چكيده :

پژوهش حاضر به بررسي رابطه ي بين عناصر سبكهاي عشق ( صميميت ، شهوت ، تعهد ) و رضايت زناشويي مي پردازد . هدف از اين پژوهش ، شناخت سه عامل مهم و مؤثر بر رضايتمندي زناشويي است كه شناخت هر يك به بهبود زندگي هاي زوجين و نهايتاً كاهش نرخ طلاق منجر مي شود ، بود . براي رسيدن به اين هدفها ، 41 زن متأهل خانه دار ( 45 ـ 30 ) ساله ساكن شهر تهران به عنوان نمونه ي تصادفي برگزيده شدند . همه ي آزمودنيها به دو پرسشنامه ي سبكهاي عشق ( استرنبرگ ) و رضايت زناشويي ( ENRICH ) پاسخ دادند .

پس از بررسي هاي آماري بر روي سه فرضيه پژوهش ، از طريق ضريب همبستگي پيرسون ، نتايج نشان داد . كه بين عنصر صميميت سبكهاي عشق و رضايت از زندگي زناشويي همبستگي معنا داري ، در سطح 96 /0 = r كه نمايانگر همبستگي خيلي بالا و كامل است ، وجود داشت . و اين در حالي بود كه بين عناصر شهوت سبكهاي عشق در رضايت از زندگي زناشويي همبستگي منفي معنا دار در سطح 39 /0 ـ = r بدست آمد . و همچنين بين عنصر تعهد سبكهاي عشق و رضايت از زندگي زناشويي همبستگي منفي معنادار در سطح 74 /0 ـ = r بدست آمد .

 

 

فصل اول

مقدمه

1 ـ مقدمه

2 ـ ضرورت و اهميت پژوهش

3 ـ اهداف پژوهش

4 ـ بيان مسئله

5 ـ فرضيه ها

6 ـ تعريف واژه ها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

در گذشته ، هر گونه ارتباط بين عشق و ازدواج امري بدون معنا و غيرمعمول بود . پدر و مادر ، دختري را برمبناي مباني و ملاكهاي كاملاً عيني و مشهود چون ثروت و دارايي و تمول و نظاير آن انتخاب مي نمودند . هر طبقه اجتماعي ملاكهاي فرعي خاص خود را نيز در نظر مي گرفتند ، مثلاً نجبا و اشراف زادگان ؛ اصالت و اشراف زادگي ، كشاورزان ؛ تنومندي و نيروي كار در مزرعه را مهم تلقي مي نمودند. دخترهاي جوان ، درباره ي مردي كه قرار بود شوهر آنها گردد ، تقريباً هيچ اطلاعي نداشتند . در جوامع سنتي و متعصب ، عروس و داماد تا لحظه ي زفاف ، كمترين شناخت لازم را نيز يكديگر نداشتند و گاه تا آن هنگام حتي يكديگر را نديده بودند . زنان در اثر تعليم و تربيت خاص آن زمان ، بيشتر از طريق بدنيا آوردن بچه هاي زياد و انجام وظايف خانه داري و كدبانويي ، اميد به خوشبختي داشتند . عشق در روح و روان آنها ، تنها رويا و گاه فقط يك شوخي بود . به علاوه ، لذت جنسي و ارگاسم براي زن نجيب و محترم ، امري شرم آور و گستاخ نآبانه بود . در قرون وسطي ، انجام تكاليف ساده زناشويي را معادل عشق متين و موقري دانستند كه تا جنگ جهاني ارزيابي هايي مورد قبول اكثر نخبگان و دانشمندان نيز بود ، به گونه اي كه جنين اظهار مي شد كه زن خود فرد نمي بايست محبوب عشق فرد ديگري باشد . ( اوحدي ، 1382 ) .

امروزه ، از نظر علمي و عملي ثابت شده است كه وجود دوره ي نامزدي قبل از ازدواج ، در ثبات و تفاهم پس از آن ، بسيار و لازم و ضروري مي باشد . آشنايي و عشق قبل از ازدواج ، اگر با دلايل عقلاني و قضاوت ها و بينش هاي منطقي همراه گردد ، احتمال به اوج رسيدن تفاهم و عشق پس از ازدواج و نهايتاً رضايت را افزايش خواهد داد . تعصبات كور و محدوديت هاي غيرمنطقي در مورد روابط دختر و پسرها قبل از نامزدي و ازدواج جز بالا بردن ريسك و احتمال شكست عاطفي زوجين و بروز اختلالات رواني همراه و متعاقب ، ثمر ديگري نخواهد داشت ، زيرا شناخت هاي بنيان هاي شخصيتي و خصوصيات رواني انسان ها ، آسان نبوده و غالباً به تدريج صورت مي پذيرد . و نيز به دليل تفاوت اصلي ساختار رواني مردان و زنان ، روابط منطقي و عاطفي بين آنها ـ به شرطي كه هرج و مرج و بي بندوباري جنسي نينجامد ـ باعث تجربه ي بهتر و كامل تر مردان و زنان در كسب شناخت و بينش به اصول روان شناسي و نيازهاي روحي ـ رواني يكديگر و بدين ترتيب ، نيل به تفاهم و هماهنگي بيشتر در ازدواج آن ها با جنس مقابل خواهد شد . ( همان منبع )

در نظام و فرهنگ الهي ، هدف اصلي از ازدواج رسيدن به آرامش روان و آسايش خاطر ، پيمودن طريق رشد ، نيل به كمال انساني و تقرب به ذات حق است . ترديدي نيست كه از تنهايي به درآمدن ، همسر و همراه شدن ، خانواده ي مستقل تشكيل دادن ، ارضاي كششهاي نفساني و فرزندآوري از نتايج قهري ازواج و بالطبع از مهم ترين عوامل مؤثر در آرامش فكر و جان و احساس رضايتمندي دروني است . در واقع والاترين هدف ازدواج ، به عنوان يك نياز ، برخوردارشدن از آرامش روان و آسودگي خاطري است كه خود لازمه ي اعتلاي وجود ، شكفتن همه ي قابليت ها ، همگاني و همراهي در مسير رشد و كمال است و ساير انديشه هاي ديگر فروعي بر اين اصل مي باشد . ( افروز ، 1378 )

از آنجايي كه عشق يكي از مهم ترين عامل آرامش زوجين است . اين آرزوي مشترك بين همه ي زن و شوهرها است كه با يكديگر دوست و براي سراسر عمر يارو ياور هم باشند . بررسي زندگي هاي زناشويي بادوام و توأم باكاميابي نشان مي دهد كه تنها مولفه اي كه به زوجها كمك مي كند روزهاي سخت و دشوار را پشت سر بگذارند و از لذت خوب برخوردار شوند دوستي و مودت و عشق بين آنهاست .

( كوآن و كيندر ، 1381 )

ضرورت و اهميت پژوهش :

انسان ، اصالتاً موجودي است اجتماعي و نخستين بستر فعليت يافتن اين ويژگي برترين مخلوق الهي به طور قطع كانون مقدس خانواده است . خانواده ؛ اولين و مهم ترين نهاد اجتماعي در تاريخ فرهنگ و تمدن انساني است . در فرهنگ اسلامي ، خانواده به مثابه ي دژي استوار و نهادي مقدس ، بيشترين مسئوليت را در رشد و تحول ، تربيت و تعالي و سعادت وجود انسان برعهده دارد . خانواده كانوني است كه در آن ارزشهاي اخلاقي ، باورهاي ديني و معيارهاي اجتماعي از نسلي به نسلي ديگر انتقال مي يابد و زمينه ي رشد عاطفي و تربيت اخلاقي و اجتماعي اعضاي خانواده فراهم مي گردد . خانواده در انتقال فرهنگ و پاسداري از ارزشهاي فرهنگي جامعه نيز اساسي ترين نقش را عهده دار است . خانواده با پيمان ازدواج و پيوند همسري زن و مردي هوشمند و آگاه و برخوردار از بلوغ فكري و قابليتهاي اجتماعي پايه گذاري مي شود و اين زوج ستون اصل حياتي ترين نهاد اجتماعي ، يعني ًً خانواده ًً را تشكيل مي دهند . بنابراين سلامت و سعادت جامعه به سلامت و پوپايي نظام خانواده وابسته است و بنابراين سلامت و تعادل نظام خانواده نيز به كيفيت روابط بين زن و شوهر و والدين و فرزند بستگي دارد . ( افروز ، 1378 )

هر قدر روابط بين همسران بهتر، سالمتر و پر جاذبه تر باشد ، زندگي شيرين تر و باصفاتر مي گردد و فرزندان با نشاط و موفقي تربيت مي شوند . بدين ترتيب خانواده هاي لجام گسيخته و متزلزل جامعة متزلزل را پديد مي آورند كه در آن نشاني از خانواده هاي سالم يافت نشود ، ميزان طلاق روز به روز بالا برود و ازدواجهاي مطلوب و برنامه ريزي شد كمتر صورت مي گيرد ، به زودي متلاشي خواهد شد و به طور كلي اساس كجرويهاي اجتماعي را بايد در آن جست و جو كرد . ( همان منبع )

بنابراين اينگونه مي نمايد كه هر چه زن و شوهر داراي روابط صميمانه باشند ، سه عنصر عشق يعني تعهد ، صميمت و شهوت در آنها فعالتر خواهد بود . عشق كامل ، عشقي است كه رابطه اي ايده آل شامل شهوت ، تعهد و صميمت باشد . نهايتاً اين عشق كامل باعث بالا رفتن ميزان رضايتمندي زناشويي مي شود در واقع با توجه، به مسائل مطروح ، اهميت و ضرورت اين پژوهش به اين برمي گردد كه اگر جزء كوچك جامعه و يكي از مهمترين اركان جامعه سعادت و آرامش حاكم باشد ، جامعه بزرگ نيز سعادتمند خواهد گشت . خانواده ايي كه در آن احساس رضايت از زندگي حاكم است در فرآيند فرزند پروري موفق تر و نهايتاً افرادي تحويل جامعه خواهند داد كه به سود خود و جامعه گام بردارند. اين احساس رضايت نيز براي خود زن و شوهر آرامش عاطفي و رواني را به همراه خواهد داشت كه سلامت تك تك افراد بسيار مهم تلقي مي شود .

اهداف پژوهش :

اهداف اين پژوهش بررسي ارتباط بين عناصر سبكهاي عشق و رضايت زناشويي مي باشد كه به شرح زير است :

1 ) بررسي ارتباط عنصر عشق سبكهاي عشق و رضايت زناشويي در زنان خانه دار 45 ـ 30 ساله ي شهر تهران .

2 ) بررسي ارتباط عنصر شهوت سبكهاي عشق و رضايت زناشويي در زنان خانه دار 45 ـ 30 ساله ي شهر تهران .

3 ) بررسي ارتباط عنصر صميميت سبكهاي عشق و رضايت زناشويي در زنان خانه دار 45 ـ 30 ساله ي شهر تهران .

 

 

بيان مسئله :

عشق و محبت عامل پيوند دهنده ي زن و شوهر و موجب حفظ ثبات آنها مي شود . از آن گذشته ، عشق و محبت از كيفيتي برخوردار است كه مي تواند بسياري از تنشهاي ميان زوجها را محو كرده ، برخود محوريها سرپوش بگذارد . البته عشق تنها براي تداوم مناسب زناشويي و احساس رضايتمندي كافي نيست . حفظ پيوند ازدواج مستلزم وجود عوامل ديگري نيز هست كه اگر وجود نداشته باشند ، زن و شوهر بايد آن را در زندگي زناشويي خود بوجود آورند . عوامل پاسدار روابط زناشويي عبارتند از تعهد ، وفاداري ، صميميت ، روابط جنسي ، اعتماد ، تقرب و صميميت ، ايمني پيوندهاي عشق و محبت را حراست مي كنند . عشق به خودي خود مشكلات را حل نمي كند . اما ، انگيزه ي قدرتمندي براي غلبه بر آنها فراهم مي سازد . ( كوآن و كيندر ، 1381 )

آمار سرسام آور طلاق نشان دهنده ي اين نيست كه مردم امروزي هيچ علاقه اي به ازدواج ندارند ، بلكه اين آمار نشان مي دهد كه توقع بيشتري نسبت به گذشته از زندگي مشترك دارند . زنها و مردها به يك اندازه از زندگي ناراضي هستند زيرا توقعات آنها از ازدواج نسبت به قبل افزايش يافته است ، ما به زندگي سرشار از عشق و علاقه نياز داريم ما به محبتي دائمي از يك فرد كاملاً استثنايي و منحصر به فرد نياز داريم . ( همان منبع )

بنابراين ، نياز به مطالعات علمي در باب عشق و رضايت زناشويي بسيار مهم مي نمايد . لذا محقق سئوال تصميم بر آن گرفته تا به بررسي سئوال اصلي پژوهش يعني آيا بين رضايتمندي زناشويي و سبكهاي عشق در زنان متأهل خانه دار 30 تا 40 ساله شهر تهران رابطه وجود دارد بپردازد .

فرضيه ها :

1 ـ بين عنصر صميميت سبكهاي عشق و رضايت زناشويي زنان متأهل خانه دار 45 ـ 30 ساله ي شهر تهران رابطه وجود دارد .

2 ـ بين عنصر شهوت سبكهاي عشق و رضايت زناشويي زنان متأهل خانه دار 45 ـ 30 ساله ي شهر تهران رابطه وجود دارد .

3 ـ بين عنصر تعهد سبكهاي عشق و رضايت زناشويي زنان متأهل خانه دار 45 ـ 30 ساله ي شهر تهران رابطه وجود دارد .

تعريف واژه ها

تعاريف مفهومي

تعريف سبكهاي عشق :

روابط صميمانه سه عنصر فعال دارد : تعهد 1 ، صميميت 2 و شهوت 3 . وجود يا عدم وجود هر يك از اين عناصر است كه ماهيت روابط صميمانه را معين مي كند . حال به توصيف سبكهاي مختلف عشق مي پردازيم :

علاقمندي كه مستلزم صميميت است اما تعهد يا شهوت در آن وجود ندارد .

دلباختگي 1 عاشق شدن در اولين نگاه است . در دلباختگي شهوت وجود دارد ولي اين رابطه آنقدر عميق نمي شود كه درآن تعهد و صميميت ايجاد شود .

عشق تهي2 بدون صميميت و شهوت است . عشق تهي در روابط كسل كننده ايي وجود دارد كه زوجين بي حوصله يا صرفاً به علت نداشتن اعتقاد به طلاق در كنار هم مي مانند .

عشق خيالي 3 كه تركيبي است از ميل جنسي و صميميت ، رابطه ايي عميق بدون تعهد است .

عشق ابلهانه4 ، عشق هاليودي است . زن و مرد ديوانه وار عاشق همديگر مي شوند ، بدون شناخت واقعي از يكديگر ازداوج مي كنند .

عشق رفاقتي 5 ، صميميت و محبت توام با تعهد بدون شهوت است . اين عشق رابطه اي دوستانه و طولاني مدت است . عشق رفاقتي ، عشق افلاطوني يا زناشويي صميمانه بدون ميل جنسي است .

عشق كامل 6 رابطه ايي ايده آل شامل شهوت ، تعهد و صميميت است . ( كلينكر، 1383 )

 

تعريف رضايت زناشويي :

احساسات عيني از خوشنودي ، رضايت و لذت تجربه شده توسط زن و شوهر هنگاميكه همه جنبه هاي ازدواج آنها را در نظر مي گيرند . ( هاكنيز ، 1986 ، به نقل از اولسون 1989 )

تعريف ازدواج :

در قانون ، ازواج يك قرارداد تلقي مي شود :« اتحاد داوطلبانه يك مرد و زن براي تمام عمر» . ( پورافكاري ، 1373 )

تعريف عشق :

تعريف عشق به صورت دقيق بسيار مشكل است . رادو[1]عشق را واكنش هيجاني مستمر نسبت به يك منبع لذت معلوم تعريف كرده است .

( پورافكاري ، 1373 )

تعريف شهوت [2] :

در نظريه فرويدي به مجموعه غرايز نگاهدارنده زندگي گفته مي شود . ولي در پژوهش حاضر ، به احساسي كه به طور اختصاص از آلت تناسلي بر مي خيزد يا به طور كلي برانگيختگي جنسي گفته مي شود . ( پورافكاري ، 1373 )

تعريف عملياتي

تعريف سبكهاي عشق : سبكهاي عشق عبارتست از نمره ايي كه فرد در آزمون عشق استرنبرگ[3] كسب مي كند .

 

1 . Commitment 2 . intimacy 3 . Passion

1 . infatnation 2 . empty Love 3 . romatic Love

4 . fatuous 5. fcomfaninate love 6.platonic Love

1- Rodo 2- Eros 3- Sternberg