مقاله مقایسه طرحواره های ناسازگار اولیه و احساس تنهایی و انواع عشق بین زنان متأهل و مطلقه (ترابی)

نوع فایل: ورد قابل ویرایش (docx)

تعداد صفحات: 118 صفحه با منابع فارسی و انگلیسی

نکته: این مقاله برای اولین بار در اینترنت توسط سایت http://daneshjooqom.ir قرار داده شده است که می توان به عنوان پایان نامه کارشناسی رشته روانشناسی و علوم اجتماعی نیز با کمی تغییرات از آن استفاده کرد .

 

 

فهرست مطالب مقاله مقایسه طرحواره های ناسازگار اولیه و احساس تنهایی و انواع عشق بین زنان متأهل و مطلقه (ترابی)

 

چکیده1

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه. 3

1-2- بیان مسئله. 5

1-3- اهداف تحقیق. 7

1-3-1- هدف کلی.. 7

1-3-2- اهداف جزئی.. 7

1-4- متغیرهای پژوهش... 7

1-5- سؤالات تحقیق. 8

1-6- فرضیات تحقیق. 8

1-7- اهمیت و ضرورت تحقیق. 8

1-8- تعاریف نظری.. 8

1-8-1- تعریف مفهومی.. 8

1-9- تعریف عملیاتی.. 10

1-9-1- عشق مثلثی استرنبرگ.. 10

1-9-2- احساس تنهایی.. 11

فصل دوم: مروری برادبیات و پیشینه تحقیق

بخش اول: مبانی نظری.. 13

2-1- مبانی نظری.. 13

2-1-1- عقاید پیاژه درباره طرحواره ها13

2-1-2- طرحواره های ناسازگار اولیه از نظر یانگ... 14

2-1-3- تعریف یانگ از طرح‌واره‌ها15

2-1-4- ویژگی‌های طرح‌واره‌های ناسازگار اوّلیه. 16

2-1-5- ریشه‌های تحولی طرح‌واره‌ها18

2-1-6- حوزه‌های طرح‌واره و طرح‌واره‌های ناسازگار اوّلیه. 22

2-1-7- طرح‌واره‌های ناسازگار اوّلیه و حوزه‌های مرتبط با آن‌ها25

2-1-8- حوزة دوم، خودگردانی و عملکرد مختل. 31

2-1-9- حوزة سوم: محدودیت‌های مختل. 32

2-1-10- حوزة چهارم: دیگر جهت‌مندی.. 33

2-1-11- حوزة پنجم: گوش به زنگی بیش از حد و بازداری.. 34

2-2- مروری اجمالی بر تله‌های زندگی (طرحواره های ناسازگار)35

2-2-1- رها شدگی.. 35

2-2-2- بی‌اعتمادی / بدرفتاری.. 35

2-2-3- وابستگی.. 36

2-2-4- آسیب پذیری.. 36

2-2-5- محرومیت هیجانی.. 36

2-2-6- طرد اجتماعی.. 37

2-2-7- نقص/شرم. 38

2-2-8- شکست.. 38

2-2-9- اطاعت.. 38

2-2-10- معیارهای سخت‌گیرانه. 39

2-2-11- استحقاق. 39

2-3- گروه بندی طرحواره های ناسازگار اولیه از نظر فريمن.. 39

2-4- انواع عشق. 40

2-4-1- میل جنسی.. 40

2-4-2- اروس... 41

2-4-3- فیلیا41

2-4-4- مهرورزی.. 42

2-5- عشق از نظر اریک فرام. 42

2-6- نظریه ی عشق مثلثی.. 42

2-6-1- فرضیه ی جورشدن. 43

2-7- باورهای فرهنگی درباره عشق. 44

2-8- احساس تنهایی.. 45

2-9- تعاریف احساس تنهایی.. 46

2-10- مولفه‌های احساس تنهایی.. 49

2-11- انواع احساس تنهایی.. 50

2-11-1- احساس تنهایی در نوجوانان. 50

2-11-2- احساس تنهایی در بزرگسالان. 52

2-12- رویکردهای مطرح شده درباره احساس تنهایی در دو دهه اخیر. 52

2-12-1- تنهایی عاطفی و تنهایی اجتماعی.. 53

2-13- دیدگاه روانشناسان به احساس تنهایی.. 53

2-14- دیدگاه‌های احساس تنهایی.. 54

2-14-1- دیدگاه روان تحلیل گری.. 54

2-14-2- دیدگاه نیازهای اجتماعی.. 54

2-14-3- دیدگاه شناختی.. 55

2-14-4- دیدگاه فاصله شناختی.. 55

2-14-5- دیدگاه تعاملی.. 55

2-14-6- دیدگاه مزمن (شدت) ثبات احساس تنهایی.. 55

2-15- تحقیقات انجام شده در داخل کشور. 56

2-16- تحقیقات انجام شده در خارج کشور. 58

فصل سوم: روش‏شناسی تحقیق

3-1- جامعه آماری.. 62

3-2- نمونه و روش نمونه گیری.. 62

3-3- معیارهای ورود به مطالعه. 63

3-4- ملاحظات اخلاقی.. 63

3-5- روش تجزیه و تحلیل داده ها63

3-6- ابزار گردآوری اطلاعات.. 64

3-6-1- پرسشنامه‌ی (YSQ-SF)64

3-6-2- پرسشنامهی عشق مثلثی استرنبرگ.. 64

3-7- روش اجرای آزمونها65

3-7-1- پرسشنامه طرحوارههای ناسازگار اولیه یانگ- فرم کوتاه65

3-7-2- مقیاس عشق مثلثی استرنبرگ.. 65

3-7-3- پرسشنامه احساس تنهایی.. 66

3-8- روش تحليل داده ها67

3-9- بررسي و توصيف اطلاعات مربوط به متغیرهاي جمعیت شناختی آزمون شوندگان. 67

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‏ها

4-1- مقدمه. 71

4-2- یافته های استنباطی پژوهش... 71

4-2-1-آزمون نرمال بودن داده ها72

4-2-2-آزمون فرضیات.. 73

فصل پنجم: بحث و نتیجه‏گیری

5-1- بحث و نتیجه گیری.. 84

5-2- محدودیت ها و مشکلات تحقیق. 87

5-3- پیشنهاد های تحقیق. 88

5-3-1-پیشنهادهای کاربردی.. 88

5-3-2-پیشنهادهای پژوهشی.. 88

فهرست منابع

منابع فارسي.. 90

منابع انگليسي.. 94

ضمائم و پیوست‏ها98

Abstract. 106

 

 

چکیده

تحقیق حاضر با هدف مقایسه طرحواره­های ناسازگار اولیه و احساس تنهایی و انواع عشق در زنان مطلقه و متأهل شهر تهران صورت گرفته است. تعداد جامعه تحقیق 411 نفر بوده که تعداد 200 نفر به صورت در دسترس از جامعه براساس فرمول کوکران انتخاب شدند که شامل 100 نفر زنان مطلقه و 100 نفر زنان متأهل می­باشند. ابزار تحقیق شامل پرسشنامه طرحواره­های ناسازگار اولیه یانگ- فرم کوتاه
(75 سوالی)،پرسشنامه­ی عشق مثلثی استرنبرگ و پرسشنامه احساس تنهایی راسل و پیلوا و کورتونا
(1980 ) بوده است. نتایج تحقیق در فرضیه اول نشان داد با توجه به مقادیر بدست آمده برای
احساس تنهایی بین گرون زنان مطلقه و متاهل از نظر احساس تنهایی تفاوت وجود دارد
(004/0=sig،665/15-=t).همچنین نتیجه فرضیه دوم نشان دادبین انواع عشق در زنان متأهل و مطلقه تفاوت مشاهده نشد(340/0=sig،959/0-=t).همچنین طرحواره های ناسازگار اولیه بین دو گروه زنان مطلقه و متاهل متفاوت بوده است (025/0=sig،282/2=t).نتیجه آزمون مانووا برای فرضیه کلی پژوهش نشان داد متغیر وضعیت تاهل قادر است 3/72 از تغییرات متغیر های ملاک را تبیین کند.

 

واژگان کلیدی: طرحواره­های ناسازگار اولیه ، احساس تنهایی ، انواع عشق

 

 

فصل اول

کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

کلمه طرحواره در حوزه­های پژوهشی مختلفی به کار برده شده است. طرحواره به طور کلی، به عنوان ساختار[1]، قالب[2] یا چهارچوب[3] تعریف می­شود. از فلسفه قدیم یونان، منطقیون رواقی[4] مخصوصاً فروسیپوس[5] (206 الی 279 ق.م)، اصول منطقی را در قالب طرح­واره استنباط[6] مطرح کردند. (یانگ، کلوسکو، ویشار، ترجمه­ی حمیدپور، 1994).

طرحواره در نظام فلسفی امانوئل کانت[7] درک و دریافت نقطه­ای اشتراک تمام عناصر یک مجموعه تعریف می­شود. این واژه همچنین در نظریه­ی ریاضی مجموعه­ها، هندسه جبری، آموزش، تحلیل ادبی، برنامه­ریزی کامپیوتری نیز بکار برده شده است. واژۀ طرحواره در روانشناسی و به طور گسترده­تر در حوزه­ی شناختی، تاریخچه غنی و برجسته شکل می­گیرد تا به افراد کمک کند تجارب خود را تبیین کنند و علاوه بر این، ادراک از طریق طرحواره، واسطه­مندی[8] می­شود و پاسخ­های افراد و نیز توسط طرحواره جهت و معنا پیدا می­کند (یانگ، کلوسکو، ترجمه­ی حمیدپور، پیرمرادی، گلی­زاده، 1395). طرحواره بازنمایی[9] انتزاعی خصوصیات متمایزکننده یک واقعه است. به عبارت دیگر، طرح کلی و از عناصر برجسته­ی یک واقعه را طرحواره می­گویند. در روانشناسی، احتمالاً این واژه بیشتر با کارهای ژان پیاژه[10] تداعی می­شود.چرا که او در مراحل مختلف رشد شناختی، طرح­واره به عنوان نقشه­ی انتزاعی شناختی در نظر گرفته می­شود که راهنمای تفسیر اطلاعات و حل مسئله است. بنابراین ما به یک طرحواره زبانی[11] برای فهم یک جمله و به یک طرح­واره فرهنگی[12] برای تفسیر یک افسانه نیاز داریم.

• طرحواره­های ناسازگار اولیه[13]الگوهای هیجانی و شناختی خود آسیب­رسانی هستند که در ابتدای رشد و تحول در ذهن جای گرفته­اند و در سیر زندگی تکرار می­شوند (رضوی،سلطانی­نژاد، رفیعی، 1385). این طرحواره­ها باعث ایجاد بسیاری از اختلالات روان­شناختی از جمله اضطراب، افسردگی، و سوء مصرف مواد در افراد می­شوند (رضوی، سلطانی­نژاد، رفیعی، 1385). طرحواره­ها حاصل گفتگوی والدین با کودک هستند که به تدریج در ذهن او جای گرفته­اند و هم­اکنون به گونه­ای نظامند، اما ناکارآمد زندگی وی را زیر سیطره خود گرفته­اند. ژرف­ترین ساختارهای شناختی طرحواره­ها هستند (بک[14] و همکاران، 1990). طرحواره­ها درویارویی با محرک جدید برپایه ساختار پیشین خود، اطلاعات به دست­آمده را سرند، رمزگردانی و ارزیای می­کنند. و بدین­ترتیب برنوع نگرش افراد نسبت به خود و جهان پیرامونشان تأثیر می­گذارند (بک، 1967). یانگ[15] (1384) آن دسته از طرحواره­هایی را که به رشد و شکل­گیری مشکلات روان­شناختی می­انجامد، طرحواره­های ناسازگار اولیه می­نامد. این طرحواره­ها الگوهای شناختی و هیجانی خود آسیب­رسانی هستند که از جریان اولیه رشد آغاز شده و در طول زندگی تداوم می­یابند (یانگ و همکاران، 2003).

خانواده واحدی اجتماعی و نظامی سازمان یافته است که در بقاء و رشد نوع بشر نقش بسیار با اهمیتی دارد. روابط با همسر عنصر اصلی زندگی عاطفی و اجتماعی فرد است و نداشتن رضایت زناشویی به توانایی زوجین برای برقراری روابط توأم با خشنودی با فرزندان و سایر افراد خانواده آسیب می­رساند (هالفورد[16]، ترجمه تبریزی و همکاران، 1384).

عشق[17] در نظریه­ی اریک اریکسون[18] یعنی دلبستگی دو طرفه میان دو انسان که تصمیم گرفته­اند با هم زندگی کنند، فرزندانی داشته باشند، و به آنها در رشد و تحول سالم کمک کنند. به گفته­ی اریکسون تصمیم به برآورده نساختن این نیاز طبیعی به تولید مثل، پیامدهای خطیری در زمینه­ی رشد و تحول فرد به همراه دارد. (پاپالیا، الدز، واسکین فلدمن، ترجمه­ی عرب قهستانی، نقش­بندی و همکاران، 1391).

براساس نظریه­ی مثلثی عشق[19] استرنبرگ[20] (1955) سه مؤلفه عشق عبارتنداز: صمیمیت[21]، شور و شوق[22]، تعهد[23].

در نظریه­ی استرنبرگ روابط عاشقانه منوط به تعادل میان این سه عنصر می­باشد (پاپالیا، الدز، واسکین فلدمن، ترجمه­ی عرب قهستانی، نقش­بندی و همکاران، 1391).

نخستین نیاز انسانی یا وجودی، نیاز به ارتباط، سائقی برای پیوستن به فرد یا افراد دیگر است (فروم[24]، 1391). یکی از راههای ارتباط عشق است، او بر این باور بود که عشق تنها راهی است که فرد می­تواند از راه آن با دنیا متحد شود و با این حال به فردیت و یکپارچگی برسد.

فروم عشق را به این­صورت تعریف کرد: «وحدت با کسی یا چیزی خارج از خویشتن، در شرایط حفظ­کردن جدایی و یکپارچگی خویشتن» (سید محمدی، 1390). عشق یک حالت روان­شناختی است که در سه دهه اخیر مورد توجه روان­شناسان واقع شده است و پژوهش­های علمی در مورد تأثیر آن بر زندگی انسان صورت گرفته است.

استرنبرگ[25] (1988)، در کتاب داستان­های عشق با رویکرد شناختی و بررسی طرحواره­های هر فرد در قالب یک داستان، به علت عاشق­شدن می­پردازد، اما آن را پژوهشی ناقص می­داند که باید کاستی آن جبران شود.

اغلب مردم کم و بیش احساس تنهایی[26] می­کنند یکی از جنبه­های تنهایی این است که فرد می­پندارد خانواده یا دوستانش او را درک نمی­کنند و پذیرای او نیستند. اینگونه افراد علاوه بر احساس نداشتن مشابهت با دیگران، با احساس خلأ، غمگینی و بی­تعلقی مواجه­اند و کمتر به کسی اعتماد می­کنند و احساس تنهایی بر تعاملات اجتماعیشان با دیگران، نحوه زندگی کردن و سلامت جسمانی و روانیشان تأثیر می­گذارند (هنریچ و گالون[27]، 2006).

احساس تنهایی نوعی حالت ذهنی است که از تجربیات محیطی به وجود آمده است. از این­رو، احساس تنهایی هم می­تواند ناشی از عوامل محیطی مانند: تغییر مکان، از دست دادن عزیزان و جدایی و طرد شدن از سوی دیگران باشد و هم می­تواند ناشی از عوامل درونی باشد، که ممکن است همراه با علائم افسردگی بروز کند (کسیوپو و ویلیام[28]، 2005).

عوامل مختلفی تعیین­کننده موفقیت یا شکست در زمینه­ی ارتباط سالم با دیگران و خصوصاً ازدواج هستند. از جمله متغیرهایی که در سرنوشت طلاق و ازدواج نقش حیاتی و بسزایی دارند طرح­واره­های ناسازگار اولیه و انواع عشق و احساس تنهایی در افراد می­باشد. طبعاً منشأ و پیدایش تمام مؤلفه­های مذکور ریشه در دوران کودکی و تجربیات اولیه در رابطه با مراقبان دارد و نقش مهمی را در زندگی آینده فرد بخصوص در ارتباط بادیگران ایفا می­کند.

1-2- بیان مسئله

واژۀ طرح­واره در روان­شناسی و به طور گسترده­تر در حوزۀ شناختی، تاریخچه­ای غنی و برجسته دارد. در حوزۀ رشد شناختی، طرح­واره را به صورت قالبی در نظر می­گیرند که براساس واقعیت یا تجربه شکل می­گیرد تا به افراد کمک کند تجارب خود را تبیین کنند. علاوه بر این، ادراک از طریق طرح­واره، واسطه­مندی می­شود و پاسخهای افراد نیز توسط طرح­واره جهت پیدا می­کنند. (یانگ، کلوسو، ویشار، ترجمه حمیدپور، 1394)

طرح­واره، بازنمایی انتزاعی خصوصیات متمایزکنندۀ یک واقعه است. به عبارت دیگر، طرحی کلی از عناصر برجستۀ یک واقعه را طرح­واره می­گویند. در روان­شناسی، احتمالاً این واژه بیشتر با کارهای پیاژه تداعی می‏شود، چرا که او در مراحل مختلف رشدشناختی به تفصیل درخصوص طرح­واره­ها بحث کرده است.

در نظریۀ پیاژه، دو فرایند انطباق و سازمان­دهی، تغییرات طرحواره­ها را توجیه می­کنند (برک، ترجمۀ سیّد محمدی، 1388). انطباق مستلزم طرحواره­ها از طریق تعامل مستقیم با محیط است، انطباق از دو فعالیت مکمل تشکیل می­گردد: درون­سازی و برون­سازی. هنگام درون­سازی، از طرحواره­های فعلی خود برای تعبیر کردن دنیای بیرونی استفاده می­کنیم. هنگام برون­سازی، بعد از اینکه متوجه می­شویم که شیوه جاری تفکر ما کاملاً با محیط متناسب نیست، طرحواره­های جدیدی را به وجود آورده یا طرحواره­های قدیمی را تنظیم می­کنیم (برک، ترجمۀ سید محمدی، 1388). طرحواره­ها از طریق سازماندهی نیز تغییر می­کنند، فرایندی که به صورت درونی، جدا از تماس مستقیم با محیط صورت می­گیرد، بعد از اینکه کودکان طرحواره­های جدید را تشکیل می­دهند، در آنها تجدیدنظر می­کنند، و برای به وجود آوردن نظام شناختی بسیار منسجم، آنها را به طرحوارۀ دیگر مرتبط می­کنند (کرینگ، دیویسیون، نیل، جانسون، ترجمۀ شمسی­پور، 1392).

 

1-3- اهداف تحقیق

1-3-1- هدف کلی

- مقایسه طرحواره­های ناسازگار اولیه و احساس تنهایی و انواع عشق در بین زنان متأهل و مطلقه

1-3-2- اهداف جزئی

- مقایسه طرحواره­های ناسازگار اولیه در زنان متأهل و مطلقه

- مقایسه بین احساس تنهایی در زنان متأهل و مطلقه

- مقایسه بین انواع عشق در زنان متأهل و مطلقه

1-4- متغیرهای پژوهش

متغیر مستقل: طرحواره­های ناسازگار اولیه و انواع عشق و احساس تنهایی

متغیر وابسته: وضعیت افراد به لحاظ متأهل و مطلقه بودن آنان

متغیر کنترل: سن

1-5- سؤالات تحقیق

- آیا بین طرحواره­های ناسازگار اولیه و انواع عشق و احساس تنهایی در زنان متأهل و مطلقه تفاوت وجود دارد. ؟

- آیا بین انواع عشق در زنان متأهل و مطلقه تفاوت وجود دارد ؟

- آیا بین طرحواره­های ناسازگار اولیه در زنان متأهل و مطلقه وجود دارد؟

1-6- فرضیات تحقیق

- بین طرحواره­های ناسازگار اولیه و انواع عشق و احساس تنهایی در زنان متأهل و مطلقه تفاوت وجود دارد.

- انواع عشق در زنان متأهل و مطلقه متفاوت است.

- احساس تنهایی در زنان متأهل و مطلقه متفاوت است.

- طرحواره­های ناسازگار اولیه در زنان متأهل و مطلقه متفاوت است.

1-7- اهمیت و ضرورت تحقیق

هدف و غایت این پژوهش بررسی مسائل مربوط به حیطه خانواده و خصوصاً زناشویی و حل مشکلات زوجین و تحلیل طرحواره­های ناسازگار آنها و همچنین آسیب­های موجود در روابط به منظور شناخت و حل تعارضات در خانواده و به تبع آن در جامعه می­باشد. سودمندی و نتایج این پژوهش بدیهی است که به حل تعارضات زناشویی و کاهش طلاق در خانواده و جامعه می­انجامد. امید است که با کاربردی کردن این تحقیق آسیب طلاق و پیامدهای سنگین آن از دوش جامعه و خانواده تعدیل گردد.

1-8- تعاریف نظری

1-8-1- تعریف مفهومی

طرحواره‌های ناسازگار اولیه

در حوزه رشد شناختی طرحواره را به­صورت قالبی در نظر می­گیرند که براساس واقعیت یا تجربه شکل می­گیرد تا به افراد کمک کند تجارب خود را تبیین کنند. طرحواره به عنوان یک نقشه انتزاعی شناختی، راهنمای تفسیر اطلاعات و حل مسئله است. طرحواره­های ناسازگار اولیه، الگوهای هیجانی خود آسیب­رسانی هستند که در ابتدای رشد و تحول در ذهن­ جای گرفته­اند و در مسیر زندگی تکرار می­شوند (یانگ، 200.9 طرحواره را بر طبق پنج نیاز هیجانی ارضاء نشده تقسیم­بندی می­کند که این تقسیم­بندی­های حوزه طرحواره[1] نامیده می‏شوند (یانگ، 2009).

ژرف‌ترین ساختارهای شناختی طرحواره‌ها هستند. طرحواره‌ها در رویارویی با محرک‌های جدید برپایه ساختار پیشین خود، اطلاعات به دست آمده را ؟ رمزگردانی و ارزیابی میکنند. و بدین‌ترتیب بر نوع نگرش افراد نسبت به خود و جهان پیرامونشان تأثیر می‌گذارد (حقیقت‌منش، آقامحمدیان شهرباف، قنبری هاشم‌آبادی، مهرام، 1389).