي احتراز نمايند و جامعه اي سالم داشته باشند.

هرچند انديشمندان جوامع همواره افراد آن جامعه را به عبارت حق و حقوق خود و ديگران و حفظ نظم و امنيت دعوت مي کنند لکن عده اي نيز هستند که به علت هاي گوناگون نمي توانند خود را با نظم اجتماعي و ضوابط و مقررات آن هماهنگ سازند و مرتکب افعالي مي شوند که ضد اجتماعي هستند و نظر به اينکه اعمال ضد اجتماعي آنان محل نظم اجتماعي موجود بوده و با هنجارهاي مقبول جامعه همخواني ندارد، اينگونه اعمال آن ها انحراف ناميده مي شود.

انحرافات رفتاري در سطوح کوچک آن معمولاً تأثير زيادي در جامعه ندارند امّا همين انحرافات کوچک اگر به موقع شناسايي و راهکار مناسب براي مهار و پيشگيري آن اتخاذذ نگردد به سرعت شيوع پيدا کرده و به صورت آسيب هاي جدي اجتماعي جامعه را مورد تهديد قرار مي دهند.

 

منشاء و مباني آسيب هاي اجتماعي :

هرچند که منشاء مختلف اجتماعي ممکن است در جوامع مختلف تا حدودي متفاوت باشند امّا عوامل مؤثر بر بروز و شيوع آسيب هاي مختلف اجتماعي در کليه جوامع مشترکات زيادي هم با يکديگر دارند، بيکاري و فقر اقتصادي، بي اعتقادي به مباني ديني، نيازهاي جسمي روحي و رواني و نيز اختلافات رفتاري در صورتي که به موقع با آن ها مقابله نشود آسيب جدي بر پيکر جامعه وارد مي آورند و سرآغاز آسيب هاي اجتماعي بي شماري خواهند بود. در حال حاضر پديده فرار دختران از آسيب هاي اجتماعي مهم است که اخلاق و تعهد و شرم عمومي را مورد هدف قرار مي دهد و اگر به سرعت با اين مهم برخورد نشود در جامعه نهادنيه شده و به صورت رفتاري بهنجار رخ خواهد داد.

پيشگيري :

با عنايت به نقش انکارناپذير و حساس در تربيت آينده سازان جامعه و اينکه بانوان اساساً داراي طبع ظريفي مي باشند و همواره با تهديدات پيچيده اي مواجه و موقعيت اجتماعي آنان بسيار حساس مي باشد و از سوي ديگر به سبب فراغت طبع آنان و تهديدات اجتماعي بر عليه اين قشر که به تعبيري هماي سعادت جوامع بشري هستند. لازم است که نهادهاي اجتماعي محيطي امن براي زندگي و نقش آفريني آنان ايجاد نمايند تا بتوانند ضمن آنکه در محيط هاي کار و حوزه هاي مسئوليت خويش نقش مؤثري ايفا مي نمايند. در کنار آن آموزه هاي مثبت فرهنگي مذهبي اخلاقي را نيز به فرزندان منتقل نمايند و به همين منظور لازم است که جامعه به نحو مؤثري با پديده فرار دختران و زنان برخورد و مقابله نمايد و ضمن بکارگيري روش هاي مؤثر مقابله از بروز مجدد آن پيشگيري نمايد. بر اين اساس ما براي پيشگيري از اين پديده ضد اجتماعي طرح هاي مختلفي را از کارشناسان جامعه شناسان و حقوق دانان را مطرح مي کنيم.

سيده فاطمه محبي پژوهشگر و کارشناس ارشد علوم اجتماعي در طرح پيشگيري خود اقدامات زير را لازم مي داند:

1-توجه و رسيدگي به نهاد خانواده و سعي در رفع مشکلات مختلف تربيتي، اقتصادي، فرهنگي آنها از طريق درست.

2-احياي سنت هاي ديني و حاکميت ارزش هاي اجتماعي اسلامي نظير وجوب احترام به والدين و رسيدگي به خويشان و...

3-نظر به اينکه با استناد به اطلاعات و تحقيقات، بيشتر دختران از خانواده هاي نابسامان بوده اند به کارگيري تمام تمهيدات جهت پيشگيري و کاهش نرخ طلاق از طريق تقويت مراکز مشاوره و فرهنگ سازي جهت شرکت در کلاس هاي آموزشي حقوق و تکاليف همسران قبل از عقد رسمي، ضروري است.

4- اعمال مجازات هاي بسيار سنگين، علني و جدي براي باندهاي فساد، اغفال،تجارت جنسي.

5-قانونمند نمودن نحوه درج اخبار مربوط به بخش حوادث و ممانعت از سوء استفاده از بيان جزئيات فرار به دليل بدآموزي و اشاعه منکرات.

6-به کارگيري نيروهاي مردمي و سازمان هاي غيردولتي جهت اطلاع رساني از وضعيت دختران تحت خشونت و نيز حمايت هاي مالي به کودکان بي سرپرست.

7-تقويت نظارت هاي اجتماعي رسمي و دولتي و نيز نظارت هاي مردمي و محلي از جمله امر به معروف و نهي از منکر جهت پاکسازي فضاي جامعه و تعديل آزادي هاي اجتماعي.

 

يک کارشناس تعليم و تربيت نيز براي پيشگيري از معضل فرار دختران از خانه مي گويد:

1-نمايندگان ويژه و دلسوز و مسئولان خداترس مخفيانه و به تنهايي سري به کوچه و برزن بزنند تا بدانند و ببينند که مردم چه مي کنند.

2-رسانه هاي عمومي و به ويژه صدا و سيما جهت گيري عمومي خود را براي طرح و اصلاح مسائل اجتماعي سياسي خانواده ها تدوين کنند و طي اين طرح برنامه سازان را براي اصلاح امور تشويق نمايند و جلوي نشر برنامه هاي مضر را بگيرند.

3-دستگاه اقتصادي با سرعت و با استفاده از بسياري درآمدهاي سرگردان طرحي را براي ساماندهي امور معيشتي مردم وامانده و جوانان بي کار ارائه دهند.

4-مجازات افراد خاطي، مفسدان اقتصادي آدمفروشان هرزه، توزيع کنندگان مواد مخدر در دستور کار جدي دستگاه قضايي وارد شده و اشد مجازات براي آنان در نظر گرفته شود.

در طرح ديگري محقق و پژوهشگر براي پيشگيري از فرار لازم مي داند که:

1- جلوگيري از تخصيص بودجه ها به صورت از هم گسيخته.

2- پاسداري از حقوق افراد جامعه.

3- تحقق دعوت به خير توسط مسئولين در دو عرصه: دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت.

4- رسيدگي به دارايي مسئولين و همسر و فرزندان آنان.

5- محکوم کردن جرم انديشي و مطرود کردن سرکوفت و تحقير کردن.

6- تهيه اطلاعات و آمار در خصوص آسيب ديدگان.

7- معرفي متولي واحد و جلوگيري از اين دست و آن دست شدن.

8- متقاعد ساختن سيستم بانکي به کاهش نرخ بهره هاي سهم.

9- ايجاد فرصت هاي شغلي دايمي و نه مقطعي.

10- مقابله بارانت خواري.

11- مجاب نمودن مسئولين به اعطاي تسهيلات تبصره اي قوانين بودجه هاي سالانه.

12- برخورد با مديريت هاي سياسي جريانگر.

13- استوار ساختن خدمات بر شالوده رضايت مندي مردم.

14- استحکام بخشيدن به باورهاي ديني و اسلامي.

15- ترويج مباني ديني و روش هاي نوين.

 

پيشگيري را مي توان در دو وجه: 1- کيفري. 2- غيرکيفري طرح ريزي کرد.

1- ابتدا بايد کارکرد اصلاحي و درماني زندان توجه شود و بعد به کارکرد کيفري آن عنايت شود.

2-بخش اعظم نيروي دولت بايد صرف برنامه ريزي و اجراي اين پيشگيري شود خارج از نظام کيفري و از طريق آموزش، رواج بهداشت و درمان در جامعه، تقسيم ثروت، ايجاد مسکن و مبارزه با بيکاري، جامعه به نحوي ساماندهي شود که افراد اصلاً مرتکب جرم نشوند.

 

نتيجه:

در وجه پيشگيري آنچه بيش از همه ضروري است آموزش خانواده ها و آگاه سازي دختران در سنين در معرض خطر از پيامدهاي فرار از خانه است. محيط خانه براي نوجوانان مي بايست کاملاً امن و مملو از محبت و جاذب باشد. از هرگونه سرزنش و ملامت که به فرموده ي حضرت علي – عليه السلام- آتش لجاجت و دشمني را در نوجوان شعله ورترمي کند بايد پرهيز نمود. اگر نوجوان حس کند با پدر و مادرش دوست صميمي است احساس آرامش، امنيت و نزديکي کرده و لذا هرگز به فکر فرار نخواهد افتاد. از طرفي بايد آنها را مسلح به قوي ترين سلاح ها يعني مهارتهاي حل مسأله هم کرد و از سوي ديگر بايد خانه ديگر آنها يعني مدرسه را هم از حالت کسل کننده، بي روح هم خارج کنيم.

ژان کوردليه در کتاب (لاردوباد) مي گويد: «براي تن فروشي نه قلب مهرباني نياز هست و نه انديشيدن که اين دو با فحشا سازگاري ندارد.» پس قلب ها را مهربان تر کنيم و براي اين ورشکستگان انديشه هاي مؤذيانه طراحي کنيم.

 

مراکز مداخله در بحران چيست؟

مراکز مداخله در بحران هاي اجتماعي (اورژانس اجتماعي) در سازمان بهزيستي از ابتداي سال 1378 و به منظور نگهداري و ارزيابي رواني- اجتماعي دختران فراري به منظور پيشگيري از فرار آنان راه اندازي شد و بعد از آن تعداد اين مراکز به تدريج توسعه پيدا کرده است.

از فعاليت هاي مراکز مداخله در بحران کار تحقيق و پيشگيري مي باشد. گروه تحقيق با حضور در مدارس و در جلساتي که با دانش آموزان برگزار مي کنند آگاهي هاي لازم را در ارتباط با خطرات ناشي از استفاده مواد مخدر و همچنين مشکلاتي که ممکن است پس از فرار يک دختر از منزل برايش پيش بيايد تشريح مي کنند و راهنمايي هاي لازم را ارائه مي دهند. گروه تحقيق از طريق ارتباط با مسئولان پرورشي مدارس، دختراني را که مشکل دارند شناسايي کرده و مشاوره و راهنمايي لازم به اين افراد داده مي شود.

به گفته يکي از مسئولين هم اکنون 4 مرکز مداخله در بحران در تهران و نزديک به 200 مرکز مربوط به سازمان بهزيستي، به مشکلات کودکان و دختران فراري رسيدگي مي کنند. دختراني که قصد فرار از منزل را دارند براي مشاوره با مراکز بهزيستي با شماره تلفن 148 يا 3711111 تماس بگيرند.

درمان:

با توجه به آماري که نشان مي دهد 90 درصد دختران فراري يک هفته بعد از فرار مورد تعرض جنسي قرار مي گيرند و رابطه ي نامشروع هم بيشترين جرم اين دختران مي باشد و با توجه به اينکه باندهاي فساد، شبکه هاي قاچاق مواد مخدر و شبکه هاي قاچاق زنان و غيره در کمين اين دختران قرار دارد بايد براي درمان و رهايي بخشيدن آنان از اين وضعيت دردناک و بازگرداندن آنان به خانه چاره اي انديشيد.

در طي سال هاي اخير که معضل دختران فراري به طور جدي مورد بررسي قرار گرفته است طرح هاي مختلفي را براي درمان آنان پيشنهاد کرده اند. طرح خانه هاي سلامت يکي از اين طرح هاست که هم اکنون در کشور اجرا شده است.

خانه سلامت :

سازمان بهزيستي با توجه به اين که ريشه مشکلات دختران فراري يا در معرض آسيب با مسائل خانوادگي مرتبط است طرح خانه هاي سلامت را در 18 استان اجرا کرده است. هدف از تأسيس اين مراکز تشخيص و جايگزيني و بازتواني دختران فراري است.

در اين مراکز دختران آسيب ديده به تفکيک گروه هاي سني و حداکثر 6 تا 7 نفر با هم در محيطي که کاملاً شبيه خانواده است زندگي مي کنند و هر کدام تحت نظر محققان و کارشناسان با توجه به مسئله تحصيلي و اشتغال تا 24 ماه فرصت بازگشت به خانواده و محيط هاي خانوادگي خود را دارند. اگر شرايط مناسب شد به خانه باز مي گردند و يا قرنطينه شده و به مراکز بهزيستي مي روند و بهتر است اينگونه افراد قبل از آلوده شدن خودشان را به اين مراکز معرفي کنند.

حمايت هاي اجتماعي که در اختيار آنان قرار مي گيرد شامل تخصيص مکان هايي براي پناه دادن موقت به دختران فراري است تا در آن ها ضمن يافتن سر پناه و غذا، از امکانات بهداشتي و درماني و همچنين مشاوره و مددکاري بهره مند شوند.

از کارهاي مهم مراکز زنان آسيب ديده خدماتي از قبيل توانمند سازي فردي، توانمند سازي خانواده، استقلال فردي، مسائل ازدواج، بازگشت به خانواده، اشتغال پايدار و مسائل روانشناسي، روانپزشکي و مددکاري مي باشد.

البته اين مراکز هم مشکلات فراواني دارند که مهمترين اين مشکلات کمبود بودجه و سرمايه براي تهيه امکانات و مکان هاي لازم و استخدام مددکار و روانشناس در مراکز بهزيستي مي باشد که بايد براي اين مشکلات هم چاره اي انديشيد.

مجتمع بازتواني دختران در معرض آسيب به نام ارشاد :

اين مکان به عنوان سرپناه موقتي دختران 29- 14 ساله اي است که از چند ماه تا چند سال در خوابگاه هاي اين مجتمع شب و روز را تکرار مي کنند.

مرکز حمايت بازپروري زنان آسيب ديده سال 65- 1364 پايه گذاري شد با اين هدف که زناني که آن زمان در خانه هاي فساد به صورت حرفه اي کار مي کردند ساماندهي شوند و از وضعيت اجباري که براي امرار معاش داشتند بيرون بيايند. اين مسئوليت بر عهده بهزيستي قرار داده شد. در سال هاي بعد زنان و دختران فراري در معرض آسيب يا آسيب ديده که اغلب متعلق به خانواده هاي نابسامان، معتاد و زنداني يا بي سرپرست به مجموعه ساکنان موقتي اين خانه پيوستند. اين زنان و دختران کساني بودند که بدون آنکه بخواهند از طرف خانواده يا اجتماع مورد آسيب قرار گرفته بودند.

در مجتمع ارشاد، آسيب يعني آزار جنسي، تجاوز، تهديد از طرف خانواده يا محيط.

در سال 80 دختران در معرض آسيب از کنار زنان حرفه اي آسيب ديده جدا شده و تفکيک گرديدند. چند تايي از دختران اين مرکز خود معرف هستند. آنها خودشان را به نيروي انتظامي معرفي کرده اند و گفته اند در وضعيتي هستند که در خانواده امنيت جاني يا جنسي ندراند. اصلاً خانواده اي ندارند که از آنها نگهداري کنند و يا کساني که در حال حاضر مسئوليت نگهداري آنها را پذيرفته اند، صلاحيت سرپرستي آنها را ندارند.

نيروي انتظامي اين دختران را به مراکز مداخله در بحران معرفي کرده و اين مرکز طبق تشخيص خود در صورت لزوم اين افراد را به يکي از مراکز ارشاد مي فرستند.

افرادي که در خانه هاي سلامت و بازپروري هستند آنهايي هستند که از سوي دادگاه و سيستم قضايي و يا نيروي انتظامي ارجاع شده اند اما اين به آن معني نيست که جامعه هدف فقط همين افراد هستند.

ارشادي ها طبق دستورالعمل ها مي توانند تا 8 ماه در اين مرکز بمانند تا نوتواني پيدا کرده و ترخيص شوند و البته اين زمان گاهي به دو تا سه سال هم مي رسد تا مددجو بتواند به مرحله استقلال برسد. اگر مشکل خانواده رفع شده باشد و صلاحيت سرپرستي دخترشان را داشته باشند يا ترخيص به ازدواج شوند يا ترخيص به استقلال.

طبق دستورالعمل پس از ترخيص تا 6 ماه وضعيت مددجو پيگيري مي شود.

تداوم درمان :

تنها راه تداوم درمان اين است که با توانمند سازي فردي، توانمند سازي خانواده، استقلال فردي اشتغال پايدار و مددکاري و مسائل روانشناسي و روانپزشکي راههاي حل مسأله و مقابله با مشکلات را به اين جوانان و نوجوانان بياموزيم.

نتيجه گيري و جمع بندي :

وقتي که يک دختر اقدام به فرار مي کند بعد که به خانواده برگشت داده مي شود به دليل فرهنگ خاص حاکم ديگر از سوي خانواده پذيرش نمي شود و بالطبع اين موضوع منجر به فرار دوباره او مي شود.

اين دختران در ارتباطي که با بزهکاران و شبکه هاي فساد مي يابند و درآمدهايي که از راه خلاف کسب مي کنند و طرد آنان از سوي خانواده کمتر حاضر به برگشت مي شوند. اکثر اين دختران بعد از فرار به خانه باز نمي گردند و اگر برگردانده شوند نيز دوباره اقدام به فرارمي­کنند.

مدير مرکز نگهداري دختران فراري تهران گفت: دختراني که پيشينه اقامت در مراکز نگهداري دختران فراري را دارند دختران ديگر را ترغيب به فرار از خانه مي کنند.

با توجه به اين گفته ها آنچه مسلم است درمان چنين افرادي جز در موارد محدودي امکان پذير نخواهد بود.

پس مي توان گفت که باز هم پيشگيري بهتر از درمان است و بهترين راه پيشگيري از چنين معضلي از راه هاي آموزش هاي فرهنگي، بهبود اقتصادي و اجتماعي است.

منابع:

روزنامه هاي کثيرالانتشار: گويه، جمهوري اسلامي، همشهري، جام جم، کيهان، اطلاعات، ايران.

کتاب هاي : 1- فرار دختران، نويسنده: صادق برزگر

2- دختران فرار چرا؟ نويسنده: ربابه اکبري

 

سايت هاي اينترنتي:

1. WWW.ZANAN IRAN. COM
2. WWW.ISNA. NET
3. WWW.JAMYAMONLINE. NET
4. WWW.IRAN DIALY. NET
5. WWW.AFABEYAD. NET
6. WWW.HAMBASTEGI. NET

 

پايان نامه هاي:

1- بررسي علل فرار دختران از خانه در سنين جواني در شهرستان قم.

2- بررسي فرار دختران (25- 18) ساله از خانه.