مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

فهرست مطالب

عنوان صفحه

 

فصل اول: كليات طرح و پژوهش

مقدمه. 2

بيان مسئله پژوهش.... 3

اهميت و ضرورت مسئله پژوهش.... 3

اهداف پژوهش.... 3

پرسش‌هاي ويژه پژوهش (فرضيه‌ها). 4

تعاريف ويژه پژوهش.... 4

الف) تعاريف نظر واژه‌ها:4

ب) تعاريف عملياتي واژه‌ها5

تعريف مشاركت... 5

تعريف نظام مديريت مشاركتي.. 8

 

فصل دوم: بررسي و پيشينه پژوهش

مقدمه. 10

الف) مطالعات نظري.. 11

تاريخچه نظام مديريت مشاركتي.. 11

تعريف نظام مديريت مشاركتي.. 11

مديريت مشاركتي.. 12

مزاياي تشكيل نظام مديريت مشاركتي.. 16

استقرار نظام مشاركت در سازمانها18

دبير اجرايي نظام مشاركت... 18

دبيرخانه نظام مشاركت... 18

وظايف.... 19

كميته نظام مديريت مشاركتي.. 20

وظايف.... 20

هـ

تهيه دستورالعمل و آئين نامه اجرائي نظام مشاركت... 21

نهادينه كردن نظام مشاركت... 21

مقررات نظام پيشنهادها22

انواع نظام پيشنهادگيري.. 25

موانع نظام مديريت مشاركتي.. 26

فرهنگ سازماني، عوامل تعيين كننده. 26

بنيانگذاران، رهبران و مديران.. 27

تاريخچه فرهنگ سازماني.. 28

فرهنگ ملي.. 28

فاصله قدرت... 28

جمعگرايي در برابر فردگرايي.. 29

اجتناب از شرايط عدم اطمينان.. 29

گرايش بلندمدت در برابر ديدگاه كوتاه مدت... 30

صنعت... 30

تأثير فرهنگ سازماني بر مديريت مشاركتي.. 30

ابعاد نظام مشاركت... 33

پيشنيازهاي مديريت مشاركتي.. 34

موانع و محدوديتهاي فرا روي اجراي نظام مشاركتي.. 39

رهنمودهايي براي اجراي موفقيتآميز نظام مشاركت... 42

نقشها در مديريت مشاركتي.. 43

مديريت مشاركت جو چيست؟. 45

چرا مديريت مشاركت جو؟. 45

ويژگيهاي افراد مشاركت جو. 46

ويژگيهاي سازمان مشاركتجو. 47

آينده مديريت مشاركت جو. 48

نظام پذيرش و بررسي پيشنهادها48

اهداف نظام پذيرش و بررسي پيشنهادها50

ويژگيهاي نظام موفق پيشنهادها52

و

برخي نتايج عمده نظام مديريت مشاركتي.. 52

معاني مشاركت... 54

روشهاي ابتدايي براي مشاركت دادن افراد. 57

پيامدهاي سبك مديريت مشاركت... 59

سير تكوين مديريت مشاركتي.. 60

فلسفه و مباني نظري مديريت مشاركتي.. 61

ب) مطالعات تجربي.. 65

تاريخچه كميته امداد. 65

بررسي پيشينه پژوهش.... 66

 

فصل سوم: روش انجام پژوهش

مقدمه. 71

1. نوع پژوهش.... 71

2. جامعه آماري پژوهش.... 71

3. نمونه آماري پژوهش.... 71

4. روش نمونه‌گيري.. 71

5. ابزارهاي جمع‌آوري اطلاعات پژوهش.... 71

6. روايي ابزار پژوهش.... 72

7. روش آماري تجزيه و تحيل داده‌ها72

 

فصل چهارم: تجزيه و تحليل داده هاي پژوهش

جداول و نمودارها............................................................................................................................ 75

 

فصل پنجم: بحث و تفسير نتايج پژوهش

مقدمه. 101

سوال ويژه شماره (1) پژوهش......................................................................................................... 101

سوال ويژه شماره (2) پژوهش......................................................................................................... 101

توصيه‌ها103

محدوديت‌هاي پژوهش.... 104

ز

منابع و مأخذ.. 105

منابع فارسي.. 105

منابع انگليسي.. 106

 

 

پيوست ها

مقدمه............................................................................................................................................ 108

پرسشنامه شماره(الف). 109

پرسشنامه شماره(ب). 110

 

 

مقدمه

بدون شك مديريت مشاركتي در دنياي كنوني يكي از مناسب­ترين روشهاي افزايش بهره­وري در سازمانهاي مختلف مي­باشد از نظام پيشنهادها بايد به عنوان زمينه شكل­گيري كشف استعدادها و مؤثرترين روش حل و فصل مسائل سازمان تلقي داشت كه هر يك از ابعاد مذكور به نحوي جاذبه­هاي سازمان و بالندگي فكري- مهارتي و اجتماعي را تعيين نموده است، نظام پيشنهادها عملا از تمركز شديد سيستم مديريت كاسته و بي­توجهي مافوق­ها به استعدادها و نظرات كاركنان را مردود مي­داند و سرآغاز بروز ابتكارات و خلاقيت­هاي منابع انساني است در اين مقاله سعي شده است به استقرار نظام مشاركت در سازمانهاي دولتي و غيردولتي و موانع و مشكلات بر سر راه اين استقرار بپردازد.

محيط كنوني، سازمانها را هر چه بيشتر به شيوه­هاي جديد مديريت سوق مي­دهد و گرايش به سبك مديريت مشاركتي يكي از گزينه­هاي اين مبحث است. در اين چارچوب، اصلاح تاثير مؤلفه­هايي كه بر موفقيت اين فعاليتها مؤثرند ضروري است. كار ما بر درك فرهنگ سازماني به عنوان يك عنصر يكسري در اين مورد متمركز خواهد بود. با شناسايي عناصر تعيين كننده فرهنگ سازماني، به بحث راجع به نقش فرهنگ به عنوان زمينه اجراي سبك مديريت مشاركتي خواهيم پرداخت.

 

بيان مسئله پژوهش

يكي از نظامهاي مديريتي پويا كه نقش مهمي در توسعه منابع انساني و در نتيجه در فرآيند توسعه كلي دارد نظام مديريت مشاركتي است. اين نظام مديريتي به عنوان يك نظام مطلوب و كار آمد هم از لحاظ نظري و هم از نظر عملي آزمونهاي موفق خود را گذرانيده است و هم اكنون در كشورهاي پيشرفته و نيز در كشورهاي در حال توسعه كاملا مورد استفاده بوده و از جايگاه مناسبي برخوردار است. اين سيستم صاحبان انديشه­هاي سازنده را بدون در نظر گرفتن شغل و مقام آنها به طور يكسان پذيرا مي­باشد و علاوه بر اين كه قدرت تصميم­گيري و مسئوليت مديريت را به هيچ وجه تضعيف و يا مخدوش نمي­كند زمينه­هاي لازم براي تشويق مادي و معنوي پرسنل را در قبال عرضه كردن انديشه­هاي سازنده فراهم مي­نمايد تا از خلاقيت و پويايي تفكر انسانها براي رشد و توسعه استفاده مطلوب به عمل آيد.

اهميت و ضرورت مسئله پژوهش

اصولا مديريت مشاركت بر گسترده كردن دامنه درگيري ذهني و فكري كاركنان در اموري كه به سرنوشت آنان اثر مستقيمي دارد تأكيد مي­كند و شمار بسياري از پرسنل را در فراگرد داد و ستد انديشه و تجزيه قرار مي­دهد و از توانمنديهاي ذهني و فكري آنان در جهت بهبود امور بهره مي­گيرد. تغييرات تكنولوژيك، جهاني شدن اقتصاد، رشد انتظارات مصرف كننده، توجه آنها را به كيفيت برتر در محصولات و خدمات، خلاصه پويايي محيط كه سازمانها را احاطه كرده، بر عمليات و مديريت آنها تاثيرگزار بوده و هست. يكي از پيامدهاي اين مسئله بهبود يكي از مفاهيم سنتي در ادبيات مديريت يعني مديريت مشاركتي است.

اهداف پژوهش

هدف از ارايه اين پايان‌نامه، بررسي امكان اجراي مؤثر مديريت مشاركتي با تمركز بر يكي از ابعاد بنيادي مورد نياز، يعني حضور يك فرهنگ سازماني مناسب براي اين شيوه مديريت از طريق تحليل تئوريك است.

هدف ما بررسي اين مسئله است كه كدام‌يك از عناصر تعيين كننده در شكل‌گيري فرهنگ سازماني در زمان اجراي موفقيت‌آميز مديريت- مشاركتي به طور مثبت و منفي اثر گزار خواهند بود و در نتيجه آيا فرهنگ به وجود آمده از اين عوامل پايه‌اي صحيح در راستاي چنين اجرا و پياده‌سازي خواهد بود؟

در اين‌جا پرسش اساسي اينست،‌ آيا به كارگيري سبك مديريت مشاركتي در بهره‌وري كاركنان كميته امداد استان قم تأثير دارد؟

اهداف زير در انجام اين تحقيق موردنظر است:

1. بررسي اثرات اعمال سبك مديريت مشاركتي مديران امداد بر ميزان رضايت شغلي كاركنان و گسترش فعاليت‌هاي سازمان

2. بررسي اثرات روش‌هاي علمي مديران امداد، بر سبك مديريت در سازمان

3. ارايه راه‌كارهايي جهت استفاده از سبك‌هاي مديريت مشاركتي، در انجام فعاليت‌هاي امداد امام خميني(ره)

4. استفاده بهينه از امكانات موجود جهت افزايش كارايي و بهره‌وري كاركنان امداد

 

پرسش‌هاي ويژه پژوهش (فرضيه‌ها)

فرضيه‌هاي اين پژوهش به شرح ذيل مي‌باشد:

1. به نظر مي‌رسد بين به كارگيري سبك مديريت مشاركتي و بهره‌وري كاركنان امداد رابطه معناداري وجود دارد.

2. به نظر مي‌رسد ارايه پيشنهادات سازنده و افزايش كارآيي كاركنان امداد رابطه معناداري وجود دارد.

3. به نظر مي‌رسد بين تفويض اختيار و افزايش بهره‌وري كاركنان امداد رابطه معناداري وجود دارد.

4. به نظر مي‌رسد بين مشاركت دادن كاركنان در تصميم‌گيري و ميزان خلاقيت و نوآوري آنان رابطه معناداري وجود دارد.

تعاريف ويژه پژوهش

الف) تعاريف نظري واژه‌ها

ب) تعاريف عملياتي واژه‌ها

الف) تعاريف نظر واژه‌ها:

1. مشاركت:مشاركت جاري شدن اختيار و قدرت از يك سطح سازمان به سطوح ديگر است به گونه‌اي كه منجر به افزايش سطح متوسط آن سازمان شود. (تسليمي، 76، ص111)

2. مديريت: مديريت فرآيند به كارگيري مؤثر و كارآمد و منابع و امكانات با هدايت و كنترل است كه براي دستيابي به اهداف سازماني و براساس نظام ارزش مورد قبول صورت مي‌گيرد. (رضائيان، 1377، ص222)

3. اثر بخشي: اثربخشي ميزان توافق رفتار سازماني با انتظارات سازماني است. (علاقه‌مند، 1377، ص231)

4. خلاقيت: خلاقيت عبارت است از بكارگيري توانايي‌هاي ذهني براي ايجاد يك فكر با مفهوم جديد. (رضائيان، 1377، ص31 )

5. تأثير: ميزان اثري كه يك پديده يا واقعه بر يك وضعيت، موقعيت يا شخص از خود بر جاي مي‌گزارد.

6. سبك: سبك عبارتست از الگوي رفتاري كه فرد در هنگام هدايت كردن فعاليت‌هاي ديگران از خود نشان مي‌دهد. (كبيري، قائم، 1369، ص17 )

7. رضايت شغلي: عبارتست از نوعي احساس فرد به شغل است. (شفيع‌آبادي، عبدالله، 1369، ص127)

8. بهره‌وري: عبارتست از مجموع كارآيي و اثربخشي كه منجر به بهره‌وري مي‌گردد.

9. كارآيي: عبارتست از نسبت ستاره (out put) به داده (input )

10. اثر بخشي: عبارتست از بررسي ميزان حصول (نيل) به اهداف برنامه سازمان

ب) تعاريف عملياتي واژه‌ها

تعريف مشاركت

تعريف مشاركت يك امر مشكلي است، زيرا اين اصطلاح معني يكساني در بين فرهنگ هاي مختلف و در بين سيستمهاي روابط كار دارد. به عبارت ديگر، مشاركت در تصميم­گيري به عنوان يك مفهوم واحد تصور مي­شود اما بر طرق مختلفي به عمل در آيد (كاتن و همكاران، ۱۹۸۸). به همين دليل است كه افراد ادارك متفاوتي از مشاركت دارند. خيلي از پژوهشگران و نويسندگان بدون تعريف مشاركت در مورد آن صحبت مي­كنند و كم و بيش آگاهانه آن را در معاني مختلفي بكار مي­برند. شر جل (۱۹٧٠) مي­گويد مشاركت در تصميم­گيري در خيلي از كشورها يك مفهوم دل انگيز است، اما تقريبا بيشتر افرادي كه اين اصطلاح را بكار مي­برند به طور متفاوتي در مورد آن فكر مي­كنند. به عنوان مثال، بول ديبان (۱۹۸۹) تصميم­گيري مشاركتي در سطح گروه دپارتمان و سازمان را «مشاركت سياسي» مي­نامد و آن را از «مشاركت اجتماعي و مشاركت مالي» متمايز مي­سازد.

گست (۱۹٧۹) بحث مي­كند كه كوشش براي تعريف مشاركت كاركنان اغلب با سردرگمي و مشكلات مواجه مي­شود. او ذكر مي­كند كه مشاركت يك موضوع ماندگار با معاني مختلف است. ايده اصلي آن است كه افراد بايد در مورد تصميم­هايي كه از آن تأثير مي­پذيرند حرفي براي گفتن داشته باشند. به هر حال، پژوهشگران و نويسندگان معمولا بعدي از مشاركت را كه از نظر آنها اهميت زيادي دارد، مورد توجه قرار مي­دهند و تعريف خود را براساس آن ارائه مي­دهند. به عنوان مثال، يك نويسنده (آلپرت، ۱۹٤۵) مشاركت را «من فعال» تعريف مي­كند، ديگران مشاركت را تا سطح تفويض اختيار نيز گسترش مي­دهند (لوين، ۱۹٦۸؛ ساشكين و موريس، ۱۹۸٤؛ مورچر، ۱۹۷۱؛ اشتراس و روزنشتين، ۱۹٧٠؛ تاننبوم، ۱۹٦۲) و يا بعضي از نگرشها، مشاركت را به عنوان تصميم­گيري گروهي قلمداد مي­كنند (يوكل، ۱۹۸۹؛ هلر و يوكل ۱۹٦۹؛ تاننبوم، ۱۹٧٤).

اين مثالها گواهي است بر تفسير متفاوت مشاركت توسط دانشمندان و مديراني كه با آن سر و كار دارند. پيدا كردن راهي براي خروج از اين جنگل ابهام، مستلزم طبقه­بندي اين تعاريف است كه ذيلا بدان مي­پردازيم. اولين سري از تعاريف بر «فرآيند» تصميم­گيري تاكيد مي­كنند و مشاركت را يك فرآيند مورد توافق مي­دانند كه از طريق آن كاركنان قادرند بر تصميم­هاي مديريتي اثر بگذارند (كلارك، فتچل و رابرنز، ۱۹٧۳؛ واكر، ۱۹٧٤؛ اليوت، ۱۹٧۸).

ثانيا، نويسندگاني سعي كرده­اند با اشاره به تعامل بين نقش آفرينان تصميم­گيري، در تعاريف خودشان دقيق­تر باشند. در اين مفهوم، تاثيرگذاري كاركنان بر تصميم­ها اساس مشاركت را تشكيل مي­دهد (فرنچ، اسراييل و آس، ۱۹٦٠).

ثالثا، تاكيد بر قلمرو مشاركت نيز در تعاريف نمود فراوان دارد. كاركنان ممكن است در حل مساله، هدف گذاري، ايجاد تغييرات در سازمان و تصميم­گيري شركت نمايند (ساشكين، ۱۹۸٤). رابعا، نويسندگاني وجود دارند كه فرم و اندازه مشاركت را مورد تاكيد قرار داده­اند. مشاركت مي­تواند، فرض هاي مختلفي را بخود بگيرد كه معمولي­ترين آنها فرمهاي مستقيم و غيرمستقيم است (لامرز، ۱۹٦۷). خامسا، مشاركت بر حسب «تصميم گيري مشترك» تعريف شده است (لاك، شويجر و لاتام، ۱۹۸۸). سادسا، بعضي از نويسندگان، درگيري روحي و رواني كاركنان در تصميم­گيري را مورد لحاظ قرار داده­اند (لوتانز، ۱۹٧٧، و روم، ۱۹۵۹).

از اين بررسي مختصر مي­توان دريافت كه تعاريف چندگانه­اي وجود دارند كه انعكاسي از ديدگاه­هاي مختلف به شمار مي­روند. به نظر مي­رسد پيدا كردن تعريفي كه جامعيت داشته باشد، چندان مشكل نيست. تعريف مشاركت بر اساس يكي از ابعاد مشاركت به طور جزيي درست است. آنچه كه كمتر در اين تعاريف به چشم مي­خورد تعريف مشاركت بر مبناي تمامي ابعاد آن؛ بنابراين، جا دارد با توجه به جنبه­هاي مختلف مشاركت، به تعريف مجدد آن بپردازيم. با اين ديد، مشاركت را مي­توان فرآيند درگيري كاركنان در تصميم­هاي استراتژيك/ تاكتيكي سازمان به حساب آورد كه به صورت رسمي/ غيررسمي در فرم مستقيم/ غيرمستقيم و با درجه، سطح و حدود مشخص اتفاق مي­افتد.

اين مفهوم از مشاركت يك تعريف جامعي است كه ضمن پوشش دادن نكات كليدي در تعاريف قبل، ابعاد مشاركت را نيز مورد تاكيد قرار مي­دهد. اين ابعاد شامل: قلمرو، سطح، درجه، فرم، پايه و حدود مشاركت است. با تاكيد بر «درجه» مشاركت، اين تعريف درجه نفوذ كاركنان بر تصميم­گيري را لحاظ مي­كند. از توجه به «قلمرو» مشاركت، موضوعهاي تصميم­گيري را به حساب مي­آورد كه از تصميم­هاي تاكتيكي شروع شده و به تصميم­هاي استراتژيك ختم مي­شوند. با تاكيد بر «فرم» مشاركت، هر دو شيوه مشاركت مستقيم و غيرمستقيم (مشاركت بر مبناي نمايندگي) را در نظر مي­گيرد. با امعان نظر در «حدود» مشاركت، دامنه افراد درگير در سيستم مشاركتي و حدود درگيري اجتماعي آنها را در فرآيند تصميم­گيري مدنظر قرار مي­دهد. با نگرش بر «سطوح» مشاركت، اين تعريف، سطحي (سطوحي) از سازمان را كه در آن مشاركت اتفاق مي­افتد را به حساب مي­آورد. و سرانجام اين تعريف بناي قانوني شكل­گيري مشاركت را مورد لحاظ قرار مي­دهد كه ساز و كارهاي رسمي و غيررسمي را در برگيرد.

تعريف نظام مديريت مشاركتي

از اين نظام تعاريف مختلفي شده كه در زير به چند نمونه از آن اشاره مي­شود:

- نظام مديريت مشاركت در برگيرنده محيطي مناسب و ايجاد فرصت براي مشاركت فكري و احساسي كاركنان در امور شركت مي­باشد كه به طور داوطلبانه صورت مي­پذيرد. بطوريكه خود كاركنان نيز از ثمرات مادي و معنوي اين مشاركت برخوردار خواهند شد.

- مديريت مشاركتي شامل يك تغيير از سبك كنترل­گرا (CONTROL- ORIENTED) به مشاركت­گرا (INVOLVEMENT- ORIENTED) است.

- مشاركت فرآيندي از مداخله داوطلبانه همگان در همه اموري كه به آنها مربوط مي­شود و تمايل و توانايي اظهارنظر، انتخاب و انتقاد در قبال امور را دارا مي­باشند.

- مديريت مشاركتي عبارت است از مجموعه گردش كار و عملياتي كه كاركنان و زيردستان يك سازمان را در روند تصميم­گيريهاي مربوط به آن سازمان دخالت داده و شريك مي­سازد.

- نظام مديريت مشاركتي، نظام همكاري فكري و عملي كليه اعضاي يك سازمان با سطوح مختلف مديريتي آن سازمان است. در اين نظام كليه افراد سازمان درباره روشهاي حل مسايل و ارتقاء بهره­وري سازمان فعالانه انديشه كرده و حاصل آن را در قالب طرحها و پيشنهادها به سازمان ارائه مي­كنند.