فهرست مطالب

ـ چكيده .. .. 1

فصل اول : كليات پژوهش

1ـ1ـ ديباچه..... .. 3

1ـ2ـ بيان مسئله وانگيزه برگزيدن موضوع پژوهش.. . 4

1ـ3ـ اهميت و ضرورت انجام پژوهش. ... 5

1ـ4ـ اهداف پژوهش........ .. 6

1ـ5ـ فرضيه هاي پژوهش... ....... 7

1ـ6ـ روش پزوهش........ 7

1ـ7ـروش جمع آوري اطلاعات... . .8

1ـ8ـ قلمرو پژوهش....... . .8

1ـ9ـ متغير هاي پژوهش. ... .10

1ـ10ـ محدوديت هاي پژوهش.... ... 10

1ـ11ـ تعريف واژگان واصطلاحات كليدي... ..... 10

1ـ12ـ ساختار پژوهش ... ... 13

فصل دوم : چارچوب نظري و پيشينه پژوهش

گفتار اول : مفاهيم حسابداري و گزارشگري مالي و دولتي

2ـ1ـ1ـ ديباچه.... ....... 15

2ـ1ـ2ـ تعريف حسابداري و حسابداري دولتي... . 17

2ـ1ـ3ـ تعريف گزارشگري مالي... .. 19

2ـ1ـ4ـ اهداف گزارشگري مالي.... .. 19

2ـ1ـ5ـ گزارشگري مالي در ايران... 21

2ـ1ـ6ـ گزارشگري مالي در عصر تجارت الكترونيك............................. 23

2ـ1ـ7ـ استفاده كنندگان از گزارشگري مالي......................................... 24

2ـ1ـ8ـ امكان ارتقا گزارشگري مالي در ايران..................................... 25

2ـ1ـ9ـ تحولات اساسي در گزارشگري............................................. 27

2ـ1ـ10ـ واحد گزارشگري مالي...................................................... 29

2ـ1ـ11ـ جايگاه تئوري وجوه مستقل................................................. 30

2ـ1ـ12ـ جريان اطلاعاتي گزارشگري مالي........................................ 31

2ـ1ـ13ـ محدوديت هاي گزارشگري مالي.......................................... .32

2ـ1ـ14ـ گزارشگري مالي دولتي..................................................... 34

2ـ1ـ15ـ اهداف گزارشگري مالي دولتي............................................. 36

2ـ1ـ16ـ مفهوم مسئوليت پاسخگويي................................................. 36

2ـ1ـ17ـ اصول حسابداري و گزارشگري مالي دولتي............................ 39

2ـ1ـ18ـ مباني حسابداري دولتي..................................................... 39

2ـ1ـ19ـ مباني تعهدي در حسابداري دولتي......................................... 39

2ـ1ـ20ـسامانه حسابداري حساب مستقل............................................. 41

2ـ1ـ21ـ انواع حسابهاي مستقل....................................................... 42

2ـ1ـ22ـ ارزيابي عملكردسامانه گزارشگري مالي و ارتباط آن با مديريت دولتي44

گفتار دوم : شهرداري ها و گزارشگري مالي شهرداري ها

2ـ2ـ1ـ شهرداري ها بحث نظري..................................................... 46

2ـ2ـ2ـ پيشينه ، رشد و تحول شهرداري در ايران................................. .48

2ـ2ـ3ـ مسائل مربوط به گزارشگري مالي مطلوب در شهرداري هاي و ارتباط آن با سامانه مالي. 51

2ـ2ـ4ـ استفاده كنندگان گزارش هاي مالي و نيازهاي اطلاعاتي آنها............. 52

2ـ2ـ5ـ خصوصيات ، محسنات و كاربرد حسابداري شهرداري ها............... 54

2ـ2ـ6ـ اصول و موازين حسابداري شهرداري...................................... 56

2ـ2ـ7ـ اصول حسابداري در شهرداري ها و مفهوم بودجه....................... .59

2ـ2ـ8ـ خلاصه دستورالعمل تهيه و تنظيم بودجه شهرداري ها.................. 66

2ـ2ـ9ـ حسابداري بودجه .............................................................. .68

گفتار سوم : پيشينه پژوهش

2ـ3ـ1ـ موانع اجراي حسابرسي صورتهاي مالي موسسات غير انتفايي (شهرداري‌هاي

استان كردستان و آذربايجانغربي....................................................... 69

2ـ3ـ2ـ ارزيابي ميزان پاسخگويي نظام مالي دولت جمهوري اسلامي ايران... 70

2ـ3ـ3ـ بررسي موانع توسعه حسابداري دولتي و اثرات آن بر گزارشگري مالي دولتي71

2ـ3ـ4ـ گزارش ارزيابي مديريت از كنترل داخلي و بررسي فايده مندي برون سازماني

آن در ايران.............................................................................. .72

فصل سوم : روش شناسي پژوهش

3ـ1ـ ديباچه.............................................................................. 75

3ـ2ـ جامعه آماري..................................................................... .75

3ـ3ـ تعيين حجم نمونه................................................................. .77

3ـ4ـ متغيرهاي پژوهش................................................................ 80

3ـ5ـ فرضيه هاي پژوهش با تعداد پرسشها در هر فرضيه........................ 80

3ـ6ـ روش پژوهش...................................................................... 81

3ـ7ـ روش گردآوري اطلاعات........................................................ 83

3ـ8 ـ ابزار اندازه گيري اطلاعات.................................................... 84

3ـ9ـ روايي و پايايي ابزار پژوهش................................................... 84

3ـ9ـ1ـ روايي پرسشنامه................................................................ 84

3ـ9ـ2ـ پايايي ابزار پژوهش........................................................... 86

3ـ10ـ آماره آزمون...................................................................... 87

فصل چهارم : تجزيه و تحليل داده ها

4ـ1ـ ديباچه90

4ـ2ـ توصيف نمونه آماري.91

4ـ2ـ1ـ جنسيت........................................................................... 92

4ـ2ـ2ـ ميزان تحصيلات ............................................................. 93

4ـ2ـ3ـ رشته تحصيلي.................................................................. 93

4ـ2ـ4ـ سابقه خدمت..................................................................... 94

4ـ2ـ5ـ سمت سازماني............................................................... . .94

4ـ3ـ آزمون فرضيه.................................................................... 95

4ـ3ـ1ـ آزمون فرضيه اول............................................................. 95

4ـ3ـ2ـ آزمون فرضيه دوم........................................................... . .98

4ـ3ـ3ـ آزمون فرضيه سوم.......................................................... .101

4ـ4ـ فرضيه اصلي................................................................... 104

4ـ5ـ نتيجه گيري..................................................................... .106

فصل پنجم : نتيجه گيري و پيشنهادهاي پژوهش

5ـ1ـ ديباچه............................................................................ .108

5ـ2ـ نتيجه گيري..................................................................... .109

5ـ3ـ پيشنهادها........................................................................ .111

5ـ3ـ1ـ پيشنهادها مبتني بر يافته هاي پژوهش................................... .111

5ـ3ـ2ـ پيشنهادها براي پژوهش هاي بعدي....................................... .113

منابع

منابع..................................................................................... 114

 

فهرست جداول

1-1 مقايسه گزارشگري سنتي و گزارشگري نوين ............................ 28

1-3 تعداد كاركنان مورد نظر ..................................................... 76

2-3 پرسشنامه، توزيع شده ........................................................ 78

1-4 جنسيت ......................................................................... 92

2-4 توزيع فراوان نمونه برحسب ميزان تحصيلات .......................... 93

3-4 توزيع فراواني رشته تحصيلي .............................................. 93

4-4 توزيع فراوان نمونه بر اساس سابقه خدمت ............................... 94

5-4 توزيع فراواني بر اساس سمت سازماني ................................... 94

6-4 نتايج آزمون فرضيه اول ..................................................... 97

7-4 نتايج آزمون فرضيه دوم ................................................... 100

8-4 نتايج آزمون فرضيه سوم .................................................. 103

9-4 جمع بندي يافته‌هاي پژوهش ............................................... 106......

 

چکيده :

اين پژوهش در مورد ارزيابي قابليت گزارشگري مطلوب سامانه اطلاعات حسابداري شهرداري هاي استان اردبيل است که هدف از انجام اين پژوهش بررسي ميزان پاسخ گويي گزارشگري مالي از ديدگاه استفاده کنندگان بود تا ميزان رضايت آنان از موجود يک گزارشگري مالي شفاف در شهرداري ها را بيان کند. چون استفاده کنندگان از راه گزارشگري شفاف مالي قادر خواهند بود که از چگونگي ارائه خدمات جمعي و نحوه مصارف منابع آگاه شوند مسئوليت پاسخگوئي دولتها را ملزم مي کند براي مواردي نظير تهيه منابع مالي ، افزايش منابع مالي ، هدفهاي که اين منابع مالي براي تحقق آنها مصرف مي شود دلايل منطقي ارائه نمايند.اين پژوهش با توجه به هدف آن با طرح فرضيه هايي که پژوهشگر به شرح زير مطرح نمود: 1-سامانه تامين اعتباردر شهرداري هاي استان اردبيل فاقد توانايي کنترل هزينه هاي برنامه ، طرحها و پروژه هاي مصوب سالانه رادارامي باشد.2- سامانه حسابداري دولتي مورداستفاده درگزارشگري مالي شهرداري هاي استان اردبيل فاقد توانايي گزارش دهي صورت هاي مالي به نحو مطلوب است.3- سامانه خزانه داري شهرداري هاي استان اردبيل فاقد قابليت لازم مورد انتظار يک سامانه دريافت و پرداخت مطلوب وجوه است. براي همين شهرداري ها استان اردبيل را که شامل 17 حوزه شهرداري مي باشد مورد مطالعه قرار گرفت البته در اين پژوهش از انجائيکه بخش مالي شهرداري ها مدنظر بود به همين خاطر براي شخص کردن حجم نمونه از نمونه گيري خوشه اي (طبقه بندي شده)استفاده شد براي آزمون فرضيات اطلاعات لازم از راه پرسشنامه و با استفاده از نرم افزار SPSS براي آزمون فرضيات استفاده ودرنهايت هرسه فرضيه مورد آزمون تاييد شد. در اين پژوهش شخص شدکه شهرداري هاي استان اردبيل قادر به کنترل،گزارش دهي،سامانه دريافت وپرداخت مطلوب برخوردار نبود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول :

کليات پ‍‍‍ژوهش

 

1ـ 1 ـ ديباچه

دولت و واحدهاي تابعه، شهرداريها و همچنين نهادهاي عمومي غير دولتي، از جمله سازمان‌هاي بزرگ بخش عمومي ايران محسوب مي­شوند. بنابراين، با ارائه تحليلي در مورد گزارشگري مالي اين قبيل سازمانها مي­توان سيماي وضعيت گزارشگري مالي بخش عمومي را يكي از ابزارهاي اصلي ايفاي مسئوليت پاسخگويي مقامات برگزيده و منصوب سازمانهاي بزرگ بخش عمومي است براي دست يابي و ارتقاي سطح مسئوليت پاسخگويي، شرايط لازم را فراهم كرد. با افزايش سطح مطالبات شهروندان داير بر حق دانستن حقايق و پاسخ خواهي، دولتمردان و سياستمداران كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه را بر آن داشت تا نظام گزارشگري مالي نويني را كه مبتني بر مسئوليت پاسخگويي مجهز نمايند. چون در جوامعي كه دولتها بر اساس راي مستقيم مردم برگزيده مي شوندتوان ناشي از اراده مردم است مسئوليت پاسخگويي عمومي دولت از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است . ولي گفته مي شود که توجه ناكافي بر منابع مالي واقتصادي عمومي مقامات برگزيده شده و منصوب سازمانهاي بزرگ بخش عمومي ايران ورشد ناچيز يا افت سطح مطالبات شهروندي در مورد حق دانستن حقايق و نظارت مردم‌سالار،از جمله دلايلي است كه نظام گزارشگري مالي بخش عمومي ايران را با نارسايي­هاي در خورملاحظه‌اي روبروساخته است. (باباجاني،حعفر،1378،ص 1و2)

در اين ميان، دگرگون سازي شهرداريهاي كشور در براي افزايش هرچه بيشتر امور مشاركت‌پذير مردمي و تلاش در ايجاد خودكفايي شهرداري‌ها از راههاي ارائه خدمات و دريافت عوارض بابت خدمات انجام شده، اعمال مديريت صحيح و تصميمات مناسب و بهنگام شهرداران را ايجاب مي‌نمايد، اجراي سياست دولتي مبني بر خودكفايي شهرداري‌هاي كشور امكان‌پذير نخواهد بود مگر با تجزيه و تحليل صورتهاي مالي كه بر مبناي بودجه عملياتي، شهرداري در واحد مالي تهيه و تنظيم شده باشد، تحليل و تفسير اين صورتهاي مالي به مسئولين و شهرداران اين امكان را خواهد داد تا نسبت به حذف درآمدهاي پرهزينه و زائد و ايجاد درآمدهاي سهل الوصول اقدام نمايند . و همچنين عوامل ايجاد كننده را نيز مورد تجزيه و تحليل قرار دهند در اين پژوهش پژوهشگر تلاش مي كند تا ارزيابي دقيقي از وضعيت گزارشگري مالي شهرداري هاي استان اردبيل انجام داده و در صورت امكان پيشنهادهائي عملي و مناسب براي ارتقاء وضعيت گزارشگري اين سازمان ارائه نمايد

1ـ2ـ بيان مسئلهوانگيزه برگزيدن موضوع پژوهش

امروزه افراد جامعه بيش از هر زمان ديگري نسبت به آينده خودشان حساسيت نشان مي­دهند. شهرداري­ها به عنوان يك سازمان عمومي براي پاسخگوئي به نيازهاي اطلاعاتي مردم تلاش مي­كنند گزارش عملكرد خودرا در قالب اعدادوارقام ارائه نمايند.براي مثال : اگر كل حساب تراز افتتاحيه شهرداري اردبيل مبلغ 10265000ريال دارايي ها را نشان دهد و همان مبلغ بدهي و مازاد تخصيص يافته و نيافته را تشكيل داده باشد و بودجه مصوب ابلاغ شده از شهرداري ها براي سال مالي بالاشامل ماده‌هاي مختلف همچون ماده يك حقوق و دستمزد 540000ريال ،ماده دوارتباطات 250000 ريال،ماده‌سه‌اجاره210000ريال ماده چهار خريد خدمات 415000 ريال و . . . در شهرداري تلاش مي شود يا توجه به منابع در دسترس و شناسايي محل درآمدها تلاش مي كند براي راهنمايي و كمك به دستگاه مديريت علاوه بر صورتحساب هايي كه بطورمعمول در پايان دوره(صورتحساب درآمد و هزينه،صورتحساب مازاد و ترازنامه)تهيه‌وارائه مي گردد در طي دوره مالي و يا فاصله هاي كوتاه نيز گزارش و صورتحساب هاي جداگانه تهيه مي‌گردد كه اهم آن به قرار زير است:

1ـ در آمدها وصولي و هزينه هاي انجام شده يك دوره و مقايسه آن با در آمدهاي وصولي و هزينه هاي انجام شده دوره قبل .

2ـ نمودار فعاليتهاي مالي يكساله و مقايسه آن با برآوردهاي بودجه و يا فعاليت هاي سال قبل.

3ـ صورت وضعيت صندوق و بانك شامل صورتهاي دريافت و پرداخت .

شفاف­سازي اطلاعات مورد ارائه به استفاده‌کنندگان از جمله، شهروندان، شوراي شهر و مقامات ذيصلاح يكي از وظايف اصلي‌ شهرداري‌ها است بدين منظور برقراري يك نظام گزارشگري مالي­ مطلوب براي ايفاي مسئوليت پاسخگويي شهرداري‌ها الزامي است. اطلاعات­ مالي توسط گروههاي مختلف براي مقاصد گوناگون بكار گرفته مي­شوند. شوراي شهر، مردم و مسئولين دستگاه‌هاي دولتي مرتبط با شهرداري‌ها از استفاده‌كنندگان عمده گزارشات و سامانه مالي شهرداري‌ها مي­باشند كه پاسخگو يا عدم‌ پاسخگو بودن اين سامانه به استفاده‌كنندگان، نشانگر وضعيت اين سامانه­هاست. سامانه مناسب از اجزايي تشكيل مي‌شود كه زنجيروار عمل مي­كنند و كاركرد نامناسب هرجزء اين زنجير مي­تواند عملكرد كل نظام گزارشگري مالي را با مشكل روبروكند. بديهي است طراحي و به كارگيري يك نظام مناسب گزارشگري نيازمند دانش و تجربه كافي و مناسب است، که به نظر مي‌رسد هم‌ اکنون در شهرداري‌هاي استان اردبيل با مشكلاتي روبرو است. و از آنجائي كه پژوهشگر براي يافتن پاسخ سوالات ذهني خودكه اكثرمردم نيز با آن مواجه بودندكه چرا شهرداري ها صورت مالي خود را به صورت شفاف ارائه نمي كنند چون همواره اختلافاتي ميان اجراي طرحها و بودجه شهرها ديده مي شد سوال اصلي مطرح شده اين بودكه1- آياسامانه گزارشگري مالي شهرداري هاي استان اردبيل ازقابليت هاي مورد انتظار از يك نظام گزارشگري مالي مطلوب برخوردارمي باشد؟ 2- سامانه تامين اعتبار مورد استفاده گزارشگري مالي در شهرداري هاي استان اردبيل تا چه اندازه توانايي كنترل هزينه هاي برنامه، طرحها و پروژهاي مصوب سالانه شهرداري ها رادارد؟3-آيا سامانه حسابداري دولتي مورد استفاده در گزارشگري مالي شهرداري هاي استان اردبيل تا چه اندازه امکان توانايي گزارش دهي صورت هاي مالي رابه نحوه مطلوب رادارد؟ 4-سامانه خزانه داري مورد استفاده در گزارشگر مالي شهرداري هاي استان اردبيل تا چه اندازه امکان بازتاب اطلاعات مربوط به صورتهاي مالي را دارد ؟ كه از چهار سوال بالاسوال اول به عنوان سوال اصلي وسه سوال بعدي به عنوان سوالات فرعي در نظر گرفته شد بنابراين در اين پژوهش ضعف هاي نظام گزارشگري مالي شهرداري هاي نمونه استان اردبيل با كسب نظر متخصصان مشخص و در صورت امکان پيشنهادهائي براي رفع اين ضعف ها و تقويت نظام گزارشگري مالي سازمانهاي ياد شده ارائه خواهد شد.

 

1ـ3ـ اهميت و ضرورت انجام پژوهش:

مديريت دولت در امور اقتصادي از آن براي تاثير اساسي در سرنوشت ملت دارد که اقتصاد ما اقتصاد دولتي است ، شکوفايي اقتصاد دولتي نتايج پر بار براي تمام شئون کشور و رکود اقتصادي بحرانهاي مهيبي براي آن به دنبال دارد . پس امور اقتصادي دولت مهم و پاسخگويي در زمينه امور اقتصادي مهمتر است . مسئولين بايد به آنچه که حق مردم ايجاب مي کند در زمينه مسائل اقتصادي و دخل و خرج هاي دولتي به آنها گزارش دهند . مطالعه در زمينه هاي بالاو مقايسه وضع موجود در ايران و تشخيص نارسايي هاي اساسي گزارشگري مالي دولتي ، به منظور دستيابي به نظام هاي مناسب و قابل اجرا با در نظر گرفتن شرايط ، امکانات و مقررات کشور ، يک ضرورت اساسي است.

براي پاسخ به اين ضرورت بايد برنامه هاي مطالعاتي کوتاه مدت و بلند مدتي به منظور فراهم نمودن زمينه هاي لازم براي تدوين چهارچوب نظري و استانداردهاي حسابداري و گزارشگري مالي دولتي صورت پذيرد . با توجه به يکي از ارکان اساسي نظام هاي مردم سالار پاسخگويي است و يکي از اين ابزارهاي اصلي براي پاسخگويي برقراري نظام گزارشگري مالي است. (باباجاني،جعفر،1378،ص3)

 

1ـ4ـ اهداف پژوهش:

هدف هاي کلي پژوهش شامل موارد زير است:

1-ارزيابي دقيق گزارشگري مالي موجود در شهرداري هاي استان اردبيل و مقايسه آن با نحوه گزارشگري مالي مطلوب با توجه به عوامل تعيين شده.

2-تعيين عوامل اصلي موثر درسامانه گزارشگري مالي شهرداري هاي استان اردبيل با استفاده از سامانه گزارش مطلوب .

3-ارزيابي عملکردسامانه هاي اطلاعاتي درحسابداري مالي و تامين اعتبار و سامانه خزانه داري باتوجه به شاخص موثر در گزارشگري مالي شهرداري هاي استان اردبيل.

 

1ـ5ـ فرضيه هاي پژوهش:

1-سامانه تامين اعتباردر شهرداري هاي استان اردبيل فاقد توانايي کنترل هزينه هاي برنامه ، طرحها و پروژه هاي مصوب سالانه رادارامي باشد.

2- سامانه حسابداري دولتي مورداستفاده درگزارشگري مالي شهرداري هاي استان اردبيل فاقد توانايي گزارش دهي صورت هاي مالي به نحو مطلوب است.

3- سامانه خزانه داري شهرداري هاي استان اردبيل فاقد قابليت لازم مورد انتظار يک سامانه دريافت و پرداخت مطلوب وجوه است.

 

1ـ6ـ روش پژوهش:

روش پژوهش به صورت پيمايشي و ميداني مي باشد انجام اين پژوهش از نوع قياسي- استقرائي مي باشد.

بدين ترتيب پژوهشگر براي جمع آوري اطلاعات آغازين و کلي و همچنين در تدوين چارچوب نظري وپيشنيه پژوهش به صورت کتابخانه اي وبا استفاده از مقالات و نوشته هاي موجود در سايت هاي اينترنتي وکتابخانه هاي دانشگاه ها عمل خواهد کرد وبراي جمع آوري اطلاعات مورد نياز در زمينه شناخت سامانه اطلاعات حسابداري شهرداري هاي استان اردبيل و همچنين براي تاييدياردفرضيات به شيوه استقرايي عمل خواهد کرد.ازسوي ديگراين پژوهش ازنوع كاربردي است.

 

1ـ7ـ روش جمع آوري اطلاعات :

در اين پژوهش جمع آوري اطلاعات به روش هاي زير انجام مي گيرد .

1- مطالعات کتابخانه اي:

الف- استفاده از پايان نامه هاي مشابه ، کتب موجود در کتابخانه اي دانشگاهها ، مقالات نوشته هاي موجود در سايت هاي اينترنتي .

ب- اسناد ومدارک مربوط موجود در سازمان هاي مورد نظر.

2-مطالعات ميداني:

در مطالعات ميداني از روشهاي زير استفاده خواهد شد :

الف- مصاحبه : براي شناسايي سامانه اطلاعات شهرداري هاي مورد نظر نيازهاي اطلاعات آنها علاوه بر استفاده از اسناد ومدارک موجود در اين سازمان ها از روش مصاحبه با مسئولين ذ يربط نيز استفاده خواهد شد.

ب- پرسشنامه:در اين پژوهش اطلاعات لازم براي آزمون فرضيات به روش پرسشنامه گرد آوري خواهد شد.

 

1ـ8ـ قلمروپژوهش:

قلمرو مو ضوعي پژوهش: بررسي قابليت گزارشگري مطلوب سامانه اطلاعات حسابداري ، لازم به يادآوري است که منظور از اصطلاح مطلوب در عنوان بالاهمان سامانه اي است که نيازهاي اطلاعاتي مد يريت را براي تصميم گيري هاي مالي را تامين مي کند.

قلمرو مکاني شهرداري هاي استان اردبيل مي باشد.

قلمرو زماني پژوهش: به طورصرف يك سال مالي1385مي باشد.

از آنجايي كه سامانه حسابداري براي شهرداري ها بايستي به شيوه‌اي طرح ريزي شود تا هر زمان كه مديران و افراد ذينفع و يا قانون مقرر مي دارد بتوان نسبت به تهيه و تسليم صورتهاي مالي اقدام نمود. به موجب قانون سال مالي در شهرداري ها از اول فروردين ماه آغازو در پايان اسفند خاتمه مي يابد ولي دوره عمل بودجه هر سال تا 15 ارديبهشت ماه سال بعد خواهد بود و تعهداتي كه تا آخر اسفند هر سال به تعهددرآمده باشدتا خاتمه دوره عمل بودجه از محل اعتبارات مربوطه قابل پرداخت است به همين خاطر يك سال مالي رابراي تطبيق با بودجه همان سال گزينه شده است.

 

1ـ9ـ‌ متغيرهاي پژوهش :

در اين پژوهش متغيرهاي استفاده شده براي ارزيابي عملکردسامانه هاي گزارشگري مالي باتوجه به فرضيه 1-كنترل بودجه به عنوان متغيرمستقل وکنترل هزينه ها به عنوان متغير وابسته درفرضيه2-حسابداري دولتي به عنوان متغيرمستقل وگزارشگري مالي به عنوان متغيروابسته ودرفرضيه 3- خزانه داري مورداستفاده شهرداري ها به عنوان متغيرمستقل وسامانه دريافت و پرداخت به عنوان متغيروابسته درنظرگرفته شده است.

1-10-محدويت هاي پژوهش :

در اين پژوهش به علت اينکه در سطح شهرداري هاي استان اولين بار صورت مي گرفت به همين خاطر محدوديت ـ هايي از جمله :

1- عدم همکاري لازم کارکنان قسمت مالي با پژوهشگر

2- عدم تقسيم مناسب وظايف در قسمت مالي که ناشي از سليقه اي انتخاب شدن کارکنان مالي از راه شوراهاي شهرها که بعضي از کارکنان با اصول اوليه حسابداري آشنايي کافي نداشتند که باعث مي شد که پژوهشگر در پخش پرسشنامه وسواس نشان دهد.

1ـ 11 ـ تعريف واژگان واصطلاحات كليدي :

نظام گزارشگري مالي :

اين اصطلاح به کليه سامانه هايي که براي ثبت و نگهداري فعاليتهاي مالي و کنترل بودجه‌اي مورد استفاده قرار مي گيرد و مجموعه گزارشهاي مالي که از اين سامانه هااستخراج مي شود اطلاق مي گردد .(كميته تدوين استانداردهاي حسابداري ،1384،ص285)

بودجه :

‌عبارت است از يک برنامه جامع مالي که در آن کليه خدمات و فعاليتها و اقداماتي که بايد در طي سال مالي انجام شود ، همراه با برآورد مبلغ و ميزان مخارج و درآمدهاي لازم براي تامين هزينه انجام آنها که پس از تصويب قابل اجراست .(مهدوي،غلامحسين،1384،ص،48)

تامين اعتبار :

عبارت است از اختصاص دادن تمام يا قسمتي از اعتبارمصوب براي هزينه معين ( اقوامي ، داود ، باباجاني،چعفر، 1380 ، ص196)

کنترل بودجه :‌

به مجموعه‌اي از روشها شامل ثبت و نگهداري حسابها و گزارشهاي بودجه‌اي اطلاق مي شود که در اجراي قوانين و مقررات براي کنترل بودجه مصوب صورت مي گيرد تا اطمينان حاصل شود که هر وجهي در محل خود به مصرف برسد و هيچ هزينه‌اي از اعتبار مصوب تخصيص يافته تجاوز ننمايد .(بيات،اكبري،1382،ص28)

حسابداري دولتي :

ارائه مطلوب همراه با افشا کامل وضعيت مالي و نتايج عمليات مالي حسابهاي مستقل و گروه حسابهاي واحد دولتي را طبق اصول پذيرفته شده حسابداري تعيين و نمايش رعايت پيش بيني هاي قانوني و قراردادهاي مالي مربوط را امکان پذير مي سازد .

(اقوامي،داود،باباجاني،جعفر،1380 ،ص 34)

 

حساب مستقل :

حساب مستقل بعنوان واحد حسابداري و مالي شامل مجموعه‌اي از حسابها براي ثبت وجوه نقد و ساير منابع مالي ، همراه با کليه بدهي هاي مربوط و حقوق باقيمانده و جزئيات تغييرات در آنها به منظور انجام فعاليتهاي خاص يا تحصيل اهداف معين بر طبق مقررات و محدوديت هاي خاص پيشنهادي تعريف مي شود .(مهدوي ،غلامحسين،1384، ص 150 )

خزانه داري :

مديريت جامع فرآيندهاي نقدي و آناليز عملکرد سازماني ، به سخن ديگر برنامه ريزي و کنترل عمليات دريافت و پرداخت وجوه نقد ، چک و سفته در سازمان مي باشد .( مهدوي، غلامحسين، 1384، ص 158)

قابليت لازم : منظور ارزيابي سامانه خزانه داري است چون حساب درآمدهاي شهرداري كه همان سامانه خزانه داري است پس با گزارشگري مالي ارتباط دارد .(بهرامي، پورنگ ، 1380 ، ص 65)

واژه مطلوب : واژه مطلوب مورد استفاده در فرضيه ها اين است كه به مسئولين و شهرداران در تفسير صورتهاي مالي اين امكان را مي دهد تا بتوانند مقايسه‌اي بين رويدادهاي مالي كه اثر سوء دارند و همچنين رويدادهايي كه اثر مثبت بر صورتهاي مالي دارند را با هم مقايسه و مورد تجزيه و تحليل قرار دهند تا گزينه مطلوب را انتخاب كنند . (بهرامي، پورنگ ، 1380 ، ص 65)

 

1-12- ساختار پژوهش :

اين پژوهش شامل پنج فصل به شرح زير است :

فصل اول : کليات پژوهش که شامل ديباچه،بيان مسئله،اهميت و ضرورت پژوهش ،هدف پژوهش ، ضرورت پژوهشو روش گرد آوري اطلاعات و روش آماري ، قلمرو پژوهش ، محدويت پژوهش و تعريف واژگان مي باشد.

فصل دوم : شامل سه گفتار که عبارتند از :

گفتار اول : مفاهيم حسابداري و گزارشگري مالي و دولتي

گفتار دوم : شهرداري ها و گزارشگري مالي شهرذاري ها

گفتار سوم : پيشينه پژوهش

فصل سوم : شامل روش شناسي پژوهش و جامعه آماري و ساختار پرشس نامه مي باشد .

فصل چهارم : شامل اطلاعات جمعيت شناسي و آزمون مربوط به فرضيه ها مي باشد .

فصل پنجم : شامل نتيجه گيري وپيشنهادها پژوهش مي باشد و در پايان پيوست ها و نگاره ها آمده است.

 

 

 

 

 

 

 

فصل دوم :

چار چوب نظري و پيشينه پژوهش

گفتار اول : مفاهيم حسابداري و گزارشگري مالي و دولتي

2ـ1ـ1ـ ديباچه

افزايش رقابت و پيشرفت­هاي فن­آوري تحولات زيادي را در عرصة فعاليت­هاي اقتصادي ايجاد نموده است. شركت­ها براي بقاء و رقابت با يكديگر و حفظ سهم بازار و توسعه فعاليت‌هاي خود بايدروش­هاي سازماندهي و مديريت، روش كار و توليد محصولات و يا ارائه خدمات، مديريت ريسك و رابطه با ديگر سازمانها (رقبا ـ همكاران تجاري ـ تهيه‌كنندگان مواد اوليه) را تغيير دهند. شركت­هايي در رقابت موفق هستند كه بتوانند به مشتريان خود (داخل و خارج سازمان) توجه بيشتري داشته باشند و همچنين از ويژگي­ تصميم­گيرهاي غيرمتمركز برخوردار بوده و زمان و هزينه اجراي فعاليت­هاي كليدي خود را كاهش دهند.

امروزه شركت­هاي موفق اقتصادي براي پاسخگويي سريع به تغييرات تجاري، سامانه هاي اطلاعاتي و اطلاعات مورد نياز مديريت را به نحوي تغيير داده‌اند تا بتوانند با تعريف مناسب از مزيت­هاي نسبي سازمان، قدرت پاسخگويي سريع به نيازهاي مشتريان و همچنين كاهش هزينه­هاي توليد و افزايش سهم بازار را با حفظ كميت محصول در سرلوحه فعاليتهاي خود قرار دهند. از اين رو ،در ارزيابي معيارهاي اندازه­گيري عملكرد و گزارش­هاي مالي و غيرمالي تغييرات چشمگيري در سازمان بوجود آمده است.

درواقع ، امروزه گزارشگري بايد با تغيير نيازهاي استفاده‌كنندگان حركت نمايد، و در غير اين صورت کارآمدي و اثر بخشي را ازدست مي­دهد. بدون شك اين موضوع زماني از اهميت بسزايي برخوردار مي‌شود كه بقاء حرفه حسابداري را در گرو پذيرش تغييرات اصولي در راستاي تغييرات انجام شده در بنگاه­ه‌هاي اقتصادي و فضاي تجارت جهاني بدانيم(كزازي، 1382،ص 25)

رشد فزاينده فعاليتهاي اقتصادي در دنياي امروز بخصوص براي سازمان‌هايي كه در دنياي پرشتاب رقابت حضوري فعال دارند، موجب بروز مسائل پيچيده مالي گرديده است. براي پاسخگويي به اين مسئله و ارائه راه‌حل­ها و تصميم­گيريهاي صحيح ضرورت گزارش‌هاي مالي بهنگام و جامع از جمله نگراني‌هاي مديران اجرايي بنگاه هاي اقتصادي شده است.

امروزه، نظامهاي اطلاع‌ رساني سبب هموار شدن ارتباطات و توانايي تجزيه و تحليل اقتصادي و مديريت در سطح جهان براي شركت‌ها شده است. بنابراين، مهيا ساختن اطلاعات صحيح براي تمام سطوح سازمان، از اهم دل‌مشغولي‌هاي مديريت سازمانهاي امروز و فردا است. امروزه مشتريان به آساني و با شتاب مي‌توانند از قيمتها و كيفيت فرآورده ها در بازار آگاه شوند. اين امر حلقه رقابت را تنگتر ساخته و سازمان‌ها را وادار کرده به نظام اطلاع‌رساني و گزارشگري مالي توجهي ويژه معطوف دارند. فن‌آوري اطلاعات، سازمان را بصورت شبكه­اي از تيم‌هاي كاري درآورده است كه براي انجام كارهاي ويژه­اي، چهره به چهره و يا به گونه الكترونيكي گرد هم مي‌آيند تا بصورت مشترك اهداف سازمان را محقق سازند.

در اين ميان شاخص هاي اقتصادي از جايگاه ويژه برخوردارند و همانطور که مديران و سياستگذاران اقتصادي در سطح ملي روند تحولات متغيرهاي کلان راهبردي و سياستهاي اتحاذ شده را مورد ارزيابي قرار مي دهند، مديران سطح محلي نيز بايد روند تحولات اين متغيرها و اثرات سياست هاي کلان بر جامعه را بررسي نمايند تا ارزيابي دقيقي از برآيندهاي سياست هاي ملي و سياست هاي محلي بر شهر و اقتصاد شهر داشته باشند.(سازمان شهرداريهاي کشور،1383، ص80 )

امروزه از اطلاعات بعنوان عامل اصلي كسب قدرت ياد مي­شود، و سازماني را در عرصه اقتصادي موفق قلمداد مي­كنند كه بتواند تسلط واقعي بر اطلاعات داشته و از آنها بعنوان دستمايه اتخاذ راهبردي اصولي براي تصميم­گيري صحيح بهره گيرد. اين روند كه از دهه 1950 شروع شده هم اكنون جلوه و شتاب ديگري بخود گرفته است به طوري كه تمامي ابعاد سازمان در گستره كاربرد نظام‌هاي اطلاعات و گزارشگري از اهميت ويژه برخوردار شده است. (کزازي، 1382، ص 29)

2-1-2)تعريف حسابداري و حسابداري دولتي

الف )تعريف حسابداري

حسابداري از لحاظ عملکرد و و کارکردي که دارد،از زواياي گوناگون و متفاوت به شرح زير بررسي مي شود:

1ـ حسابداري يک فعاليت خدماتي است ،زيرا از راه فراهم کرددن اطلاعات مالي به منظور تصميم گيري و قضاوت در باره چگونگي ايجاد،توسعه و مصرف منابع در واحدهاي اقتصادي ،به اشخاص ذيحق ،ذينفع و ذيعلاقه خدمت مي کند.(عالي ور، 1382 ، ص 36 )

2ـ حسابداري هنر تفسير ،اندازه گيري و انتفال نتايج فعاليت ها ،عمليات و ديگر رويدادهاي اقتصادي است.(نبوي ، 1341 ،ص 11)

3ـ حسابداري زبان تجاري است.اصطلاحاتي نظير دارايي ،بدهي،سود خالص،گردش وجوه نقدوسود هر سهم نمونه هايي از واژگان فني حسابداري است که در دنياي تجاري امروز به نحوي گسترده به کار بسمت مي شود.(هندرکسن ، 1382 ، ص 109)

4ـ حسابداري ابزارحسابخواهي و پاسخگويي مي باشد و حسابداري بهترين مکانيسم شناخته شده اي است که امکان حسابخواهي و پاسخگويي را توسط مديريت واحداهاي اقتصادي،به ويژه سازمانهايي که در آنها مديريت از مالکيت جداست ،فراهم مي آورد.(هندرکسن ، 1382 ، ص 109)

5ـ حسابداري را مي توان يک دانش توصيفي،تحليلي ناميد.زيراآثارمالي انبوه،معاملات،فعاليت ها وعملياتي را که توصيف کننده رخداداهاي اقتصادي است،شناسايي مي کند وپس اين آثار را از راه اندازه گيري،طبقه بندي وتلخيص،به اطلاعات نسبتا محدود اما با اهميت و مرتبط با يکديگر تحليل مي دهد به گونه اي که اين اطلاعات به نحوي صحيح در هم آميخته و گزارش شوند،گوياي اوضاع مالي ونتايج عملکرد واحدهاي اقتصادي خواهد بود.(نوروش ،1380 ، ص35 )

6ـ حسابداري را مي توان يک سامانه اطلاعاتي ناميد که واحد اقتصادي رخدادهاي مالي به عنوان داداه يا ورودي مي پذيرد،پردازش مي کندو نهايتا به شکل گزارش هاي مختلف که خروجي يا ستانده اين سامانه محسوب مي شوند،ارائه مي نمايند(عالي ور،1381،ص 4)