مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

فهرست مطالب

چكيده

مقدمه

فصل اول:کلیات تحقیق

1-1بیان مسئله...... .. 2

1-2اهداف تحقیق. 4

1-3اهميت و ضرورت تحقيق. .. 5

1-4پيشينه تحقيق. 5

1-4-1 طرح هاي انجام شده .. 6

1-5 سوالات تحقيق... . 6

1-6 فرضيات تحقيق . . 6

1-7 روش تحقيق .... . 7

1-8 قلمرو و تحقیق. ... 7

1-8-1 قلمرو موضوعی.... . 8

1-8-2 قلمرو مکانی. .. 8

1-9 مشکلات و محدودیتهای تحقیق.. . 8

 

فصل دوم:مباني نظری تحقیق

2-1 تعريف جهانگرد (توريست يا گردشگر)................................................... 11

2-1-1جهانگرد يا گردشگر....................................................................... 11

2-1-2 مسافر....................................................................................... 11

2-1-3 جهانگرد (ديداركننده يا گردشگر يك شبه)............................................. 12

2-1-4 جهانگرد (ديداركننده يا گردشگرگذري)................................................ 12

2-1-5 اوقات فراغت............................................................................... 13

2-1-6 تعريف جهانگردی (گردشگری)......................................................... 13

2-1-7 پيشينه جهانگردی.......................................................................... 16

2-1-8 سازمانهاي جهاني جهانگردي و قوانين حاكم بر آنها.................................. 17

2-1-9 جغرافيا وجهانگردی ( گردشگری )..................................................... 18

2-1-10 توريسم و انواع آن....................................................................... 20

2-1-10-1 توريسم تفريحي....................................................................... 21

2-1-10-2توريسم فرهنگي....................................................................... 21

2-1-10-3 توريسم داخلي......................................................................... 21

2-1-10-4 توريسم خارجي....................................................................... 21

2-1-10-5 توريسم شهري........................................................................ 21

2-1-10-6 توريسم دهكده ای .................................................................... 22

2-1-10-7 توريسم روستايي..................................................................... 22

2-1-11 توريسم فصلی............................................................................. 22

2-1-11-1 توريسم تابستانه....................................................................... 23

2-1-11-2 توريسم زمستانه...................................................................... 23

2-1-12 عوامل و عناصر زيربنايي در جهانگردي............................................ 24

2-1-12-1حمل و نقل............................................................................ 24

2-1-12-2 تأسيسات اقامتي..................................................................... 24

2-1-12-3 اشتغال و درآمد در گردشگري ................................................... 26

2-1-13 توسعه پايدار وجهانگردی............................................................... 27

2-1-13-1 موانع و مشكلات توسعه جهانگردي.............................................. 29

2-1-14اثرات صنعت جهانگردي................................................................ 31

2-1-14-1اثرات منفي صنعت جهانگردی...................................................... 32

2-1-14-2 اثرات مثبت صنعت جهانگردی.................................................... 33

2-1-15 قطبهاي توريستي ايران................................................................. 34

2-1-16اكوتوريسم(طبيعت گردی)............................................................... 36

2-1-16-1اكوتوريسم در ايران................................................................... 39

2-2 تعريف تالاب................................................................................... 40

2-2-1 اهميت و ارزش تالابها.................................................................... 43

2-2-2 ميثاق بين المللي حفاظت از تالابها ............................................................... 45

2-2-3 كنوانسيون رامسر................................................................................... 46

2-2-3-1انواع تالابهابا توجه به کنوانسیون رامسر.................................................... 46

2-3-2-2روزجهاني تالابها................................................................................. 50

2-2-3-3معيار هاي حديد كنوانسيون رامسر.................................................. 50

2-2-3-3-1 معيارهاي در ارتباط با گونه ها و جوامع اكولوژيكي.......................... 50

2-2-3-3-2 معيارهاي ويژه بر اساس پرندگان آبی.......................................... 51

2-2-3-3-3 معيارهای ويژه بر اساس ماهيها................................................. 51

2-2-3-3-4 معيارهای قديم كنوانسيون رامسر............................................... 51

2-2-4عوامل تهديد و تخريب در تالابها.................................................................. 52

2-2-4-1عوامل انساني..................................................................................... 53

2-2-4-2رسوبات حمل شده به تالاب........................................................... 53

2-2-4-3عدم وجود مديريت هدفمند ........................................................... 53

2-2-4-4تبديل اكوسيستم هاي تالابي به زمينهاي كشاورزي................................ 54

2-2-4-5 استفاده انتفاعی از تالابها....................................................................... 56

2-2-4-6توسعه گردشگري در تالابها.................................................................... 56

2-2-5 ظرفيت بُرد........................................................................................... 57

2-2-5-1 ظرفيت بُرد و برنامه ريزي گردشگري............................................ 59

2-2-5-2 ظرفيت بُرد گردشگري در تالابها................................................... 60

 

فصل سوم:ويژگي هاي جغرافيايي (طبيعي و انساني) استان چهارمحال و بختياري

3-1 ويژگي هاي طبيعي استان.................................................................... 62

3-1-1 موقعيت جغرافيائي استان چهارمحال و بختياري..................................... 62

3-1-1-1 شهر كرد ، بام ايران.................................................................. 66

3-1-1-2 فارسان ، یادمانهای مشروطیت...................................................... 67

3-1-1-3 لردگان ، سرزمين هميشه بهار ....................................................... 67

3-1-1-4 کوهرنگ ، سرزمين چشمه هاي جوشان........................................... 67

3-1-1-5 اردل ، سرزمين كوههاي سرسبز .................................................... 68

3-1-1-6 بروجن ،سرزمين تالابها .............................................................. 68

3-1-2 ناهمواريها................................................................................... 70

3-1-3 ارتفاعات استان............................................................................. 71

3-1-4 آب و هواي استان.......................................................................... 74

3-1-4-1 اقليم ..................................................................................... 76

3-1-4-2ساعات آفتابی ............................................................................ 77

3-1-4-3 يخبندان.................................................................................. 77

3-1-4-4ميزان بارندگي........................................................................... 78

3-1-4-5 رطوبت نسبي ........................................................................... 79

3-1-4-6 روش آمبروترمیک.................................................................... 79

3-1-5 زمین شناسی استان........................................................................ 80

3-1-5-1 ژوراسيك ........................................................................... 81

3-1-5-2 تشكيلات كرتاسه....................................................................... 81

3-1-5-3تشكيلات ائوسن.......................................................................... 81

3-1-5-4 تشكيلات ميوپليوسن............................................................................. 81

3-1-5-5 تشكيلات دوران چهارم (كواترنري)........................................................... 81

3-1-6 خاک شناسی استان.................................................................................. 84

3-1-7 هيدرولوژي استان ......................................................................... 87

3-1-7-1آبهای زیرزمینی......................................................................... 89

3-1-7-2آبهای سطحی ............................................................................ 89

3-1-8 پوشش گياهي............................................................................... 91

3-1-8-1 گياهان دارويي........................................................................... 95

3-1-8-2چرای بی رویه دام....................................................................... 95

3-1-9 حيات وحش استان........................................................................ 96

3-1-9-1گونه هاي نادر جانوري استان چهار محال و بختياري............................. 100

3-1-9-2از گونه هاي در معرض خطر انقراض استان مي توان........................... 100

3-2 ويژگي هاي انساني............................................................................ 101

3 -2-1 مطالعات تاریخی.......................................................................... 101

3-2-2وجه تسميه بختياري........................................................................ 102

3-2-3 پيشينه تاريخي استان....................................................................... 102

3-2-4جمعیت استان............................................................................... 105

3-2-5 فرهنگ استان............................................................................... 107

3-2-6 اقتصاد استان................................................................................ 108

3-2-7 كشاورزي ودامداری...................................................................... 109

3-2-7-1 دامداري روستايي(ساكن).............................................................. 110

3-2-7-2 دامداري متحرك......................................................................... 110

3-2-8 راههاي ارتباطي........................................................................... 110

3-2-9 صنايع دستي................................................................................ 115

3-3 جاذبه های گردشگري استان ................................................................ 116

3-3-1جاذبه هاي طبيعي ( اكوتوريسم )......................................................... 116

3-3-1-1تالاب چغاخور............................................................................ 116

3-3-1-2تالاب گندمان............................................................................. 117

3-3-1-3تالاب سولقان............................................................................. 118

3-3-1-4چشمه ديمه................................................................................ 119

3-3-1-5 چشمه كوهرنگ ........................................................................ 120

3-3-1-6 چشمه برم................................................................................ 121

3-3-1-7 چشمه هاي مولا و سرداب ............................................................ 121

3-3-1-8 دشت لاله هاي واژگون ................................................................ 121

3-3-1-9منطقه حفاظت شده تنگ صياد ........................................................ 123

3-3-1-10منطقه حفاظت شده سبزه كوه ........................................................ 123

3-3-1-11آبشار دره عشق......................................................................... 124

3-3-1-12پارك جنگلي پرواز.................................................................... 124

3-3-1-13 گردشگاه سياسرد...................................................................... 124

3-3-1-14غار سراب ............................................................................. 125

3-3-1-15 غاريخي چما........................................................................... 125

3-3-1-16 كمربند سبز حاشيه زاينده رود....................................................... 126

3-3-1-17 حاشيه رود كارون .................................................................... 126

3-3-1-18آبشار تونل كوهرنگ ................................................................. 127

3 -3-2جاذبه های تاریخی ومذهبی استان....................................................... 127

3-3-2-1 پل زمانخان ............................................................................. 127

3-3-2-2قلعه دزک................................................................................. 129

3-3-2-3 قلعه سردار اسعد بختياري ............................................................ 129

3-3-2-4 خانه آزاده چالشتر ...................................................................... 129

3-3-2-5 خانه ستوده چالشتر...................................................................... 130

3-3-2-6 سنگ نوشته مشروطيت (گردشگاه پيرغار)........................................ 130

3-3-2-7 اطاق سنگي هاي جونقان (خان اوی)................................................. 130

3-3-2-8 شير سنگي .............................................................................. 131

3-3-2-9 بردگوري ها ............................................................................ 131

3-3-2-10 مسجد اتابكان.......................................................................... 132

3-3-2-11 امامزاده حمزه علي................................................................... 132

3-3-2-12 پیست اسكي چلگرد................................................................... 133

 

 

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل گردشگری در تالابهای استان چهارمحال و بختياري

4 -1 شناخت تالابهاي استان....................................................................... 135

4-1-1تالاب چغاخور............................................................................... 137

4-1-2موقعيت طبيعي و وضعيت جغرافيائي منطقه........................................... 137

4-1-2-1 توپوگرافي................................................................................ 139

4-1-2-2 تاريخچه تالاب چغاخور( وجه تسميه)............................................... 140

4-1-2-3 معرفي تالاب از نظر معيارهاي كنوانسيون رامسر............................... 140

4-1-2-4 ويژگيهای اقليمي تالاب چغاخور...................................................... 141

4-1-2-4-1 ايستگاههاي هواشناسي سينوپتيک................................................ 142 4-1-2-4-2ايستگاههاي هواشناسي اقليم شناسي.............................................................................. 145

4-1-2-4-3روش دومارتن........................................................................ 147

4-1-2-4-4 مقایسه دو ایستگاه .................................................................. 148

4-1-2-5زمين شناسي و مشخصات تكتونيكي.................................................. 150

4-1-2-6 هيدرولوژي ............................................................................. 151

4-1-2-7 پوشش گياهي........................................................................... 151

4-1-2-8 حيات وحش جانوری .................................................................. 153

4-1-2-8-1جانوران................................................................................ 153

4-1-2-8-2پرندگان تالاب چغاخور ............................................................. 155

4-1-2-8-3 ماهيان................................................................................. 157

4-1-2-9 كشاورزي وزراعت.................................................................... 158

4-1-2-9-1روستاهاي اطراف تالاب چغاخور.................................................. 160

4-1-2-10اكوتوريسم در تالاب چغاخور........................................................ 163

4-1-2-10-1 صيادي وپتانسیلهای گردشگری درتالاب چغاخور............................ 164

4-1-2-10-2 ورزشهاي آبي در تالاب چغاخور................................................ 167

4-1-2-10-3ساخت امكانات و دهكده هاي گردشگري (توريستی).......................... 168

4-1-2-11راههاي دسترسي....................................................................... 169

4-1-3تالاب گندمان ................................................................................ 173

4-1-3-1موقعيت جغرافيائي تالاب گندمان...................................................... 173

4-1-3-2 ويژگي هاي اقليمي تالاب گندمان..................................................... 174

4-1-3-3 هيدرولوژي تالاب گندمان............................................................. 174

4-1-3-4 پوشش گياهي تالاب گندمان........................................................... 174

4-1-3-5 روستاهاي اطراف تالاب گندمان...................................................... 176

4-1-3-6 حيات وحش تالاب گندمان............................................................. 176

4-1-4 تالاب سولقان................................................................................ 177

4-1-5 تالاب علي آباد.............................................................................. 178

4-2 تجزيه و تحليل................................................................................. 179

4-2-1 توانها و پتانسيل هاي توسعه اكوتوريسم در تالابهاي استان.......................... 180

4-2-2 نقاط ضعف توسعه اكوتوريسم در تالابهاي استان..................................... 181

4-2-3 فرصتهاي توسعه اكوتوريسم در تالابهاي استان....................................... 182

4-2-4 عوامل تهديد كننده توسعه اكوتوريسم در تالابهای استان ............................ 183

 

فصل پنجم: آزمون فرضيات، جمع بندي و نتيجه گيري، ارائه راهكارها و پيشنهادات

5-1 آزمون فرضيات .............................................................................. 187

5-1-1 فرضيه اول ................................................................................. 187

5-1-2 فرضيه دوم ................................................................................. 188

5-1-3 فرضيه سوم................................................................................. 190

5-2 جمع بندي و نتيجه گيری .................................................................... 191

5-3 پيشنهادات و راهكارهاي اجرايي ........................................................... 192

فهرست منابع و ماخذ .............................................................................. 197

 

فهرست جدول ها

عنوان صفحه

2-1جدول ويژگيهاي اكوتوريسم.................................................................. 38

2-2 جدول انواع تالاب...................................................................................... 47

2-3 جدول انواع تالاب...................................................................................... 48

2-4 جدول انواع تالاب...................................................................................... 49

3-1 جدول موقعیت استان.......................................................................... 62

3-2 جدو ل تقسيمات استان چهارمحال و بختياري............................................. 63

3-3 جدول کوههای استان........................................................................ 74

3-4جدول اسامي تالابهاي موجود استان......................................................... 90

3-5 جدول طبقه بندي پوشش گياهي............................................................ 94

3-6 جدول حیات وحش استان.................................................................... 97

3-7 جدول انواع پرندگان وتعداد گونه هاي آنان................................................ 98

3-8 جدول جمعيت استان به تفكيك شهرستان، سال 1375................................... 106

3-9 جدول جمعيت استان ودرصد آن به تفكيك شهري- روستائي در سال 1375......... 106

3-10 جدول جمعيت برحسب نوع خانوار، جنس و شهرستان آبان1385................. 107

3-11 جدول مسیرهای گردشگری استان........................................................ 112

3-12 جدول مشخصات پل زمانخان............................................................. 128

4-1جدول انواع گياهان تالاب چغاخور.......................................................... 152

4-2 جدول انواع گونه هاي جانوري در تالاب چغاخور....................................... 154

4-3 جدول انواع گونه هاي پرندگان تالاب چغاخور .......................................... 156

4-4جدول تعداد انواع پرندگان مهاجر در تالابهاي استان در سال 1385................. 157

فهرست نقشه ها

عنوان صفحه

3-1 نقشه تقسيمات كشوري استان چهارمحال و بختياري................................... 64

3-2 نقشه طبیعی استان.......................................................................... 69

3-3 نقشه ارتفاع (Tin).......................................................................... 73

3-4 نقشه زمين شناسي استان................................................................... 83

3-5 نقشه خاک استان............................................................................. 86

3-6 نقشه هيدروگرافي استان.................................................................... 88

3-7نقشه پوشش گیاهی استان ................................................................. 93

3-8 نقشه راههاي استان ....................................................................... 111

3-9 نقشه راهنمای گردشگری استان.......................................................... 114

4-1 نقشه دهستانهاي استان ..................................................................... 162

4-2 مسیر گردشگری شماره4.................................................................. 171

4-3 مسیر گردشگری شماره5.................................................................. 172

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

2-1 نمودار اشکال جهانگردی ................................................................... 15

2-2 نموداراکوتوریسم به عنوان ایده ای برای توسعه پایدار................................. 37

3-1 نمودار تعداد روزهای يخبندان ایستگاه شهرکرد.......................................... 78

3-2 نمودار آمبروترمیک شهرکرد............................................................... 80

4-1 نموداراختلاف بین میانگین حداکثرو میانگین حداقل دما................................ 143

4-2 نمودار میانگین حداقل رطوبت نسبی ایستگاه بروجن.................................... 144

4-3 نمودار میانگین حداکثر رطوبت نسبی ایستگاه بروجن.................................. 144

4-4 نمودار میانگین دمادر ایستگاه بلداجی...................................................... 145

4-5 نمودار تعداد روزهای یخبندان در ایستگاه بلداجی........................................ 146

4-6 نمودار متوسط رطوبت نسبی در ایستگاه بلداجی......................................... 147

 

 

 

 

 

فهرست تصاوير

عنوان صفحه

2-1 تصویر تبديل اكوسيستم هاي تالابي به زمينهاي كشاورزي در تالاب گندمان........ 55

2-2 تصویر کاشت سیب زمینی در تالاب گندمان.............................................. 55

3-1 تصویر لاله واژگون.......................................................................... 66

3-2 تصویر ارتفاعات زاگرس................................................................... 72

3-3 تصویر چرای بی رویه دام در تالاب گندمان............................................. 96

3-4 تصویر تالاب چغاخور....................................................................... 116

3-5 تصویر تالاب گندمان......................................................................... 118

3-6 تصویر تالاب سولقان......................................................................... 119

3-7 تصویر چشمه کوهرنگ..................................................................... 120

3-8 تصویر دشت لاله های واژگون............................................................. 122

3-9 تصویر پل زمان خان........................................................................ 128

3-10 تصویر گنبد امامزاده حمزه علي.................................................................................................. 133

4-1 تصویر ماهواره ای تالاب چغاخور......................................................... 137

4-2 تصویر ماهواره ای موقعيت جغرافيائي تالاب چغاخور................................. 139

4-3 تصویر کشاورزی وزراعت در حاشیه تالاب چغاخور................................... 160

4-4 تصویر شهرک توریستی در حاشیه تالاب چغاخور...................................... 163

4-5 تصویر تلف شدن ماهیهای تالاب به علت خشکی آن.................................... 165

4-6تصویر خشک شدن قسمت عظیمی از تالاب چغاخور.................................... 165

4-7 تصویر صیادی در جنوب تالاب چغاخور.................................................. 166

4-8 تصویر اقامت گردشگران در حاشیه تالاب چغاخور ................................... 167

4-9 تصویر تالاب چغاخور....................................................................... 168

4-10تصویر ساخت اماکن توریستی در حاشیه تالاب ........................................ 169

4-11 تصویر تابلوی ورود به منطقه توریستی تالاب چغاخور............................... 170

4-12 تصویر تالاب گندمان....................................................................... 173

4-13 تصویر خشک شدن قسمتهای عظیمی از تالاب گندمان............................... 175

4-14 تصویر نمایی ازگذشتهتالاب سولقان..................................................... 177

4-15تصویر جلبکهای آبی تالاب سولقان ....................................................... 178

 

 

 

 

 

چکیده :

امروزه صنعت گردشگری یک صنعت درآمد زا برای ملل مختلف محسوب می شود. این صنعت دارای شاخه های زیادی است که یکی از مهمترین شاخه های آن اکوتوریسم یا طبیعت گردی است ایران به لحاظ دارا بودن جاذبه های طبیعی فراوان و قرارداشتن در رده ممتاز جهانی از لحاظ اکوتوریسم می تواند نقش بسزائی را در گردشگری برای جذب گردشگر داخلی و خارجی و همچنین توسعه این صنعت داشته باشد.

یکی از پتانسیلهای طبیعی ایران که می تواند به عنوان مولدی مهم در توسعه گردشگری نقش داشته باشد تالابها هستند. پژوهش حاضر تحت عنوان شناخت توانمندیهای طبیعی چهار محال و بختیاری و نقش آن در توسعه جهانگردی استان (با تأکید بر نقش تالابها) می باشد. این پژوهش در 5 فصل تدوین گردیده است روش تحقیق به دوصورت میدانی و کتابخانه ای می باشد. در روش کتابخانه ای فهرستی از قابلیتها و جاذبه های موجود استان تهیه گردیده است. در روش میدانی، سفر به منطقه و تالابهای مورد مطالعه و بازدید از شرایط موجود در استان و همچنین گرفتن اطلاعات از دست اندرکاران محیط زیست و گردشگران خصوصاً در حاشیه تالابهای استان مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته که امکان رشد این صنعت در حاشیه تالابها به منظور ایجاد اشتغال و درآمد و رفاه اجتماعی استان و توسعه گردشگری در حاشیه این مکانها و بکارگیری از این پتانسیلها برای معرفی به افراد بومی و حتی در سطح ملی وبین المللی برای جذب گردشگران طبیعی می باشد.

می توان به این نتیجه رسید که تالابهای استان چهار محال و بختیاری خصوصاً تالاب چغاخور با توجه به اطلاعات ارائه شده در تمامی سطوح از نظر اکولوژیکی دارای توان نسبتاً بالائی برای توسعه گردشگری می باشند.

راهکارهایی که می توان پیشنهاد نمود عبارتند از:

- تدوین یک طرح جامع توسعه گردشگری براي تالاب چغاخور همچنین دیگر تالابهای دائمی استان به لحاظ کاهش اثرات منفی فعالیتهای اکوتوریستی بر محیط زیست که از ضمانت اجرائی برخوردار باشد.

- تشویق و حمایت بخش خصوصی جهت سرمایه گذاری براي صنعت گردشگری

- ایجاد سایتهای گردشگری در حاشیه تالابهای استان برای توسعه اکوتوریسم که می تواند باعث جلب وجذب گردشگران داخلی و خارجی شود.

واژگان کلیدی:

توریسم،اکوتوریسم، تالاب ، توانمندیهای طبیعی، جاذبه طبیعی ، چغاخور.

 

مقدمه

توریسم و گردشگری یکی از زمینه های اصلی و موثر در توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع به شمار می رود . در حال حاضر در بسیاری از کشور های توسعه یافته و در حال توسعه، صنعت توریسم و گردشگری دومین منبع در آمد ناخالص ملی است .

به این دليل این رهیافت جهانی در خصوص اینکه گردشگری بایستی تبدیل به یکی از محور های اساسی توسعه گردد ، مورد پذیرش تمامی کشور های دنیا قرار دارد و همه جوامع توسعه یافته و در حال توسعه شدیدا به دنبال یافتن روش هایی هستند تا سطح سرمایه گذاری و میزان تخصیص امکانات و تجهیزات در رابطه با گردشگری را در جامعه خود به سقف مطلوبی برساند .

با توجه به اینکه هدف اصلي گردشگری ، دست یابی به صلح جهانی است و یکی از عوامل اصلی رسیدن جوامع به توسعه اقتصادی و اجتماعی است توسعه آن یک ضرورت اساسی برای همه جوامع خواهد بود .

بر اساس پیش بینی های به عمل آمده تا سال 2020 میلادی 1/6 میلیارد نفر در جهان سفر خواهند کرد . این رشددر کشورهای توسعه یافته 4% و برای کشور های در حال توسعه 2% خواهد بود . توان بالقوه ایران از جهت جذب گردشگران بسیار بالاست طبق نظر کارشناسان سازمان ایرانگردی کشورمان یکی از 5 کشور برخوردار از بالاترین تنوع زیستی در کره زمین است و یکی از قطب های مهم و ممتاز اکوتوریسم جهان به شمار می رود .

با توجه به اینکه تا 1 دهه دیگر شمار سفر هایی که با انگیزه اکوتوریسم انجام مي شود به 50 % کل سفر ها خواهد رسید کشور هایی که توسعه گردشگری خود را بر محور اکوتوریسم قرار داده اند از بیشترین درصد رشد برخوردار خواهند بود . (گزارش TIES جامعه اکوتوریسم جهانی ، 1999)

یکی از اشکال مهم گردشگری اکوتوریسم یا طبیعت گردی است و برآورد ها نشان می دهد در آینده ای نزدیک بیش از 25 % از سهم گردشگری به اکوتوریسم اختصاص خواهد یافت .

ایران با دارا بودن توانمندیهای طبیعی بالا می تواند اکوتوریسم بالایی را بوجود آورده و همچنین می تواند با وجود اکوتوریسم ، گردشگران داخلی و خارجی را به خود جذب کند . اکوتوریسم نقش بسزایی را در ایران ایفا می کند و می تواند در آمد زا باشد و حتی شاید روزی بتواند به عنوان یک صنعت ، جایگزین رتبه اول نفت شود و چرخ اقتصاد کشور را از این صنعت به کار اندازد و رفاه نسبی را به طور مستمر برای مردم به وجود آورد .

از جمله زمینه های مهم اکوتوریسم جاذبه طبیعی تالابهاست ، که می تواند نقش اساسی در توسعه اکوتوریسم داشته باشد . تالابها یکی از مهم ترين اکوسیستم های طبیعی کره زمین هستند که از دیر باز نقش بسزایی در توسعه جوامع و همچنین در توسعه گردشگری و جذب توریست اطراف خود ایفا کرده اند . همچنین حفاظت تالابها می تواند نقش بسیار مهمی را در اکوتوریسم مناطق خود داشته باشند تا بتوانند در توسعه جهانگردی منطقه مورد نظر و جاذبه هایی که در اطراف آن ها می باشد را حمایت کند .

متاسفانه در سالیان اخیر دخالت های بی رویه در محیط زیست ایران از جمله تالابها خسارت های شدیدي بوجود آورده اند که در بعضی مناطق ما را به بحران های زیست محیطی نزدیک كرده است ، در نتيجه ایران در بازار رقابتی که جهت جذب گردشگر بین کشور ها برقرار است ، بسیار ضعیف می باشد و باید با تدوین یک برنامه و استراتژی جامع ، عمل نماید .

تالابها مکان های با اهميتي برای گردشگری می باشند و فضاهای مناسبی را می توانند برای گردشگران فراهم کنند و همه این توانایی ها با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و شرایط زیست محیطی است که می تواند گردشگر را جذب کند . ایجاد تفریحات فرهنگی و امکان توسعه طرح های گردشگری در حاشیه تالابها می تواند توان های بالقوه ی این مکان ها را به صورت بالفعل در آورده و انگیزه ای برای گسترش اکوتوریسم کشور باشد .رسیدن به نتایج فوق زمانی امکان پذیر است که فرآیند برنامه ریزی توانایی های محیطی – انسانی آن را تعیین کند و آمیزه ای از اطلاعات (داده ها و دانسته ها) را برای توسعه گزینه هایی به منظور کاربرد اوقات فراغت ، فضا ، انرژی ، پول ( سرمایه ) به منظور ایجاد انطباق و هماهنگی و به گونه ای سازگار با نیاز ها و خواسته های انسانی
(گردشگران) به کار گیرد .

بنابراین در این مطالعات با هدف بررسی توانمندیهای طبیعی و پتانسیل های گردشگری استان چهار محال و بختیاری و همچنین تمرکز بر روی تالاب چغاخور سعی شده با بررسی همه جانبه ی جنبه های متعدد و هدفمند ، برنامه های گردشگری را در این محدوده توصیف کرد و گسترش داد .

این تحقیق بدنبال ارائه ی تصویری از وضعیت تالابهاي استان و نقش آن در توسعه گردشگری کشور مي باشد ، که بطور نمونه بر یک محدوده مطالعاتی متمرکز شده است . واضح است که در راستاي تبديل تالابهابه پتانسیل هاي گردشگری ، ما نیازمند انجام مطالعات پایه اي زیست محیطی ، مطالعات اکوتوریسم در تالابها ، اجراي زیر ساخت ها و امکانات مناسب در تالاب ها ، ایجاد ساز و کار ها و سازمان های اجرایی متولی ، هستيم .

سعی خواهيم كرد که با بررسی دقیق اثرات ناشی از توسعه گردشگری، تالابها را بطور مشخص معرفی و توصیف کنیم .

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1 بیان مسئله

بررسیها نشان مید هد که کشور ما ایران با توجه بهآثار تاریخی و جاذبه های طبیعی بی نظیر و دارا بودن چهار فصل سال ، در رتبه های یک رقمی مناطق مستعد جلب گردشگر قرار دارد ، در حالیکه به دلیل مشکلات متعدد ، توریسم و گردشگری نقش بسیار ضعیفی در اقتصاد جامعه ما ایفا می کند ، به گونه ای که در آمد سالیانه کشور ما از گردشگران خارجی 600 ميليون دلار است ، ولي درآمد سالانه کشور هایی نظیر آمریکا 85 میلیارددلار ، اسپانیا با 65 میلیارد دلارو ترکیه 21 میلیارد دلار در موقعیت بسیار متمایزی قرار دارند . بنابراین به اتکای به این ظرفیت ما قادریم که از رهگذر توسعه صنعت توریسم ، در آمد ، اشتغال ، تولید را در کشور متحول کنیم .

یکی از زمینه های بسیار مساعد گردشگری در کشور ما اکوتوریسم است که به دلیل بکر بودن مناطق طبیعی ، وجود تنوع اقلیمی ووجود گونه های گیاهی[1] و جانوری[2] بی نظیر جزء مساعد ترین مناطق جهان است ،جهانگردي را مي توان يك صنعت مادر محسوب داشت، بطوريكه اكثر بخشهاي اقتصادي از جريان پول ناشي از جهانگردي بين المللي و ملي بهره مي بردند. كشور ايران به طور بالقوه از جمله كشورهائي است كه مي تواند هر ساله ميليونها جهانگرد را بپذيرد و با بسط امكانات و تسهيلات به كسب درآمد هنگفتي نائل شود . نوآوري ها و تحولات سريع و اساسي در وسايل ارتباطي، رشد نسبي درآمد مردم و همچنين افزايش وسايل نقليه، احداث و گسترش جاده هاي زميني و توسعه خطوط هوائي و كوتاه شدن زمان مسافرت، موجب تغييرات اساسي در نحوة جهانگردي شد .

هم اكنون مسافرت بُعد ماجراجويانه و يا صرفاً وقت گذراني خود را كه ويژه تعداد قليلي از مردم ثروتمند بود تا حد زيادي از دست داده و بر يكي از خدمات اجتماعي و عمومي تبديل شده است.

امروزه بسياري از كشورهاي پيشرفته جهان، جهانگردي را بهترين راه براي اعتلاي فرهنگ ، ايجاد تفاهم جهاني و صلح و مودت بين المللي و دستيابي به درآمدهاي سرشار اقتصادي مي دانند
(محلاتي، 1380 ، ص 14) .

يكي از زمینه های طبیعی مناسب در ایران تالابها مي باشند که به دلیل وجود چشم انداز های طبیعی ، گونه های گیاهی و جانوری و واقع شدن در مسیر کوچ پرندگان جزو جاذبه های بسیار مستعد گردشگری کشورهستند .

وجود چشمه هاي آب معدني گرم و سرد به منظور آب درماني بهره وري در خواص بيولوژيكي، شيميائي اين آبها، وجود پتانسيلهاي طبيعي آبي مانند تالابها، رودخانه ها، باتلاقها و مردابها از ديگر زيبائيهاي اين كشور است كه طبيعت زيبايي را در خود و اطرافشان بوجود آورده است اينها از جلوه هاي خاص ايران زمين اند . (كرمي، 1378)

تالابها از ديگر چشم اندازهاي طبيعي ايران مي باشند كه يكي از اين تالابها در استان چهارمحال و بختياري شهرستان بروجن بخش بُلداجي واقع شده است كه چغاخور نام دارد و توان بالائي را از نظر اكوتوريستي براي جهانگردان دارا مي باشد. لذا اين تالاب مي تواند يكي از راههاي دسترسي به پتانسيلهاي اكوتوريستي در ايران باشد كه نقش بسزائي در جذب گردشگران داخلي و خارجي ايفا مي كنند و شناخت اين جاذبه ها و توانمنديها مي تواند راهي براي دسترسي و توسعه اكوتوريسم در ايران باشد .

توسعه اكوتوريسم در تالابهای ایران می تواند مزایای زیادی را برای سرزمین ما به دنبال داشته باشد مانند تبدیل تالاب به یک ظرفیت تولید کننده شغل و درآمد .بر اين اساس به بررسی ظرفیت های تالاب چغاخوروديگرتالابهای دائمي استان در خصوص توسعه اکوتوریسم می پردازیم .

 

1-2 اهداف تحقیق

1- بررسی پتانسیل های توسعه گردشگری استان چهار محال و بختیاری

2- نقش پتانسیل های طبیعی در توسعه گردشگری استان چهار محال و بختیاری

3- توسعه گردشگری در تالابهای استان چهار محال و بختیاری و شناخت دقیق ظرفیتها و محدودیت ها در حاشیه تالاب ها

4- اثرات ناشی از توسعه گردشگری در تالابهای حوضه مطالعاتی (استان چهار محال وبختیاری) در خصوص اشتغال زائی

 

1-3 اهميت و ضرورت تحقيق

صنعت گردشگري (توريسم) امروزه به عنوان يك صنعت درآمدزا و يك مقوله بسيار مهم در روند توسعه اقتصاد جهاني مي باشد كه مي تواند نقش بسزائي را در گسترش و پيشرفت كشورهاي جهان داشته باشد و اين صنعت باعث شده است كه كشورهاي مختلف جهان براي رسيدن به توسعه پايدار گامي بسيار اساسي را در راستاي اين صنعت بردارند.

ايران كشوريست كه به لحاظ قابليتهاي تاريخي، فرهنگي و طبيعي به لحاظ گردشگري مي تواند با راهكارها و راهبردهاي مختلف پيشرفت بسيار چشمگيري براي رسيدن به توسعه پايدار در گردشگري داشته باشد.

منطقه مورد مطالعه يعني استان چهارمحال بختياري كه از مركز آن به عنوان بام ايران ياد مي شود جاذبه هاي فراوان گردشگري دارد كه در صورت شناسائي اين قابليتها و همچنين برنامه ريزي دقيق مي تواند نقش مهمي را در جذب گردشگران داخلي و خارجي و همچنين توسعه اين صنعت داشته باشد.

در اين پژوهش به دليل توانهاي طبيعي و اكوتوريستي استان كه داراي توان بسيار بالائي براي توسعه گردشگري مي باشد، بنابه ضرورت عنوان اين پژوهش را در اين راستا انتخاب نموده ايم كه مطالعه حاضر ماحصل اين امر مي باشد .

 

1-4 پیشینه تحقیق

در ابتدای مطالعه و پژوهش ، در زمینه ی توسعه ی جهانگردی استان چهار محال و بختیاری و همچنین نقش آن بر روی تالاب ها ، سعی شده است پژوهش هایی را که تاکنون در این زمینه صورت گرفته مورد بررسی و مطالعه قرار دهیم . با توجه به تحقیقات انجام شده کمتر کسی در این زمینه ، پژوهشی در قالب اكوتوريسم منطقه انجام داده است .

پژوهشهای زير توسط تعدادی از دانشجویان صورت گرفته است .

1- بررسی و شناسایی بنتوز ها و تعیین بیوماس آن در تالاب چغاخور نگارش : سیامک باقری 1376 .

2- بررسي و شناسايي انگلهای ماهیان تالاب چغاخور در استان چهارمحال و بختیاری نگارش: فیروز فدایی فر و دیگران ،1380 ، مجله تحقيقات دامپزشکی دانشگاه تهران .

3 - بررسی ارزش های حفاظتی و مدیریتی تالاب چغاخور بر اساس معیار ویژه پرندگان آبزی کنوانسیون رامسر نگارش: زینب قنبری ، 1384 ، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت محیط زیست ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات اهواز .

4- توسعه اکوتوریسم در تالاب چغاخور نگارش :اکرم کریمی ، 1379 ، پایان نامه کارشناس ارشد هیدرولوژی ژئومورفولوژی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد .

5- شناسايي پرندگان آبزي و کنارآبزي تالاب چغاخور نگارش: گلفام- خليلي فرد بروجني ، زهرا قاسمي لله وجه سري ، 1382 ، پايان نامه کارشناسي مهندسي منابع طبيعي- محيط زيست ، دانشگاه اصفهان .

1-4-1 طرح های انجام شده :

1- سازمان آب منطقه ای اصفهان ، 1386 ، مطالعات فازیک سد چغاخور مهندسین مشاور تهران بر کلی زایند آب .

2- شرکت سرمایه گذاری توسعه و عمران زاگرس ، 1383 گزارش ارزیابی اثرات زیست محیطی دهکده گردشگری چغاخور ، مهندسان مشاور معمار و شهر ساز پلشهر .

3- اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان [طرح جامع گردشگری استان چهار محال و بختیاری] مهندسین مشاور تهران بر کلی .

4- منوری ، مسعود، 1383، ارزیابی اثرات زیست محیطی طرح جامع گردشگری منطقه چغاخور، سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان چهار محال و بختیاری .

 

1-5 سوالات تحقيق

1- آيا توانمنديهاي طبيعي استان چهارمحال و بختياري مي تواند نقش بسزائي را در توسعه جهانگردي ايفا نمايد؟

2- تالابهاي استان به چه طريق مي توانند ظرفيت مناسبي را در توسعه جهانگردي (اكوتوريسم)‌ در سطوح بين المللي، ملي، محلي ايجاد كنند؟

3- آيا فقدان برنامه ريزي صحيح در توسعه جهانگردي، استان را دچار ركود اشتغال و درآمد كرده است؟

 

 

 

1-6 فرضیات تحقیق

1- به نظر مي رسد كه توانمنديهاي طبيعي استان چهارمحال و بختياري مي تواند نقش بسزائي را در توسعه جهانگردي ايفا كند.

2- اينچنين استنباط مي شود كه تالابهاي استان مي توانند ظرفيت مناسبي را در توسعه (اكوتوريسم) در سطوح بين المللي، ملي ومحلي ايفا نمايند.

3- به نظر مي رسد كه در راستاي توسعه فعاليتهاي جهانگردي استان ، برنامه ريزي خاصي صورت نگرفته و همين امر موجب ركود اشتغال و كسب درآمدهاي ناشي از فعاليتهاي توريستي شده است.

 

1- 7 روش تحقیق

1- روش کتابخانه ای و جمع آوری اطلاعات از طریق مطالعه ادبیات موجود و اسناد و مدارك مورد نياز.

2- مطالعه ی میدانی تالاب چغاخور و ديگر تالابهاي استان به منظور جمع آوري اطلاعات و مراجعه بيش از 15 مرتبه براي بازديد شرايط قبل و بعد در تالابها و حاشيه آنها.

3- مصاحبه با دست اندر کاران و محیط بانان منطقه وافرادبومي و ساكنان حاشيه ي تالابهاي استان و جمع آوري اطلاعات از سازمان ها و ادرات مربوطه.

4- تنظيم و طبقه بندي اطلاعات با كمك نرم افزار Excel.

5- تهيه نقشه هاي جغرافيائي مورد نياز با استفاده از نرم افزار Photoshop و تهيه عكس.

6- تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده با تاثیر بر مسائل زیست محیطی و ارائه ی راهکار هایی ، جهت استفاده ی صحیح از اراضی

 

1- 8 قلمرو و تحقیق

شناخت پتانسیل های زیست محیطی و ارائه راهکار های کاربردی و استفاده از معیار هایی در حاشیه تالاب هاي محدوده ي مطالعاتی و قلمرو مکانی در استان و همچنین درتالاب مورد مطالعه یعنی تالاب چغاخور وجود دارد .

 

1-8-1 قلمرو موضوعی :

الف – مفاهیم ، واژه ها ، اصطلاحات مربوط به صنعت جهانگردی

ب – موضوعات مرتبط با مفاهیم توانمندی های طبیعی و موضوع تالاب ها

ج – موضوعات مرتبط با توریسم و جهانگردی و متغیر های گوناگون این صنعت

د – شناسایی عوامل رشد و توسعه در صنعت جهانگردی

 

1-8-2 قلمرو مکانی:

حوضه تالاب چغاخور بین عرض جغرافیایی و شمالی و طول جغرافیایی و شرقی قرار دارد .

ارتفاع از سطح دریا حدود 2270 متر می باشد .

 

1-9 مشکلات و محدودیتهای تحقیق

با توجه به اينكه موضوع مورد نظر ، شناخت کلیه توانمندیها و جاذبه های طبیعی است که در استان وجود دارد و دست یابی به اطلاعات مورد نظر برای آغاز کار این پژوهش، شاید در ابتدای کار آسان به نظر می رسید ، اما با عملی شدن این تحقیق محدودیتهایی بر سر راه قرار گرفت که امکان دسترسی به اطلاعات را کمی مشكل کرد .

از جمله:

محرمانه تلقی شدن اطلاعات و در اختیار قرار ندادن مطالب .

عدم درک اهمیت و جایگاه طرح تحقیق و مرتبط نبودن رشته تحصیلی برخی مدیران سازمان ها ، عدم اعتقاد و باور علمی و عملی به مفید بودن چنین تحقیقاتی باعث شد ، که حداقل همکاری را در هنگام انجام تحقیق با محقق به عمل آورند .

نبود آمار و اطلاعات مربوط به موضوع جهانگردي اعم از آمارهاي ورود و خروج گردشگرو درصد اشتغال هتلها و مهمانسراها، مسافرخانه ها و ... .

به علت صعب العبور بودن و همچنین در اختیار نداشتن امکانات بازدید از منطقه يكي از مشکلات تحقیق بود . اگر چه برای رسیدن به هر هدفی موانع و مشکلات و محدودیت هایی وجود دارد ولي با انگیزه و تلاش فراوان می توان راه را برای رسیدن به هدف آسان کرد .

 

 

[1]- Flora

[2]- Fauna