مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

حسابرسي در شركت تجاري:

از ديدگاه ديگر بررسي و ارزيابي فعاليت يك واحد تجاري در چارچوب ضوابطي معين، توسط تعددي از كاركنان واحد مزبور، حسابرسي داخلي ناميده مي شود. حسابرسي داخلي سك عمل ارزيابي مستقل است و هدف آن همانگونه كه خاطر نشان گرديد، كمك به اداره كنندگاه واحد تجاري و ايجاد ارتباط اصولي بين تصميم گيرندگان و سطوح مختلف اجراء كننده تصميمات اتخاذ شده، از طريق ارزيابي

 

ميزان مؤثر بودن دستور العمل ها، كارايي روش ها و كنترلها و انعكاس نتايج در قالب گزارشي مدون مي باشدحسابرسي داخلي به منظور كمك به هيات مديره در ايفاي بهتر مسئوليت خود از طريق ادرائه تجزيه و تحليل ها، ارزيابي ها، نتايج و پيشنهادهاي حاصل از رسيدگي ها به آنها، سه هدف عمده ذيل را تعقيب مي نمايد.

1- حصول اطمينان از اينكه كنترل هاي لازم از طريق نظام ها و دستور العمل هاي مالي و غير مالي استقرار يافته و به نحو مطلوب نيز اعمال مي شوند.

2- حصول اطمينان از ثبت صحيح و به موقع فعاليت هاي واحد تجاري در دفاتر و مدارك حسابداري.

3- حصول اطمينان از اينكه اسناد، مدارك و دفاتر حسابداري مي توانند مبناي تهيه و ارائه گزارش هاي مالي قابل اعتماد قرار گيرند.

در تشكيلات سازماني شركت ها، حسابرسي داخلي، به عنوان واحدي كه مستقيماً زير نظر مديريت مشغول به كار مي باشند. وظيفه مشاورت و ياري دهنده مديران هر فرماندهي و اتخاذ تصميمات شركت را عهده دار بوده و مديدريت از طريق بازوي حسابرسي داخل مي تواند كنترل هاي خود را توسعه بخشد و در هر زمان كارايي شركت را مورد سنجش قرار داده و قابليت انعطاف خود در برخورد با مسائل و مشكلاتي كه شركت مسلماً مواجه با آن خواهد بود را افزايش دهد. لكن حسابرسي داخلي همانگونه كه بدان اشاره شد، واحدي در داخل سيستم بوداه و از نظر قانون و يا حتي صاحبان سهام معتبر نمي باشد.

تعريف و هدف حسابرسي

حسابرسي يعني بازرسي جستجو گرانه مدارک حسابداري و ساير شواهد زير بناي صورتهاي مالي .حسابرسان از راه کسب آگاهي از سيستم کنترل داخلي و بازرسي مدارک،مشاهده داراييها،پرسش از منابع داخل و خارج شرکت و اجراي ساير روشهاي رسيدگي ،شواهد لازم را براي تعيين اين که صورتهاي مالي، تصويري مطلوب و به نسبت کامل از وضعيت مالي شرکت و فعاليتهاي آن در طول دوره مورد رسيدگي ارائه مي کند يا خير،گردآوري مي کنند

يااينکه حسابرسي فرايندي است منظم و با قاعده جهت جمع آوري و ارزيابي بيطرفانه شواهد درباره ادعاهاي مربوط به فعاليتها و وقايع اقتصادي،به منظور تعيين درجه انطباق اين ادعاها با معيارهاي از پيش تعيين شده و گزارش به افراد ذينفع

فلسفه و جايگاه حسابرسي

براي اينکه فلسفه حسابرسي روشن شود لازم است نقش حسابرسي که بيان کننده عوامل موثر در تعيين نقش حسابرسي است بيان گردد . اين نظريه ها که در مجموع فلسفه حسابرسي را تشکيل مي دهند بطور موثر از اوائل دهه 1960 ميلادي شکل گرفته اند و بتدريج تکامل يافته اند . مدلهاي نقش حسابرسي ريشه در جامعه شناسي دارند . به اعتقاد جامعه شناسان موقعيت و وظيفه هر شخص در اجتماع توسط انتظارات جامعه تعيين مي شود . آقاي حميد راوي در مجله حسابرس در رابطه با فلسفه حسابرسي نظرات زير را بيان کرده است:

نظريه شبه قضائي

بر طبق اين نظريه ، نقش حسابرسان را قانون تعين ميکند و قانون از طريق اعطاي اختياراتي به حسابرسان براي آنها نقشي شبيه قاضي قائل است . مثلا طبق ماده 148 اصلاحيه قانون تجارت ايران مصوب سال 1347 بازرسان مکلفند درباره صحت و درستي صورت دارايي و صورت حساب دوره عملکرد و سود و زيان و ترازنامه اي که مديران براي تسليم به مجمع تهيه مي کنند و همچنين درباره صحت مطالب و اطلاعاتي که مديران در اختيار مجامع عمومي گذاشته اند اظهار نظر کنند . از جمله اختياراتي که قانون به بازرس مي دهد ، دسترسي کامل به مدارک و سوابق شرکت و انجام هرگونه

 

 

رسيدگي و تحقيقي است که لازم بداند . بدين ترتيب در مدل فوق نقش حسابرس در ارتباط با صورتهاي مالي صاحبان کار ، مشابه نقش قاضي است در ارتباط با دعاوي قانوني .

نظريه مسئوليت اجتماعي

برخي استدلال مي کنند که نقش حسابرس را نمي توان در چارچوب مسئوليتهاي صرفا قانوني محدود کرد انتظارات جامعه مسئوليتهاي ديگري را در مقابل حسابرس قرار مي دهد، اين نظرات بطور خلاصه چنين است :

1- کشف تقلب و کارهاي غيرقانوني مديران

2- گزارش درمورد کارائي و شايستگي مديران

3- گزارش در مورد کنترلهاي داخلي شرکتها

4- حفظ منابع ساير استفاده کنندگان از صورتهاي مالي

نظريه مباشرت و نظارت

براساس اين نظريه مديران مباشران سهامداران تلقي مي شوند . مديران عبارتند از متخصصيني که سهامداران کار اداره و مديريت وجوه خود را به آنها محول نموده اند . در اين نظريه فرض بر اين است که تمامي اطراف قضيه رفتار منطقي و معقول دارند ، همچنين فرض مي شود که سرمايه گذاران از خطرات فريبکاري مديران آگاهند و مديران نيز از نگراني سهامداران از اين بابت اطلاع دارند . به همين علت مديريت شرکت ، خود علاقمند به حسابرسي صورتهاي مالي شرکت است . يکي از راههاي آسوده خاطر کردن سرمايه گذاران ارائه صورتهاي مالي حسابرسي شده است . اين بدان معناست که مديريت شرکت خود علاقمند به حسابرسي صورتهاي مالي شرکت است و اعتقاد دارد که اگر کيفيت حسابرسي مطلوب نباشد ، سرمايه گذاران به مديريت شرکت و صحت عمل او شک مي کنند و در نتيجه ريسک سرمايه گذاري خود را بالاتر ارزيابي مي کنند و لذا حاضرند سهام شرکت را به بهاي کمتر خريداري کنند . اين امر موجب مي شود که هزينه هاي تامين مالي شرکت افزايش يابد و رشد شرکت با کندي مواجه شود ، بنابراين نظريه ، مديريت خود داراي انگيزه هاي قوي جهت تاکيد بر ارتقاي کيفيت نظارت است و خواهان حسابرسي مستقل مي باشد . اين مدلها همزمان با تاکيد متقابل بر يکديگر در تعيين نقش کنوني حسابرس و نحوهگزارشگري دخالت داشته اند ، در عين حال ، مدل مسئوليت اجتماعي حسابرس بيش از مدلهاي ديگر پاسخگويي تحولات اخير گزارشگري است

انواع حسابرسي

صاحبنظران تقسيم بندي هاي مختلفي از انواع حسابرسي ارائه كرده اند. به عنوان مثال آقاي آرنز(arens) در كتاب نگرش جامعي بر حسابرسي، حسابرسي را به 3 نوع عملياتي، مالي و رعايت تقسيم بندي كرده است

تقسيم بندي ديگري نيز در اين رابطه وجود دارد كه يكي در اين جا ذكر مي شود:

- انواع حسابرسي از نظر تابعيت سازماني:

حسابرسي مستقل: اين نوع حسابرسي توسط افرادي مستقل از شركت صورت مي پذيرد كه كاركنان واحد مورد رسيدگي نمي باشند و انتخاب آنها به عهده واحد مورد رسيدگي نيست.

- حسابرسي داخلي: معمولاً اين نوع حسابرسي در مؤسسات بزرگ مشاهده مي شود. حسابرسان داخلي در اركان مؤسسات مورد حسابرسي هستند و در چارت سازماني مؤسسه جايي براي آنان در نظر گرفته شده و حدود وظايف و اختيارات آنان روشن شده است.

هدف اصلي حسابرسي داخلي، ارزيابي نحوه انجام وظايف محول بر واحدهاي مختلف مؤسسه است. كاركنان حسابرسي داخلي معمولاً زير نظر مدير عامل يا مقام ارشد ديگري مي باشند. اين موقعيت بالا در ساختار سازماني مؤسسه، اطمينان مي دهد كه حسابرسان داخلي به اكثر واحدهاي مؤسسه دسترسي داشته باشند. لازم است حسابرسان داخلي مستقل از رؤساي قسمتها و مديراني باشند كه كار آنان را حسابرسي مي كنند.

- انواع حسابرسي از نظر دليل ارجاع كار:

حسابرسي الزامي: مانند حسابرسي شركت هاي سهامي عام مطابق مقررات بورس اوراق بهادار تهران.

حسابرسي اختياري: در چنين حالتي انجام حسابرسي يك كنترل اختياري است و مي تواند توسط صاحبان سهام مورد درخواست واقع نشود.

- انواع حسابرسي از نظر نوع رسيدگي:

- حسابرسي صورت هاي مالي: عبارت است از اظهار نظر تخصصي نسبت به مطلوبيت صورت هاي مالي در چارچوب اصول پذيرفته شده حسابداري اين نوع حسابرسي كه توسط مؤسسات حسابرسي صورت مي پذيرد، بررسي صورت هاي مالي شامل ترازنامه،صورت هاي سود و زيان يا سود (زيان) انباشته و گردش وجوه نقد و يادداشت هاي همراه را شامل مي شود.

حسابرسي رعايتحسابرسي رعايت عبارت است از جمع آوري و ارزيابي شواهد به منظور دستيابي به يافته هايي در خصوص رعايت قوانين و دستور العمل ها و ارئه گزارش در اين رابطه. لازم به ذكراست كه معيار در حسابرسي رعايت از پيش تعيين شده است . اين معيار مي تواند در قالب قوانين

مالياتي و از اين قبيل باشد. از اينرو حسابرسي هيچ گونه نقشي در رابطه با تعيين وتشخيص معقول با مناسب بودن معيار ندارد.

حسابرسي ويژه: نوع خاصي از حسابرسي است كه موضوعي مشخص و از پيش تعيين شده را در بررسي مي كند و ممكن است به درخواست صاحبان سهام مؤسسه حسابرسي شونده و يا غير از آن صورت پذيرد. از جمله مواردي كه اين نوع حسابرسي انجام مي گيرد عبارت است از:

- کشف تقلب و سوء استفاده كاركنان يا مديريت در شركت

- مطابقت صورت هاي مالي با قرادادهاي منعقده.

حسابرسي عملياتي: فرايندي است منظم و با قاعده كه به ارزيابي كارآيي اثر بخشي، و رعايت صرفه هاي اقتصادي يك سازمان چارچوب كنترل هاي مديريتي و گزارش نتايج ارزيابي همراه با ارائه پيشنهادات و توصيه هاي اصلاحي به افراد ذيصلاح مي پردازد و نهايتاً منجر به استفاده بهينه از منابع سازماني و ارتقاء بهره وري آن خواهد شد

عموماً حسابرسان در حسابرسي عملياتي در مورد كليه علميات شركت اظهار نظر نمي كنند، بلكه يافته ها و نتيجه گيريهاي خود را در مورد عملكردها، فرايندها و روش هاي كنترل داخلي خاص كه مي تواند بطور كاراتر و اثر بخش تر انجام گيرد بيان مي كنند.

تا كنون در ايران حسابرسي عملياتي به شكل گسترده انجام نمي پذيرد در صورتيكه امكانات اجراي اين نوع حسابرسي فراهم آيد، انتظار مي رود مزاياي زير كه نتيجه اين نوع حسابرسي است فراهم آيد

1- شناسايي آن دسته از هدف ها، سياست ها و روش هاي سازماني كه تا كنون تعريف نشده باقي مانده اند.

2- ارزيابي اثر بخشي سيستم هاي كنترل مديريت

3- ارزيابي ميزان قابليت اطمينان و فايده گزارش هاي مديريت

4- شناسايي تواناييها و فرصت هاي بالقوه به منظور بهبود سودآور، افزايش درآمدو كاهش هزينه ها.

5- ارزيابي ميزان رعايت هدف ها، سياست ها و رويه هاي سازماني

6- شناسايي معيارهاي اندازه گيري ميزان نيل به هدف هاي سازمان.

7- شناسايي راهكارهاي جايگزين.

8- ارزيابي مستقل و بيطرفانه عمليات مشخص

9- شناسايي اشکالات نقاط ضعف و دلايل بروز آنها

حسابرسي مبتني بر سيستم:

ويژگي اصلي اين نحوه عمل، اتكاء بر سيستم كنترل داخلي به عنوان مبنايي جهت حصول اطمينان از قابليت اعتماد اطلاعات منعكسه در حساب هااست. در اين روش، كنترل هاي داخلي به منزله يك منبع جديد شواهد حسابرسي در كنار آزمون هاي تفصيلي، نقش اساسي پيدا مي كنند. بدين لحاظ هر گاه كنترل هاي داخلي صاحبكار موثر ارزيابي گردد، حسابرس قادر خواهد بود براي كسب بخشي از اطمينان لازم در مورد صحت سوابق حسابداري به كنترل هاي مزبور اتكا نمايد.

حسابرسي مبتني بر ريسك: «در اين روش با استفاده از روش هاي آماري، ميزان شواهد مورد لوزم جهت ارائه اظهار نظر تعيين مي شود و با در نظر گرفتن سطح اطمينان و پيش بيني زمان و هزينه، استراتژي كلي حسابرسي پايه ريزي مي شود. استفاده از روش مذكور مزايايي چون كاهش هزينه و زمان عمليات جسابرسي را به همراه خواهد داشت

قابل ذكر است كه هم اكنون روش حسابرسي مورد استفاده در ايران، حسابرسي مبتني بر سيستم مي باشد.

تحول در متدولوژي حسابرسي

متدولوژي حسابرسي همگام با شناخت روش هاي مورد استفاده و روشن شدن كاستي هاي اين روش ها به منظور بالابردن اعتماد عمومي نسبت به گزارش هاي حسابرسي و قابليت دفاع از آنها و نيز به دليل پيچيدگي روزافزون فعاليت هاي مربوط به كسب و كار، تغيير يافته است. تغييرات كيفي در متدولوژي حسابرسي اغلب در مقاطعي از زمان صورت گرفته كه نارسايي هايي روش هاي موجود در محافل حرفه اي و يا محاكم قضايي كشورها مورد سؤال قرار گرفته و دست اندركاران اين حرفه را به چاره جويي جهت رفع نارسايي ها و نهايتاً تكميل و اصلاح و نحوه كلي حسابرسي را داشته است. در اين مسير تكامل روش هاي زير را مي توان يافت:

حسابرسي مبتني بر سند رسي يا" حسابرسي رويدادهاي مالي":

اين نحوه عمل حسابرسي ، سندرسي را مبناي اصلي كار قرار مي دهد و معاملات را به طور نمونه يا كامل از نقطه نظر مستندات و شواهد اعتبار و دقت ثبت هاي حسابداري مورد سند رسي قرار مي دهد. كنترل محاسبات، بررسي طبقه بندي رويدادهاي مالي و تطبيق صورت هاي مالي با دفاتر، بخشي از بررسي هاي اين نحوه عمل است.

حسابرسي مبتني بر ترازنامه:

در اين نحوه عمل حسابرسي، حسابرس كوشش خود را بر اثبات اقلام مندرج در ترازنامه متمركز مي نمايد. در اين روش فرض بر اين است كه وجود دارايي ها و بدهي ها مؤيد وقوع معاملات و نقل وانتقالات مالي مربوط است. مزيت اين نحوه عمل، صرفه جويي در مدت زمان حسابرسي و انجام آن در يك مرحله بعد از پايان سال مالي است. اين روش هر چند وجود دارايي ها و بدهي ها را اثبات مي كند، ليكن شواهدي حاكي از اعتبار معاملات ثبت شده بدست نمي دهد.

وظيفه حسابرس خارجي

همانگونه كه از محتواي دو هدف فوق الذكر استنباط مي شود وظيفه حسابرس خارجي صرفاً رسيدگي به صورتهاي مالي و ارزيابي عملكرد مالي شركت مزبور در چارچوب قوانين و مقررات پذيرفته شده و مواد اساسنامه شركت است . در حقيقت هدف حسابرس از رسيدگي به صورتهاي مالي طبق استانداردهاي پذيرفته شده حسابرسي عبارت است ازاظهار نظر نسبت به اينكه آيا صورتهاي مالي و نتايج و تغييرات در وضعيت مالي را طبق اصول مورد قبول حسابداري كه بطور يكنواخت اعمال شده است بنحو مطلوب نشان مي دهد يا خير .

تحول هدف هاي حسابرسي

هدف اصلي از حسابرسي در سال هاي قبل از ابتداي قرن بيستم كشف تقلب بود. در نيمه اول اين قرن، هدف حسابرسي از كشف تقلب فاصله گرفت و به سوي هدف جديد يعني اين كه آيا صورت هاي مالي را منصفانه ارئه مي دهد يا خير تغيير كرد. به عبارت صحيح تر: «هدف از حسابرسي صورت هاي مالي اين است كه حسابرس بتواند درباره اين كه صورت هاي مزبور از تمام جنبه هاي با اهميت طبق اصول متداول حسابداري تهيه شده است اظهار نظر كند».

كشف تقلب هنوز به عنوان يكي از هدف هاي جزئي حسابرسي مطرح است، چرا كه وجود تقلب يا اشتباه به طور مؤثري بر اظهار نظر حسابرس نسبت به صورت هاي مالي تأثير مي گذارد.

نقش اصلي حرفه حسابرسي

دليل اصلي وجود حرفه حسابرسي مستقل افزايش اعتبار صورت هاي مالي است. اجراي اين نقش، حسابرسان را در موقعيتي منحصر به فرد در جامعه قرار مي دهد. اعتبار دادن به صورت هاي مالي به معناي ايجاد اطمينان از مطلوبيت ارائه و قابيليت اتكاي آنها ست. افرادي صلاحيت افزايش صورت هاي مالي را دارند كه:

اولاً: صلاحيت فني لازم براي اجراي يك رسيدگي را داشته باشند.

ثانياً: مستقل از شركت مورد رسيدگي باشند تا جامعه نسبت به واقع بيني و بي طرفي آنان اطمينان حاصل كند.

استفاده از عبارت حسابرسي شده در صورت هاي مالي به اين معناست كه ترازنامه، صورت سود و زيان، سود و زيان انباشته و صورت گردشي وجود نقد شركت همراه يك گزارش حسابرسي است كه توسط حسابرسان مستقل تهيه شده كه در آن نظر حرفه اي خودر را نسبت به مطلوبيت ارائه صورت هايمالي شركت اظهار كرده اند