مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

فهرست مطالب

عنوان رديف

آشنايي با شركت شتاب كار ....

تاريخچه پروژه SPC در شركت شتاب كار

مراحل انجام كار...

1-3 فصل اول ـ مفاهيم كلي..

2-3 فصل دوم ـ مراحل پياده‌سازي...

3-3 فصل سوم ـ‌ نمودارهاي كنترلي

4-3 فصل چهارم ـ جمع‌بندي ـ نمودار و جدول.

نتايج بدست آمده..

 

مقدمه:

اصل بقاي هرسازماني، ارايه محصولات و خدمات با كيفيت، مطابق با استانداردهاي جهاني و خواست مشتري است. شركت شتاب كار با بينش جهاني شدن در زمينه توليد قطعات خودرو و ايجاد سازماني نمونه، پيشرو و تأثيرگذار دراقتصاد ايران يكي از شركت‌هايي است كه كيفيت، رضايت مشتري و بهبود مستمر، پايه تمامي فرآيندهاي آن مي‌باشد و باتوجه به اينكه اهتمام كليه كاركنان ارايه محصولات و خدمات با كيفيت است، لذا اجراي پروژه SPC در دستور كار واحدهاي توليدي اين شركت قرارگرفته است. دراين راستا شركت شتاب كار كنترل فرآيند آماري (SPC) را درخط استكان تايپت واحد شماره يك خود به صورت آزمايشي اجرا نموده و پس از حصول نتايج موردنظر و با استفاده از تجربيات اكتسابي اين ابزار را به ساير خطوط و واحدهاي توليدي خود تعميم داد.

دراين مقاله سعي گرديده تا ضمن معرفي شركت شتاب كار و بيان تاريخچه اجراي SPC در آن، مراحل اصلي انجام SPC دراين شركت و نتايج حاصله از آن به اختصار بيان گردد. به اميد آنكه اين نوشتارگامي هرچند كوچك درجهت معرفي و اشاعه فرهنگ استفاده از اين ابزار دربين صنايع اين مرز و بوم گردد.

انشاء‌الله

 

1- آشنايي با شركت شتاب كار

شركت شتاب كار با هدف تأمين بخشي از نيازهاي صنعت خودروي كشور و با سرمايه‌گذاري صددرصد شركت طراحي مهندسي و تأمين قطعات خودرو داخلي (ساپكو) تأسيس گرديده است. اين شركت درسال 1362 با عنوان ساپكو 4 فعاليت خود را ادامه داد و در تاريخ 20/5/76 شركت چدن نشكن (سهامي خاص) به ثبت رسيده و از سال 1375 به شكل رسمي به شركت شتاب كار تغييرنام داد.

فعاليت‌هاي شركت توليدي شتاب كار در چهاركارخانه به شرح زير انجام مي‌گيرد:

واحد شماره يك

توليد استكان تايپت، انگشتي(چپ و راست)، پايه انگشتي، ميل فرمان كوتاه پيكان دركارخانه شماره يك واقع درجاده آبعلي، خيابان سازمان آب، خيابان خورشيد صورت مي‌گيرد.

واحد شماره دو

توليد شاتون، پلوس، مونتاژ شاتون و پيستون و پروژه انژكتور و كيت گازسوز دركارخانه شماره دو واقع دركيلومتر 7جاده مخصوص كرج صورت مي‌پذيرد.

واحد شماره سه

توليد محفظه آب جلو سرسيلندر پژو و پيستون روي فنر سوپاپ پژو و پيستون روي فنر سوپاپ پژو دركارخانه شماره سه واقع درشهرستان تاكستان انجام مي‌شود.

واحد شماره چهار

مونتاژ جعبه فرمان پژو در كارخانه شماره 4 واقع دركيلومتر 17 جاده مخصوص كرج صورت مي‌پذيرد.

 

2- تاريخچه پروژه SPC در شركت شتاب كار

اجراي پروژه SPC در راستاي تحقق اهداف زير از اسفندماه 77 در واحد شماره يك آغاز گرديد:

1- كاهش ضايعات و دوباره كاري‌ها

2- كاهش ميزان نوسانات محصولات و خدمات

3- فراهم آوردن فرصت براي تمامي كاركنان جهت مشاركت درامر بهبود مستمر

4- كمك به مديريت و كاركنان درامر اتخاذ تصميمات اقتصادي درباره فرآيند

دراين پروژه خط توليد استكان تايپت بدليل داشتنن بيشترين درصد ضايعات و حجم بالاي توليد بعنوان خط نمونه انتخاب و كار بر روي آن آغاز گرديد تا درصورت مثبت بودن نتايج و تجربيات حاصله به سايرخطوط تسري يابد.

پس از گذشت 4ماه از آغاز پروژه درخط استكان تايپت و دستيابي به نتايج قابل قبول و بكارگيري SPC درساير خطوط توليد مدنظر قرارگرفت. دراين راستا SPC درخطوط توليدي انگشتي چپ و راست با هدف كاهش ضايعات تا حد 8/0 درصد آغاز گرديد.

با بكارگيري تكنيكهاي SPC و ايجاد سيستم‌هاي انگيزشي مناسب در راستاي اهداف SPC ، اين پروژه درساير خطوط نيز به نتيجه مطلوب رسيد.

درحال حاضر نيز باتوجه به تجارب كسب شده درواحد شماره يك، استفاده از ابزار SPC به ساير واحدهاي توليدي توسعه داده شده است.

3- مراحل انجام پروژه SPC درشركت شتاب كار

مراحل اصلي انجام پروژه SPC درشركت شتاب كار به شرح ذيل مي‌باشد:

1- بررسي نياز به انجام SPC در سازمان

2- تشكيل كميته اجرايي

3- انتخاب فرآيندي كه بيشتري ضايعات را داراست (خط استكان تايپت)

4- تهيه زمانبندي اجراي پروژه بمنظور استفاده بهينه از زمان

5- امكان‌سنجي پروژه

6- ايجاد سيستم جمع‌آوري و تحليل اطلاعات (شامل ضايعات و دوباره كاريها)

7- آموزش كليه پرسنل و افراد مرتبط با SPC

8- شناسائي و مستندكردن مراحل انجام كار(رسم OPC و تعيين مشخصه‌هاي كيفي)

9- ثبت تغييرات و تأثيرات تغييرات درفرآيند

10- تدوين دستورالعملهاي لازم در SPC

11- تهيه و تدوين راهنماي استفاده از ابزارهاي هفتگانه جهت دستيابي به راه‌حل بهينه

12- تهيه و بررسي آمار ضايعات

13- تهيه نمودار پاراتو وشناسائي مراحل اساسي منجر به ضايعات

14- شناسائي حدود كنترلي مشخصه‌هاي كيفي و تعيين مشخصه‌هاي بحراني

15- مشخص كردن ابزار انداز‌ه‌گيري و حصول اطمينان از دقت ابزار و مهارت مسئول اندازه‌گيري (تست IC)

16- تهيه نمودارهاي RUN CHART و اعمال حدود USL و LSL

17- تحليل نمودار روند و شناسائي اقدامات اصلاحي

18- انجام اقدامات اصلاحي

19- بررسي اثر بخشي اقدامات اصلاحي انجام شده

20- تهيه نمودارهاي كنترلي مناسب (XBAR R-CHART, P-CHART)

21- تدوين سيستم انگيزشي در راستاي اهداف SPC

22- بهبود مستمر

23- اجراي SPC در ساير خطوط

در ادامه مراحل كلي انجام پروژه SPC بصورت شماتيك نشان داده شده است.

 

3-1- نياز به انجام پروژه SPC در سازمان:

اعتقاد به بهبود كيفيت مستمر دركيفيت و بهره‌وري در راستاي سوددهي سازماني يك امرحياتي است. استانداردهاي ديروز مانند (AQI) كافي نيستند. براي عرضه محصولات در بازارهاي جهاني نياز به كيفيت برتر درسطح جهاني است مصرف‌كنندگان درجستجوي خريد محصولي با كيفيت برتر و قيمت كمتر هستند. هرسازماني بايد كليه پرسنل را متعهد به پيروي از روشهاي مؤثر درانجام فرآيندهاي توليدي و يا ستادي كند تا بهره‌وري وكيفيت درتوليد محصولات رقابتي باشد.

كنترل فرآيند آماري: يك ابزار براي بهبود مستمر كليه فرآيندهاي سازماني است.

3-2- تشكيل كميته اجرائي و مهندسي:

هدف: كميته مهندسي جهت تصميم‌گيريهاي كلان پروژه و تشكيل كميته اجرائي جهت اجراي تصميمات گرفته شده و پيگيري امور SPC

اقدامات انجام شده:

- تشكيل كميته مهندسي

- تشكيل كميته اجرائي

تشكيل جلسات هفتگي كميته اجرائي براي اجراي SPC و تصميم‌گيري درخصوص نحوه ادامه SPC

نتايج بدست آمده:

· بررسي مشكلات و موانع اجرائي و سعي درجهت حل آنها

· تدوين برنامه كاري هفتگي جهت اجرا

· تحليل اطلاعات جمع‌آوري شده

3-3- انتخاب فرآيندي كه بيشترين ضايعات را داراست:

هدف: تعيين يكي از خطوط توليد براي پياده‌سازي SPC و كاهش ضايعات ماشينكاري و اطلاع از چگونگي جريان مواد درايستگاههاي كاري خط انتخاب شده

اقدامات انجام شده:

- تعريف كل پروژه (اهداف و رويه…)

- شناسائي فعاليتهاي لازم براي هرفعاليت و زمان كل پروژهگ

- تهيه برنامه زمانبندي اجراي پروژه وسيله نرم‌افزار M.S.PROJECT

نتايج بدست آمده:

· شناسائي فعاليت بحراني

· درصد پيشرفت فيزكي پروژه درمقاطع مختلف زماني

· پيش‌بيني زمان اتمام پروژه باتوجه به فعاليتهاي انجام شده درهرمقطع زماني

3-4 تهيه زمانبندي اجراي پروژه به منظور استفاده بهينه از زمان:

هدف: استفاده بهينه از زمان جهت اجراي پروژه وكنترل روند انجام آن.

اقدامات انجام شده:

تعريف كل پروژه (اهداف و رويه‌ها ….)

ـ شناسايي فعاليتهاي لازم جهت انجام پروژه

ـ تهيه زمانهاي لازم براي هرفعاليت و زمان كل پروژه

ـ تهيه برگه‌هاي FMEA جهت تشخيص علل بالقوه بروز عيب

ـ ثبت آثار خرابي بوجود آمده و علل بوجودآورنده آنها در برگه‌هاي FMEA

ـ ثبت كنترلهائي كه بايد جهت جلوگيري از بروز مشكل انجام شود.

ـ تهيه ماتريس CP بعنوان شناسنامه‌اي جهت اقدامات اصلاحي و پيشگيري

نتايج بدست آمده:

درطرح كيفيت آورده شده است.

3-5- امكان‌سنجي اقتصادي پروژه

هدف: اطمينان از اقتصادي بودن انجام و يا ادامه پروژه

اقدامات انجام شده:

- ليست قطعات ورودي و ضايعات ماشينكاري خروجي هرمرحله و تهيه فرمهاي موردنياز

- محاسبه كل هزينه‌هاي مربوط به هرمرحله

- ميزان صرفه‌جوئي در هزينه‌ها جهت دو دوره سه ماهه اجراي SPC

- محاسبه هزينه‌هاي انجام پروژه

نتايج بدست آمده:

· پروژه ازنظر اقتصادي بودن مقرون به صرفه است.

3-6- ايجاد سيستم جمع‌آوري و تحليل اطلاعات

شامل ضايعات برگشتي از مشتري و تعداد مردوديها و دوباره كاريها مي‌باشد.

هدف: به صفر رساندن ضايعات و حداقل كردن دوباره كاريها

اقدامات انجام شده:

- دريافت قطعات برگشتي از مشتري و تهيه نظرات كارشناسان مربوطه جهت تهيه دلايل بوجود آمدن عيوب و انجام اقدامات اصلاحي

- طراحي و مكانيزه كردن سيستم ثبت اطلاعات ايستگاههاي كاري

نتايج بدست آمده:

· آمار ضايعات طي بهمن و اسفندماه (آغاز پروژه SPC) متوسط 10/81 درصد بوده

· آمار ضايعات پايان تيرماه (پايان فاز اول پروژه) 3/75 درصد بوده است.

3-7- آموزش كليه پرسنل و افراد مرتبط با SPC

هدف: رسيدن به سطح اطلاعاتي مطلوب پرسنل مرتبط با SPC

اقدامات انجام شده:

- برگزاري كلاسها و جلسات آموزشي براي پرسنل و كارآموزان درگير با پروژه

- تهيه جزوات و اطلاعات مربوط به SPC

- كنترل و نظارت بركار آموزش پرسنل و كارآموزان

نتايج بدست آمده:

فراگيري پروژه درسطح بالاي اطلاعاتي براي پرسنل و كارآموزان SPC

3-8- شناسائي و مستندكردن مراحل انجام كار

هدف: شناسائي و مستندكردن مراحل انجام كار و تفكيك رده‌هاي مختلف، مشخصه‌هاي كيفي استكان تايپت و تعيين محدوده پذيرش و اهميت آنها و مستندسازي اين اطلاعات

اقدامات انجام شده:

- تهيه O.P.C. از قطعه خام تا محصول نهائي

- شناسائي و رده‌بندي مشخصه‌هاي كيفي محصول

نتايج بدست آمده:

مشخص شدن سه رده اولويتي به شرح زير:

رده A : مشخصه كيفي بسيار مهم دركيفيت محصول

رده B : مشخصه كيفي كه وجودش براي محصول اهميت دارد و عدم وجود آن باعث معيوب شدن قطعه نهائي مي‌شود.

رده C : مشخصه‌هاي بي‌اهميت

3-9- ثبت تغييرات و تأثيرات تغييرات درفرايند

هدف: تشكيل ماتريس CP بعنوان تاريخچه‌اي از اتفاقات و اقدامات انجام شده

اقدامات انجام شده: خط استكان تايپت براي كاهش ضايعات انتخاب شد و پس از بررسي نتايج و تجارب حاصله spc را روي خطوط ديگري نيز اعمال خواهيم كرد.

3-10- تدوين دستورالعملهاي لازم در SPC

هدف: ارائه رويه‌اي جهت اطمينان از توانمندي فرآيند درامر توليد محصواتي مطابق با نيازمنديهاي مشتري اقدامات انجام شده:

- اطمينان از مهارت مسئول اندازه‌گيري

- محاسبه قابليت فرآيند

- اطمينان از صحت عملكرد ابزار اندازه‌گيري

- سيستم اقدامات اصلاحي پيشگيرانه

- سيستم تحت كنترل درآورنده فرآيندهاي خارج از كنترل

نتايج بدست آمده:

سيستم را كاملاً تحت كنترل درآورده و پس از آن با انجام اقدامات لازم اين حالت را تثبيت كرده و كاردرجهت بهبود مي‌باشد.

3-11- تهيه و تدوين راهنماي استفاده از ابزارهاي هفتگانه

هدف: تنظيم و تشريح چگونگي استفاده از ابزارهاي حل مشكل

اقدامات انجام شده:

كتاب هفت گام طلائي‌ حل مشكل تهيه شده است.

نتايج بدست آمده:

آشنائي بيشتر با مراحل كار SPC و حل مشكلات پيش آمده درحين كار

3-12- تهيه و بررسي آمار ضايعات:

هدف: اين قسمت جهت كاهش ضايعات انجام مي‌گيرد.

اقدامات انجام شده:

تهيه نمودارهاي كنترلي و تجزيه و تحليل در راستاي كنترل خط توليد.

نتايج بدست آمده:

براساس اين آمار متوسط درصد ضايعات ماشينكاري درخط توليد استكان تايپت طي دوماه پاياني سال 8 و 10% بوده است.

3-13- تهيه نمودار پاراتو و شناسائي مراحل اساسي منجر به ضايعات: (محل ايجاد ضايعات و علل ايجاد ضايعات)

هدف: اولويت‌بندي كار بر روي ايستگاههاي كاري باتوجه درصد ضايعات آنها

اقدام: نمودارها پاتو براي محل ضايعات خط استكان تايپت، تعدادي قطعه به دستگاه تكميل كادر داده شده و تعداد ضايعات ناشي از هريك از علل محاسبه شده است.

نتايج بدست آمده: معلوم شده كه مهمترين علت بروز ضايعات درتكميل كار موقعيت STOP مي‌باشد و همچنين علت بعدي وجود شيب دركف قطعه بود كه در دستگاه كفساب فيكسچر جديدي براي رفع اين عيب طراحي و نصب شد.

3-14- تهيه نمودار فرآيند علميات:

هدف: اطلاع از چگونگي جريان مواد در ايستگاههاي كاري خط انتخاب شده.

اقدامات انجام شده: براي اين خط نمودار جريان فرآيند و نمودار فرآيند عمليات تهيه شده.

3-15- شناسائي حدود كنترلي مشخص‌هاي كيفي و تعيين مشخصات بحراني:

هدف: تعين و شناسائي حدود كنترلي هريك از مشخه‌هاي كيفي

اقدامات انجام شده: مشخصات بحراني قطعه استكان تايپت به شرح زير استخراج گرديده است:

رديف

1 سختي ناحيه چيل حداقل 58HCR

2 ترك فاقد ترك

3 مك و حفره و لب پريدگي فاقد

4 زنگ زدگي فاقد

5 شعاع كره كف بيرون 1905-2540 mm

6 قطر خارجي قطعه 23.79-23.80mm

7 صافي سطح بدنه 0.375 µm

8 صافي سطح كف 0.15-0.45 µm

9 ارتفاعي نهائي 49.28- 49.78

3-16- مشخص كردن ابزار اندازه‌گيري و حصول اطمينان از دقت ابزار (تست IC):

هدف: شناسائي ابزار و اطمينان از عملكرد صحيح آنها و اطمينان از ثابت بودن شرايط فرآيند و عدم تأثير ابزار و اپراتور درمقادير مشخصه‌هاي كيفي

اقداما انجام شده:

- مشخص كردن مشخصه كنترلي و تعيين محدوده ابزار

- مشخص كردن ابزار كنترلي و تواتر كنترلي

ده است.

نتايج بدست آمده:

آشنائي بيشتر با مراحل كار SPC و حل مشكلات پيش آمده درحين كار

3-17- تهيه نمودار RUN CHART و اعمال حدود USL و LSL

هدف: ثبت و تغييرات اثر آنها درفرآيند

اقدامات انجام شده:

تهيه RUN CHART براي مشخصه ضخامت كف درمرحله تكميل كار دستگاههاي كف ساب و مشخصه قله كف و اختلاف دور در ميكروفينيش

نتايج بدست آمده:

· در T8 پس از بررسي RUNCHART معلوم شد كه اسپندل 3 بيشترين ضايعات را توليد مي‌كند كه نياز به اقدام اصلاحي داشت.

· دركفساب هم پس از بررسي RUNCHART ها فيكسچر جديد طراحي و جايگزين فيكسچر قبلي شد.

·در نمودار ميله‌اي تهيه شده براي T8 حدود 90درصد بين حدود كنترلي و 10درصد بالاي USL قراردارد.

3-18- تحليل نمودار روند وشناسائي اقدامات اصلاحي

هدف: با كمك از تحليل نمودارهاي روند به شناسائي اقدامات اصلاحي درخط مي‌پردازيم.

اقدامات انجام شده:

- شناخت اصلاحات درخط

- تحليل نمودارها و دستيابي درحل مشكل

نتايج بدست آمده:

با بررسي بعمل آمده بر روي نمودارهاي روند متوجه شديم كه T9 احتياج به پيچ تنظيم كروي دارد كه با هماهنگي انجام شده اقدام اصلاحي بوجود آمد.

3-19- انجام اقدامات اصلاحي

هدف: رسيدن به بهبود مستمر

اقدامات انجام شده:

اصلاحات فراواني انجام گرفته كه اهم آنها عبارتند از:

· اقدام اصلاحي روي فيكسچر جديد براي كفساب

- افزايش عرض و ارتفاع كه استكان تايپت داخل آن قرار مي‌گيرد.

- تهيه كانال زير كفشك به عرض 14

3-20- تهيه نمودارهاي كنترلي مناسب

هدف: مي‌توان با استفاده از اين نمودارها بميزان زيادي بر روي فرآيند كنترل داشت.

اقدامات انجام شده:

- ايجاد و طراحي نمودار XR CHART

- ايجاد و طراحي نمودار PCHART

- ايجاد و طراحي نمودار XS CHART

نتايج بدست آمده:

* با برنامه‌ريزي درست و دقيق روزانه ميتوانيم با انجام اين نمودارها فرآيند را تحت كنترل خود بگيريم.

 

4- نتايج بدست آمده از انجام پروژه SPC

·1- كاهش ضايعات و دوباره كاري‌ها طبق نمودارهاي پيوست

· 2- كاهش ميزان نوسانات محصولات و خدمات طبق نمودارهاي پيوست

· 3- بالارفتن قابليت اطمينان فرآيند، بطوريكه بر روي ماشين‌آلات با بيشترين درصد ضايعات درابتداي پروژه به PCR بيش از 2 دست يافته‌ايم.

· دراين بخش به ارائه برخي از نتايج حاصل از بكارگيري تكنيكهاي كنترل فرآيند آماري (SPC) در واحد شماره يك پرداخته مي‌شود. اهم نتايج بدست آمده به شرح ذيل مي‌باشد.

· 1-4: كاهش ميزان ضايعات فرآيند درخطوط توليد

· با اجراي تكنيكهاي فرآيند آماري (SPC) و سيستمهاي انگيزشي مربوطه ضايعات خطوط توليد به ميزان قابل توجهي كاهش يافته است.

·جدول شماره 1- براي ضايعات فرآيند قبل و بعد از اجراي SPC و مقايسه آن با اهداف پايان سال

خط توليد	ضايعات فرايند قبل از اجراي SPC	هدف ضايعات براي پايان پروژه	ضايعات فرايند ابتدايي پروژه
استكان تايپت پيكان	10.81	1.5	1.17
انگشتي راست پيكان	1.45	0.8	0.79
انگشتي چپ پيكان	3.4	0.8	0.5
پايه انگشتي پيكان		0.5	0.16

·درادامه مقايسه عملكرد پروژه SPC با برنامه، نمودار پاراتو ضايعات فرآيند قبل و بعد از اجراي SPC

· و نمودارهاي مقايسه‌اي ضايعات درخطوط توليد آورده شده است.

 

«كنترل فرآيند آماري (SPC)»

 

مقدمه:

اعتقاد به بهبود مستمر دركيفيت و بهره‌وري در راستاي سوددهي سازماني، يك امر حياتي است. براي عرضه محصولات در بازارهاي جهاني نياز به كيفيت برتر درسطح جهاني است. مصرف‌كنندگان در جستجوي خريد محصولي با كيفيت برتر و قيمت كمتر هستند. هرسازماني بايد كليه پرسنل را متعهد به پيروي از روشهاي مؤثر درانجام فرآيندهاي توليدي و يا ستادي كند تا بهره‌وري و كيفيت در توليد محصولات رقابتي باشد.

كنترل فرآيند آماري (Statistical Process Control) يك ابزار براي بهبود مستمر كليه فرآيندهاي سازماني است. اين ابزار با عوامل آماري، منابع نوسانات (پراكندگي) را شناسايي مي‌كند و با اصول آماري، كيفيت را بهبود مي‌بخشد.

اصول آماري دركنترل فرآيند آماري (SPC) آسان مي‌باشد و كليه پرسنل سازمان مي‌توانند آنرا بياموزند. پرسنل توليد بايد با رسم نمودارهاي آماري آشنايي كامل داشته باشند و حوادث غيرمعمول فرايند را درج كرده و گزارش دهند. سرپرستان فرايند بايد آگاهي استفاده از نمودارهاي آماري كنترل فرآيند را داشته باشند تا به پرسنل توليد كمك كنند كه نوسانات غيرمعمول را شناسايي و حذف كرده و دامه نوسانات معمول را بهبود بخشند. آنان بايد پيشنهادات مفيد پرسنل توليد در رابطه با بهبود نوسانات فرآيند را گوش داده و اجرا كنند.

مديران سازمان نيز بايد اصول SPC را بدانند زيرا مي‌توانند با استفاده از آن تغييرات كلي دربهبود كيفيت و بهره‌وري ايجاد كنند. تعهد ديگر مديران سازمان، ايجاد شرايط ارتباط و همكاري منسجم دركل سطوح سازمان و بين قسمتهاي مي‌باشد. اهميت ايجاد درك مشترك از مفاهيم و اصول SPC دركليه پرسينل سازمان رمز موفقيت اين فرآيند مي‌باشد. دراين نوشتار سعي به اميد آنكه اين نوشتار گاهي هرچند كوچك درجهت معرفي و اشاعه فرهنگ استفاده از اين ابزار دربين صنايع اين مرز و بوم گردد.

 

فصل اول: مفاهيم كلي

 

1-1- تعريف كنترل فرآيند آماري (SPC)

دراين قسمت، ابتدا به تعريف اجزاء تشكيل‌دهنده كنترل فرآيند آماري پرداخته، سپس با استفاده از تعاريف آنها، به بيان مفهوم كنترل فرآيند آماري مي‌پردازيم.

1-1-1-تعريف كنترل:

فرآيندي است كه به طور مستمر عملكرد جاري را به منظور حصول اطمينان از اين كه منجر به وصول هدفهاي از پيش تعيين شده مي‌شود، اندازه‌گيري مي‌كند (كنترل عبارتست از تطابق هست‌ها يا بايدها).

2-1-1- تعريف فرآيند:

مجموعه‌اي از منابع و فعاليتهاي مرتبط به هم كه داده‌ها را به ستانده‌ها تبديل مي‌كند.

3-1-1- تعريف آمار:

علم جمع‌آوري، خلاصه‌سازي و تفسير ارقام بدست آمده

4-1-1- تعريف كنترل فرآيند آماري (SPC):

فنون يا تكنيكهاي آماري كه جهت كنترل فرآيند بكار مي‌روند.

2-1- تفاوت كنترل فرآيند آماري با بازرسي

وقتي محصولي بازرسي مي‌شود به دلايل زيادي از قبيل خستگي چشم، عدم دقت ابزار و غيره ممكن است تعدادي از ضايعات از ديد ما مخفي بمانند و به همراه قطعات سالم از خط خارج شوند كه اين مساله مي‌تواند مشكلات عديده‌اي را ايجاد نمايد. براي پيشگيري از بروز چنين مشكلاتي لازم است از ابزارهايي استفاده كنيم كه از ايجاد ضايعات جلوگيري نمايد كه يكي از اين ابزارها، كنترل فرآٍيند آماري (SPC) مي‌باشد. در ادامه برخي از ويژگيهاي بازرسي و كنترل فرآيند آماري آورده شده است.

1-2-1- ويژگيهاي بازرسي:

· محصول پس از توليد كنترل مي‌گردد.

· نتيجه كنترل منجر به قبول يا رد محصول مي‌گردد و نتيجه رد محصول ضايعات يا دوباره كاري مي‌باشد.

· شناسايي عواملي كه منجر به ضايعات يا دوباره كاري گرديده‌اند، مشكل مي‌باشد.

· كيفيت محصول به دليل تحت كنترل نبودن نوسانات، يكنواخت نمي‌باشد.

· باتوجه به اينكه دامنه نوسانات فرايند تحت كنترل نمي‌باشد، بهبود كيفيت محصول مشكل بوده و اغلب هزينه برمي‌باشد.

· پيش‌بيني تعداد قطعات معيوب مشكل مي‌باشد.

2-2-1- ويژگيهاي كنترل فرآيند آماري (SPC)

·محصول درحين توليد كنترل مي‌گردد.

· با استفاده از تكنيكهاي آماري، توليد تحت كنترل قرارگرفته و با انجام اقدامات پيشگيرانه امكان توليد ضايعات يا دوباره‌كاري به شدت كاهش مي‌يابد.

· باتوجه به اينكه پارامترهاي مؤثر بركيفيت تحت كنترل مي‌باشند، چنانچه حالت خاصي درفرآيند ايجاد شود، شناسايي عوامل ايجاد اشكال آسانتر مي‌باشد.

· به دليل اينكه نوسانات در فرآيند تحت كنترل مي‌باشند، كيفيت محصول تقريباً يكنواخت مي‌باشد.

· به دليل اينكه نوسانات درفرآيند تحت كنترل مي‌باشند، كيفيت محصول تقريباً يكنواخت مي‌باشد.

· باتوجه به شاخص قابليت فرآيند (PCR) مي‌توان تعداد قطعات معيوب را با دقت قابل قبولي پيش‌بيني نمود.

3-1- علل ايجاد نوسان:

بطوركلي دونوع علل ايجاد نوسان وجود دارد. علل خاص و علل عام، در ادامه به بررسي اين علل پرداخته شده است.

1-3-1- علل خاص نوسان:

عواملي هستند كه سبب نوسان كوتاه مدت از يك قطعه به قطعه ديگر مي‌شوند. نظير تغيير ناگهاني ولتاژ برق

2-3-1- علل عام نوسان:

عواملي هستند كه سبب نوسانهاي درازمدت درفرآيند مي‌شوند، نظيرخوردگي سر مته درفرآيند سوراخكاري و فرسوده شدن تدريجي تجهيزات

3-3-1- ويژگيهاي علل خاص نوسان:

§ تاثيرشان برفرآيند هميشه يكسان نيست.

§ درهنگام وقوع، ثبات فرآيند را از بين مي‌برند.

§ شناسايي و از بين بردن علل ايجاد اين نوع نوسان معمولاً ساده است.

§ علت وقوع اين عيوب اكثراً مربوط به اپراتور و يا اشخاص نزديك به فرآيند مي‌باشد.

4-3-1- ويژگيهاي علل عام نوسان:

§ درطول زمان با ثبات هستند.

§ باعث تغيير در ثبات فرآيند نمي‌شوند.

§ شناساسيي و از بين بردن علل ايجاد اين نوع نوسان معمولاً مشكل است.

§ از بين بردن اين عيوب اكثراً مربوط به مديريت خواهد شد.

 

فصل دوم:

مراحل پياده سازي SPC

مراحل اصلي پياده‌سازي SPC درخطوط توليدي به شرح ذيل مي‌باشد.

· بررسي نياز به انجام SPC در سازمان

· تشكيل كميته اجرايي

· انتخاب فرآيندي كه بيشترين ضايعات را داراست

· تهيه برنامه زمانبندي اجراي پروژه بمنظور استفاده بهينه از زمان

· تدوين دستورالعملهاي لازم براي اجراي SPC

· آموزش كليه پرسنل و افراد مرتبط با SPC

· شناسائي و مستندكردن مراحل انجام كار (رسم OPC و تعيين مشخصه‌هاي كيفي)

· ايجاد سيستم جمع‌آوري و تحليل اطلاعات (شامل ضايعات و دوباره‌ كاريها)

· تهيه و بررسي آمار ضايعات

· تهيه نمودار پاراتو وشناسائي مراحل اساسي منجر به ضايعات

· تهيه نمودار فرآيند عمليات مراحل منتخب

· شناسائي حدود كنترلي مشخصه‌هاي كيفي و تعيين مشخصه‌هاي بحراني

· مشخص كردن ابزار اندازه‌گيري و حصول اطمينان از دقت ابزار و مهارت مسئول اندازه‌گيري (تست IC)

· تهيه نمودار پاراتو و شناسائي مشخصه‌هاي اصلي منجر به ضايعات

· تهيه نمودارهاي روند و اعمال حدود USL و LSL

· تحليل نمودار روند وشناسائي اقدامات اصلاحي

· انجام اقدامات اصلاحي

· بررسي اثربخشي اقدامات اصلاحي انجام شده

· تهيه نمودارهاي كنترلي مناسب

· محاسبه قابليت فرآيند و بهبود مستمر

· تدوين سيستم انگيزشي در راستاي اهداف SPC

نحوه ارتباط مراحل فوق درشكل شماره يك آورده شده است. در ادامه به تشريح مراحل فوق پرداخته شده است.

1-2-نياز به انجام پروژه SPC در سازمان:

باتوجه به وضعيت موجود سازمان از لحاظ ميزان ضايعات، محصولات مرجوعي ونيز شكايات واصله از سوي مشتريان مي‌توان به ضرورت انجام SPC در سازمان پي‌برد.

علاوه براين، حسب تشخيص كميتة‌ اجرايي درصورت نياز به تغيير در پارامترهاي فرآيند جهت كاهش نوسانات و پراكندگي نيز مي‌توان از SPC استفاده كرد.

2-2- تشكيل كميته اجرائي:

از آنجا كه اجراي SPC كليه قسمت‌هاي مرتبط با فرآيند را درگير مي‌نمايد لذا تشكيل كميته‌اي جهت تصميم‌گيريهاي كلان پروژه و همچنين ايجاد هماهنگي بين قسمتهاي مختلف براي اجراي تصميمات اتخاذ شده و پيگيري روند اجراي SPC امري اجتناب‌ناپذير است.

تركيب اعضاي كميته اجرايي با توجه به ساختار سازماني شركتها متفاوت مي‌باشد، ولي بطوركلي كه كليه قسمتهايي كه به نحوي با فرآيند توليد موردنظر ارتباط دارند بايد عضوي دركميته اجرايي داشته باشند. براي واحدهاي توليدي بزرگ تركيب ذيل پيشنهاد مي‌گردد:

نمايندگان كنترل كيفيت، طراحي و مهندسي، خدمات فني، تضمين كيفيت، توليد و مهندسي صنايع به منظور اثر بخش شدن جلسات كميته اجرايي، بهتر است مسئوليت‌هاي ذيل در اولين جلسه كميته اجرايي مشخص گردد.