مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

ايمني در جوشكاري

 

فهرست

 

- قبل از مطالعه در مورد اين شغل چه چيزهايي بايد بدانيم ؟

- به طور مشخص يك جوشكار چه كاري را انجام مي دهد ؟

- چه خطرات ايمني و بهداشتي يك فرد جوشكار را تهديد مي كند ؟

- آيا جوشكاري در دراز مدت اثرات سوئي بر روي سلامتي جوشكار دارد ؟

- چه اقدامات پيشگيرانه اي مي توان انجام داد ؟

- روش هاي كار ايمن كه در حين عمليات جوشكاري بايد مد نظر قرار گيرند شامل چه مواردي است ؟

- چگونه مي توان اطلاعات بيشتري كسب نمود ؟

 

 

ë قبل از مطالعه در مورد اين شغل چه چيزهايي بايد بدانيم ؟

در اين مقاله وظايف و كارهاي عمومي يك جوشكار به طور خلاصه شرح داده شده است . جوشكار ها در گستره وسيعي از محيط هاي كاري مي توانند كار انجام دهند .
از آنجايي كه هر محيط كاري مسائل منحصر به فرد خاص خود را دارد ، نمي توان همه خطراتي را كه ممكن است يك جوشكار با آن مواجه شود ،‌ پيش بيني نمود ، از اينرو ، اين مقاله به كارها و وظايف اصلي كه جوشكاران به طور عمومي انجام مي دهند ، مي پردازد .

 

ëبه طور مشخص يك جوشكار چه كاري را انجام مي دهد ؟

يك جوشكار از تجهيزات و وسايل خاصي براي اتصال يا «جوش» فلزات به يكديگر استفاده مي كند . همچنين مواد و قطعات فلزي را برش و شكل مي دهد . انواع جوشكاري عبارتست از :

- جوشكاري قوس الكتريكي با الكترود تنگستني

- جوشكاري قوس الكتريكي با الكترود مصرف شونده

- جوشكاري قوس الكتريكي با هسته از جنس مواد گداز آور

- جوشكاري با قوس پلاسما

- جوشكاري قوس الكتريكي با الكترود دستي

- جوشكاري مقاومتي

- جوشكاري زير پودري

در بسياري از حالات فلزات لحيم و پرداخت مي شوند . وسايل برش با شعله و انواع مختلف ماشين آلات شكل دهي به فلزات (‌ مثل برش – صاف كردن و خم كردن ) نيز ممكن است مورد استفاده قرار گيرند .

جوشكاران بايستي بدانند كه چگونه فلز را براي جوشكاري يا برش آماده كنند، كدام روش جوشكاري را به كار برند، چگونه از وسايل خود به طور ايمن استفاده كنند، چگونه از دستورالعمل كار پيروي كنند و چه روشي را براي كنترل كيفيت بكار بندند.

جوشكاران مي توانند در محل هايي كه سازه هاي فلزي، بويلر، ماشين آلات سنگين،

هواپيما و كشتي ساخته مي شود كار كنند. همچنين اين افراد در بسياري از بخش هاي صنعتي نظير خودروسازي – صنايع نفت و گاز – توليدات صنعتي – جنگلباني – معادن – ساختمان و غيره مشغول بكار شوند.

 

ë چه خطرات ايمني و بهداشتي يك فرد جوشكار را تهديد مي كند؟

اصولاً خطرات در يكي از شش گروه زير طبقه بندي مي شوند.

الف – بيولوژيكي

به دليل اينكه خطرات بيولوژيكي به محيط كار مربوط مي شود معمولاً جوشكاران را تهديد نمي كند؟

ب - شيميايي

هنگام جوشكاري فيوم هايي توليد مي شود كه مخلوطي از تركيبات اكسيدهاي فلزي – سيليكات ها و فلوروئيدها مي باشد. فيوم هنگامي توليد مي شود كه يك فلز تا بالاي نقطه جوش خود گرم شود و سپس بخارات آن به شكل ذرات خيلي ريز جامد تبديل گردد.
فيوم هاي جوشكاري معمولاً حاوي اكسيدهاي مواد جوشكاري شده و الكترودهاي مورد استفاده مي باشد. اگر فلز پوشش يا رنگ داشته باشد اين مواد در اثر گرما تجزيه شده و به بخشي از فيوم تبديل مي گردد. هنگامي كه در نزديكي اين فيوم ها كار انجام مي شود بايستي ملاحظات خاصي در نظر گرفته شود. جوشكاران اغلب با مواد زير و در اطراف آنها كار مي كنند.

- مايعات قابل اشتعال و قابل احتراق

- گازهاي متراكم (تحت فشار)

ج – ارگونومي

بسياري از آسيب ها و جراحات جوشكاران در نتيجه كشيدگي، دررفتگي ، و يا تغيير شكل عضلات آنها مي باشد. جوشكاران اغلب مجبورند كه:

- وسايل و مواد سنگين را بردارند يا حركت دهند.

- به مدت طولاني در موقعيت نامناسب كار كنند.

- ابزار سنگين جوشكاري را به مدت طولاني در دست نگهدارند.

- حركت هاي تكراري انجام دهند.

د – فيزيكي

جوشكاران در معرض آسيب هاي زير مي باشند:

- سرو صدا زياد

- سرما يا گرماي شديد

قوس و شعله جوشكاري باعث ايجاد و انتشار نورهاي شديد مرئي و اشعه هاي ماوراء بنفش و مادون قرمز مي شود. اشعه هاي گاما يا ايكس نيز توسط دستگاههاي تست و بازرسي و يا ماشين هاي جوشكاري مي تواند ايجاد شود.

هـ - ايمني

جوشكاران اغلب مجبورند كه:

- در ارتفاعات كار كنند.

- در فضاهاي محصور كار كنند.

- در اثر كار ممكن است دچار شوك الكتريكي يا برق گرفتگي شوند.

ديگر خطرات موجود عبارتند از:

- پرتاب ذرات كه ممكن است وارد چشم يا پوست آنها شود.

- بريدگي و زخم حاصل از لبه هاي تيز فلزات

- سوختگي در اثر تماس با سطوح داغ، شعله و جرقه

- آتش سوزي در اثر جرقه، شعله يا فلزات داغ (اين حالت ها زماني رخ مي دهد كه در هواي محيط، اكسيژن زياد مي شود و بنابراين آتش سوزي راحت تر اتفاق مي افتد) همچنين آتش سوزي ممكن است در اثر نقص عملكرد وسايل باشد. دقت داشته باشيد كه لباسهايي كه آغشته به روغن يا گريس باشند راحت تر مي سوزند. آستين يا شلواري كه تا خورده و بالا زده شده باشد مي تواند جرقه ها را جذب كند و خطر آتش سوزي را افزايش دهد.

و – رواني

تقاضا براي كار و احتمال بيكاري نيز باعث بروز استرس مي شود. بعلاوه برخي جوشكاران ممكن است مجبور باشند كه در شيفت هاي بيشتر و يا ساعات طولاني تري در يك روز كار كنند كه اين امر بر روي سلامتي آنها اثر منفي دارد.

 

ëآيا جوشكاري در درازمدت اثرات سوئي بر روي سلامتي جوشكار دارد؟

- عفونت ناحيه تنفسي در جوشكاران بيشتر از سايرين ديده شده است. به نظر مي رسد كه تحريكات شيميايي حاصل از تماس با فيوم ها عامل بروز عفونت در اين ناحيه باشد.

- امراض و بيماريهاي ريوي كه در اثر تنفس ذرات معدني يا فلزي ايجاد مي گردند.

- برخي سرطان ها (مثل كبد – بيني – سينوس ها – معده و شش) سازمان بين المللي تحقيقات سرطان (IARC) فيوم هاي جوشكاري را جزء عوامل سرطان زا قرارداده است.

- احتمال از دست دادن شنوايي

- تماس با اشعه ماوراء بنفش موجب بروز بيماريهاي مزمن و آسيب چشم ها و پوست مي گردد.

- آسيب سيستم عصبي در اثر تماس با فيوم هاي سرب – منگنز و آلومينيوم.

- بيماريهاي تنفسي ناشي از غلظت بالاي دي اكسيد كربن و ميزان كم اكسيژن (خصوصاً در مناطق داراي تهويه ضعيف)

- مسموميت مزمن هنگامي كه مواد خاصي در فيوم باشد مثل روي يا كادميوم،
بي فنيل هاي پلي كلرينه (ناشي از تجزيه روغن هاي ضد خوردگي) يا مواد حاصل از تجزيه رنگ ها .

(منبع: راهنماي مشاغل – جوشكاري – دايره المعارف ايمني و بهداشت - چاپ چهارم 1998 صفحات 103،34 - 103،33)

 

ë چه اقدامات پيشگيرانه اي را مي توان انجام داد؟

- نصب سيستم تهويه موثر هر جا كه امكان پذير باشد.

- استفاده دائم از وسايل حفاظت فردي، جوشكاران بايستي از عينكي كه آنها را در مقابل اشعه ماوراء بنفش مصون مي دارد استفاده كنند. همچنين بايد گوشي داشته باشند. اگر تهويه موضعي مؤثر يا نصب آن عملي نباشد، بايستي از وسايل مقتضي استفاده نمود. پيش بند و دستكش هاي چرمي نسوز نيز به حفاظت دست ها و
لباس ها كمك مي كند.

- اطمينان از اينكه مواد قابل احتراق و اشتعال دور از محل كار انبار شده اند.

- داربست ها و نردبانها را بايد قبل از استفاده بازديد و بازرسي نمود. كارگران بايد نحوه جلوگيري از سقوط وسايل و استفاده صحيح آنها را فرا گيرند.

- آموزش روشهاي بالا رفتن ايمن

- اگر لازم است كاري در موقعيت نامناسب از نظر ارگونوميكي انجام شود (بطور مثال دست فرد بالاي سطح شانه ها قرار گيرد) بايد زمان استراحت كافي به كارگر داده شود.

 

ë روش هاي كاري ايمني كه در حين عمليات جوشكاري بايد مدنظر قرار گيرند شامل چه مواردي است؟

جوشكاران لازم است موارد زير را بدانند:

- اطلاعات عمومي در مورد جوشكاري

- روش هاي صحيح انتخاب، استفاده و نگهداري وسايل حفاظت فردي

- روش هاي ورود به فضاهاي محصور

- روش هاي حفاظت از سقوط

- چگونگي كار كردن ايمن و استفاده مناسب از مايعات قابل اشتعال و احتراق

- چگونگي استفاده ايمن از گازهاي متراكم و تحت فشار

- چگونگي استفاده از تجهيزات انتقال نيرو

- استفاده ايمن و مناسب از نردبانها ، سكوها و داربست ها

- روش هاي حمل دستي مواد

همه كارگران بايستي كارهاي زير را انجام دهند :

- پيروي از WHMIS [1]MSDS, [2]

- گزارش خطرات

- روش هاي حفظ نظم و ترتيب محل كار

 

ë چگونه و از چه منابعي مي توان اطلاعات بيشتري كسب نمود ؟

به علت اينكه در گستره وسيعي از محل هاي كار جوشكاري انجام مي شود و مواد زيادي توسط جوشكاران مورد استفاده قرار مي گيرد نمي توان همه موقعيت ها و موارد را در اين مقاله بررسي نمود .

توجه : اگر در مورد سلامتي سوالي داريد از پزشك خود بپرسيد .

اگر در مورد كارگاه خود سوالي داريد مي توانيد از مراكز زير بپرسيد .

- كميته حفاظت فني و بهداشت

- سنديكا يا اتحاديه

- واحد ايمني

- سرپرست يا مدير

- چك و كنترل در آزمايشگاه محل كار

- بخش دولتي مسئول بهداشت و ايمني

 

1- MSDS: Material Safety Data sheet

2- WHMIS: Workplace Hazardous Material Information system