مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

مقدمه:

 

 

تعريف و ريشه لغوي

وارد کردن آب به داخل يک سازه زمين شناسي را بوسيلهمتدها و تاسيسات مختلف ، تغذيه مصنوعي گويند ومعادل لاتين آن Artificial Recharge مي باشد.

 

قنات چگونه بوجود آمد ؟

به دنبال رگه هاي حيات

شايد اولين گام مردمان زحمتکش قديمي ، فقط جستجو براي يافتن آب در زير زمين بود ، و وقتي مقني ها در اعماق چاه بدنبال رگه هاي آب حرکت کردند اولين قدم را در راه ابداع قنات برداشتند .

آنها آنقدر بدنبال رگه آب در چاه حفاري کردند و پيش رفتند ، تا ديگر هم نفس کشدن مشکل شد و هم تخليه مواد حفاري سخت تر گرديد . در اين نقطه بود که يک چاه رو به بالا حفاري کردند و خود را به روي زمين رساندند .

هم راه تنفس باز شد و هم راه آساني براي تخليه مواد و آوار هاي کنده شده .

بله اينگونه قنوات ابداع شدند و ساليان درازي به بشر خدمت کردند .

 

 

 

هدفهاي تغذيه مصنوعي

تغذيه مصنوعي مي تواند با توجه به هدفهاي زير بکاررود:

1- تغييردادن کيفيت آب (هم درجه حرارت آن را تنظيم کرد و همچنين پالايشباکتري ها صورت مي گيرد.

2- اضافه کردن و ثابت نگه داشتنآبزيرزميني به عنوان منبع اقتصادي
3- به منظور تنظيم و يکنواخت کردن آب سطحي
4- براي جلوگيري از نفوذ آبهاي شور به آبهاي شيرين
5- براي کاهش دادن وجلوگيري از نشست زمين در اثر برداشت زياد آب زيرزميني
6- براي انبارش آبزيرزميني جهت استفاده در محل و صادرکردن آن به مناطق ديگر از طريق آب سطحي
7- استخراج انرژي براثر آب گرم
8- توزيع زيرزميني آب در يک منطقه برايچاههاي حفاري شده
بنابراين در شرايط مختلف ، پروژه هاي تغذيه مصنوعي نه تنها بهعنوان مکانيزم حفاظت از آبهاي زيرزميني را تدارک مي بيند، بلکه بعنوان کمک براي حلمساله وجلوگيري از افت آبهاي زيرزميني در سفره ها در اثر استخراج بيش از حد عمل ميکند.

 

شرايط کلي استفاده از تغذيه مصنوعي

بر حسب نوع نيازها ، ويژگيهاي جغرافيايي و نحوهاستقرار تاسيسات تغذيه و نوع آن طرحهاي تغذيه مصنوعي و طرز کار آنها ، بي اندازهمتغير است.
با توجه به اينکه هر سيستم و طرح تغذيه مصنوعي از يک سيستم آبدار ،يک منبع تغذيه و بالاخره تاسيسات مربوطه تشکيل مي شود. به خوبي مي توان حدس زد کهابعاد اين طرحها تا چه اندازه مي توانند متغير باشند که اين تغييرات مي توانند هماز نظر زماني و هم از نظر مکاني قابل اندازه گيري باشند.

 

شرايط هيدرولوژيکي و منبع تغذيه

رژيم آبهاي سطحي موجود در منطقه و اختلافبين رژيم منبع تغذيه و رژيم مورد تقاضا ، عامل مهمي است که بايد در رابطه با ظرفيتتنظيم کنندگي مخزن طبيعي و شرايط انتقال آب بين نقاط تغذيه و برداشت در نظر گرفت.
- تيرگي آب: پيش از در نظر گرفتن موارد ذکر شده، بايد توجه داشت که آبحاوي مقدار بسيار کمي از مواد معلق مي باشد و اين در موقعي است که بخواهيم از آببدون پالايش قبلي استفاده کنيم.

 

شرايط هيدروژئولوژيکيمخزن آب

وضع سفره ، از نظر آزادبودن تحت فشار بودن که از طريقضريب ذخيرهو پرشدگي در حجم آب قابل تحرکو نيز در نوع تاسيسات تغذيه تاثير خواهد گذاشت. ضخامت بخش غير اشباع قبل از ذخيرهسازي در موردسفرههاي آزاد اين ضخامت به ميزان بهره برداري از سفره بستگي دارد.

 

متدهاي تغذيه مصنوعي

متدهاي مختلفي براي تغذيه مصنوعي آبهاي زيرزمينيارائه گرديده است که متداولترين متدها عبارتند از:
1- متد حوضچه اي
در متدحوضچه اي بوسيله خاکريز کردن مرزهاي حوضچه و يا خاکبرداري از منطقه مورد نظر ،حوضچه اي را درست کرده و آب را در داخل آن بخش مي کنند. که اين آبها نبايد دارايذراتي در اندازه سيلت باشند، زيرا باعث کورشدن فضاهاي خالي قابل نفوذ مي شود.

متد کانالي

عمل بخشي آب در يک کانال طبيعي ، زمان و منطقه تغذيه را در آنافزايش خواهد داد. اين شامل مديريت رودخانه و کانال در قسمت بالا و پايين تاسيساتمي باشد. وجود منبع آب در قسمت بالايي رودخانه مي تواند مقدار جريان رودخانه را درطي زمان ، منظم کرده، بطوريکه مقدار آن از مقدار ظرفيت جذب در قسمتهاي پايينيرودخانه بيشتر نباشد.
متدهاي ديگر تغذيه مصنوعي عبارتند از:
1- متد آبراههو شياربندي
2- متد سيلابي
3- متدآبياري
4- متد گودالي
5- متد چاهتغذيه اي

امروزه استفاده بي رويه از آبهاي زيرزميني ،يکي از بزرگترين مشکلات محسوب مي شود و با توجه به اينکه ميانگين بارندگي در دنيا700mm/year مي باشد در کشور ما اين ميزان240mm/year مي باشد و با توجه به اينکه در شرايط طبيعي فقط جزء کوچکي از آب باران به آب زيرزميني مي‌رسد.و از آنجايي که مخازن زيرزميني، مخازني بدون تبخير مي‌باشند و از آنجا که جريان آبهاي سطحي اغلب هدر مي‌رود، حفاظت آب از طريق افزايش تغذيه مخازن زيرزميني، توسط جريانهاي سطحي يک عمل منطقي است. ودر اين ميان تغذيه مصنوعي يکي از روشهائي است که مي تواند بخشي از آب خارج شده از زير زمين را جايگزين نمايد تغذيه مصنوعي آبهاي زير زميني به 5 روش کاربردي مختلف صورت مي گيرد.اين روشها در جدول زير آمده است.پروژه تغذيه مصنوعي چاههاي آب نيروگاه شهيد مفتح همدان را مي توان ترکيبي از روش غرقاب کردن زمين وچاههاي تغذيه مورد بررسي قرار داد .لازم به ذکر است که با انجام اين پروژه با آبگيري در سال اول بيش از 4متر سطح آب زير زميني منطقه افزايش يافته است.

 

 

 

غرقاب کردن زمين در کرت هاي وسيع	پخش آب
تغذيه از طريق رودخانه
تغذيه از طريق ايجاد نهر
تغذيه از طريق پخش سيلاب
گودالهاي تغذيه.
چاههاي تغذيه.
تشديد تغذيه.
پخش سيلاب روي زمين

 

اثربخشي

اثر بخشي پروژه هاي تغذيه مصنوعي به فاکتورهاي بسياري بستگي دارد ، که مهم ترين آنها : مناسب بودن اراضي محل تغذيه، دانه بندي خاک و صاف و زلال و بدون رسوب بودن آب تغديه اي است . چنانچه هريک از اين فاکتورها زايل شود از اثر بخشي پروژه بشدت کاسته شده و حتي به سمت بي تاثير بودن ميل مي کند .

نمونه مفيد آن که با جمع شدن تمامي شرايط مثبت حاصل شده ، تغذيه هاي گودالي در دشت گرمسار بود ، که دقيقاٌ بيست روز پس از شروع تغذيه ، قنات روستاي اکبر آباد واقع در 4 کيلومتري جنوبشرقي گودالها ، که 40 سال از زمان خشکيدن آن مي گذشت دوباره آبدار شد .

نمونه بي تاثير آن نيز تغذيه مصنوعي حوضچه اي – استخري زرتل سمنان بود ، که در اثر ورود آب سيلابي حاوي رسوبات بسيار ريز مارني ، و کور شدن چشمه هاي نفوذ آبرفت بستر حوضچه ها ، عملاٌ حوضچه ها کاملاٌ غيرقابل نفوذ شد و حتي بعنوان حوضچه محل پرورش ماهي مورد استفاده موردي نگارنده قرار گرفت .

 

تغذيه عمقي

اين روش را شايد بهتر باشد تزريق تلقي کنيم ، زيرا با انجام تمهيداتي آب را تا عمقي پايين مي بريم تا با لايه نفوذناپذير مجاور شده و مستقيماٌ در لايه آبدار تزريق گردد . در اين روش بدليل اينکه آب به جاي نفوذ قائم ، در جهت افقي نفوذ مي کند ، ريسک برخورد آن با لايه هاي نازک رسي بازدارنده به حداقل مي رسد و در اين حالت ميزان نفوذ بمراتب بيش از حالت تغذيه سطحي خواهد بود . بنا به بررسي هايي که در زمان اجراي پروژه ها در سمنان انجام شد ، ميزان نفوذ افقي 16 برابر ميزان نفوذ قائم آب است .

گودالي

در کنار بسياري از جاده هاي سراسري با گودال هاي متعدد شن و ماسه برخورد مي کنيم که سازندگان راهها براي تامين شن و ماسه و مصالح مورد نياز احداث راه ، در اعماق گوناگون و در راس مخروط افکنه دشت ها و مناطق با خاکهاي دانه درشت ، ايجاد نموده و پس از خاتمه پروژه ، آنها را به حال خود رها نموده اند .

از اين نمونه گودال ها که بعضاٌ بدليل رها شدن ، به محل تخليه زباله هاي شهري و روستايي تبديل شده بود ، در حاشيه جاده گرمسار- سمنان بوفور ديده مي شدند .

در شمال کمربندي شهرسمنان نيز يک گودال بسيار بزرگ که متعلق به محل قرضه مصالح مورد نياز ساخت جاده کمربندي و ساير راهها بود ، وجود داشت.

استفاده از اين گودالها بعنوان محل تغذيه مصنوعي نيز مزايايي را در پي داشت که به جهت صرفه جويي در هزينه خاکبرداري در حجم بسيار زياد ، و صرف هزينه و زمان از اولويت برخوردار بود و کافي بود تا آب موجود و مازاد را بدرون اين حوضچه ها و گودالها هدايت کنيم .

در دشت گرمسار با انحراف آب کانالهاي آبياري در فصول غير زراعي و انتقال و هدايت آن بداخل اين گودالها ، ميليونها مترمکعب آب را بدرون آبخوان تزريق نموديم ، که ميزان دقيق آمار آن در اداره آب شهرستان گرمسار موجود است .

در شهر سمنان نيز از گودال موجود جهت تغذيه آبخوان استفاده شده است .

چاهي

اگر از چاههاي عميقي که در شرايط عادي براي بهره برداري از آب زيرزميني مورد استفاده قرار مي گيرد ، در فصول غير زراعي و خاموش بودن چاهها ، بنحو معکوس بهره برداري کنيم ، در واقع تزريق مصنوعي کرده ايم .

فرض کنيد که شما به منبع آب بسيار صاف و زلال سطحي دسترسي داريد که در فصول غير زراعي بدون داشتن حقابه و بيمصرف از محدوده خارج مي شود .

ميتوان با جمع آوري اين آبها در حوضچه هاي آرام بخش ، آب صاف شده را بداخل چاه ريخت .

آب وارده بدرون چاه از طريق درز و شکاف لوله ها بدرون درز و شکاف آبرفت راه يافته و راه خود را به سمت مخزن آب زيرزميني باز خواهد نمود . اين حرکت موجب باز شدن درز و شکافهاي بسته شده لوله ها و افزايش آبدهي چاه در سال بعد نيز خواهد شد .

البته ميتوان با احداث تعدادي حوضچه رسوبگير و تغذيه و حفر چاه در ميان حوضچه هاي تغذيه نيز به همين نتيجه رسيد و در اينصورت نيازي به استفاده از چاه مالکين و بخش خصوصي نميباشد ، که ممکن است از اساس با پروژه موافق نبوده و نسبت به عمل ما نيز نظر خوشي نداشته باشند .

 

سدزيرزميني

سد هاي معمولي را در مقابل جريان سطحي رودخانه ها مي سازند تا آبها را در مخزن خود در پشت سد جمع آوري نموده و به مصرف برسانند . سد زيرزميني در حقيقت عکس سدهاي معمولي است و ارتفاع آن نيز معمولاٌ بالاتر از سطح بستر رودخانه نخواهند بود .

با خاکبرداري بستر رود و پر کردن محل با خاکها و مواد نفوذ ناپذير و ايجاد لايه هاي نفوذ ناپذير در مقابل جريان ، يک مخزن زير زميني ايجاد مي کنند . در بالادست نيز کف بستر رودخانه را برداشته و با سنگها و قلوه سنگها بگونه اي سنگ چيني مي کنند که قسمت عمده اي از جريان ظاهري رودخانه در بستر نفوذ نموده و به اصطلاح غرق شود و آب غرق شده در حقيقت به آبخوان افزوده گردد

تغذيه سطحي

در اين روش با پخش کردن آب در روي سطح زمين و توقف در جريان آن موجب نفوذ آب را بداخل زمين فراهم مي آوريم .

پيتينگ

ساده ترين شيوه استفاده از آب باران ، بلافاصله پس از بارش بر روي زمين ، پيتينگ ميباشد . در اين روش با حفر چاله هايي مانند چاله درخت با عمق کمتر از چاله درخت و در فاصل مشخصي که هر چاله از چاله بعدي حدود 2 متر فاصله پيدا مي کند ، موجب ميشود که آب باران هايي که در زمين هاي حدفاصل چاله ها باريده اند ، قبل از بهم پيوستن و ايجاد جريان رگه هاي آب جاري ، در چاله ها جمع آوري و محبوس شده و چون زمين محل حفر چاله ها ، از نوع خاکهاي دانه درشت و واريزه اي است ، سريعاٌ در زمين نفوذ مي کنند .

از اين نمونه چاله ها که با تراکتور هاي مجهز به ابزار چاله کني حفر ميشود ، در بيابان هاي شمال روستاي قوشه و بر سر راه جاده تويه دروار به وفور حفاري شده است . جهاد سازندگي مبدع اين روش تغذيه بود .

 

کنتورفارو ، خطي ، نواري

اين روشها نيز مبتني بر ممانعت از ايجاد جريان هاي سطحي بوده و در اراضي شيبدار واريزه اي احداث ميشوند . با استفاده از تراکتور هاي مجهز به گاوآهن هاي پنجه غازي و ساير ادوات مناسب ، شيارهاي طولي شبيه شخم ، در روي زمين هاي شيبدار ايجاد مي کنند تا آبهاي جاري در سراشيبي ها در اين شيار ها به تله افتاده و در امتداد شيار جريان يافته و به آرامي در زمين نفوذ کنند . اين شيارها غالباٌ موازي با خطوط ميزان و کنتور لاينها و خطوط تراز توپوگرافي حفر ميشوند و چنانچه اين شيارها ازحالت موازي بودن باخطوط تراز خارج شوند ، بلافاصله در اثر تجميع آب و هجوم آبهاي اطراف تخريب ميشوند . سازمان جهاد سازندگي و کشاورزي مبدع اين روش تغذيه بودند .

 

گردشي

در اراضي کم شيب تر با ايجاد يکسري خاکريزهايي که به ارتفاع مناسبي خاکريزي و متراکم مي شوند زمينه جمع شدن آب در پشت خاکريزها را فراهم مي آورند و چون جريان آب بصورت مداوم برقرار است و تجميع آب موجب تخريب خاکريز ميشود ، در انتهاي آن با ايجاد يک بستر سنگي آب را در جهت عمود بر شيب به پشت خاکريز پاييني هدايت مي کنند . تغذيه مصنوعي زيوان سرخه و مهماندوست دامغان از نمونه هاي اين روش تغذيه بوده که توسط آب منطقه اي در استان سمنان اجرا شده است . نمونه زيوان توسط مشاور ري آب طراحي شده بود .

 

بستري

کاهش شيب بستر رودخانه ها و مسيل ها و در نتيجه کم کردن سرعت جريان ، موجب نفوذ دادن آب از طريق بستر رود ميشود . اگرچه در چنين مواردي با کم شدن سرعت جريان شدن رسوبگذاري سيلابها نير خود مزيد بر علت شده و عامل نفوذناپذيري بستر و مسدود شدن معبر زير پل ها و غيره مي گردد . براي کاهش شيب بستر رودخانه ها از سازه هايي از قبيل سنگريزها و گابيون بنديها و اپي ها استفاده مي شد . اين سازه هاي خشک و خشکه چين موجب طولاني شدن مسير جريان در بستر رود و کاهش شيب طبيعي بستر و نفوذ آب بداخل بستر مي گرديد . جهاد سازندگي مبدع اين روش تغذيه بود .

نمونه هاي اجرا شده در بستر رودخانه زرتل سمنان نيز يکي از نمونه هاي تجربيات نگارنده است .

تورکينست

اصطلاح تورکينست به معني لانه بوقلمون است و از پروژه هاي اجرايي استراليا اقتباس شده است . از اين نمونه در دشت هاي استان سمنان بوفور اجرا شده است .

در حاشيه مسيل ها و رودخانه ها حوضچه هاي منفردي شبيه لانه بوقلمون که بي شباهت به نعل اسب نيست، احداث ميشود ، و آب سيلابي يا آب پايه مازاد رودخانه را بدرون اين حوضچه هدايت مي کنند . ديواره هاي اين حوضچه ها از خاکريز لايه لايه و متراکم است که از طرف دهانه نعل است باز بوده و ارتفاع آن به سطح زمين نزديک ميشود .

از موارد تخريب شده اين حوضچه ها ، تورکينست گل رودبار سمنان است و از تورکينست هاي خوب ، نمونه تورکينست زيوان سرخه را ميتوان نام برد وجهاد سازندگي مبدع اين روش تغذيه بود .

استخري ، حوضچه اي

در اين روش که در اراضي کم شيب بالاي دشتها احداث ميشود ، سيستم شامل آبگير و کامال آنتقال و شيب شکنها و تعدادي حوضچه رسوبگير و چندين حوضچه تغذيه ميباشد که در بالادست دشتها و ابتداي مخروط افکنه ها احداث ميگردد .

آب وارده به سيستم ابتدا به حوضچه هاي رسوبگير که داراي طول زياد و مسيرهاي چرخشي درون حوضچه است وارد شده و پس از طي شدن زمان ماند پيش بيني شده در طراحي ، به سمت قسمت انتهايي حوضچه رفته و از طريق سرريزهاي سنگي يا بتني و يا لوله هاي تخليه کننده از آن خارج ميگردد.

آب صاف و زلال خارج شده از حوضچه هاي رسوبگير بداخل حوضچه هاي تغذيه که داراي اشکال يکنواختي هستند شده و بمرور در زمين نفوذ مي نمودند . ابعاد اين حوضچه ها و بويژه شکل و طول حوضچه آبگير براساس شرايط فيزيکي آب مورد استفاده محاسبه و طراحي مي گردد .

تغذيه مصنوعي دامغان در سطح 10 هکتار و گرمسار در سطح 4 هکتار و شمالشرق سمنان در سطح بيش از 10 هکتار، از نمونه تجربيات نگارنده در تغذيه مصنوعي دشت هاي استان سمنان مي باشد .

درياچه اي

با ايجاد حوضچه هاي بسيار بزرگي در ابتداي مخروط افکنه ، ميتوان آب رودخانه را در فصول غير زراعي و يا سيلابي بدرون اين درياچه ها هدايت نموده و بمرور امکان صاف شدن و نفوذ آن بداخل زمين را فراهم آورد . نمونه هايي از اينگونه پروژه ها در مخروط افکنه رودخانه حبله رود گرمسار و امامزاده عبدالله سمنان احداث و مورد بهره برداري و استقبال شديد اهالي و صاحبان چاهها قرار گرفته است .

سد نعيم آباد شاهرود نيز نمونه ديگري از اين پروژه هاست که در محل تقاطع رودخانه هاي مجن و تاش شاهرود ، بر روي بستر طبيعي و دانه درشت رودخانه احداث شده و هدف از ايجاد آن فراهم نمودن زمينه تغذيه مصنوعي قنات بسيار پر آب و حياتي شهرداري شاهرود ميباشد که يکي از منابع عمده آب شرب شهر است .

 

 

راهها و روش هاي تغذيه مصنوعي

براي تغذيه مصنوعي دشتها و آبخوان راهها و روش هاي متعدد و گوناگوني وجود دارد که کاربرد هر يک بستگي به شرايط خاص منابه آب در دسترس و شرايط مختلف اراضي محل تغذيه دارد .

به نظر من بکار بستن يک روش استاندارد و الگويي براي تغذيه مصنوعي در تمامي دشتها- که روزگاري يکي از واحدهاي وزارت نيرومبلغ آن بود - ، بر پايه درست ومنطق استواري بنا نشده است .

هر دشت ويژگيهاي فيزيکي و شيميايي خاص خود را دارد و هر منبع آبي نيز داراي همين شرايط است و لذا بايستي متخصصين امر با توجه به شرايط خاص محلي ، نسبت به انتخاب روش تغذيه اقدام نمايند .

وجود اراضي مناسب تغذيه

اراضي واقع در ابتداي مخروط افکنه ها ، بدليل نحوه رسوبگذاري آن در طول ساليان دراز تشکيل بادبزنه هاي آبرفتي ، مناسب ترين اراضي هستند و از آنجا که بدليل دانه درشت بودن و سنگلاخي بودن اين اراضي ، قابليت زراعي آن نيز پايين است ، لذا امکان استفاده از اين اراضي ميسر است . دانه بندي خاکهاي اين اراضي دانه درشت گردشده اند.

همين دانه درشتي آبرفت و نبود لايه هاي ريزدانه و بازدارنده رسي در بينابين لايه هاي آبرفت ، موجب افزايش شانس نفوذ آب به داخل آبخوان ميگردد .

اراضي واقع در دامنه کوهها نيز که از واريزه هاي دامنه کوهها تشکيل شده اند نيز براي تغذيه شرايط مناسبي را دارند ، دانه بندي خاک اين اراضي دانه درشت تيز گوشه اند .

منبع آب سطحي

منابع آب سطحي عبارت از آب رودخانه ها ، خشکرود ها ، آبهاي سيلابي ، کانالها و انهار طبيعي و کشاورزي هستند که ميتوان در فصول غير زراعي و زراعي از آب مازاد اين منابع براي تغذيه مصنوعي استفاده نمود .

منبع آب زيرزميني

منابع آب زيرزميني ، آبهاي خروجي از چشمه ها ، قنوات و چاههاي عميق و نيمه عميق است ، که ممکن است از يک ناحيه بنا به دلايلي پمپاژ کرده و پس از انتقال به منطقه ديگر به مصرف تغذيه مصنوعي آن دشت برسانيم .

اراضي مناسب

با شناسايي اراضي مناسب تغذيه ، بايد بدانيم که آبهاي تغذيه شده به چه مصرفي خواهد رسيد ، آيا موجب پر آب شدن چاهها و قنوات گرديده و يا باعث زهدار شده اراضي و يا تخريب ساختمانها مي شود ؟ اطمينان از مناسب بودن موقعيت و شرايط توپوگرافي و فيزيکوشيميايي اراضي محل تغذيه از اهميت ويژه اي برخوردار است .

 

 

 

جانمائي تغذيه

براي جانمايي تغذيه چند شرط بعنوان شروط لازم بايد مورد توجه قرار گيرد :

وجود دشت نيازمند به تغذيه

بدون وجود يک بيمار چگونه ميتوان درمان را شروع نمود ؟ مگر بر روي مدل هاي عروسکي و انهم فقط بدرد آموزش ميخورد ، پس از آموزش بايد آموخته هاي خود را بر روي مدل هاي واقعي به مرحله عمل درآوريم و در اينجا به بيمار واقعي نياز خواهيم داشت . پس ضروري است دشت هاي مختلف را قبلاٌ شناسايي کرده و دشتهاي نيازمند به تغذيه را شناخته باشيم و تمام توجه خود را به آن دشتها معطوف کنيم .

 

وجود آب مازاد و قابل تغذيه

داروي واقعي بيمار مورد نظر ما آب است و ما براي درمان به چنين دارويي نياز داريم ، بنابراين بايد منابع آبهاي سطحي منطقه را شناسايي کنيم و منابع آبي مازاد را بشناسيم و پس از يافتن منابع آبي که مازاد بر نياز روز حقابه بران و صاحبان منافع است ، بايد به شرايط کمي و کيفي آن نيز بپردازيم .

آيا اين منبع آبي کفايت نياز ما را مي کند ؟ از نظر کيفي ، فيزيکي و شيميايي با نيازهاي ما انطباق دارد ؟ وجود يک رودخانه آب شور که دائماٌ جريان دارد نه تنها براي تغذيه مناسب نيست بلکه باعث آلودگي شيميايي آبخوان نيز مي گردد و در صورت توان بايد آنرا از محدوده دشت خارج کنيم . آيا تغذيه اين آب ، مسايل کيفي جديدي را به آبخوان تحميل نخواهد کرد ؟ آبهاي سولفاته سبب تلخي آبخوان ( آبگرم سمنان ) و آبهاي کلروره سبب شوري آبخوان (آب گندم دره ارادان در شرق گرمسار) مي گردند .

آبهاي کربناته ، مناسب ترين آبها براي تغذيه ميباشد . علاوه بر شرايط شيميايي آبها ، دقت در پارامترهاي فيزيکي آب نيز بسيار حايز اهميت است و هرچه آب مورد استفاده صاف تر و زلالتر باشد ، شانس نفوذ آن بداخل آبخوان زيادتر و ريسک آن کمتر است .

 

راهها و روش هاي تغذيه مصنوعي

براي تغذيه مصنوعي دشتها و آبخوان راهها و روش هاي متعدد و گوناگوني وجود دارد که کاربرد هر يک بستگي به شرايط خاص منابه آب در دسترس و شرايط مختلف اراضي محل تغذيه دارد .

به نظر من بکار بستن يک روش استاندارد و الگويي براي تغذيه مصنوعي در تمامي دشتها- که روزگاري يکي از واحدهاي وزارت نيرومبلغ آن بود - ، بر پايه درست ومنطق استواري بنا نشده است .

هر دشت ويژگيهاي فيزيکي و شيميايي خاص خود را دارد و هر منبع آبي نيز داراي همين شرايط است و لذا بايستي متخصصين امر با توجه به شرايط خاص محلي ، نسبت به انتخاب روش تغذيه اقدام نمايند .

روش هاي تغذيه

تغذيه سفره آب زيرزميني به دو روش اساسي ميسر مي شود . روش طبيعي تغذيه بدون هيچگونه دخل و تصرف در طبيعت ، و روش مصنوعي .

تغذيه طبيعي

اين روش تغذيه همان روشي است که طبيعت در طول ساليان درازي به نفوذ آب بداخل زمين و تشکيل سفره هاي آب زيرزميني پرداخته است . هم منابع آبي طبيعي هستند و هم بسترهاي تغذيه کاملاٌ طبيعي هستند .

تغذيه مصنوعي

همچنانکه قبلاٌ ذکر شد در مواردي که تغذيه طبيعي جوابگوي نيازهاي روزاقزون بهره برداران نيست ، جوابگوي مصرف نيست ، مصرف بيش از توليد است و مانند آنکسي است که دخلش بود نوزده و خرج بيست ، بايد با تغذيه مصنوعي به داد آبخوان رسيد .

مانند سرمي که پزشک به بيمارش تزريق مي کند ، چونکه تغذيه طبيعي جوابگوي نيازهاي بدن بيمارش نيست .