مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

نحوه افزایش ضریب ایمنی گاز

 

مقدمه

با شروع فصل سرما، تعداد حوادثی که مرتبط با استفاده از وسایل گرمایشی در اماکن مختلف است، افزایش می‌یابد.

اینگونه حوادث همه ساله به خصوص در فصل سرما جان تعدادی از شهروندان را می‌گیرد و خسارت‌هایی به اموال آنان وارد می‌کند.

سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری با اطلاع رسانی و ارائه توصیه‌های ایمنی به شهروندان تلاش دارد تا اینگونه حوادث کاهش یابد اما در این خصوص برخی نکات قابل تامل و نگرانی است.

شاید بتوان با اطلاع رسانی صحیح و به موقع و رشد آگاهی شهروندان از بروز بخشی از حوادثی که در این خصوص روی می‌دهد، جلوگیری کرد اما همه اینگونه حوادث ناشی از ناآگاهی مردم نیست و عوامل دیگری نیز دخالت دارند.

غیر استاندارد بودن برخی وسایل گرمایشی و تجهیزات مرتبط با این وسایل، رعایت نکردن مسایل ایمنی در ساختمان‌ها، نقص در دود کش ها و. . . تأثیر قابل توجهی در بروز اینگونه حوادث دارند.

 

 

انواع حوادث گاز

• حوادث خطوط اصلي انتقال

اين خطوط كه گاز شيرين خروجي از پالايشگاه ها را به مصرف كننده هاي عمده در شهرها و كارخانه هاي صنعتي انتقال مي دهد به رغم همه ي تمهيدات پيش بيني شده در طراحي و اجراي آن و همچنين نظارت هاي مستمري مانند نشت يابي، اندازه گيري ولتاژ به طور دوره اي و...كه در طول بهره برداري آن ها اعمال مي گردد، به علت گستردگي و پراكندگي زيادي كه دارد نمي توان احتمال وقوع نشتي را در آن ها ناديده گرفت. در واقع به دليل فشار بالاي عملياتي خطوط لوله هرگونه نشتي جزيي مي تواند خيلي سريع محيط اطراف خود را فرا گرفته و انفجار و آتش سوز ي در پي داشته باشد. يكي از علل اصلي ايجاد نشت در خطوط لوله، خوردگي سطوح خارجي لوله ها است. اگرچه تمام خطوط انتقال گاز، تحت پوشش حفاظت «كاتدي» قرار دارند ولي ديده شده كه بيشتر به دلايل مختلفي مانند؛ نامناسب بودن كيفيت پوشش خارجي لوله، نقص در اجراي پوشش و يا سيستم حفاظت كاتدي و ترك خوردگي، لوله به طور موضعي دچار نشت مي شود. اين نوع خوردگي ها در صورتي كه با نظارت هاي مستمر و به موقع شناسايي و رفع نقص نگردد، مي تواند زمينه ساز بروز نشتي و حوادث ناشي از آن شود.تاثير عوامل مكانيكي مانند زلزله، لغزش زمين و يا صدمه هاي مكانيكي وارد شده به لوله را نيز نمي توان در احتمال بروز نشتي لوله ها ناديده گرفت. يكي از تمهيدات ايمني كه در طراحي خطوط انتقال گاز پيش بيني مي شود، نصب شيرهاي بين راهي مجهز به سيستم قطع كننده ي اتوماتيك روي خطوط لوله است. اين شيرها در فواصل معين بسته به مشخصات طراحي هر خط لوله يعني كلاس، قطر لوله و غيره در ايستگاه هاي شير تعبيه مي شوند. نحوه ي عملكرد اين نوع شيرها اين گونه است كه در اثر فشار ناگهاني به طور خودكار بسته مي شوند. بنابراين در صورت بروز نشتي كه سبب افت فشار غيرمتعارف در قسمتي از خط لوله مي شود، شيرهاي«ال.بي» از دو طرف بسته شده و به اين ترتيب تنها گاز در محدوده ي بين دو شير، تخليه مي شود و از خروج كامل گاز درون خط لوله كه مي تواند صدمه هاي زيادي به بار آورد ممانعت خواهد شد.

 

• حوادث ايستگاه هاي تقويت فشار

اين ايستگاه ها مشتمل بر تعداي توربوكمپرسور است. خطوط اصلي انتقال گاز كه در مسير حركت خود به تدريج دچار افت فشار مي شود، جهت افزايش فشار به اين تاسيسات وارد مي گردد . اين واحدها همانند ساير تاسيسات گازي در معرض حوادث ناشي از نشت گاز و آتش سوزي قرار دارند و به همين منظور در محوطه ي استقرار توربوكمپرسورها كه بيش از ساير محوطه ها مستعد خطر نشت گاز هستند، تمهيدات ايمني ويژه اي در نظر گرفته شده است.علاوه بر سنسورهاي گاز ياب و يا شعله ياب مستقر در سقف سالن كمپرسورها، سيستم هاي اعلام خودكار جداگانه اي از قبيل شعله ياب، گاز ياب، و حرارت ياب نيز در محفظه ي توربين هر توربوكمپرسور تعبيه شده است. اكثر اين سيستم ها با اتاق كنترل ايستگاه، مرتبط بوده و در صورت بروز آتش سوزي در محفظه ي توربين كمپرسورها اعلام ساعت و فرمان توقف كامل ايستگاه به طور خودكار در اتاق كنترل دريافت مي شود، ضمن آن كه همزمان نيز سيستم اطفاي حريق خودكار با پاشيدن مواد خاموش كننده به داخل توربين عمل مي كند.

 

• حوادث شبكه هاي گازرساني

شبكه هاي گازرساني به مجموعه اي از ايستگاه هاي تقليل فشار شهري و شبكه گسترده اي از لوله هاي زيرزميني كه در سطح هر شهر گسترش يافته اند اطلاق مي گردد. اين شبكه ها وظيفه گازرساني به منازل و واحدهاي تجاري و صنعتي را در داخل شهرها را به عهده دارند. هر چند فشار گاز درون اين شبكه ها در مقايسه با خطوط اصلي انتقال گاز به مراتب پايين تر است و انتظار مي رود لوله هاي مذكور و تاسيسات مربوط به آن كمترين حوداث را داشته باشند ولي به دليل وسعت و گستردگي زياد اين شبكه ها و قرار گرفتن آن ها در زير معابر و خيابان ها، گاهي شاهد حوادث ناشي از نشت گاز هستيم.بر اساس اطلاعات موجود بيشتر حوادث منجر به نشتي هاي عمده در شبكه گازرساني در اثر حفاري ساير سازمان ها در خيابان ها و معابر اتفاق افتاده است. عدم هماهنگي سازمان هايي نظير آب و فاضلاب، برق و مخابرات با شركت گاز در موقع حفر كانال باعث برخورد بيل مكانيكي به لوله هاي گاز و بروز نشتي در آن ها بوده است.در اين جا مي توان به انواع ديگري از نشتي در شبكه هاي گازرساني اشاره نمود كه در اثر جدايي اتصالات شيرهاي پياده رو و يا از محل سرويس هاي نصب شده در محل انشعابات اتفاق مي افتد. نصب اتصال هاي مذكور به طور غيراصولي توسط پيمانكاران در زمان اجرا و يا وارد آمدن فشارهاي غيرمتعارف به اتصالات شيرهاي پياده رو پس از اجرا، از عوامل مؤثر در جدا شدن قطعات اين گونه اتصالات بوده و باعث بروز نشتي مي شود. در اين موارد چون نشتي گاز قابل تشخيص نبوده، در نتيجه به موقع براي رفع آن اقدام نمي شود و در مواردي گاز نشت يافته از راه زمين به داخل منازل مجاور راه يافته و در آن جا انفجار و آتش سوزي به همراه داشته است و در اغلب موارد نيز اين گونه حوادث منجر به تلفات جاني شده است. يكي از راه هاي مؤثر در تشخيص نشتي شبكه هاي گاز رساني، استفاده از دستگاه هاي نشت ياب دستي و ماشيني است كه در اختيار شركت هاي گازرساني بوده و به طور دوره اي اقدام به عمليات نشت يابي مي گردد.

 

• نشت يابي و كنترل آن

1- نشت گاز

نشت گاز طبق تعريف عبارت است از خروج ناخواسته گاز كه به علل گوناگون و به طور ناگهاني روي مي دهد. همواره امكان بروز پديده نشت گاز در تاسيسات، خطوط لوله، شبكه هاي گاز رساني و منازل اعم از تو كار و يا رو كار وجود دارد و اگر در مكان هاي سربسته و محصور اتفاق بيفتد، مي تواند به حوادث ناگوار و خسارات غيرقابل جبران منجر گردد.

ضرورت و لزوم نظارت بر نشت گاز بر دو اصل زير مبتني است:

الف: به رغم تمام پيشگيري ها و پيش بيني هايي كه براي جلوگيري از بروز نشت در سيستم مشخص شده و اعمال مي گردد، باز هم امكان وقوع آن غيرممكن نيست و به عبارت ديگر همواره احتمال وقوع نشت وجود دارد.

ب: با توجه به آن كه هم به لحاظ ايمني و هم به دلايل اقتصادي نشت گاز پديده ي مطلوبي نيست لذا براي حصول اطمينان از نبود نشتي و يا رفع نشتي هاي ايجاد شده لازم است به طور جدي و مرتب سيستم هاي گازي تحت نظارت قرار گيرند.

 

2- علل نشت

نشت گاز به علل مختلف در لوله هاي گاز و تاسيسات گازي روي مي دهد كه مهمترين آن ها عبارت است از:

الف-خوردگي: در اثر نقص در عايق كاري و يا اجرا نكردن حفاظت كاتدي صحيح سطوح خارجي لوله ها، امكان بروز خوردگي وجود دارد. گرچه خوردگي ها به طور عمده در سطوح خارجي لوله ها اتفاق مي افتد ولي امكان بروز خوردگي داخلي چه در لوله ها و چه در ظروف عملياتي به علت وجود تركيبات خورنده اي مانند ئيدروژن سولفوره و آب نيز وجود دارد.

ب- سايش داخلي: در اثر وجود ناخالصي هاي همراه با گاز پديده ي سايش اتفاق مي افتد. به طور معمول در محل خم لوله ها و يا در شيرهاي كاهش دهنده ي فشار به علت افزايش سرعت گاز، ميزان سايش بيشتر است.

پ- عوامل خارجي: مانند ضربه هاي مكانيكي، تماس با كابل برق و يا جريانات القايي.

ت- نقص در ساختار متالوژيكي لوله، اتصالات، شيرها و ساير متعلقات

ث- نقص در اجرا و نصب شيرها و ساير اتصالات فلنجي و همچنين رزوه اي.

ج- نقص در جوش لوله ها و اتصالات جوشي.

 

3- روش هاي نشت يابي

الف- نشت يابي در لوله ها و اتصالات روكار: براي پيشگيري از وقوع نشت هاي احتمالي در لوله و اتصالات روكار اقدامات زير بايد به طور مرتب انجام شود.

1ـ مسير خطوط لوله گاز به صورت عيني بازرسي و با توجه به بو و صداي گاز، تحت نظارت هميشگي قرار گيرد.

2 ـ هر شش ماه يك بار تمام مسيرها از نزديك بازرسي و سرجوش ها و اتصالات و شيرها به وسيله كف صابون نشت يابي شوند. در تاسيسات گازي نشت يابي به كمك دستگاه هاي گازسنج انجام مي شود.

3 ـ هر دو سال يك بار كليه خطوط روكار گاز به وسيله بستن شيرها و جدا كردن قسمت هاي مختلف از يكديگر از نظر افت فشار بازبيني شود.

 

ب- نشت يابي در لوله هاي مدفون:

1 ـ بازديد مسير لوله كشي: مسير لوله هاي گاز بايد به طور متناوب بازرسي شود و به محض احساس بوي گاز يا علايم نشان دهنده ي نشت گاز نسبت به بررسي دقيق تر آن اقدام كرده و در صورت اطمينان از وجود نشتي رفع شود.

2 ـ نشت يابي دوره اي: در اين گونه نشت يابي كه در خطوط لوله كوتاه مانند لوله هاي زيرزميني گاز مربوط به كارخانه ها و مصرف كننده هاي تجاري توصيه مي گردد، هر دو سال يك بار تمام شيرهاي مصرف كننده بسته و فاشر محبوس داخل شبكه به دقت اندازه گيري و براي مدت چند ساعت امتحان شود و در صورت وجود افت فشار براي تعيين محل نشتي اقدام شود.

3 ـ نشت يابي خطوط انتقال گاز: خطوط لوله ي سراسري انتقال گاز و شبكه هاي گازرساني به وسيله دستگاه ها نشت ياب «اف.آي.دي» نشت يابي مي شوند.

 

ج- دستگاه هاي نشت ياب«اف.آي.دي»

اين دستگاه ها وسايل بسيار حساسي هستند كه براي تشخيص نشت گاز در لوله هاي تو كار استفاده مي شود و انواع مختلفي از آنها وجود دارند. «اف.آي.دي» نوعي نشت ياب مورد استفاده در شركت ملي گاز است كه بر اساس يونيزاسيون شعله ي ئيدروژن كار مي كند؛ به اين صورت كه در داخل دستگاه يك محفظه احتراق با سوخت ئيدروژن وجود دارد كه هواي لازم را از محيط اطراف جذب مي كند و به محض ورود كمترين مقادير ئيدروكربن هاي گازي به داخل محفظه، يونيزاسيون محيط اطراف شعله تغيير مي كند و نتيجه به صورت علائم بصري و صوتي ديده مي شود.

ميزان نشت گاز هر قدر جزيي باشد سرانجام به سطح زمين خواهد رسيد، لذا اين دستگاه ها با دقت بالايي كه دارند قادر به تشخيص آن خواهند بود. دقت دستگاه هاي نشت ياب در حد جزء در ميليون«پي.پي.ام» و از حساسيت بالايي برخوردارند، به طوري كه هنگام استفاده در شهرها و يا محوطه هاي صنعتي بايد قبل از آن براي ميزان ئيدروكربن هاي موجود در هواي آن محيط، كاليبره شوند.

 

4- طبقه بندي نشت

نشتي ممكن است به يكي از راه هاي زير اتفاق افتد كه در هر صورت بايد به عنوان يك پديده ي خطرناك با آن مواجه شويم:

الف ـ نشت تدريجي از سيستم لوله كشي گاز و يا وسايل گاز سوز كه در صورت انتشار در فضاي بسته به آرامي تجمع يافته و به حد اشتعال مي رسد. اين حالت به طور معمول در مواردي كه محوطه فاقد تهويه كافي باشد پيش مي آيد.

ب ـ نشت ناگهاني با حجم زياد از سيستم لوله كشي و يا وسايل گازسوز كه در اثر شكستگي و يا بروز نقص مكانيكي و يا سهل انگاري اتفاق مي افتد و در مدت كوتاهي فضاي اطراف را اشغال و آماده ي انفجار مي كند. در مورد نشت هاي نوع اول، وجود دستگاه هاي گازياب ثابت مي تواند بسيار مفيد باشد و قبل از آن كه ميزان گاز در محيط به حد خطرناك نزديك شود با كمك اين دستگاه ها مي توان به وجود نشتي پي برد و آن را متوقف كرد و يا محوطه را تهويه نمود.در مورد نشت هاي گروه دوم بايد اقدام هاي ضربتي به مرحله ي اجرا درآيد و كوچك ترين غفلت در اين موارد موجب عواقب و خسارت هاي جبران ناپذير خواهد شد.

 

• نشت لوله هاي انتقال دهنده

براي انتقال مواد و سرويس هاي مختلف عملياتي بين تاسيسات و واحدهاي موجود در پالايشگاه از تعداد زيادي لوله با ابعاد مختلف استفاده شده است.لوله ها بسته به نوع سيال و يا گاز داخل آن ها مي تواند حوداث متفاوتي را ايجاد كند. حادثه زماني به وقوع مي پيوندد كه در اثر بروز نشتي قسمتي از محتويات داخلي لوله ها به بيرون سرايت كرده و محيط اطراف خود را آلوده سازد.نشت در لوله هاي انتقال دهنده بيشتر از ناحيه اتصالات و فلنج ها و يا در اثر سوراخ شدن بدنه ي لوله ها در اثر خوردگي داخلي، سايش و غيره، به وجود مي آيد.لذا در پالايشگاه ها براي پيشگيري از اين پديده بازرسي هاي منظم دوره اي و همچنين تنظيم و اندازه گيري ميزان خوردگي و سايش داخلي لوله ها با نصب كوپن هاي شاخص خوردگي در لوله ها انجام مي شود. علاوه بر اين در مواردي خاص نظير لوله هاي انتقال دهنده ي گاز ترش به منظور كاهش ميزان خوردگي از مواد بازدارنده ي خوردگي استفاده مي شود.

 

• گازياب ها

گازياب ها وسايلي است كه وجود گاز را در غلظت هاي كمتر از حد پايين انفجار تشخيص داده و هشدار مي دهد. اين دستگاه ها در داخل خود داراي فيلامنت كاتاليستي از جنس پلاتين هستند كه در غلظت هاي زير حد انفجار مي تواند امكان تركيب گاز و اكسيژن را فراهم سازد و نسبت به ميزان غلظت گاز، دماي فيلامنت تغيير كرده و نتيجه به صورت تغيير مقاومت در يك مدار الكتريكي و پس از آن تغيير جريان حاصله به صورت علائم بصري ـ آنالوگ يا ديجيتال ـ بر روي صفحه ي نشانگر و علائم صوتي مشخص مي شود. اين دستگاه ها از نظر كاربردي به دو گروه زير تقسيم مي شوند:

1 ـ گازياب هاي دستي و قابل حمل: اين نوع گازياب ها قابل حمل بوده و توسط افراد در مسير لوله گاز و يا محل هاي مورد نظر حركت داده مي شوند كه در صورت برخورد با هرگونه نشتي با توجه به حساسيت دستگاه، به وسيله ي علائم هشدار دهنده ي وجود گاز و ميزان آن را اعلام مي كند. كاربرد اين گونه گازسنج ها موارد زير است:

الف ـ نظارت بر لوله هاي روكار از لحاظ وجود نشت هاي احتمالي.

ب ـ اندازه گيري و حصول اطمينان از نبود گاز قبل از اقدام به جوشكاري بر روي خطوط لوله و يا ظروف عملياتي و يا هرگونه عمليات گرم ديگري كه در داخل تاسيسات گازي صورت مي گيرد.

ج ـ براي اطمينان از نبود گاز در مكان هاي محصور مانند حوضچه ها، مخازن، موتورخانه و... قبل از ورود به آن ها.

2ـ گازياب هاي ثابت: اين نوع گازياب ها كه براي تشخيص گاز به طور دائمي به كار مي روند بيشتر در محيط هاي صنعتي، سالن ها يا كارگاه ها نصب مي شوند و به دو دسته تقسيم مي شوند:

الف ـ گازياب هاي منفرد: اين نوع گازياب ها به صورت مستقل عمل نموده و بيشترين جنبه كاربرد آن ها غيرصنعتي است و در واحدهاي مسكوني، موتورخانه ها، ساختمان ها، آبدارخانه ها و... استفاده مي شود.گازياب هاي ثابت براي گاز طبيعي و ارتفاع بالا و براي گاز مايع در سطوح پايين نصب مي گردد.

ب ـ گازياب هاي شبكه اي: اين سيستم از يك مركز كنترل اصلي و دستگاه هاي تشخيص دهنده و حساس به گاز تشكيل شده كه در نقاط مختلف تاسيسات نصب مي گردد. كاربرد عمده ي آن ها در سالن هاي تاسيسات، انبارها و يا محفظه هاي توربين ها است. تابلوي اصلي اين سيستم كه به تمام دستگاه هاي حس كننده ي گاز مرتبط است در اتاق كنترل و يا مركز آتش نشاني قرار مي گيرد و سنسور ها يا حس كننده ها در نقاطي از تاسيسات يا انبار نصب مي شود كه احتمال نشت گاز در آن محل ها وجود دارد. هر يك از سنسورها به محض تشخيص گاز با ارسال علامت به اتاق كنترل، كاربر را از محل و ميزان نشتي با خبر مي سازد.

 

• گازها و مواد خطرناك تاسيسات گازي

در فرآيند شيرين سازي گاز ترشي كه از چاه ها به پالايشگاه ها وارد مي شود يا در واحدهاي جانبي مانند گوگردسازي يا در ساير تاسيسات گازي با گازهاي خطرناك و مواد مختلفي سر و كار داريم. هر يك از آن ها به نوعي مي تواند باعث آلودگي محيط زيست شده يا سلامتي افراد را تهديد نمايد. در اين بخش به طور مختصر به ويژگي هاي بعضي از اين مواد و خطرهاي ناشي از آن ها اشاره مي شود.

 

• ئيدروژن سولفوره

گاز ئيدروژن كه به مقدار كم و به عنوان يك ماده سمي و ناخواسته همراه گاز ترش به پالايشگاه ها وارد مي شود، طي يك عمليات خاص و با استفاده از آمين در واحدهاي پالايش از گاز ترش جدا مي گردد. وجود مقادير جزيي در حد يك هزار«پي.پي.ام» از اين گاز در محيط، سلامت انسان را تهديد مي كند. لذا نشتي آن حتي به ميزان كم از ناحيه لوله هاي انتقال دهنده و يا ظروف عملياتي كه بيشتر در واحدهاي گوگرد سازي واقع شده مي تواند خطرهايي را براي سلامتي كاركنان داشته باشد. براي رفع آثار سوء زيست محيطي گاز ئيدروژن سولفوره آن را پس از تفكيك از گاز ترش به واحدهاي گوگرد سازي انتقال مي دهند و در آن جا طي يك دوره انجام واكنش هاي شيميايي به گوگرد تبديل مي شود.سپس گازهاي باقيمانده وارد كوره ي زباله سوز شده تا در آن جا پس از اكسيده شدن به صورت گازهاي كم خطر به محيط واردشود.

 

• تركيبات گوگردي

يكي از عناصر اصلي اين گروه، اكسيدهاي گوگردي است كه در پالايشگاه ها توليد شده و از مهم ترين عوامل آلوده كننده هوا است. ساير تركيبات گوگردي شامل گاز H2S كه بسيار خطرناك و كشنده است، كربونيل سولفيد و كربن دي سولفيد نيز در واحدهاي پالايشگاهي و تاسيسات جنبي آن ايجاد مي شود.

 

1-اكسيدهاي گوگردي:گاز سولفور دي اكسيد كه بيشتر در اثر سوخت هاي فسيلي مثل زغال سنگ مصرفي نيروگاه هاي حرارتي و پالايشگاه ها از راه سوختن گازهاي زائد مشعل اصلي در كارخانه هاي توليد اسيد سولفوريك و كودشيميايي و همچنين توسط اتومبيل ها توليد مي شود، يكي از آلوده كننده هاي عمده ي هوا است. اين گاز در قسمت فوقاني دستگاه تنفسي جذب شده و باعث تورم، تحريك و ترشح مخاط مي شود.

اگر غلظت گاز SO2 يك «پي.پي.ام» باشد، سبب انقباض مجراي تنفسي مي شود و در افراد آسمي يا داراي تنگي نفس حتي در غلظت هاي 0/25-0/5 PPM باعث ناراحتي ريوي مي گردد. در هواي مرطوب گاز SO2 به اسيد سولفوريك تبديل مي شود و خطر سوزش آوري و تحريك كنندگي آن به مراتب افزايش مي يابد.

اين گاز براي گياهان نيز زيان آور است و بنابراين حد مجاز آن كه در جدول«1» آمده براي گياهان خيلي كمتر از انسان و جانواران است.

گاز SO2 در غلظت بيست «پي.پي.ام» در محيط باعث سرفه و اشك چشم مي گردد و در غلظت سي «پي.پي.ام» جداي از اشك ريزي شديد چشم بوي آن بسيار ناخوشايند است. اين گاز در غلظت هاي صد تا دويست «پي.پي.ام»در هوا سلامتي انسان را به خطر مي اندازد، ولي در غلظت هاي شش صد تا هشت صد «پي.پي.ام» پس از چند دقيقه سبب مرگ مي شود.

2-ئيدروژن سولفوره: گازي است بسيار خطرناك با بوي تخم مرغ گنديده كه همراه با گاز ترش و از راه چاه هاي گوگردي به پالايشگاه وارد مي شود و معمولا طي عمليات شيرين سازي و تفكيك از گاز ترش به واحد گوگردسازي منتقل و در آن جا به گوگرد تبديل مي شود.

اين گاز در غلظت كم باعث سردرد و تهوع و در غلظت صد و پنجاه«پي.پي.ام» موجب ورم ملتحمه و سوزش غشاي بيني مي شود. همچنين در غلظت دويست«پي.پي.ام» بوي آن به خوبي قابل تشخيص نيست و باعث تحريك چشم و ريه مي گردد. در غلظت پانصد«پي.پي.ام» نيز چنانچه انسان براي پنج تا سي دقيقه در معرض آن قرار گيرد اسهال و التهاب به وجود مي آورد و تعادل فرد را مختل مي سازد. اين گاز به سرعت از ميان حفره هاي غشاي ريه عبور مي كند و وارد جريان خون مي شود و به علت اشكالات تنفسي در غلظت هزار«پي.پي.ام» سبب بيهوشي سريع مي شود و در صورتي كه خيلي سريع تنفس مصنوعي داده نشود شخص مي ميرد.اين گاز سنگين تر از هوا است و حد مجاز آن در محيط هاي پالايشگاهي و صنعتي 10«پي.پي.ام» است. مانند گاز طبيعي قابليت انفجار دارد ولي مرز پايين انفجار آن 4/3 درصد حجمي در هوا است.

 

• اكسيدهاي كربن

دو تركيب عمده ي آن دي اكسيدكربن و مونواكسيدكربن است كه به منابع توليد و ضررهاي هر كدام به طور جداگانه اشاره مي شود.

1- دي اكسيدكربن: اين گاز كه بيشتر در اثر احتراق سوخت هاي فسيلي در منازل و اتومبيل ها و سوختن گازهاي زائد در مشعل پالايشگاه ها و صنايع پتروشيمي و همچنين در نيروگاه هاي حرارتي و ساير صنايع توليد و به جو وارد مي شود،يكي از آلاينده هاي مؤثر در ايجاد پديده ي گلخانه اي است؛ تجمع گاز CO2 و بعضي ديگر از گازها در بالاي جو زمين يعني لايه ي تروفسفر مانند يك مانع شيشه اي در گلخانه عمل مي كند. يعني باعث مي شود پرتوهاي خورشيد از جو عبور كند ولي از خروج گرماي زمين به سطوح بالاي جو جلوگيري شود و بنابر اين گرم شدن و افزايش تدريجي دماي زمين را موجب مي شود.

گازهاي ديگري كه در پديد آمدن اثر گلخانه اي تاثير مي گذارند عبارتند از CFCS, NOXو SO2 كه توسط صنعت و در اثر استفاده از سموم كشاورزي به محيط وارد مي شود.

2-منوكسيد كربن: گازي است بي رنگ و بو و مزه كه وزن مخصوص آن نزديك به هوا (0.967gr/cm3) است. اين گاز كه در اثر احتراق ناقص سوخت هاي فسيلي در منازل، اتومبيل ها، كارخانه ها، پالايشگاه ها و ساير صنايع توليد و سپس وارد جو مي شود از جمله گازهاي خطرناك براي سلامتي انسان ها است. مقدار كم آن باعث مشكلات تنفسي، سردرد و تحريك مخاط بيني مي شود. همچنين با هموگلوبين خون تركيب مي شود و تشكيل كربوكسي هموگلوبين مي دهد و ظرفيت حمل اكسيژن را در خون كاهش مي يابد. در صورتي كه غلظت اين گاز در محيط به هزار «پي.پي.ام» افزايش يابد ظرف مدت يك ساعت باعث بيهوشي و پس از چهار ساعت باعث مرگ خواهد شد. مخلوط اين گاز با هوا قابليت انفجار دارد و مرز پائين انفجار آن 12/5 درصد حجمي اين گاز در هوا است.

 

• مركاپتان ها

گازطبيعي كه به وسيله شبكه هاي شهري منتقل و به مصرف كنندگان خانگي و تجاري عرضه مي شود بايد به حدي بو دار باشد كه اگر گاز نشت يافته در فضا به مقدار يك پنجم حد پايين انفجار خود برسد، قابل تشخيص باشد، لذا به گاز كه در حالت طبيعي خود فاقد بو است به مقدار معين مواد بودار افزوده مي شود.مركاپتان ها كه جزو تركيبات آلي گوگرد دار است داراي بوي بسيار بدي است و به دليل همين ويژگي در صورت هرگونه نشتي گاز حس بويايي تحريك شده و تشخيص داده مي شود. فرمول شيميايي عمومي آن ها R-SH است كه R نشان دهنده بنيان ئيدروكربوري و S نشان دهنده گوگرد است.متداول ترين انواع آن بوتيل مركاپتان و ايزو پروپيل مركاپتان است كه از خاصيت بوداركنندگي زيادي برخوردار مي باشد. معمولا براي به دست آوردن خواص مطلوب تر از مخلوط دو يا چند نوع مركاپتان با نسبت هاي معين استفاده مي گردد. به طور مثال مركاپتان مصرفي براي تزريق به گاز طبيعي شهري از هشتاد درصد «آي.پي.ام»، ده درصد «تي.بي.ام» و ده درصد«ان.پي.ام» تشكيل يافته است. استنشاق اين مواد به ميزاني كه در گاز طبيعي تزريق مي شود اثر سويي براي انسان ندارد ولي در غلظت هاي زياد و محيط هاي بسته بسيار سمي و خطرناك است.

افرادي كه در ايستگاه هاي «سي.جي.اس» شهرها به مقتضاي شرايط كاري با اين گونه مواد روبرو هستند لازم است در زمان تزريق مواد به داخل دستگاه بودار كننده از حفاظت كننده ها نظير دستكش پلاستيكي، عينك مخصوص مواد شيميايي و ماسك تنفسي مناسب استفاده كنند و اگر مواد بودار كننده به هر علتي با پوست و يا چشم تماس پيدا كند، بايد فوري محل را با آب شستشو داده و در صورت ادامه سوزش و يا خارش به پزشك مراجعه كنند.

 

سولفور آهن:

سولفور آهن كه به عنوان يك ماده آتش زا شناخته مي شود بيشتر در جداره ي فلزي ظروف پالايشگاهي و خطوط انتقال گازي تشكيل مي شود كه در معرض دائمي گازهاي H2S همراه با گاز ترش قرار دارند. به تدريج اين ذرات سولفوري از ديواره ها جدا شده و در مسير حركت گاز در داخل فيلترها و يا بسترهاي كاتاليستي رسوب گذاري مي كنند.

اين مواد به محض قرار گرفتن در معرض اكسيژن هوا سريع واكنش نشان داده و شروع به كندسوزي مي كند. بنابراين هنگام باز كردن درب فيلترها و ظروف محتوي كاتاليست ها و يا زمان توپك راني در ايستگاه هاي دريافت توپك بايد تمهيدات خاص ايمني و مراقبت هاي ويژه رعايت شود تا از شعله ور شدن آن ها و خطرهاي ناشي از آن پيشگيري گردد.

 

• تزريق گاز

تزريق گاز به معناي جايگزيني گاز با هوا و يا گاز ديگر است. اصطلاح تزريق گاز هم در زمان تزريق گاز طبيعي به درون خطوط لوله و يا شبكه ها و تخليه هوا و هم در مورد تخليه ي گاز و جايگزيني آن با هوا به كار مي رود.براي اين كار مي توان از گازهاي خنثي مانند نيتروژن يا گاز كربنيك استفاده كرد كه متناسب با طول و قطر لوله مقدار گاز خنثي مورد نياز تغيير مي كند.تزريق به اشكال مختلفي انجام مي شود كه در زير مي آيد؛

 

• روش هاي تزريق

روش مستقيم: در اين روش هوا با گاز طبيعي درون لوله بدون واسطه و با توجه به حد سرعت مشخص، جايگزين خواهد شد و هوا در نقطه و يا نقاط مشخص در انتهاي هر مسير تخليه مي گردد. به نحوي كه حداقل اختلاط گاز را داشته باشد. بايد توجه كرد عاملي كه سبب به وجود آمدن حداقل اختلاط بين گاز و هوا مي شود حد سرعت مجازي است كه بايد در هنگام انجام عمليات تخليه رعايت گردد. بر همين اساس حداقل سرعت مجاز براي انجام عمليات تخليه مستقيم 2M/Sec مي باشد. بايد دقت شود كه حداكثر سرعت مجاز براي انجام عمليات تخليه نبايد از 20M/SECبيشتر باشد. لازم به ذكر است كه بايد از به كار بردن سرعت هاي كمتر و يا بيشتر از حد مجاز به شدت اجتناب شود.

روش غير مستقيم: در اين روش براي جلوگيري از اختلاط بين گاز و هوا، از گاز واسطه استفاده مي شود و به منظور جلوگيري از اختلاط گازها با يكديگر به سرعت هاي پايين تري نسبت به روش مستقيم تخليه گاز احتياج است. در اين روش به دليل وجود يك گاز واسطه ميان گاز طبيعي و هوا حداقل اختلاط بين آن ها به وجود مي آيد. به منظور به حداقل رساندن اختلاط بين گاز طبيعي، گاز واسطه و هوا معمولا خطوط انتقال، گاز واسطه را بين دو جاروپيگ (PIG برس دار) قرار مي دهند. در اين روش علاوه بر آن كه ميزان اختلاط بين گازها به حداقل مي رسد در اثر حركت جاروپيگ، آب باقيمانده در محل هاي LOW POINT خطوط لوله نيز تخليه مي شود.ضمن آن كه در اين حالت به گاز واسطه ي كمتري نياز است.

 

• اصول ايمني در تزريق

قبل از شروع فرآيند تزريق گاز بايد از تمام مسيرها بازديد شود و از بسته بودن تمام شيرها، اطمينان حاصل كنيم. در صورتي كه مسيرهاي لوله كشي طولاني و مقدار انشعاب ها زياد باشد لازم است كه روي نقشه ي لوله كشي ترتيب و مراحل تزريق گاز براي مسيرها را با رنگ هاي مختلف و شماره گذاري مشخص نمائيم. شير تزريق گاز در هر مرحله، مسير مربوطه و شير تخليه با يك رنگ و يك شماره مشخص مي شود. توصيه مي شود صرف نظر از اندازه ي شبكه و تعداد انشعابات، راه اندازي و تزريق گاز بر اساس نقشه و كد گذاري هاي مذكور انجام شود. در عمليات تزريق گاز و تخليه ي هوا با استفاده از گاز طبيعي بايد ضمن رعايت كامل موارد ايمني و استفاده از افراد متخصص و با تجربه در اين زمينه، تمام وسايل و تجهيزات مورد نياز به ترتيبي مهيا شوند كه در روش تزريق گاز براي هر پروژه تهيه شده است. جريان تزريق گاز و تخليه هوا بايد بدون وقفه ي زماني و تا عاري شدن كامل خط از هوا ادامه يابد و براي اطمينان از اين مورد در طول عمليات، اندازه گيري و آزمايش مخلوط خروجي از لوله تخليه با دستگاه گازسنج ضروري است

 

نکات ایمنی در خصوص وسایل گاز سوز

آبگرمکن:

یکی از وسایل گازسوزی که عمدتاً پس از لوله کشی گازمنازل تهیه می شود ،آبگرمکن می باشد. این وسیله که همانند وسایل گازسوز دیگر بخودی خود هیچ خطری ندارد و در واقع جهت استفاده و به منظور راحتی و آسایش خانواده تامین می گردد ، چنانچه اصول ایمنی درکار کردن با آن رعایت نشود می تواند خطر ساز و فاجعه آفرین باشد .

علاوه بر توصیه های قبلی که در خصوص وسایل گازسوز که درصفحات قبل اشاره شدلازم است به این نکته توجه شودکه نصب آبگرمکن در حمام یا فضایی که بطور عادی در آن هواجریان ندارد باعث کمبود اکسیژن شده و ایجادخفگی می نماید .ضمن اینکه نصب هرگونه وسیله گازسوز درحمام مغایر اصول ایمنی است.

آبگرمکن دیواری در حدود دو تا سه برابر یک آبگرمکن زمینی نیاز به مصرف گاز داردو در نتیجه اکسیژن موجود در فضای مسکونی را به سرعت مصرف کرده و درصورتیکه هوا جریان نداشته باشد ، کمبود اکسیژن درفضای آپارتمان منجربه بدسوزی آبگرمکن و تولید گازسمیcoمی‌نماید. بنابراین همواره بایستی برای دستگاههای گازسوز و خصوصاً آبگرمکن دیواری پیش بینی‌های لازم در رابطه با ورود هوای تازه صورت گیرد .

۱- در ساختمان‌های کوچکتراز۵۰ متر مربع بدلیل فضای محدود و در صورتیکه دریچه های تهویه و امکان ورود هوای تازه پیش بینی نشده باشد ، نصب آبگرمکن دیواری می‌تواند حادثه‌ساز باشد.

۲- از نصب آبگرمکن دیواری در توالت و حمام جداً خودداری نمائید.

۳- از نصب آبگرمکن دیواری در مغازه هایی که برای استراحت شبانه کارکنان استفاده می‌شود خودداری نمائید.

آبگرمکن و سایر وسایل گاز سوز را هرگز در حمام و فضاهای محدود و بدون تهویه نصب نکنید .

 

بخاری های گاز سوز:

۱- در صورتیکه بعد از فصل سرما بخاری را جمع آوری می کنید حتما انتهای شیر را با در پوش مسدود نمایید و درهنگام وصل مجدد از افرادبا صلاحیت کمک بخواهید.

باسردشدن هوا اولین اقدام در تمامی خانه ها آماده کردن بخاری جهت تأمین گرما می باشد . اما قبل از اینکه بخاریهای گازی خود را روشن کنید به این نکات ذیل دقیقاً توجه کنید تا بتوانید علاوه برخانه گرم ، آسایش و راحتی خیال هم داشته باشید .

۲- یکی از نکات اساسی این است که همیشه اجازه بدهید هوای کافی برای تنفس شما و جهت سوختن بخاری گازسوز به اتاق برسد . وجود روزنه های زیر دربها برای این منظور مفید می باشند. بنابراین روزنه های زیر دربها را با اشیاعی همچون پارچه ، پتو و … مسدود ننمایید .

۴- از صحیح سوختن گاز و سلامت بخاری بوسیله افراد ذیصلاح مطمئن شوید.

۵- از سلامت دودکش مربوط به بخاری اطمینان حاصل نمایید .

۶- از تبدیل بخاری و سایر وسایلی که با سوختهای دیگر مورد استفاده قرار می گیرند به وسایل گازسوز جدا خودداری نمایید

هر بخاری و یا سایر وسایل گاز سوز باید به یک دودکش مجزا و مجهز به کلاهک متصل باشند.

۷- قرار گرفتن پرده ، لباس ، رختخواب ، ظروف پلاستیکی و سایر اشیاء قابل اشتعال در مجاورت بخاری می تواند سبب وقوع آتش سوزی در منزل گردد.

۸- درصورتیکه احساس کردید سوخت بخاری ناقص بوده و یا باشعله آبی نمی سوزد به آن بی‌تفاوت نمانید، ممکن است این نقص ناشی از نرسیدن هوای کافی به بخاری باشد.

دقت نمایید : بخاری بایستی همواره با شعله آبی بسوزد

 

شومینه:

شومینه وسیله گرمایشی است که در سالهای اخیر بیشتر به عنوان دکور و تجملات از آن استفاده می شود . توجه داشته باشید وسائل گازسوز فقط می تواند نیازهای گرمایشی را تأمین نماید و هر نوع بهره برداری فرعی و احیاناً غیراستاندارد و نا ایمن از آنها می تواند پیامدهای خطرناکی داشته باشد .

جهت ایمنی بیشتر توجه شما را به نکات ذیل جلب می نماید :

به منظور جلوگیری از خطر نشتی گاز ، شومینه بایستی مجهز به ترموکوپل و شیر جداگانه قطع و وصل باشد .

نحوه ساخت تنوره آجری شومینه بایستی به نوعی باشد که اولاً به سهولت مکنده گازهای حاصل از احتراق باشد و ثانیاً جهت دهنده گازهای حاصل از احتراق به سمت بالا و دودکش فلزی تعبیه شده( دربخش فوقانی )باشد .

اجاق شومینه بایستی کاملاً در راستا و زیر دودکش قرار داده شود تا گازهای حاصل از احتراق به فضای اتاق نفوذ نکند .

.برای خروج سهل و ایمن گازهای حاصل از احتراق از دودکش به قطر ۱۵ سانتیمتر استفاده شود .

نصب شومینه در آپارتمانهای کوچک می تواند خطرساز باشد . در اینگونه مواقع ترجیحاً از بخاری گازی استفاده شود .

دودکش شومینه بایستی بدون درز تا بالای بام ادامه داشته و حتماً دارای کلاهک H باشد .

شیر شومینه را در پایان فصل زمستان بسته و خروجی آنرا با درپوش مسدود نمایید .

به هیچ عنوان به منظور رقص نور شعله ، شومینه را عمداً زردسوز ننمائید . شعله زرد به معنی تولید گازسمی مونواکسیدکربن در دستگاه می باشد .

.با توجه به امکان نفوذ گازسمی (CO) از درزهای دودکش آجری به ساختمان حتی الامکان درشومینه ازدودکش آجری استفاده نگردد .

دودکش شومینه مستیماًتابالای بام(بدون استفاده از زانوهای متعدد) ادامه داشته باشد .

شیرشومینه بایستی خارج ازآن قرارداده شود تا در هنگام آتش سوزی احتمالی بدون هرگونه آسیب بتوان گاز را قطع نمود .

ارتفاع دهانه نمای دودکش نبایستی آنقدر زیاد باشد که بخشی از گازهای حاصل ازاحتراق به محل سکونت شما نفوذ نماید . برای ساخت شومینه نیاز به مشاوره با کارشناسان معتبر می باشد .

بدلیل انتقال حرارت از اجاق شومینه به رابط شیر اصلی گاز حتماً بایستی از لوله های مسی فشارقوی و اتصالات مطمئن استفاده شود .

قبل ازروشن نمودن شومینه حتماً از بازبودن دریچه شومینه (دمپر) اطمینان حاصل نمایید . چنانچه دمپر درحالت بسته باشد ، تمامی گازهای سمی ناشی از احتراق به فضای مسکونی برگشته و خطرناک می باشد .

 

اجاق گاز:

۱- اجاق گازهای بزرگ و سایر وسائل گازسوزی که به طور ثابت در یک محل نصب می شوند باید بوسیله لوله فلزی به سیستم لوله کشی ساختمان وصل گردند.

۲-در هنگام روشن کردن اجاق گاز ابتدا شمعک یا کبریت را روشن و سپس شیر گاز را باز کنید.

۳- در اجاق گازهائی که پیلوت ( شمعک ) ندارند همیشه ابتدا کبریت را روشن و سپس شیر گاز را باز کنید.

۴ –اگر اجاق گاز و وسائل گازسوزی که مورد استفاده شما قرار می گیرند دارای پیلوت (شمعک)می باشند چنانچه بعد از باز کردن شیر گاز مشعل روشن نشود معلوم میشود که پیلوت میزان نیست و یا خاموش شده است . در هر حال باید فوراً شیر اصلی را بست و بوسیله افراد خبره به بررسی و رفع علت پرداخت.

۵- سررفتن ظرف غذا و مانند آنها برروی اجاق گاز ممکن است باعث خاموش شدن گاز گردد. بنابراین هنگام استفاده از اجاق گاز باید دقت شود که ظرف غذا سر نرود.چنانچه این عمل اتفاق افتاد و شعله خاموش شد باید فوراً شیر گاز را بسته و پس‌از خارج کردن گازمنتشر شده در فضای آشپزخانه ، اجاق گاز را تمیز و آماده روشن کردن مجدد نمود.

۶- همیشه مراقب باشید که مشعلهای اجاق گاز و ضمائم آن کاملاً تمیز و مرتب باشد تا گاز بتواند به راحتی و به اندازه کافی به مشعل برسد و با شعله آبی بسوزد.

۷- برای نظافت اجاق گازباید هفته ای یک یا دو دفعه شیر مصرف مربوطه را بسته و مشعلها و ضمائم آن را از جای خود بیرون آورده و پس‌از تمیزکردن و شستن ، کاملاً آنها را خشک‌کرده و دوباره در جای خود قرار داده شود .

۸- از وارد آوردن ضربه بوسیله دیگ و سایر ظروف سنگین بر روی اجاق گاز جداً خودداری کنید زیرا این عمل باعث سست شدن اتصالات و نشت گاز می شود.

۹- وسایل گازسوزمخصوصاً اجاق گاز رادر محل وزش جریان باد مانند مقابل باد بزن های برقی ، پنجره و… قرار ندهیدزیرا این عوامل باعث خاموش شدن شعله می شوند و درنتیجه چون شیر اجاق باز است گاز در فضا پراکنده می شود و تولید خطر و آتش سوزی می کند .

یادآوری :

بدین ترتیب در رابطه با استفاده صحیح از اجاق گاز شش نکته بسیار مهم است.

۱- ابتدا کبریت را روشن و سپس شیر گاز را باز کنید.

۲- اجاق گاز باید همیشه با شعله آبی بسوزد .

۳- از وارد آوردن ضربه بوسیله ظروف سنگین روی اجاق گاز خودداری نمایید .

۴- اجاق گاز و سایر وسایل گاز سوزرا درمعرض کوران هوا و جریان باد قرار ندهید .

۵- از سر رفتن ظروف غذادرروی اجاق گاز جلوگیری نمایید .

۶ –حتی الامکان از اجاق گازهای مجهز به ترموکوپل استفاده کنید

 

دودکش ها:

وسایل گازسوز نیز همانند سایر وسایل مشابه جهت روشن شدن و سوختن مناسب نیاز به هوا دارند و تنها راه ارتباطی آنها با فضای خارج از ساختمان از طریق دودکش می باشد . گاز گرفتگی از جمله حوادثی است که معمولا در اثرفقدان دودکش مناسب برای وسایل گازسوز به خصوص بخاری و آبگرمکن و عدم تهویه کافی درفضای اتاق روی میدهد . سوختن ناقص گاز و تجمع گازهای مسموم کننده و یا حتی کمبود اکسیژن سبب مسمومیت افرادی که درچنین فضایی تنفس می کنند شده و ممکن است به مرگ آنها منتهی شود. بنابراین برای جلوگیری از خطرات ناشی از سوختن ناقص وسایل گازسوز و گازگرفتگی به این نکات دقیقاً توجه شود.

هر وسیله گاز سوز باید دارای یک دودکش استاندارد و مجزا ومجهز به کلاهک باشد.

همواره محل اتصال دودکش به وسایل گازسوز را بازرسی و از آببندی و ثبات آنها اطمینان حاصل نمایید.

مسدود شدن دودکش سبب سوخت ناقص و ایجاد گازهای خطرناک و مسموم کننده وبرگشت چنین گازهایی به داخل فضای زندگی گردیده و باعث گازگرفتگی ومرگ می شود.

دودکش وسایل گاز سوز در محل عبور از شیشه های پنجره نباید مستقیماً با شیشه در تماس باشد. زیرا در چنین صورتی امکان شکستن شیشه در اثر حرارت و لق شدن و افتادن دودکش وجود دارد.

در صورتیکه دودکش از پنجره به بیرون هدایت شده است باید دارای حداقل یک متر ارتفاع عمودی از محل خروج از پنجره باشد.

هر چند وقت یکبار کلاهک دودکش های وسایل گازسوز را بازرسی وچنانچه کلاهک افتاده باشد آنرا در محل خود نصب کنید . قابل ذکر است که کلاهک علاوه بر اینکه از نفوذ باران و برف و افتادن سایر اشیا به داخل دودکش جلوگیری می کند، در منظم سوختن وسیله گازسوز نیز موثر است . ضمناً از فشردن بیش از اندازه کلاهک که باعث تغییر حالت وگرفتگی منافذ خروج گازهای دودکش می شود نیز خودداری کنید.

انتهای دودکش های توی کار باید حداقل ۱ متر از سطح پشت بام بالاتر باشد.

هر وسیله گازسوز بایستی دارای دودکش مناسب و بدون اشکال جهت تخلیه گازهای حاصل از احتراق به فضای آزاد باشد و هرگونه نقص و نارسایی و رعایت ننمودن استانداردها در این مورد موجب حادثه خواهد گردید.

در هنگام ساخت ، خرید واجاره منزل به دودکش وسایل گازسوز کاملاً توجه فرمائید و تا حدالامکان از خرید و اجاره خانههائی که فاقد دودکش مناسب در داخل دیوار می باشد خودداری فرمائید.

تمام دودکش های وسائلگازسوز بایستی حتماً مجهز به بخش عمودی متناسبوکلاهک H باشد.

از قراردادن خروجی دودکش به صورت افقی با کلاهک و یا بدون کلاهک در زیر سقف و بالکن جداً خودداری فرمائید.

دودکش در داخل دیوار وخارج آن و محلاتصال بهوسیله گازسوز بایستی کاملاً آببندی باشد. هردرز کوچکی میتواند باعث خروج گازهای حاصل از احتراق و حادثه گردد.

حتیالامکان از نصب زانوی اضافی در مسیر دودکش خودداری نمائید. زیرا زانو کارآئی دودکش را کاهش میدهد.

به هیچ عنوان دودکش وسایلگازسوز وهواکش )فن( را از یک لوله یا کانال مشترک عبور ندهید.

برای دودکش داخل و بیرون دیوار به هیچ عنوان از لولههای پلاستیکی و غیر مقاوم در برابر حرارت استفاده نشود.

دودکش باید از ورقهای ضد زنگ (گالوانیزه) و نسبتاً ضخیم انتخاب شود.

آبگرمکن و بخاری حتماً بایستی مجهز به دودکش باشد . از نصب این وسیلهها بدون دودکش در محیطهای بسته جداً خودداری نمائید.

استفاده از دودکشهای مشترک بایستی با نظر متخصصین و مهندسین مشاور تأسیساتی انجام گردد.

استفاده از دودکشهای آکاردئونی آلومینیومی بعلت عدم امکان آببندی در ابتدا و انتها خطرناک میباشد.

از قراردادن قطعات لوله دودکش بصورت لب به لب خودداری نمائید و حتماً از دودکشهای نوع نر و ماده که باعث آببندی در محل اتصال و عدم خروج گازهای حاصل از احتراق خواهد شد ، استفاده نمائید.

ازاضافه نمودن به طول بخش افقی دودکش در قسمتهای فوقانی ساختمان جهت ساخت اطاقک و انباری بر روی بام خودداری نمائید. در هنگام ساخت طبقهای جدید دودکشهای قدیمی را عمودی و استاندارد ادامه داده و در حین عملیات ساختمانی دودکش را در مقابل ریزش مصالح و نخاله ساختمانی و انسداد داخلی کاملاً محفوظ نگهدارید.

هنگام عبور دودکش از داخل دیوار و تقاطع آن بایستی قطر لوله فلزی کاملاً یکسان باشد کمکردن قطر لوله هنگام خروج از ساختمان)دیوار یا سقف(مجاز نمیباشد.

ازنصب دودکش درحیاط خلوتهای رو بسته خودداری نمائید. داکت دودکشها باید خروجی از بالا و پایین به هوای آزاد داشته باشد و به هیچ وجه هیچگاه بالای داکت مسدود نگردد .

دودکشها را مرتباً بازرسی نمائید و از آزادبودن مسیر دودکش اطمینان حاصل نمائید.

اطراف لولههای دودکش موجود در موتورخانه بایستی کاملاً آببندی گردد تا از نفوذ گازمونواکسید کربن (CO) به داخل بنا و یا موتورخانه جلوگیری شود.

در هنگام هرگونه ساخت و ساز مراقب باشید ، مصالح ساختمانی بداخل دودکشها ریخته نشود و راه ورودی دودکش را مسدود نکرده باشد.

هر ساله قبل از روشن کردن وسائل گرمازا ، مراقب باشید مسیر دودکشها توسط پرنده ای لانهسازی و مسدود نشده باشد.

بخش عمودی)خروجی(دودکش حداقل بایستی ۳ برابر بخش افقی درنظر گرفته شود و حداقل ارتفاع بخش عمودی نبایستی از یک متر کمتر باشد.

از تغییر قطر در خروجی دودکش و کم کردن سایز آن خودداری نمائید.

جهت جلوگیری از پدیده خطرساز «مکش معکوس» در ساختمانها لازم است بر روی قسمت زیرین درب ورودی هر آپارتمان از دریچه تهویه کرکره ای یا آیفونی مناسب به طول ۵۰×۲۰ سانتیمتر استفاده گردد . همچنین زیر دربهای ورودی اطاق خواب ها نیز حدود ۳ تا ۵ سانتیمتر بازباشد.

انتهای کلیه دودکشها بایستی حداقل یک متر از سطح پشت بام بالاتر بوده و از دیوارههای جانبی نیز حداقل یک متر فاصله داشته باشد و حتی المقدور ازکلاهک Hاستفاده گردد.

قسمت عمودی دودکش بایستی برروی پایههای مناسب قرارگیرد تا وزن آن به پایه منتقل شود و از کج شدن آن جلوگیری بعمل آید. ضمناً بخش عمودی دودکش برروی نماها بایستی توسط بستهای مناسب به دیوار محکم گردد. همچنین مراقب چرخش کلاهک به سمت زمین باشید ، در این صورت اینگونه دودکشها کارآئی لازم را ندارند و عدم خروج گازهای حاصل از احتراق جان شما را تهدید میکند.

رعایت موارد فوق موجب جلوگیری از پس زدن و بازگشت گازهای سمی وسایل گازسوز بداخل منازل (مکش معکوس) میگردد.

عبور دودکش ازفضای داخل سقفکاذب و علیالخصوص حمام به دلیل امکان پوسیدگی و نشت گاز منواکسیدکربن خطرناک میباشد.

دمپر خروجی دودکش شومینه )قبل از روشن کردن) بایستی کنترل تا ازسلامت حرکت دمپر (دریچه داخلی که بتوسط زنجیرباز و بسته میشود( و باز و بسته شدن آن اطمینان حاصل شود ، در صورت باز نشدن دمپر ، گاز منواکسید کربن فضای ساختمان را مسموم مینماید.

جهت تأمین هوای مورد نیاز وسایل گازسوز از قبیل آبگرمکن دیواری و بخاری درآپارتمانهای محدود ضروری است دریچه تهویه ای در محل مناسب )ترجیحاٌ پشت وسیله گازسوز( که به هوای آزاد مرتبط میباشد تعبیه گردد.

دودکش بایستی مجهز به بست نگهدارنده باشد و در محل خود محکم گردد.

برای شومینه به دلیل امکان پسزدن