مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

مقدمه

به طور کلی نقشه برداری را می­توان علم تهیه و پیاده کردن نقشه دانست . اما به دلیل گستردگی زیاد این علم در دنیای امروز تعریف بالا را نمی توان جامع دانست . کنترل کارهای اجرایی و تعیین میزان نشست ساختمانهادر عملیات ساختمانی و مونتاژ واحدهای تولیدی و صنعتی ، طرحهای مربوط به تسطیح اراضی در شهرسازی و کشاورزی ، و کنترل دایمی انحراف سدها از نظر فشار آب در تاسیسات آبی انتقال نقاط و امتدادها در معادن و راههای زیرزمینی ، بررسی تغییرات پوسته زمین در زمین شناسی وژئو فیزیک ، تعیین میزان عمق آب و تهیه نقشه های دریانوردی در کشتیرانی و بندر سازی ، تهیه نقشه های دریا نوردی در کشتیرانی و بندر سازی ، تهیه نقشه ابنیه و آثار تاریخی در باستان شناسی پیکره های دیگری از دامنه فعالیتهای علم نقشه برداری را تشکیل می دهد .

به طور کلی نقشه برداری را می­توان علم تهیه و پیاده کردن نقشه دانست . اما به دلیل گستردگی زیاد این علم در دنیای امروز تعریف بالا را نمی توان جامع دانست . کنترل کارهای اجرایی و تعیین میزان نشست ساختمانهادر عملیات ساختمانی و مونتاژ واحدهای تولیدی و صنعتی ، طرحهای مربوط به تسطیح اراضی در شهرسازی و کشاورزی ، و کنترل دایمی انحراف سدها از نظر فشار آب در تاسیسات آبی انتقال نقاط و امتدادها در معادن و راههای زیرزمینی ، بررسی تغییرات پوسته زمین در زمین شناسی وژئو فیزیک ، تعیین میزان عمق آب و تهیه نقشه های دریانوردی در کشتیرانی و بندر سازی ، تهیه نقشه های دریا نوردی در کشتیرانی و بندر سازی ، تهیه نقشه ابنیه و آثار تاریخی در باستان شناسی پیکره های دیگری از دامنه فعالیتهای علم نقشه برداری را تشکیل می دهد .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه وتاريخچه نقشه برداري

1 - مقدمه :

اندازه گيري طول وزاويه اساس اكثر عمليات نقشه برداري را تشكيل مي دهد اندازه گيري مستقيم فاصله يكي از دشوارترين عمليات از نقطه نظر اجرايي است خصوصا اينكه دقت بالايي هم مورد نياز باشد در نتيجه روشهاي مختلفي براي اندازه گيري غير مستقيم طول ابداع شده است كه يكي از آنها بكارگيري طولابهاي الكترونيكي است .

امروزه عملا نوارهاي متر كشي و روشهاي ديگر اندازه گيري غير مستقيم طول مانند سير بارلاكتيك وغيره در غالب عمليات نقشه برداري جاي خودرا به طوليا بهاي الكترونيكي داده اند همان گونه كه با ساخت نوارهاي فلزي متر كشي زنجيرهاي مساحتي و واحدهاي مربوطه وقواعد استفاده از آنها رفته رفته منسوخ شدند با پيدايش طوليا بهاي الكترونيكي نيز سر نوشتي مشابه براي نوارهاي متركشي رقم خورد.

با پيشرفت علوم الكترونيكي تجهيزات نقشه برداري نيز چهره كاملا جديدي پيدا كردند اما ارمغان تكنولوژي نوين بيش از آنكه بر اندازه گيري زاويه اثر بگذارد بطور فاحشي نحوه اندازه گيري طول را دگرگون كرد.

روند پيشرفت فني تجهيزات نقشه برداري با ساخت طوليابهاي الكترونيكي پايان نيافت بلكه با ساخت طوليابهاي نسبتا كوچك امكان الحاق آنها به تئودوليتهاي اپتيكس و الكترونيكي فراهم آمد.محصول جديد را كه توتال استيشن مي نامند بتدريج در حال جايگزيني طوليابهاي منفرد است با روند موجود يعني با عرضه روبه تزايد سيستمهاي تعيين موقيت جغرافيايي (جي پي اس) از يك سو و ساخت توتال استيشن ها از سوي ديگر خط توليد اكثر طوليابهاي مستقل ومنفرد روبه تعطيلي دارد.

تكنولوژي ساخت طوليابهاي الكترونيكي در انحصار كشورهاي پيشرفته صنعتي قرار دارد واز اينرو بنابه علل اقتصادي وفني توليد اينگونه تجهيزات در اكثر كشورهاي ديگر مقرون به صرفه نيست در حال حاضر كشورهاي ايالات متحده آمريكا ژاپن سوئد سوئيس آلمان فرانسه بريتاليا وآفريقاي جنوبي وروسيه عمده ترين سازندگان طوليابهاي الكترونيك هستند با افزايش لوح رقابتهاي تجاري چندي است شركتهاي مشهور اقدام به انتقال كارخانجات خود به چين كرده اند به اين ترتيب چين نيز به جرگه توليد كنندگان طوليابهاي الكترونيكي پيوسته است .

 

2- طبقه بندي طوليابها :

طوليابها را مي توان به روشهاي مختلف طبقه بندي كرد يكي از اين راها ميتوانند براساس طول موجي باشد كه آنها ارسال ودريافت ميكنند به اين ترتيب اين طوليابها دردو دسته بزرگ قرار مي گيرند :

الف- طوليابهاي الكترواپتيكي :به آندسته از دستگاههاي اطلاق مي شود كه نور با محدوده مادون قرمز مجاور نور مرئي ويا ليزر استفاده ميكنند .

ب- طوليابهاي ميكروويو (وراديويي):به آندسته از دستگاهها اطلاق مي شود كه از امواج راديويي و مايكرو وويو (با فركانسهاي بمراتب پائينتر نسبت به دسته اول ) استفاده ميكنند .راه ديگر دسته بندي طوليابها برپايه برد موثر آنهاست براين اساس ميتوان آنها را در دو گروه بزرگ طبقه بندي كرد.

الف) كوتاه برد : دستگاههاي اين دسته بردي حداكثر 5كيلومتر دارند وعموما اندازه آنها در حدي است كه مي توان آنها برروي يك تئووليت نصب كرد محدوده فركانسي آنها در محدوده مادون قرمز و نور مرئي قرار مي گيرد اكثر كاربرد اين دستگاه ها در كارهاي نقشه برداري موضعي است .

ب ) متوسط / دوريرد : حداكثر برد اين دستگاه ها قريب به 100 كيلومتر مي رسد ولي برد عملياتي آنها در حد 40-50 كيلومتر قراردارد معمولا حجيم و سنگين هستند وبيشتر براي عمليات ژنودري آبنكاري و اقيانوس نگاري ويا ناويري دريايي هوائي استفاده مي شود سيستم هاي كه از ليزر استفاده مي كنند اگرچه در طبقه بندي قبل در ميان سيستم هاي الكترو اپتيكي قرار گرفتند ليكن نظر به برد آنها دراين نوع طبقه بندي در كنار سيستم هاي ميكروويو قرار مي گيرند .

3- تاريخچه :

تسلادر سال 1889 استفاده از بازتاب امواج ميكروويو را جهت اندازه گيري طول پيش بيني كرده بود نخستين ثبت اختراع در طولياب با كاربرد امواج الكترو مغناطيسي در سال 1923 توسط نوري انجام گرفت نخستين طولياب مايكروويو كه براساس اصول تداخل كار مي كرد در سال 1926 سه دانشمند روسي بنامهاي شگولف برورشكو وريلر در ننينگراد ساخته شد.

فاصله يابي الكترونيكي غير نقشه برداري در اوايل دهه 1930ميلادي ابداع وبطور عملي براي نخستين بار در طول جنگ جهاني دوم توسط نيروهاي نظامي آلمان و بريتانيا با كمك امواج رادار انجام مي گرفت نحوه اندازه گيري فاصله به اين ترتيب بود كه امواج راديويي پس از برخورد با بدنه فلزي هواپيما به فرستنده باز مي گشت وبرمبناي جهت آنتن وزمان رفت وبرگشت موج امكان تعيين فاصله جهت حركت و سرعت تقريبي هواپيماي مورد نظر ميسر مي شد دقت حاصله اگر چه براي رهگيري هوايي وامور نظامي كفايت مي كرد اما درحد دقتهاي مورد عمليات نقشه برداري نبود .

همانطور كه درقسمت عنوان شد دستگاهاي طولياب الكترونيكي دردو دسته بزرگ دستگاههاي الكترواپتيكي و مايكروويو / راديويي طبقه بندي مي شوند لذا از نقطه نظر تاريخي نيز تحولات انجام گرفته در اين دودسته بطور جداگانه بررسي مي شود با توجه به تقدم و تاخر زماني ابتدا تاريخچه سيستم هاي الكترواپتيكي ذكر مي شوند.

در زمينه طوليابهاي با كاربرد نقشه برداري در سال 1936سه دانشمند روسي بنامهاي لبديف، بالا كوف و وافيادي از انسستيتو اپتيك اتحاد جماهير شوروي مدعي ساخت نخستين طولياب الكترواپتيكي دنيا شدند در پي آن در سال 1940هوتل آلماني مقاله اي را منتشر كرد كه در آن ازيك سلول كر دوبخش ارسال و يك فوتولوله دربخش دريافت استفاده شده بود اين مقاله موجب شد تا دانشمند سوئدي اريك برگشترند برانگيخته شود تا براساس اين مقاله آزمايشي رادر زمينه اندازه گيري سرعت نور انجام دهد دستگاه ساخته اودر سال 1943 تكميل شد و ژئوديمتر نام گرفت.

درآن زمان تعيين دقيق سرعت نور مورد توجه بسياري از دانشمندان بود ودر وهله اول تصور نمي شد اين وسيله كاربردي در نقشه برداري اما در سال 1937 برگ اشترند به كمك شركت آگا ساخته اش را بصورت يك محصول تجاري بعنوان نخستين طولياب تجاري جهان با نام ان اس ام 2 به بازار فروش ارائه كرد اين دستگاه با استفاده از نور مرئي قادر بود فواصل تا40كيلومتر را (فقط در شب ها ) اندازه گيري كند از آن به بعد شركت آگا – ژئوديمتر همواره با ساخت دستگاههاي جديدتر در رديف شركتهاي معتبر سازنده تجهيزات الكترونيكي نقشه برداری قرار داشته است.

رخداد مهم ديگر در زمينه دستگاههاي الكترواپتيكي در سال 1954 اتفاق افتاد وآن كشف تكنيك هترودين بود كه امكان تعيين اختلاف زاويه فاز را تحت فركانسهاي پائينتر مممكن ساخت نخستين دستگاهي كه از اين روش استفاده كرد دستگاه ژئوديمتر مدل 16بود سيستمهاي ليزري ازسال 1968 اندك اندك در ميان طوليابهاي الكترواپتيكي ظاهر شدند و نخستين آنها ژئوديمتر مدل 8بابرد 60كيلومتر بود.

اما نخستين طولياب ساخته شده براساس استفاده از امواج مايكروويو و اندازه گيري اختلاف فاز توسط دكتر وادلي در سال 1954ساخته شد .

تا آن زمان براي حصول دقت وبرد بالاي سيستمهاي الكترواپتيكي اندازه گيري طول مي بايست الزاما در شب انجام مي گرفت كه با استفاده از امواج مايكروويو اين اشكال مرتفع شد. در سال 1957 دكتر وادلي ساخته اش رادر آفريقاي جنوبي بصورت تجاري با نام تئورومتر عرضه كرد كه بلافاصله جهت شبكه درجه يك ژئودزي استراليا بكار گرفته شد اين ساخته با استفاده از امواج نامرئي مايكروويو به بردي معادل 80كيلومتر دست يافته شرايط محيطي از قبيل شب وروز وحتي به تاثير اندك و يا حداقل اثر قابل محاسبه اي داشت تئورومترها كاربردي وسيع در عمليات ژئودزي يافتند وبعد از مدتي به همين سبب به هر طولياب الكترونيكي كه از امواج مايكروويو استفاده مي كرد به اشتباه تئورومتر نام مي دادند حتي اگر ساخت شركت ديگري مانند زيمنس بود بايد توجه داشت كه تئورومتر تنها يك نام تجاري است.

در اواخر دهه 1960استفاده از ليزر در محدوده امواج مايكروويو نيز عملي شد وبا پيشرفت فنون الكترونيكي امكان ساخت طوليابهاي جمع و جورتري مانند سي اي 1000 ساخت شركت تلورومتر فراهم شد .

شوق نقشه بردارها در نتيجه امكان اندازه گيري مستقيم فواصل طولاني و رهائي از كار توانفرساي كشيدن نوارهاي متركشي و تمهيدات دست و پاگير حصول دقتهاي مورد نياز بسيار زياد بود لذا اين امر باعث شد تا در روزهاي اوليه طوليابهاي الكترونيكي به خستگي ناشي از محاسبات عديده براي استخراج مقدار طول از ميان انبوهي از اعداد مشاهداتي توجه چنداني نشود اما بزودي نياز به افزايش دقت و فزوني سرعت اندازه گيري و حذف روشهاي مطول محاسبه طول به امري اجتناب ناپذير جلوه گر شد و كار تا آنجا پيش رفت كه امروزه اغلب دستگاهها تنها با زدن يك كليد طول تصحيح شده را به دست مي دهند .

در اواسط دهه 1960 ميلادي تكنولوژي ساخت نيمه هاديها ودر پي ساخت آن ساخت مدارهاي مجتمع يا (آي سي )ها باعث شد تا شركتها موفق به توليد انبوه طوليابهاي كوچك الكترونيك شوند. به اين ترتيب دستگاههائي كه تنها كاربردي محدود در زمينه ژئودزي داشتند وفقط توسط كاربران ماهر قابل استفاده بودند كاربردي وسيع وعام تر يافتند ديگر نتيجه موج نوين الكترونيك اين بود كه تعداد سازندگان طوليابهاي الكترونيك كه زماني از تعداد انگشتان يك دست فراتر نميرفت به يكباره به بيش از دهها شركت افزايش يابد در فصول بعد ضمن آشنايي با تعداد بيشتري از دستگاههاي طولياب الكترونيكي تاريخچه هريك به تفصيل ذكر خواهد شد .

 

4 ـ اصول اوليه كار طوليابها :

گرچه براي درك اصولي و عميق كاركرد يك طولياب بايد اطلاعاتي در زمينه فيزيـــــــك الكترونيك، مخابرات و... داشت ليكن آگاهي از اصول كار دستگاههاي طولياب بشكـــلي كلي حتي با دانش علم و دروس دبيرستاني ميسر است لذا قبل از آنكه اساس اصلي ترين روش هاي اندازه گيري طول يعني روش اندازه گيري اختلاف فاز و روش پالس ميان جزئيات مبهم بماند در قدم اول اين روشها مورد توجه قرار مي گيرند طبيعي است با آشنائي بيشتر با مباحث فصول بعدي ايده هاي خام اوليه كامل و كاملتر شده و علت وجودي هر جزء طولياب بهتر دانست همانطور كه در دروس اوليه نقشه برداري گفته شده طولياب موجي را ارسال مي كند و پس از بازتاب آنرا دريافت مي كند در برخي از دستگاهها اين موج توسط دستگاهي مشابه دريافت و پس از تقويت باز پس فرستاده مي شود (دستگاههاي تلورومتر ) به عبارت ديگر براي اندازه گيري نياز به دو دستگاه وجود دارد در دسته ديگر موج ارسالي توسط يك مانع مانند آينه بازتاب كننده يا رفلكتور (در دستگاههاي مادون قرمز ) ويا سطح يك جسم (برخي از دستگاههاي ليزري ) به دستگاه باز مي گردد با نخستين فرمول دانش فيزيك در زمينه سرعت يكنواخت با در دست داشتن سرعت امواج وزمان طي مسير ميتوان طول را بدست آورد البته بايد توجه داشت چون موج مسير مورد نياز اندازه گيري را يكبار هنگام ارسال و يكبار هنگام بازگشت پيمود طول بدست آمده رابايد بر2تقسيم كرد.

گرچه در كل اين تغيير ميتواند قابل قبول باشد ليكن در بررسي جزئيات امر در مي يابيم كه اين گونه برداشت تنها در مورد بخش كوچكي از طوليابها يعني طوليابهاي مبتني ير روش پالس صحيح است و تعميم آن اشتباهي بزرگ است زيرا اصولا در اكثر طوليابها بهيچ وجه اندازه گيري زمان رفت وبرگشت بطور مستقيم انجام نمي گيرد علت اصلي اين كار وابستگي شديد اندازه گيري زمان است براي وقوف كامل ازاين واقعيت مثال زيرا مورد بررسي قرار مي دهيم .

مثال 1- سرعت امواج مادون قرمز در يك دستگاه طولياب 3×108 متر برثانيه است:

الف- مطلوب است خطاي طول اگر دقت اندازه گيري زمان 10ثانيه باشد .

ب- مطلوب است دقت اندازه گيري در صورتيكه دقتي در حد يك متر لازم باشد .

پاسخ الف) x=nt

dx=ndt

dx=3310310=33102m!!

 

پاسخ ب) dt = dx/n =1/3310≈10-8 sec

 

جالب است بدانيم تنها ساعتهاي اتمي با ابعاد قابل توجه داراي دقتهاي چنين هستند در عمل نيز آندسته از طوليابهاكه از اندازه گيري زمان استفاده مي كنند بطورغير مستقيم زمان واز طريق شمارش پالس زمان را بدست مي آورند اين روش را روشي پالسي تعيين فاصله مي نامند روش ديگر روش اختلاف فاز است كه اكثر طوليابهاي امروزي از اين روش استفاده مي كنند ودر ادامه به آن پرداخته مي شود.

بطور كلي با توجه به رابطه طول موج وفاصله مورد اندازه گيري ميتوان نوشت: D=nl+Pλ

كه در آن D طول مورد نظر اندازه گيري X طول موج n مضارب صحيح طول موجود در D وP جزء كسري طول موج است در عمل طوليابها با استفاده ازمدارات الكترونيكي خود قادر به اندازه گيري مقدار P هستند ولي مقدار n بصورت مبهم باقي مي ماند لذا تنها بكمك يك موج نمي توان هدو مجهول Dوn را بدست آورد دستگاههاي طولياب راههاي مختلفي را براي بدست آوردن طول و حصول مجازي مقدار مبهم n (به تعبيري رفع ابهام) اتخاذ مي كنند يكي از اين معمول ترين راهها استفاده از چند موج (2-6فركانس ) است .

اصطلاحا مقدار P را اختلاف زاويه فاز موج مي گويند ومقدار آن بستگي به اختلاف زاويه فاز موج ارسالي وبرگشتي دارد مفهوم فيزيكي و توضيحات بيشتر درمورد مفهوم زاويه فاز در فصل بعد خواهد آمد در عمل رابطه اساسي طوليابي را بصورت زير مورد استفاده قرار مي دهند .

معادله 1-1 S= ½(nl+φλ/360)

 

مثال 2- يكي از طوليابهاي ساخته شركت هيولت پاكارد از 4فركانس استفاده مي كنند با توجه به جدول زير فاصله اندازه گيري شده بدست آمده است .

 

فرکانس	اختلاف فازφ	طول موج(متر)	1/2(φl/360)
14.989625MHz	257°	20	7.139
1.4989625MHz	62°	200	17
149.89625KHz	150°	2000	416
14.989625KHz	123°	20,000	3416

 

طول نهایی:139ر3417

 

 

 

مروری بر نقشه برداری زیر زمینی

نقشه برداری زیر زمینی که در غرب آن را با کلمه لاتین UNDER ground surveying می‌شناسند، شاخه ای از رشته مهندسی نقشه برداری است که شامل طراحی تونل، عملیاتهای اجرا و هدایت حفاری و بلاخره برداشت فضاهای موجود طبیعی و مصنوعی زیر زمین به منظور تهیه نقشه از آنها با توجه به شرایط خاص نقشه برداری در زیر زمین می باشد.

نقشه برداری زیر زمینی:

نقشه برداری زیر زمینی که در غرب آن را با کلمه لاتین UNDER ground surveying می‌شناسند، شاخه ای از رشته مهندسی نقشه برداری است که شامل طراحی تونل، عملیاتهای اجرا و هدایت حفاری و بلاخره برداشت فضاهای موجود طبیعی و مصنوعی زیر زمین به منظور تهیه نقشه از آنها با توجه به شرایط خاص نقشه برداری در زیر زمین می باشد. در اهمیت نقشه برداری و پیشرفتهای آن می توان به ایجاد تونل زمینی در زیر دریایی دانش که ارتباط بین پاریس و لندن را بر قرار کند اشاره کرد.
کلا نقشه برداری زیر زمینی شامل موارد زیر می باشد:

1 طراحی (deign) در مرحله شروع پروژه

2 اجرای عملیات حفاری (unearth control) هدایت تونل را بر عهده دارد.

3 تهیه نقشه از زیر زمین

اصطلاحات نقشه برداری زیر زمینی:

۱ زیر زمین (UNDER ground): در اصطلاح عام به عوارض قابل دسترسی و یا طبیعی در داخل زمین می گویند.

2 معدن (MINE): مجموعه تاسیسات زمینی و دانالهای زیر زمین که به منظور هدف خاصی احداث شده را معدن گویند. اصطلاحا به محل تجمع مواد معدنی نیز معدن می گویند.
۳ گالری( Gallery ): به دانالهای افقی زیر زمینی که از یک طرف به منظور خاصی مسدود است و خود یکی از راههای ورود به زیر زمین به شمار می رود گالری می گویند که به سه نوع (اکتشافی، آماده سازی، اصلی و فرعی )وجود دارد.

4 تونل (tunnel ): دالان عبوری عریضی است که از دو طرف باز می شود و به انواع (افقی، مایل، مارپیچ، موجود می باشد.

5 چاه (shaft): گالری قائمی که از راههای ورود به زیر زمین به شمار می رود و مقطع آن ممکن است دایره که در اروپا و آسیا مرسوم است )و یا مستطیل که در آمریکا مرسوم است باشد.
۶ رمپ (Ramp):رمپ یا شیب گذر، تونل شیب داری است که برای اتصال بین طبقات مختلف معدن به کار می رود اصطلاحا به آن بالارو یا پایین رو (دوبل ) نیز می گویند.

7 گمانه (soundage): عبارت است از چاه کم قطر و عمیقی که برای نمونه برداری از لایه های زمین و جهت دادن به امتداد حفاری از آن استفاده می شود و در نوع (اکتشافی، و راهنما) موجود می باشد.
۸ حفاری: پیشروی در امر گود برداری زیر زمین که به وسیله ماشینهای حفاری و یا اکتشافی انجام می شود را گویند.

شرایط خاص نقشه برداری در زیر زمین:

۱ تاریکی و عدم نور کافی و محدودیت در استفاده از وسایل روشنایی برای معادنی که گازهای اشتعال‌زا تولید می کنند.

2 محدودیت فضا و در نتیجه محدود شدن کنترلهای نقشه برداری و کم شدن درجه آزادی و دقت کار
۳ امکان تخریب و ریزش تونل در صورت عدم پوسته گیری در زیر زمین

4امکان سقوط در چاه و یا فرو رفتن در زمینهای سست

5 وجود گازهای خفه کننده ناشی از مواد معدنی

6 ورود آبهای سطح الارضی به زیرزمین

7 اختلالات مغناطیسی ناشی از مواد آهنی در زیر زمین و مشکلات کار با قطب نما
8 وجود جریانات هوا در داخل تونل و به هم زدن تعادل شاقولهای آویزان در تونل
9 تکانها و لرزشهای زیر زمینی ناشی از عملیات حفاری ( آتش کاری) و مشکل به هم خوردن تراز دستگاههای نقشه برداری و جا به جا شدن ایستگاهها
10 کار نکردن دستگاههای مخابراتی مثل بی سیم و مبایل و همچنین گیرنده های GPS در زیر زمین
11 سختی کار

 

 

نکات ایمنی در تونل و زیر زمین:

1 قبل از ورود نکات ایمنی مربوط به این زیر زمین را از بخش حفاظت و ایمنی معدن تهیه و به خاطر بسپاریم
2 وسایل حفاظتی همراه فرد بوده و نحوه استفاده از آنها به فرد آموزش داده شود (کلاه ایمنی، چراغ روشنایی، لباس کار، چکمه و… )
3 برای کار در هر قسمت معدن ابتدا وضعیت آن را بررسی کرده و قسمتی پیدا کردن موقعیت آن را از روی نقشه نکات حفاظتی برای آن بررسی شود.
4 بودن هماهنگی مسئول معدن و مسئول عملیات نقشه برداری در قسمتهای مختلف تونل حرکت نکنیم.
5 قبل از ورود به زیر زمین برنامه کار خود را از نظر زمانی و مکانی به مسئول معدن اطلاع دهیم.
6 در وسط ریلها حرکت نکنیم.

7 از بردن وسایل آتشزا به تونل جدا" خودداری کنیم.

8به خاطر سپردن مسیری که در آن حرکت کرده و رفته ایم.

9 نگهداری و مواظبت از وسایل نقشه برداری در زیر زمین.

10 هنگام حرکت در تونل مواظب وسایل آویزان از سقف، از جمله شاقولها باشیم.
11 از ضربه زدن بی مورد به وسیله چکش به دیوارها و یا سقف تونلها جدا خودداری کنیم.
12 چراغ روشنایی را در مسیر کار دیگران قرار نداده و آن را در چشم دیگران نیا ندازیم.
13 در صورت مواجه شدن با تاریکی مطلق نهایت دقت را برای بازگشت به محل روشنایی داشته باشیم. 14از شوخی کردن با همکاران در گزنکها و شیبهای تند بپرهیزیم.

روشهای کلی نقشه برداری زیر زمینی:

1 روشهای نقشه برداری زمینی و ژئودزی که در ۹۰ درصد پروژه ها از این روش استفاده می شود.
2 روشهای فتوگرامتری( برد کوتاه ) که در مقطع برداری و کارهای دقیق از آن استفاده می شود.
3 روشهای هیدروگرافی: برای معادن و تونلهای آبی که امکان نقشه برداری زمینی وجود ندارد.
مراحل طراحی پروژه های زیر زمینی:

1- اکتشاف مقدماتی (مطالعه اولیه):

برای پروژه های معدنی بوسیله سطحی و نیمه عمیق.

برای پروژه های عمرانی بوسیله گمانه زنی و تشخیص جنس لایه های زمینی
2- ایجاد شبکه ژئودتیک در منطقه مورد نیاز:

نقاط، تمام منطقه مورد نظر را بپوشاند

شکل هندسی متناسب باشد. یعنی شبکه، استحکام کافی داشته باشد.

مختصاتها با دقت بسیار زیاد محاسبه شوند.

3- تهیه نقشه های مورد نیاز جهت طراحی تونل

4- طراحی پروژه مورد نظر

طراحی اجرای عملیات حفاری:

1- پیاده کردن دقیق نقاط دهانه و چاهها و مشخص کردن سینه کار و ابعاد مقطع حفاری در محل این نقاط بوسیله روشهای دقیق از جمله تقاطع.

2- هدایت چند متر اولیه حفاری (تراشه تونل ) بوسیله جهت یابی مغناطیسی و تئودولیت

3- انتقال حداقل ۲ نقطه کنترل مسطحاتی و ارتفاعی به داخل تونل

4- کنترل توام راستا و شیب تونل در ادامه حفاری بوسیله نقاط کنترل و دستگاههای نقشه برداری بوسیله مشخص کردن سینه های کار

5- کنترل مقطع تونل در فواصل مشخصی از نقاط زیر زمین.

طراحی کلی تهیه نقشه از زیر زمین:

1- شناسایی نقاط ثابت شبکه های ژئودتیک روی زمین نزدیک به دهانه تونلها و چاهها راههای ورود به زیر زمین

2- پیاده کردن نقطه دهانه تونل به روش تقاطع و تعیین دقت مختصات آن از مختصات نقاط ثابت شبکه
3- انتخاب نقاط تحت الارضی تونلها و گالریها در محلهای مناسب (نقاط اصلی و رفرانس سقفی یا کفی)

4-انجام پیمایش جهت انتقال مختصات از نقاط ثابت سطح الارضی به نقاط (ایستگاههای ) تحت الارض.
5- انجام تراز یابی نقاط تحت الارضی جهت تهیه پروفیلهای طولی کف و سقف و یا انجام برداشت های مربوط به مقطع برداری و تهیه مقطع تونل

6- انجام برداشتهای لازم از ایستگاههای زیر زمینی جهت تهیه نقشه های مورد درخواست از زیر زمین.

ایستگاه گذاری در زیر زمین:

باید بیشتر دقت کرد که در زیر زمین ایستگاه گذاری هدف دار بوده و دو ایستگاه به هم دیگر دید داشته و ایستگاه گذاری در محلهای مستحکم و بدون حرکت قرار گیرد. ایستگاه گذاری طوری باشد که زوایای پیمایش زیر زمین به ۱۸۰درجه نزدیک نشود. به علت زیاد بودن خطای انکسار نور روی محور تونل (Center Line ) حتی الامکان نقاط در کناره های تونل انتخاب شود. در نظر گرفتن این نکته ضروری است که امکان استقرار دوربین در ایستگاه وجود داشته باشد. همچنین موانع دید را باید در نظر داشت تا امکان برداشت جزئیات به راحتی میسر باشد. انواع ایستگاه در زیر زمین عبارت است از:
ایستگاه سقفی، ایستگاه کفی، ایستگاه دیواری و کشوئی.

عملیات نقشه برداری مسیر

مقدمه:

در گل پیاده کردن مسیر بر روی زمین از انجام چندین مرحله ی عملیاتی صورت میگیردکه شامل: عملیات های ترازیابی .طول یابی.قرائت زوایا.پیمایش.پیاده کردن قوس .برداشت پروفیل های عرضی وطولی است.

برای اجرای ساختمانهای خطی (راه آهن ولوله کشی آب وفاضلاب وخطوط انتقال نیرو ومانند اینها)ابتدا لازم است در مورد مسیر انتخبی مطالعات کلی صورت گیرد مدارک و نقشه های لازم تهیه شود سپس به کمک این نقشه ها و با در نظر گرفتن شرایط و جهات مختلف طرح مسیر تهیه و پیاده شود .در تمام این موارد (مخصوصا در راهای ارتباطی )نقشه برداری وظیفه ای حساس و چشمگیر است.

 

 

.

 

ترازیابی:

مقصود ازترازیابی یا نیولمان تعیین اختلاف ارتفاع بین دو یا چند نقطه( نسبت به هم یا نسبت به یک سطح مبنای معین )است با استفاده از دستگاه های مختلف و با روش های گوناگون صورت میگیرد.

ترازیابی بیشتر توسط دوربین هایی به نام نیوو صورت میگرد این نوع دوربین ها گه جز ساده ترین دوربین های نقشه برداری است برای برداشت اختلاف ارتفاع بین سطح زمین و سطح زئوئید است .

روش کار بدین صورت است که بعد از میخ کوبی شدن نقاط اصلی برای بدست آوردن اختلاف ارتفاع نقاط و ارتفاع هر نقطه ما بین هر دو نقطه به نسبت دقت مورد نظر بک سایدها و فور ساید هایی برداشت می شود که با کسر کردن مجموع بکساید ها از فورسایدها اختلاف ارتفاع دو نقطه بدست می آید.این کار توسط سه نفر انجام شد که دو نفرکار نگه داشتن شاخص و بک نفر هم قرائت دوربین را بر عهده داشت.

جدول ترازیابی

H∆	Fs	BS	PN
100	0177	B
3004	0673	1
3204	1429	2
0982	2948	C
0021	3529	3
0889	3116	4
1049	3638	D
0182	3320	5
0023	2398	6
0938	2049	7
1016	0868	E
0850	0510	8
2460	0531	9
3126	0974	10
2494	0398	A
2488	1131	11
3258	0671	12
1968	13
27952∑	27960∑

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

پس از انجام عملیات زمینی محاسبات ان را انجام دادیم تا مقدار خطای ترازیابی را بدست آوریم ما بايد به ارتفاع اولين نقطه ي خود نزديك شويم هميشه مقداري خطا در كار موجود است

ما بايد همين عمليات را در مسير بر گشت نيز انجام دهيم

در فرم قرائت ترازيابي شماره ي ايستگاه ها و بك سايد ها و فور سايد ها موجود مي باشد و همچنين اختلاف ارتفاعي هر ايستگاه نيز هست.

مسير رفت به صورت پاد ساعت گرد مئ باشد و مسير برگشت به صورت ساعت گرد است.

طول يابي :

ما طول ها را با استفاده از طول ياب ديجيتالي توسط دوربین فویف انجام دادیم.برای هر چه دقیق تر شدن طول اپراتور به رفلكتور نشانه مي رود مكررا طول را اندازه مي گيرد كه بايد 5 بار ان را نوشت و ميانگين گيري كرد تا به يك طول دقيقدر برسد.

براي اندازه زدن طول ها بايد حتما به خود رفلكتور نشانه روي كرد.

طول هاي اندازه گيري شده ي ما :

 

EA	DE	CD	BC	AB
113.570	96.698	86.812	115.256	98.72

 

شرح عمليات قرائت زوايا:

مرحله ي بعدي اندازه گيري زواياي داخلي پيمايش مورد نظر است بايد روي نقاط اصلي مستقر شده و زواياي موردنظررا هر كدا م دردوكوپل قرائت کردبرای این کاراز یک دوربین فویف استفاده کردیم.

نياز به دو عدد رفلكتور –پایه ی رفلکتور-دو عدد تراز نبشی است.

كوپل ها براي دقت اندازه گيريمان بسيار مفيدند و هر چه كوپل ها بيشتر باشند دقت زوايا بيشتر خواهد شد .

ابتدابر روي نقطه ي Aمستقر شديم ودوربين را سانتراز كرديم دو نفر از اعضا گروه رفلكتور ها را بر روي نقاط B C مستقر کردند رفلكتور ها بايد تراز باشند و دقيقا روي ميخ ها قرار بگيرند

سانتراز كردن دوربين:

در اين قسمت كه يكي از مهمترين بخش هاي عمليات بود قرار دادن دوربين به صورت صحيح بروي نقاط بود.

ابتدا سه پايه را بر روي نقطه با ز مي كنيم طوري كه از بالا نگاه مي كنيم ميخ معلوم باشد.دوربين را بر روي سه پايه سوار ميكنيم و از چشمي قرار گرفته شده بر روي دوربين نقطه را مي يابيم در درون چشمي ضربدري موجود است كه بايد دقيقا روي ميخ (در وسط ميخ) قرار بگيرد اين كار را با گرفتن دو پايه ي ان انجام مي دهيم . سپس نوبت به تراز كردن دوربين ميرسد كه توسيه ميشود حتي الامكان از شل و سفت كردن پايه ها انجام گيرد و كمتر از پيچ هاي تراز دوربين استفاده كنيم .

تراز استوانه اي موجود در ان را نيز تراز ميكنيم...

بر روي يكي از پايه هاي رفلكتور نشانه روي مي كنيم و عمل صفر صفر را انجام ميدهيم .

توجه:در هر دو باركوپلي كه قرائت مي شود تنها يك بار بايد عمل صفر صفر را انجام داد.

نشانه روي بايد به قسمت پايين پايه ي رفلكتور انجام گيرد.

سپس دوربين را چرخانده تا بر روي پايه ي رفلكتور بعدي نشانه روي كنيم و اولين زاويه اندازه گيري شده توسط دستگاه را مينويسيم در عمليات ابتدا رايت REصفر صفر شد و سپس RB را خوانديم در اينجا عمل كوپل را انجام مي دهيم و دو باره LBرا خوانده و به روي LE ميرويم و دو باره زاويه را اندازه ميگيريم و ثبت مي كنيم که در اینجا تشکیل یک کوپل را می دهد.

در كوپل بعدي ابتدا LEو سپس LBخوانده ميشود و دوباره عمل كوپل را انجام ميدهيم و سپس REو RBخوانده ميشودو و بدین ترتیب کوبل دوم هم بدست می آید.

اين شرح اندازه گيريه يكي از ايستگاه ها بود كه عمليات كوپل ها در ان 2 با ر اجرا شد.

 

 

 

 

با استفاده از فرمول:

LC+RD+_180 OR200/2=

RC+LD+-180 OR 200/2=

با استفاده از اين فرمول 2 بار زاويه را اندازه مي گيريم و از انها ميانگين ميگيرم تا زاويه ي دقيق تري داشته باشيم .

در صورتي كه يكي از زاويه ها اختلاف زيادي داشته باشد ميتوان ان كوپل را به عنوان اشتباه حذف نمود.

زاویه های بدست آمده عبارت است از:

 

 

E	D	C	B	A
126.7172	147.7451	81.3195	164.1359	80.0782

 

 

A+B+C+D+E= 599.9959

برای بدست اوردن خطای لیست زاویه ای و سر شکنی کردن ای خطا از فرمول های زیر استفاده کردیم .

 

تعداد اضلاع :n تعداد کوبل ها : p

خطای بست زاویه ای

 

599.9959_(10_4)*100GR=

 

سپس نوبت به بدست آوردن هر یک از ژیزمان هایهر یک از امتدادها میرسد که با انتقال دادن ژیزمان اولیه که مقدار آن را 100 است بدست می آید

 

DG=G (mohasebati ) _ ( Gavalie)

 

99.9959-100=0.0041

 

0.0041<2.5*20"√5/2 = 0.0041<0.0079

برای انجام عملیات طول یابی از روش زیر استفاده میکنیم :ما طول هر یک از فاصله ها را دادیم سپس با تصحیح زاویه ها و ژيزمان ورودی کلیه ژيزمان ها را محاسبه می کنیم .

برای این کار با دادن یک عدد مثل (1000و1000) به ایستگاه A مختصات بقیه نقاط را بدست اورده تا دوباره به نقطه A برسیم و

معلوم تصحیح شده D ====> كليه ژيزمان ها ∆X = D SING

را بدست مي آور تصحيح شده ====> ∆Y = D COS G

با دادن مختصات دلخواه به A و رسیدن دوباره به همان نقطه که A نام گذاری شده مقدار خطا بدست می ایدبا استفاده از فرمولهای زیر مختصات نقاط را بدست می آوریم (این مختصات ها ی اولیه میباشد )

 

 

 

 

Y∆	∆X	CORRECT GZMAN	GIZMAN FIRST	HORISEN ANGLE	DISTANCE	P #
0   88.306   79.920   -73.767   -93.926	113.57   39.401   -33.896   -88.556   -30.388	100   26.718   374.463   255.784   219.920   99.999	100   26.7172   374.4623   255.7818   219.9177   99.9959	80.0782   126.7172   147.7451   81.3195   164.1359	113.570   96.698   86.812   115.256   98.72	A   E   D   C   B   A
∆X=0.131 ∑   Y=0.533 ∆∑

 

 

 

 

 

 

 

مطالعه مقدماتی مسیر :

معمولا با استفاده از نقشه توپوگرافی منطقه در صورت در دسترس بودن , می توان مطالعات مقدمات مسیر را انجام داد البته لازم است که پس از ترسیم خط مسیر روی این نقشه , در روی زمین هم مطالعات و شناسایی هایی به عمل اید. یعنی باید در طول مسیری که از روی نقشه تعیین شده است حرکت کرد و خصوصیات مربوط به ان مسیر را مورد مطالعه قرار داد . معمولا مقیاس نقشه های توپوگرافی مورد نیاز در این مرحله 1:40000 یا 1:20000 اس

در صورتی که نقشه توپوگرافی منطقه در دسترس نباشد می توان به کمک عکسهای هوایی نقشه هایی با تراز نماها ( خطوط منحنی میزان ) به مقیاس لازم تهیه کرد . هر چند عکسهای هوایی اختلاف سطحها را تعیین نمی کنند . ولی پستی و بلندی های زمین ,کرانه ها ,امتداد رودخانه ها ,جاده ها و..........در ان به خوبی دیده می شود .از روی عکس می توان نقاط مرتفع و صعب العبور به طور کلی جاهایی را که مسیر راه نمی تواند از انجاها بگذرد . مشخص کرد . اگر به هیچ نوع نقشه و عکس هوایی در دسترس نباشد ,ناگزیر باید مطالعات مقدماتی مسیر را در روی سطح زمین انجام داد . برای این منظور از مبدا به طرف مقصد حرکت می کنیم و از وسایل مورد نیاز (مانند قطب نما ,قدم شماری,ارتفاع سنج , تراز دستی , وسایل اندازه گیری طول و...)استفاده می کنیم .

از قطب نما برای تعیین جهت تردد در راه و تغییراتی که در جهت حرکت ایجاد می شود و نیز تعیین امتداد ها ,از ارتفاع سنج برای تعیین اختلاف ارتفاع و از تراز دستی برای تعیین نقاط هم تراز (نقاطی که در یک سطح هستند ) به صورت تقریبی از مسیری که طی می کنیم استفاده می کنیم .

همچنین باید پستی و بلندی ها را روی کرویهایی نمایش دهیم و ارتفاعات را در ان یادداشت کنیم .

ضن طي مسير بايد رود خانه و ساير نقاط صعب العبور را در روي نقشه ياداشت كنيم پس از تهيه نقشه و جمع آوري اطلاعات نيم رخ طولي مسير را رسم مي كنيم . مسير هاي احتمالي ديگر را به همين طريق مطالعه مي كنيم و بعد با مقايسه آنها بهترين مسير را انتخاب مي نماييم .

در پیاده کردن یک مسیر ابتدا نیاز به تهیه ی یک جدول پیکه تاژجهت پیاده کردن نقاط محور مسیر میباشد.ابتدا طراحی مسیر که توسط نرم افزار صورت گرفت

 

1)t=rtan 2)L=R×∆ 3) C=2RSIN

 

فرمولها ی کلی در کتاب مهندس دیانت خواه:

2-2-محاسبه و تنظیم جدول پیکه تاژ برای قسمت قوس دار :

1- انتخاب روش مناسب جهت پیاده نمودن قوس روش قائم الزاویه :

1- انتخاب محور مناسب جهت کار و نقطه استقرار مناسب برای دوربین

2- اثبات فرمولهای عمومی برای پیاده نمودن هر نقطه از قوس

محور کار T.C به CT و استقرار در T.C :

فرمولهای عمومی

با داشتن Li و R می توان si هر نقطه از قوس را محاسبه کرد و با داشتن si و می توان Bi را بدست اورد .

 

جدول مربوط به پیاده نمودن قوس ها :نمونه ای از جدول پیکه تاژ دقت شود در صورتی که قوس به سمت چپ متمایل شود می بایست زاویه ها را از ۴۰۰ گراد یا ۱۸۰ درجه کم کرد.

 

 

کیلومتراژ	Yi	Xi	Ci	Bi	Si∑	Si	فاصله افقی li	NO
0+000 0+020 0+040 0+060 0+075 0+080 0+090 0+100 0+110 0+120 0+130 1+140 0+150 0+160 0+169 0+170 0+180 0+200 0+220 0+240 0+260 0+266	987.026 998.194 1009.361 1020.528 1028.987 1031.792 1038.163 1045.269 1053.046 1061.405 1070.276 1079.555 1089.165 1098.996 1107.980 1108.960 1118.952 1138.936 1158.921 1178.905 1198.889 1205.364	1023.360 1006.768 990.176 973.585 961.017 957.060 949.357 942.328 936.049 930.567 925.962 922.246 919.500 917.696 916.933 916.894 916.498 915.704 914.911 914.118 913.325 913.068			0 0 0 0 0 1.540 4.723 7.903 11.089 14.272 17.272 20.638 23.821 27.004 29.868 200 200 200 200 200 200 200	0 0 0 0 0 1.540 3.183 3.183 3.183 3.183 3.183 3.183 3.183 3.183 2.864 200 200 200 200 200 200 200	0 20 40 60 75.14 4.85 10 10 10 10 10 10 10 10 9.01 0.98 10 20 20 20 20 6.48	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

بدست می اوریم تا X و Y هر میخ را برای پیاده کردن به روش مختصاتی داشته باشیم که در این پروژه هم بصورت مختصاتی و هم به صورت قطبی قوس را روی زمین پیاده کردیم .

-دستورالعمل اجرایی کاربر روی زمین به روش قطبی :

1- استقرار دوربین در نقطه T.C و صفر صفر کردن به سمه

2- بازکردندوربین به اندازه Si∑ طبق جدول ذکر شده

3- از هر نقطه تا نقطه بعدی به اندازه طول Li با توجه به جدول پیکه تاژ

4- میخ کوبی

دستور العمل اجرایی کار بر روی زمین :

R=100

 

(1) T=RTAN(∆/2) =50.7150

 

 

(2)=SIN(∆/2)=90.4616

 

 

LC = R× =100*59.759 (5)

 

:

 

:

دو اصل مهم در تهیه پروفیل :

نحوه برداشت پروفیل :

-برداشت پروفیل طولی به روش مستقیم :به منظور برداشت پروفیل طولی مسیر از یک نقطه با ارتفاع ثابت (BM) ارتفاع را به نقطه شروع مسیر ادامه می دهیم .پس از این کار ارتفاع را به بقیه نقاط مسر گسترش می دهیم .( با استفاده از تراز یابی )

بدین صورت عمل می شود که شاخص را در کنار میخها قرار می دهیم و ارتفاع هر میخ محاسبه می گردد .

برداشت پروفایل عرضی به صورت مستقیم :

پروفیل عرضی ,عمود بر راستای مسیر برداشت می شود به این منظور بایستی سمت راست و چپ مسیر به یک طول مشخص برداشت گردد . فرض می کنیم هدف برداشت پروفیل عرضی مسیر به عرض 10M سمت راست و 10M سمت چپ میخ و مركزي می باشد برای این کار عمود بر راستای مسیر در سمت راست و چپ عرض 10M را بر روی زمین مشخص می نماییم و در هر کجا که دارای اختلاف ارتفاع می باشد شاخص قرار داده و قرائت صورت میگیرد همچنین فاصله افقی را از میخ کوبی مرکزی نیز اندازه گیری می کنیم یعنی هم فاصله افقی از میخ مرکزی را اندازه گیری نموده و هم اختلاف ارتفاع نقطه از میخ وسط اندازه گیری می کنیم .

رسم پروفیل

در اخر رسم پروفیل های طولی و عرضی را توسط نرم افزار SDR صورت میگیرد.

در برداشت پروفیلها ی طولی و عرضی باید به دقت مورد نیاز بسیار توجه داشت وپستی و بلندی های آشکار را همراه با نقاط از قبل تعیین شده برداشت کرد بیشترین حسن برداشت پروفیلها انجام محاسبات حجم عملیات خاک برداری و خاک ریزی در طول مسیر مورد نظر میباشد (تسطیح مسیر).

برای پیاده کردن یک مسیر نیاز به برداشت پهنای باند جاده نیز هست که در این عملیات ما پهنای باند را برابر 10 متر از راست و 10 متر از سمت چپ خط مسیر قرار دادیم .

نقاط مورد نظر تشکیل جدولی میدهد که شامل شماره ی نقاط وبک ساید ها و فور ساید ها میشود تمام نقاط دیگر را به عنوان آی ساید برداشت می شود که برای این کار سمت راست مسیر که باید عمود بر محور مسیر باشد را در دو مرحله ی 5 متری و10 متری برداشت می کنیم و همچنین در سمت چپ محور در دو مرحله ی 5متری و 10 متری برداشت میکنیم که در این کار علامت منفی نشانگر سمت چپ جاده می باشد در برداشت پروفیل همچنین باید به این امر توجه کرد که به دلیل متغیر بودن مکان دوربین میتوان حدالامکان مکان دور بین را در جایی قراردهیم که به بیشتر نقاط مسیر دید داشته باشد .

توجه:هر گاه به جایی رسیدیم که دیگر نتوانستیم نقاط روی مسیر را قرائت کنیم جای دوربین را تغییر میدهیم و در جایی قرار میدهیم که به دیگر نقاطمان بیشترین دید را داشته باشد باید توجه داشت که با تغییر دادن جای دوربین باید یک فورساید برای نقاط قبلی و یک بک ساید برای نقاط بعدی قرائت کرد .

نمونه ای از جدول های پروفیل که به صورت نمونه نوشته شده است این اعداد در محیط اس دی آر در قسمت لول بوک وارد می شود.البته در جدول وارد کردن کیلومتراژ نیز واجب است.

OFFSET	FS	IS	BS	point number
0	1301	1
-5	1002	2
-10	0508	3
5	1765	4
10	2285	5
0	2609	6
-5	2089	7
-10	1639	8
5	3180	9
10	3787	10
0	4079	11
-5	1522	12
-10	0401	13
5	2291	14
10	2836	15
0	2686	16
-5	2271	17
-10	1643	18
5	3333	19

 

10	3743	20
0	3190	21
-5	2875	22
-10	2387	23
5	3768	24
10	4365	25
0	3266	26
-5	2881	27
-10	2544	28
5	3988	29
10	4381	30
0	1476	31
5	2175	32
10	2693	33
-5	0907	34
-10	0231	35
0	1981	36
-5	1466	37
-10	0790	38
5	2442	39

 

 

 

 

 

 

 

 

10	2811	40
0	2438	41
-5	1976	42
+5	2969	43
+10	3769	44
-10	1362	45
0	3171	46
-5	2902	47
5	3400	48
10	3568	49
0	3542	50
5	3907	51
-5	3215	52
10	4140	53
10-	2765	54
0	4080	55
0	2127	56
-5	1807	57
5	2618	58
-10	1394	59

 

 

 

 

 

 

 

 

10	3179	60
0	2633	61
-5	2298	62
-10	1974	63
5	3118	64
10	3490	65
0	3030	66
-5	2564	67
-10	2145	68
5	3501	69
10	3853	70
0	2979	71
-5	2646	72
5	3568	73
10	3958	74
-10	2236	75
0	3060	76
-5	2860	77
-10	2411	78
5	3502	79

 

 

 

 

 

 

تهيه نقشه توپوگرافي

 

برای آموزش و یادگیری بهتر کاربران این کتاب ، آموزش را بصورت شبه گزارش انجام عملیات نقشه برداری از یک منطقه به شما عرضه خواهیم نمود.

 

شناسايي زمين و بستن شبكه :

 

اولين كاري كه در شروع يك عمليات نقشه برداري براي بستن شبكه بايستي صورت بگيرد ، بازديد و شناسايي از منطقه مي باشد ، چون اگر اين كار انجام نگيرد و مستقيماً از يك نقطه دلخواه شروع كنيم و ميخ كوبي را انجام دهيم و بخواهيم پس از دور زدن منطقه به همان نقطه برسيم بسياري از خصوصياتي كه در انتخاب نقاط مؤثر است مثلاً اينكه نقاط قبل و بعد به هم ديد داشته باشند و يا اينكه وسعت زيادي از منطقه را پوشش دهد و همچنين نقاط اصلي شبكه حتي الامكان در بلندي قرار داشته باشند ممكن است در نظر گرفته نشوند. پس از رسيدن به محل يك بازديد كلي از منطقه انجام می گیرد و سپس نقاط مرتفع و نقاطي كه بعد وسيعي از محل را تحت پوشش قرار مي دهند ، در نظر گرفته می شوند و سپس به نقاطي كه ديد كافي به نقاط قبل و بعدي شبكه در حال انتخاب را داشتند ، معين شدند با توجه به وسعت زياد منطقه قسممتهاي زيادي از منطقه در جاهايي قرار گرفته بود كه امكان عبور شبكه از آنجا وجود نداشت ، چون باعث مي شد كه ديد بين نقاط اصلي شبكه از بين برود . بخاطر همين تصميم گرفته شد كه با توجه به شرايط منطقه تعدادي از نقاط به عنوان نقاط اصلي و چند نقطه هم بعنوان نقاط كمكي در نظر گرفته شوند. در نهايت تعداد 7 نقطه بعنوان نقاط اصلي شبكه انتخاب شد و بدليل ايجاد پوشش كافي به كل منطقه ، 3 نقطه هم براي نقاط كمكي انتخاب شدند ، بعد از تعيين نقاط نوبت به ميخ كوبي نقاط رسيد كه اين كار با محكم كردن نقاط با سيمان همراه و كار براي مراحل بعدي (ترازيابي ، زاويه يابي ، مثلث بندي و … ) آماده شد.

 

ترازيابي :

 

تعيين اختلاف ارتفاع بين دو يا چند نقطه ( نسبت به هم يا نسبت به يك سطح مبناي معين ) در كار نقشه برداري داراي جايگاه ويژه اي هميشه بوده است كه اين كار با روشهاي مختلفي ( مستقيم ، مثلثاتي ، استاديامتري ) انجام مي شود. مشكلاتي كه در كار ترازيابي با ويژگي هاي آب و هوايي خنك و بادي و توپوگرافي صحرايي منطقه بوجود مي آيد را مي توان به 3 دسته تقسيم كرد :

الف – عوامل طبيعي شامل كرويت زمين ، انكسار نور در هوا ، تشعشع خورشيد ، وزش باد و تغيير ناگهاني دما .

ب – عوامل دستگاهي شامل ميزان نبودن تراز دستگاه ، افقي نشدن محور ديدگاني دستگاه پس از تنظيم دستگاه ، صحيح نبودن طول شاخص و ناپايدار نبودن سه پايه و ….

ج – عوامل انساني شامل تراز نكردن كامل دستگاه ، عدم پايداري تكيه گاه به شاخص ، قايم نگرفتن شاخص ، خستگي عامل و ….

براي از بين بردن عوامل جوي بهترين زمان كار ترازيابي صبح از ابتداي روشنايي تا يك ساعت قبل از ظهر و بعد از ظهر از ساعت 3 تا رسيدن تاريكي است و چون باد شديد در اكثر بعد از ظهر ها در بیابان ها مي وزد عملاً كار ترازيابي در اين زمان ها ممكن نيست و براي از بين بردن اثر كرويت زمين¹ بايد نيو را به فاصله مساوي از شاخص عقب و جلو داده شود . در مورد عوامل دستگاهي بايد حتي المقدور دستگاهها آزمايش و تنظيم شوند . در مورد خطاهاي انساني بايد سعي شود با به كار گيري روشهاي صحيح اين خطاها از بين روند .

ارتفاع اوليه نقطه اول ، با استفاده از اندازه گيري هاي دستگاه توتال استيشن و بدست آوردن اختلاف ارتفاع از دو ايستگاه شبكه جامع بدست آمده است. ارتفاع ساير نقاط بر اساس اين نقطه مبنا و بوسيله ترازيابي محاسبه شده اند .

 

زاويه يابي :

 

كميت ديگري كه در نقشه برداري از جايگاه ويژه اي برخوردار است اندازه گيري زاويه است براي اينكار از دستگاه تئودوليت استفاده مي شود . بعد از بستن شبكه پيمايش زاويه هاي رئوس شبكه خوانده مي شود و چون شبكه از نظر دقت درجه 4 محسوب مي شود ، زاويه هر رأس بايد چهار كوپل خوانده شود و بعد از اين كار بر اساس خطاي مجاز عمل سرشكني بر روي مشاهدات انجام مي شود . در انجام كار زاويه يابي خطاهاي زير وجود دارند :

1- عوامل جوي

2- عوامل انساني

3- خطاهاي دستگاهي

براي از بين بردن عوامل جوي بايد در ساعتهايي زاويه يابي انجام شود كه تأثير اين عوامل به حـــد اقل برسد و خطاهاي چون سانتراژ نبودن دقيق دوربين و نشانه روي ناصحيح كه جزء عوامل انساني هستند بايد با به كارگيري روشهاي صحيح از بين برد .

در مورد عوامل دستگاهي بايد هميشه دستگاهها را آزمايش كرد و در صورت داشتن خطا آنها را تنظيم كرد .