مفهوم شبکه و دلایل ایجاد آن
تعريف شبكه:
... نظام تعاوني ايجاد شده توسط كتابخانهها و مراكز اطلاعاتي كه بر حسب موضوعي مشترك، نزديكي جغرافيايي، يا ديگر زمينههاي مشترك گردهم مي آيند تا در منابع اطلاعاتي، منابع انساني، تجهيزات، تكنولوژيها، و ديگر عناصر ضروري براي تدارك خدمات اطلاعاتي كارآمد، را شبكه اطلاعاتي گويند.
هدف اصلي شبكه:
هدف اصلي يك شبكه اطلاعاتي عبارتست از تشخيص و استقرار بهترين روش براي گسترش و توسعه جريان اطلاعات بين موسسات عضو. در اينصورت شبكه اطلاعاتياي كارآتر است كه سطح ارتباطي بيشتري بين اعضاي آن برقرار باشد.
مزاياي بهره گيري از شبكه:
1- افزايش جريان مبادله و استفاده از اطلاعات به منظور پشتيباني از آموزش و پژوهش.
2- افزايش حجم اطلاعات و ضرورت دستيابي به آنها.
3- دريافت اطلاعات روزآمد.
4- بهرهگيري از تنوع موضوعات تحت پوشش خدمات مراكز اطلاعاتي گوناگون.
5- كاهش هزينههاي فراهمآوري، آمادهسازي و سازماندهي اطلاعات و به حداكثر رساندن استفاده از منابع.
6- گسترش جريان اطلاعات.
7- ايجاد امكان تماس و برقراري ارتباط بين متخصصان و كاركنان مراكز اطلاعاتي.
8- تقويت زيربناي اطلاعاتي به ويژه در كشورهاي در حال توسعه.
عناصر شبكه:
شبكهها معمولاً با مشكلات اداره افراد و منابع در داخل تشكيلات و در بين اعضاي شبكه مواجه اند. براي تحقق هدفها، بايد گروههاي داوطلب استفاده از خدمات اطلاعاتي، دسته بندي شده و منابع، اعتبارات، تجهيزات، روشها و مهارتها در جهت انجام صحيح كارها، هدايت شوند. موفقيت و يا عدم موفقيت فعاليتهاي شبكه بستگي به چگونگي بكارگيري عناصر شبكه اطلاعاتي در ساختار شبكه دارد.
انواع شبكه:
شبكهها را با توجه به گستردگي محيط تحت پوشش خود، به دو دسته كلان زير تقسيم بندي مي نمايند:
الف- شبكه محلي يا (Local Area Network) LAN
ب- شبكه گسترده يا (Wide Area Network) WAN
الف: شبكه محلي “LAN”: عبارتست از ارتباط يكسري كامپيوترهاي شخصي يا ادوات كامپيوتري از طريق يك محيط مخابراتي، تحت يك قانون و به كمك يك سيستم عامل در يك مكان جغرافيايي محدود.
ب: شبكه گسترده WAN: اتصال چند شبكه محلي (LAN)، تعدادي كامپيوتر يا تلفيقي از هر دو در محيط جغرافيايي وسيعتر را شبكه گسترده (WAN) نامند. اين محيط مي تواند در سطحي ملي، منطقهاي و يا بينالمللي گسترش يابد. شبكههاي بينالمللي مانند اينترنت (Internet) كه خود شبكه شبكههاست، نمودي گسترده از شبكه WAN است. اين شبكه، كليه ويژگيهاي اعلام شده در شبكه محلي را داراست و بدليل گستردگي زياد، مسلماً امكانات فراوانتري را در اختيار كاربران سيستم قرار مي دهد. هر چه نظام شبكه ها از "محلي" به سوي "بين المللي" گسترش مي يابد، لزوم داشتن سيستمهاي ارتباطي (خطوط مخابراتي، ماهواره اي و ...) قوي تر و مطمئن تر بيشتر اجتناب ناپذير مي شود. اصولاً ارتباطات و اطلاعات دو پديده مرتبط هستند كه مانند دو بال پرنده توسعه، بايستي با هماهنگي و يكنواختي به حركت درآيند تا به سر منزل مقصود برسد.
مفهوم اینترنت و کاربردهای آن
اينترنت از مجموعه ای شبکه کامپيوتری ( بزرگ ، کوچک ) تشکيل شده است . شبکه های فوق با روش های متفاوتی به يکديگر متصل و موجوديت واحدی با نام "اينترنت " را بوجود آورده اند. نام در نظر گرفته شده برای شبکه فوق از ترکيب واژه های " Interconnected" و " Network" انتخاب شده است . ( شبکه های بهم مرتبط ).
اينترنت فعاليت اوليه خود را از سال 1969 و با چهار دستگاه کامپيوتر ميزبان (host) آغاز و پس از رشد باورنکردنی خود ، تعداد کامپيوترهای ميزبان در شبکه به بيش از ده ها ميليون دستگاه رسيده است . اينترنت به هيچ سازمان و يا موسسه خاصی در جهان تعلق ندارد. عدم تعلق اينترنت به يک سازمان ويا موسسه به منزله عدم وجود سازمانها و انجمن های خاصی برای استانداردسازی نيست .يکی از اين انجمن ها، "انجمن اينترنت " است که در سال 1992 با هدف تبين سياست ها و پروتکل های مورد نظر جهت اتصال به شبکه تاسيس شده است.
به عنوان یک نام مناسب ، اینترنت یک شبکه بین المللی قابل دسترس برای عموم مردم است که شامل رایانه هایی است که بوسیله پروتکل TCP/IP جهت رد و بدل کردن بستههای اطلاعاتی و پروتکل ارتباطی با یکدیگر متصل هستند به هر عنوان بزرگترین شبکه از نوع ذکر شده در بالا را اینترنت می نامند. هنر انتصال شبکههای مختلف با استفاده از این روش را internet working مینامند.
بطور معمول ، اینترنت را معمولا با سرویس های مشهور آن مانند world wide web، پست الکترونیک میشناسند
تاریخچه اینترنت:
هسته اصلی شبکه هایی که اینترنت را تشکیل می دهند اولین بار در سال 1969 به نام ARPANET توسط آژانس پروژههای پیشرفته دفاعی(( آژانس پروژه های پیشرفته)) ، زیر نظر وزارت دفاع ایالات متحده بوجود آمد.
بعضی از تحقیقات اولیه در زمینه ساخت ARPANET شامل کار بر روی امکان گسترده کردن شبکه ها بر اساس تئوری صف بستن و سیستم سوئیچیگ بسته های اطلاعات بود.
در اول ژانویه سال 1983 ، ARPANET پروتکل اصلی شبکه خود را از NCP به TCP/IP تغییر داد و با این کار اینترنت به شکلی که ما امروز میشناسیم پدید آمد.
قدم مهم دیگری که در راه تشکیل اینترنت برداشته شده تشکیل مرکز ملی علوم بر روی اسکلت اصلی شبکه دانشگاهی بود که NSFNet نام داشت و در سال 1986 بوجود آمد. با این کار شبکه های مختلف و نا متجانس با موفقیت در غالب اینترنت با یکدیگر همساز شده و متصل گردیدند، شامل Usenet ، Fidonet و Bitnet .
در خلال سالهای دهه 1990 اینترنت کم کم و با موفقیت جایگزین اکثر شبکه های قبلی رایانه ای گردید. گسترش معمولا یا مشکل مدیریت مرکزی مواجه می شد چون طبیعت پروتکل های اینترنت به طوری بود که شرکت های سازنده را به هر چه بیشتر شرکت کردن در این کار تشویق کرده و همچنین از اینکه یک شرکت خاص بتواند به تنهایی در آن اعمال نفوذ کند و آن را در کنترل خود بگیرد جلوگیری می کرد.
کاربردهای اینترنت
اینترنت انعطاف پذیری بیشتری را در مورد ساعتهای کاری و موقعیت جغرافیایی فراهم میسازد بویژه با گسترش اتصالهای پرسرعت و نرم افزارهای کاربردی وب. امروزه اینترنت تقریبا از همه جا و به طرق مختلفی قابل دسترسی است، بویژه از طریق دستگاههای متحرک اینترنتی (Mobile Internet Device)، تلفن همراه، جعبههای بازی دستی(Handheld Game Console) و مسیریابهای سلولی(Cellular Routers) که به کاربران اجازه میدهد که هرکجا شبکههای بی سیم وجود دارد به اینترنت متصل شوند. با وجود محدودیت اندازه صفحه کوچک دستگاههای جیبی، خدمات اینترنت مانند وب و پست الکترونیک قابل استفادهاند. اینترنت همچنین بازار بزرگی برای شرکتها شدهاست. برخی از بزرگترین شرکتهای دنیا با بهره گیری از ماهیت کم هزینه تبلیغات و دادوستد اینترنتی (که به دادوستدالکترونیک(E-Commerce) مشهور است) بزرگ شدهاند.این سریعترین راه برای انتشار همزمان اطلاعات بین افراد متعدد است. اینترنت متعاقبا راه و رسم خریدکردن را نیز متحول ساختهاست. به عنوان مثال یک فرد میتوانند کالایی مانند یک لوح فشرده(CD) را به صورت برخط(Online) سفارش داده و ظرف چند روز آن را از طریق پست دریافت کند و یا مستقیما آن را در رایانه اش بارگیری(Download) نماید.اینترنت همچنین امکانات بزرگی برای بازاریابی شخصی (Personalized Marketing) به ارمغان میآورد و بیشتر از هر رسانه تبلیغاتی دیگری به یک شرکت امکان تبلیغ خصوصی محصول برای یک فرد و یا گروهی از افراد را میدهد.از نمونههای بازایابی شخصی میتوان به اجتماعات برخطی چون Facebook، Orkut، ،Twitter، Friendster، Myspace و مشابه آنها اشاره کرد که هزاران کاربر به عضویت آنها در میآیند تا خود را تبلیغ کنند و به صورت برخط دوست بیابند. بسیاری از آنها نوجوانان و جوانان بین ۱۳ تا ۲۵سال هستند.وقتی که آنها خود را تبلیغ میکنند، علایق و سرگرمیهای خود را نیز تبلیغ مینمایند و شرکتهای بازاریابی برخط(Online Marketing) نیز از آن سود میجویند تا به اطلاعاتی در مورد اینکه هریک از این کاربران معمولاً جه کالاهایی را به صورت بر خط میخرند، دست یابند و محصولات شرکت خود را برای کاربران مورد نظرشان تبلیغ کنند.
به اشتراک گذاری آنی و کم هزینه ایدهها، دانش و مهارتها، با کمک نرم افزارهای تشریک مساعی (Collaborative Software) کارهای مشارکتی را بسیار آسانتر نمودهاست. گروهها نه تنها میتوانند به ارزانی ارتباط برقرار کنند و ایدهها را به اشتراک بگذارند، بلکه در وهله اول به دلیل دسترسی بسیار گسترده اینترنت تشکیل گروهها آسانتر میشود.مثالی از این موضوع، جنبش نرم افزار رایگاناست که محصولاتی چون Linux، Mozilla FireFox و OpenOffice.org بوجود آورد. "گپ" اینترنتی چه به شکل اتاقهای گپ IRC و چه به شکل پیام رسانی فوری (Instant Messaging) به همکاران اجازه میدهد که به راحتی ضمن کارکردن پشت رایانه هایشان با یکدیگر در تماس باشند. پیامها حتی راحت تر و سریعتر از سیستم پست الکترونیکی مبادله میشوند. این سیستمها میتوانند به گونهای توسعه یابند که امکان مبادله فایل و یا تماس تصویری را نیز به کاربران ارائه دهند.(مانند Yahoo Messenger)
سیستمهای کنترل نسخه (Version Control) به گروههای همکاری کننده اجازه میدهد که بر روی اسناد اشتراکی کار کنند، بدون اینکه تصادفا کار یکدیگر را رونویسی کنند و یا منتظر رسیدن اسناد به دستشان باشند تا بتوانند کار خود را بر روی اسناد انجام دهند. تیمهای تجاری و پرژهای میتوانند تقویمها را نیز در کنار اسناد و اطلاعات به اشتراک بگدارند. چنین هماهنگیهایی در طیف وسیعی از موضوعات مانند پژوهشهای علمی، تولید نرم افزار، برنامه ریزی کنفرانس وفعالیتهای سیاسی صورت میگیرد. همکاریهای سیاسی و اجتماعی با گسترش دسترسی به اینترنت و افزایش سوادرایانهای افزایش مییابد. از رویدادهای flash mob در اوایل ۲۰۰۰ تا استفاده از شبکههای اجتماعی در اعتراضات به انتخابات ۲۰۰۹ در ایران. اینترنت به افراد این امکان را میدهد که به طرز بسیار موثر تری از هرروش دیگری با هم کار کنند.
اینترنت امکان دسترسی از راه دور به رایانههای دیگر و انبارههای اطلاعات در هرجای دنیا که باشندرا به کاربران رایانه میدهد. آنها میتوانند برای این کار، در صورت نیاز، از فناوریهای امنیتی، رمزنگاری و احراز هویت نیز استفاده کنند. مثلا یک حسابدار که در منزل خود نشستهاست میتواند حسابرسی دفاتر شرکتی را که در کشور دیگری قرار دارد، بر روی سروری که در کشور سومی قرار گرفته و توسط متخصصینی در کشور چهارم نگهداری میشود، انجام دهد ویا یک کارمند اداره میتواند در هر جای دنیا که باشدمی تواند یک نشست میزکاردور (Remote Desktop) رااز طریق اینترنت و یک شبکه خصوصی مجازی (VPN) ایمن به رایانه اش در اداره باز کند.
ابزارهای لازم جهت اتصال به اینترنت
نحوه اتصال به اینترنت:
اینترنت ماهیت فیزیکی ندارد یعنی قابل لمس نمیباشد. بلکه یک شاهراه ارتباطی است تا انبوهی از کامپیوترها در سراسر جهان به هم مرتبط گردند. برای برقراری ارتباط لازم است تا موافقت مؤسسهای که خدمات شبکه اینترنت را ارائه میدهد جهت اشتراک به دست آید. این مؤسسات تحت عنوان ISP معروفند که ارتباط سرویس گیرندگان (کاربران استفاده کننده از شبکه)را به شبکه جهانی اینترنت برقرار میکنند. هر مرکزی (ISP) مستقلا کامپیوترهای خود را هدایت میکند. در صورتی که از این واحدها برای برقراری ارتباط استفاده شود هزینه تلفن در فاصله های دور به عهده سرویسگیرندگان نخواهد بود. ذکر چند نکته در این خصوص ضروری است:
1- مناسبترین راه ارتباطی به دلیل سرعت، ارتباط بهتر، قیمت ارزان و شلوغ نبودن مسیراستفاده از واحدهای ISP است.
2- جهت اشتراک با یک ISP نیاز به یک خط تلفن ، کارت اعتباری ، کامپیوتر و مودم است. البته در مورد سرعت مودم بعضی از واحدهای ISP شمارههای متفاوتی برای سرعتهای مختلف آن دارند.
3- هزینه برقراری ارتباط با شبکه اینترنت در کشورهای توسعه یافته ماهانه حدود 20 دلاراست اما در کشورهای جهان سوم فقط واحدهای ISP دانشگاهی بطور رایگان میباشد و سایر سرویس گیرندگان هزینه سرسام آوری دارند.
4- بعد از عضویت، واحد ISP یک نام کاربر، یک کلمه رمز و یک آدرس پست الکترونیکی در اختیار مشترک قرار میدهد، همچنین بعضی واحدها یک نرم افزار برای برقراری ارتباط در اختیار میگذارند که نرم افزار شامل جستجوگر، سرویس دهنده پست الکترونیکی، نرم افزارهای کمکی میشود.
سه عامل در انتخاب یک ISP خوب مؤثر است:
الف- قیمت: واحدهای ISP برای جلب مشتری بیشتر از طریق کاهش قیمت رقابت میکنند
ب- اطمینان: اطمینان از وجود خط آزاد در شماره گیری
ج- پیشتیبانی فنی: پشتیبانی از اینکه به هنگام بروز اشکال مشکل رفع خواهد شد
تجهیزات ارتباط با شبکه اینترنت:
1- کامپیوتری با قدرت و سرعت مناسب
2- یک دستگاه مودم داخلی یا خارجی
3- یک خط تلفن برای برقراری ارتباط از بیرون سایتهای کامپیوتری
4- عضویت در واحدی که خدمات شبکه اینترنت را ارائه می دهد
5- داشتن سیستم عامل مناسب مانند WINDOWS 95 به بالا یا NT یا UNIX
6- داشتن برنامه مناسب ایجاد ارتباط مانند جستجوگر میکروسافت یا جستجوگر NETSCAPE
7- استفاده از خط ISDN. در صورتی که به ارتباط با سرعت بالا نیاز باشد به جای خط تلفن معمولی از ISDN استفاده میشود
8- ارتباط از طریق WEB TV بدون استفاده از کامپیوتر. از دیگر وسایل ارتباطی با شبکه اینترنت وسیلهای تحت عنوان WEB TV است که به آن خط تلفن و تلویزیون متصل میگردد و همانند کامپیوتر با دنیا ارتباط برقرار میکند.
شیوه های متداول اتصال به اینترنت
دسترسی به اینترنت (Internet access) با شیوه ها و روش های مختلفی صورت می پذیرد.معمولترین روش خانگی برای اتصال به اینترنت Dial-up و Broadbandو ADSL است. کامپیوترهای خانگی ممکن است از طریق خط تلفن با مودم، DSL یا مودم کابلی به فراهمکننده خدمات اینترنت (ISP) متصل شود. در یک شرکت یا دانشگاه کامپیوترها به یک شبکه محلی (LAN) در داخل سازمان وصل هستند. این شبکه را میتوان از طریق یک خط تلفن سریع مثل T۱یا E۱ به یک فراهمکننده خدمات اینترنت (ISP) وصل کرد. ISPها به ISPهای بزرگتر وصل میشوند و ISPهای بزرگتر یک ستون فقرات (Backbones) فیبر نوری را برای یک کشور یا ناحیه برقرار میکنند. ستونهای فقرات در سراسر دنیا از طریق کابل نوری، کابل زیر دریا یا ماهواره به هم متصل هستند.
مکانهای عمومی که از اینترنت در آنها استفاده میشود شامل کتابخانهها و کافی نتها هستند. جایی که کامپیوتر متصل به اینترنت قابل دسترس است. همچنین دسترسی به اینترنت از مکانهایی مثل سالنهای فرودگاهها امکانپذیر است. مکانهایی که باید ایستاده و سریع کار با اینترنت را انجام به نامهای گوناگونی معروف هستند مثل کیوسک عمومی اینترنت، پایانه دسترسی عمومی یا تلفن پولی وب .
هم اکنون سامانه Wi-Fi میتواند امکان دسترسی به اینترنت را بصورت بیسیم فراهم کند. این سیستم یا Hotspot میتواند بصورت رایگان برای همه یا برای ثبت نام کنندگان و یا بصورت اشتراکی باشد. در این سیستم که در پی آن به عنوان مثال کافینت Wi-Fi بوجود میآید افراد میبایست رایانهای که قابلیت اتصال به شبکه محلی بیسیم را دارد را با خود همراه داشته باشند. Hotspot به محدوده مکانی خاصی وابسته نیست و میتواند در یک فضای باز و در یک پارک یا منطقه مرکزی شهر قابل دسترس باشد.تلاش برای تشکیل این شبکهها در نهایت به تشکیل مجمع شبکههای بیسیم منجر شدهاست.
استفاده از رایانه شخصی برتریهای زیادی نسبت به استفاده از رایانههای عمومی دارد. بهوسیله رایانه شخصی امکان دریافت و ارسال بیشتری فایل وجود دارد با استفاده از مرورگر شخصی و تنظیمات شخصی آن که این امکان در رایانه عمومی وجود ندارد. همچنین استفاده از نرمافزارهای خاص و فضای بیشتر جهت نگهداری اطلاعات و نامههای الکترونیک و فایلها. در رایانههای عمومی فضای صندوق پستی الکترونیک و امکان اجرای نرم افزارها بسیار محدود است. با توجه به این موارد میبینیم که اگر امکان استفاده از رایانه شخصی با سامانه بیسیم وجود داشته باشد برتریهای زیادی به کاربران خواهد داد. با گذشت زمان و با رواج روز افزون کاربردهای حیاتی اینترنت در جوامع گوناگون تعداد کشورهایی که دسترسی به اینترنت را بصورت مطلوب و با سرعت مناسب در اختیار کاربران قرار میدهند هم رو به فزونی و افزایش است.
1- دسترسی اینترنت با شمارهگیری Dial up
قدیمی ترین شیوه دسترسی به اینترنت ، روش Dial-up است . زمانی كه حجم استفاده از اینترنت بسیار اندك بوده و یا امكان استفاده از راه حل های اینترنت پرسرعت برای كاربر مقدور نباشد ، این روش ارتباطی مورد استفاده قرار می گیرد . این سرویس با شماره گیری خط تلفن معمولی شما را به اینترنت متصل مینماید و بسته به سرعت سرویس دهنده و کیفیت خطوط تماس شما با اینترنت برقرار میگردد. مودمهای دیال-اپ جدید معمولا دارای حداكثر سرعت تئوری 56kbit/s هستند
2- اینترنت هوشمند IN مخفف Intelligent Network
نسل نوین اینترنت Dial-up كه با نام IN مخفف Intelligent Network شناخته می شود یك شیوه ارتباطی مبتنی بر روش انتقال داده های Dial-up است كه در آن دیگر نیازی به خرید كارت اینترنت نیست .
شما در هر كجا كه باشید می توانید با استفاده از این سرویس به اینترنت متصل گردید، بدون استفاده از نام كاربری (User Name) و كلمه عبور(Password) و فقط با وارد كردن یكی از این شماره های 10 رقمی درفرم اتصال به اینترنت (Connection) درقسمت شماره (Dial) می توانید دسترسی به اینترنت داشته باشید .
ویژگیهای اینترنت هوشمند IN مخفف Intelligent Network
3- اینترنت پرسرعت ای دی اس ال ADSL
واژه ADSL معرف نوعی ارتباط اینترنتی پرسرعت است كه امكان استفاده هم زمان از اینترنت و تلفن را فراهم می کند. روزانه هزاران نفر در جهان به استفاده از این فنآوری روی آورده و آن را جایگزین سایر روش های ارتباطی میسازند .
از آنجا که سیگنال بر روی کابلهای تلفن معمولی مسافت زیادی را نمیتواند طی کند ADSL در فواصل اندک قابل استفادهاست که معمولا کمتر از ۵ کیلومتر است. وقتی سیگنال به دفتر تلفن منطقه برسد ADSL از آن جدا شده و به سمت شبکه اینترنت هدایت میشود و در عین حال – فرکانسهای صوتی سیگنال نیز وارد شبکه تلفن میشوند. در این صورت از یک انشعاب تلفن هم برای برقراری ارتباط تلفنی و هم برای ADSL استفاده میکنیم
این روش ارتباطی با وجود اینكه برای اتصال به اینترنت از سیم تلفن استفاده می كند ، به خاطر ویژگی های فنی خاص خود، هرگز تلفن را اشغال نكرده و استفاده همزمان از اینترنت و تلفن را برای كاربر امكان پذیر می سازد . سرعت بالا ( تا 40 برابر ارتباط Dial-up )، عدم نیاز به سیم كشی مجدد و اتصال 24 ساعته به اینترنت از سایر ویژگی های این روش ارتباطی است .
4- اینترنت بی سیم
در شرایطی كه دسترسی به اینترنت از طریق شبكه تلفن شهری (PSTN) مقدور نبوده و یا راه حل های ADSL و Dial-up جوابگوی نیاز كاربران اینترنت نباشد ، استفاده از روشهای بی سیم بهترین راه پیشنهادی گروه به كلیه كاربران است .
مزایای عمده ارتباط بی سیم به شرح زیرند :
1. پشتیبانی از کلیه پروتکلها و خصوصیات چندرسانه ای
2. مدیریت فراگیر از درونی ترین نقطه شبکه تا نقاط انتهایی آن
3. قابلیت کنترل و تنظیم کیفیت خط ارتباطی
4. پشتیبانی در بخشهای مختلف همچون: نگهداری و گزارشهای مالی و آماری برای مشترکین
5. خدمات حسابداری برای سرویسهای اشتراکی
6. یکپارچگی خدمات صوت و تصویر، داده و اینترنت
7. نیاز نداشتن دید مستقیم به آنتن Non-Line Of Sight
انواع مرورگر اینترنت
کاربران اينترنت با استفاده از نرم افزارهائی موسوم به "مرورگرهای وب " از منابع موجود بر روی اينترنت استفاده می نمايند. نرم افزارهای فوق توسط شرکت های متعددی پياده سازی و در اختيار استفاده کنندگان قرار می گيرد . هر يک از مرورگرهای وب دارای مزايا و محدوديت های مختص به خود بوده و کاربران اينترنت می توانند متناسب با نياز خود از آنان استفاده نمايند .
نحوه عملکرد مرورگرهای وب
مرورگر وب ، برنامه ای است که با استفاده از آن صفحات وب درخواست و پس از ارسال توسط سرويس دهنده وب ، نمايش داده می شوند . نرم افزار فوق مسئول ايجاد هماهنگی لازم به منظور ارتباط بين کامپيوتر شما و سرويس دهنده وبی است که بر روی آن يک و يا چندين وب سايت وجود دارد. پس از فعال نمودن مرورگر وب و درج آدرس يک وب سايت در بخش آدرس آن ، مرورگر با سرويس دهنده وب ارتباط برقرار نموده و خواسته شما مبنی بر درخواست يک صفحه را برای آن ارسال می نمايد . پس از ارسال پاسخ لازم از طرف سرويس دهنده وب، ماحصل کار بر روی کامپيوتر شما نمايش داده می شود . مرورگر ، کدهای ارسالی توسط سرويس دهنده را که توسط زبان هائی نظير HTML و يا XML نوشته شده اند را تفسير و آنان را با فرمت مناسب نمايش می دهد .
تنوع مرورگر ها
کاربران اينترنت به منظور انتخاب يک مرورگر دارای گزينه های متعددی می باشند . اکثر کاربران با مرورگرهائی که از يک رابط کاربر گرافيکی استفاده می نمايند ، آشنا هستند. اين نوع مرورگرها متن ، گرافيک و عناصر متفاوت چندرسانه ای نظير صدا ، تصوير و کليپ های ويدئويی را نمايش می دهند . در مقابل ، برخی مرورگرها از يک رابط کاربر مبتنی بر متن استفاده می نمايند . تعدادی از شناخته ترين مرورگرهای موجود عبارتند از :
Internet Explorer
Mozilla
Firefox
AOL
Opera
Safari : يک مرورگر خاص که به منظور استفاده در کامپيوترهای مکينتاش طراحی شده است .
Lynx : يک مرورگر مبتنی بر متن که دارای امکانات خاصی به منظور خواندن است .
نحوه انتخاب يک مرورگر
يک مرورگر معمولا" همزمان با نصب سيستم عامل بر روی کامپيوتر شما نصب می گردد . شما می توانيد در صورت تمايل يک و يا چندين مرورگر ديگر را بر روی سيستم خود نصب نمائيد . به منظور انتخاب يک مرورگر می توان پارامترهای متعددی را بررسی نمود :
سازگاری : آيا مرورگر با سيستم عامل نصب شده بر روی کامپيوتر سازگار است ؟
امنيت : آيا مرورگر نيازهای امنيتی شما را تامين می نمايد ؟
استفاده آسان : آيا مرورگر دارای منوها و گزينه هائی است که امکان يادگيری و استفاده از آنان آسان است ؟
کارائی : آيا مرورگر بدرستی محتوی وب را تفسير و نمايش می دهد ؟ آيا به منظور ترجمه محتويات خاصی می بايست دستگاه ها و يا برنامه های جانبی ديگری را بر روی سيستم نصب نمود ؟
جذابيت و گيرائی : آيا بخش رابط کاربر مرورگر دارای جذابيت و شکل ظاهری مطلوبی است و بگونه ای طراحی شده است که نمايشی قابل قبول از اطلاعات را ارائه می نمايد ؟
آیا می توان بيش از يک مرورگر را بر روی يک کامپيوتر نصب نمود ؟
در صورتی که تصميم به تغيير مرورگر نصب شده بر روی کامپيوتر و يا اضافه نمودن يک برنامه ديگر را داشته باشيد ، مجبور نخواهيد بود که مرورگر نصب شده بر روی کامپيوتر خود را uninstall نمائيد . در چنين مواردی می توان بيش از يک مرورگر را بر روی کامپيوتر نصب و از آنان استفاده نمود . در زمان نصب يک مرورگر ديگر بر روی کامپيوتر خود ممکن است با پيامی مواجه شويد که از شما سوال می شود که آيا می خواهيد مرورگر پيش فرض شما تغيير يابد و اين مرورگر جديد به عنوان مرورگر پيش فرض در نظر گرفته شود ؟ در مواردی که بر روی لينک موجود در يک نامه الکترونيکی کليک نموده و يا بر روی يک صفحه وب موجود بر روی کامپيوتر خود Double click می نمائيد ، صفحه مورد نظر با استفاده از مرورگر پيش فرض نمايش داده می شود .
اکثر توليد کنندگان مرورگرهای وب ، امکان Download را در اختيار متقاضيان قرار می دهند . قبل از Download هر نوع فايلی از طريق اينترنت می بايست بررسی لازم در خصوص هويت و اعتبار سايت مورد نظر انجام شود .
انواع سرویسهای اینرتنت
1 - پست الکترونیکى
عمومىترین خدمتى که اینترنت در اختیار اعضاى خود مىگذارد پستالکترونیکى یا اصطلاحا E-Mail مىباشد.
از طریق پست الکترونیکى، اعضاى شبکه مىتوانند بهسرعت و بهراحتى پیامهاى شخصى خود را براى یکدیگر ارسال کنند و یا اسناد و اطلاعات را با هم مبادله کنند. این پیامها مىتوانند متون معمولى و یا پروندههاى حاوى تصویر، صدا، فیلم و برنامههاى رایانهاى باشند. همچنین در مورد بسیارى از روزنامهها و مجلات نیز این امکان وجود دارد که بهصورت الکترونیکى، کاربران را مشترک کرد.
براى فرستادن نامه، نیازى نیست که منتظر باشید تا فرد مورد نظر در پشت رایانه خود و در حال اتصال به اینترنتباشد؛ بلکه مىتوانید با فراغ بال و در زمان مناسب پیام خود را به نشانى وى بفرستید و فرد گیرنده نیز مىتواند در فرصت مناسب پس از اتصال رایانه خود به اینترنتبه صندوق پستى خود سر بزند و پیامها را دریافت کند و در صورت تمایل - در زمان دلخواه - پاسخ آنها را ارسال کند.
پست الکترونیکى ارزانترین و سریعترین راه براى ارسال پیامها و اطلاعات حتى در مقیاس بینالمللى مىباشد.
براى ارسال پست الکترونیکى - همانند پست معمولى - کاربر باید نشانى گیرنده را بداند و براى این که دیگران بتوانند از طریق پست الکترونیکى براى او پیامى بفرستند باید خود نیز داراى نشانى باشد. این نشانى که با نشانى پست معمولى متفاوت است توسط پایگاه محلى اینترنت - که کاربر، عضو آن است - تعیین مىشود. پیشبینى مىشود که در آینده هر کسى داراى یک نشانى پست الکترونیکى شود.
2 - Usenet و گروههاى خبرى
Usenet عبارت از ساختارى است که هزاران گروه خبرى را تحت پوشش خود دارد. گروههاى خبرى، کاربرانى هستند که داراى علایق خاص مشترکى مىباشند و با استفاده از سازماندهى Usenet به مباحثه با یکدیگر و طرح مسائل خود مىپردازند. مىتوان گفتبراى هر نوع گرایش و سلیقهاى یک گروه خبرى در اینترنت وجود دارد و درباره هر مطلبى که بتوان راجع به آن فکر کرد گروهى وجود دارد که درباره آن بحث مىکنند. اکنون شمار گروههاى خبرى بیش از سیزدههزار مورد مىباشد که در این میان نزدیک به پنجهزار گروه خبرى مورد علاقه عموم وجود دارد.
عضویت در هر تعداد گروه خبرى رایگان است و هر کس مىتواند عضو گروههاى خبرى دلخواه خود شود و با کمک سایر اعضا، پاسخ پرسشهاى خود را بیابد و یا مقالات خود را به گروه خبرى ارسال کند تا در اختیار همه اعضا قرار بگیرد و همچنین در مباحثات جمعى شرکت کند. گروههاى خبرى، فاقد مدیریت متمرکز مىباشند؛ اما ممکن استیک گروه خبرى داراى مدیر خبر باشد که بر عرضه خبرها نظارت داشته باشد و از انعکاس اخبار و مقالات مغایر با اصول و قواعد گروه خبرى جلوگیرى کند و یا این که اخبارى را که مدت زیادى است در شبکه مانده، حذف کند.
3 - قراداد انتقال فایل (FTP)
یکى از امکانات خوب اینترنت استفاده از کتابخانههاى الکترونیکى است. کاربران مىتوانند در این کتابخانهها که حاوى پروندههاى مختلف در موضوعات متفاوت مىباشند گشت و گذار کرده، پروندهها را مرور نمایند و در صورت دارا بودن مجوز، نسخهاى از آنها را به رایانه خود کپى کنند و داشته باشند. جهت انتقال پروندهها مقررات و قواعدى وجود دارد که به قرارداد انتقال فایل (FTP) موسوم است.
FTP روش سریع و کارآمدى است که امکان انتقال یک فایل را از کتابخانههاى الکترونیکى که مىتوانند در هر نقطه شبکه اینترنتباشند، براى اعضا فراهم مىکند.
بسیارى از افراد و شرکتهاى نرمافزارى، نسخههاى نمایشى از نرمافزارهاى خود را که داراى امکانات محدودترى نسبتبه نسخه اصلى هستند بهصورت رایگان در اینترنت عرضه مىکنند تا کاربران با کپى کردن آنها به رایانه خود و استفاده از آنها، به خریدن نسخه اصلى نرمافزار ترغیب شوند.
4 - گوفر
گوفر راه دیگرى براى دستیابى به اطلاعات و دانستههایى است که پایگاههاى اطلاعاتى مىخواهند در اختیار اعضاى اینترنتبگذارند.
فضاى گوفر بهصورت گزینههایى است که به یک موضوع اصلى اشاره مىکنند. با انتخاب هر گزینه کاربر به اطلاعات مربوط به آن گزینه دسترسى پیدا مىکند و یا ممکن است گزینههاى فرعى دیگرى پدیدار شود که آنها نیز به منابع اطلاعاتى دیگرى اشاره مىکنند. با انتخاب گزینههاى فرعى، منابع این گزینهها که ممکن استحاوى پرونده، صوت، تصویر و سایر موارد باشند در اختیار کاربر قرار گیرند.
منابعى که گوفر در اختیار کاربر قرار مىدهد مىتواند در رایانههاى مختلفى در سراسر اینترنت پراکنده باشند و گوفر در پشت پرده، آنها را سازماندهى مىکند و در هنگام در خواست کاربر، آنها را پیدا نموده و در اختیار وى قرار مىدهد.
امروزه با عمومى شدن صفحههاى Web ، دیگر کمتر کسى از گوفر براى ارائه اطلاعات خویش استفاده مىکند.
5 - پایگاههاى Web
پایگاههاى Web که تار عنکبوت جهانى (WWW) را مىسازند از جدیدترین خدمات اینترنت مىباشند.
صفحههاى Web ، اطلاعات را بهصورت گرافیکى، جذاب و چندرسانهاى عرضه مىکنند. این صفحهها از روش ابرمتن استفاده مىکنند. در این روش نواحى مختلفى از صفحه که بهصورت متمایز دیده مىشوند به بخشهاى دیگرى مربوط هستند که با اشاره به آن ناحیه، کاربر به بخش جدیدى منتقل مىشود و به دادههاى آن دست پیدا مىکند. این بخشهاى مرتبط ممکن استخود نیز با بخشهاى دیگرى در ارتباط باشند.
استخراج اطلاعات و پىگیرى منابع از طریق Web بسیار لذتبخش و در ضمن سهل و آسان است؛ به همین دلیل تقریبا تمام کسانى که مىخواهند خود را در اینترنت مطرح کنند از صفحههاى Web براى معرفى و تبلیغ خود و همچنین عرضه اطلاعات استفاده مىکنند. اکنون میلیونها پایگاه Web در اینترنت وجود دارد.
براى استفاده از پایگاههاى Web لازم است نشانى آنهارا در اینترنتبدانید. نشانى پایگاه شبکه جهانى اطلاع رسانى نور که به عرضه معارف دینى همت گمارده است WWW.hawzah.net مىباشد.
6 - Telnet
Telnet از قدیمىترین کاربردهاى اینترنت مىباشد. اعضاى اینترنت مىتوانند به وسیله Telnet به یک رایانه متصل به اینترنت که حکم میزبان را دارد دسترسى پیدا کنند وبرنامه مورد نظر خود را بر روى آن رایانه اجرا کنند؛ در این صورت رایانه شخصى خودشان بدل به یک پایانه راه دور مىشود و تنها نقش ورود دادهها و دستورات به رایانه میزبان و دریافت اطلاعات از آن را ایفا مىکند. از این طریق اعضاى اینترنت مىتوانند برنامههاى دلخواه خود را بر روى یک رایانه دیگر که ممکن است در گوشه دیگرى از دنیا قرار داشته باشد اجرا کنند.
از آنجا که رایانههاى شخصى در Telnet به کمک نرمافزارهاى راه دور فقط امکان نمایش اطلاعات را به صورت متنى دارند و قادر به ارائه گرافیک و صوت نمىباشند؛ این محدودیت نیز به رایانههایى که نقش آنها را تقلید مىکنند سرایت مىکند.
7- سیستم تابلوى اعلانات (BBS)
حتى اگر یک کاربر، عضو اینترنت نباشد مىتواند از سیستم تابلوى اعلانات استفاده کند.
سیستم تابلوى اعلانات (BBS) متشکل از یک رایانه میزبان، یک مودم و یک برنامه مخصوص است که رایانههاى دیگر مىتوانند بااستفاده از شمارهگیرى خط تلفن به آن متصل شوند و از خدمات آن استفاده کنند.
سیستم تابلوى اعلانات مىتواند توسط شرکتها، سازمانها، مراکز فرهنگى و حتى اشخاص حقیقى ایجاد شود و به ارائه خدمات عمومى و یا اختصاصى براى اعضا بپردازد.
بسیارى از این خدمات مشابه خدمات شبکه اینترنت مىباشد. از آن جمله است: پست الکترونیکى، تبادل فایلها، دسترسى به منابع اطلاعاتى، ارتباط همزمان اعضا به یکدیگر و...
بعضى از سیستمهاى تابلوى اعلانات امکان محدود اتصال به اینترنت را براى اعضاى خود فراهم مىکنند. البته در خود شبکه اینترنت نیز میلیونها سیستم تابلوى اعلانات (BBS) وجود دارد.
در ایران مىتوان به شبکه اطلاعرسانى نور وابسته به مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى با شماره تلفن 743006-0251 و شبکه اطلاعرسانى شارح وابسته به دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم در زمینه علوم اسلامى اشاره کرد.
همچنین در زمینه خدمات عمومى، شبکه اطلاعرسانى ندا وابسته به شهردارى تهران و شارع متعلق به شرکت مخابرات ایران در خدمت کاربران مىباشند.
معرفی اجمالی موتورهای جستجوی متداول جهان
www.Google.com
پایگاه قدرتمند گوگل با داشتن بیش از 250 میلیون تصویر قابل مشاهده در فهرست خود، در حقیقت یکی از جامع ترین مجموعه در کل جهان وب است. این موتور جستجو به علت استفاده از نمایه سازی خاص خویش، یکی از پرکاربردترین موتور های جستجو تصویر در وب است. دیگر ویژگی های گوگل شامل موارد زیر است :
یافتن اطلاعات آماری در موتور سخت است؛
نتایج یافته ای آن بیشتر و امکان رؤیت تصاویر هم بیشتر است؛
دارای جستجوی ساده و پیشرفته و جستجو از طریق عملگرهای بولین؛
امکان محدود کردن جستجو برای مواد بالغین دارد؛
با گزینهmore اجازه دستیابی بیشتر به مواد رامی دهد؛
دارای online help ، هیچ راه ارتباطی برای بر قراری ارتباط در مواد خاص وجود ندارد (تیسی،2007)
www.Yahoo.com
یاهو تا فوریه سال 2004 به عنوان یک راهنمای وب، بیشتر نتایج جستجوی خود را از طریق گوگل انجام می داد. اما در خلال سال های 2003- 2004 با برخی خریدهای راهبردی، یاهو خود را به عنوان یک موتور جستجوی مهم مطرح کرد و بعد از آن به عنوان یک رقیب جدی گوگل شناخته شد. ویژگی های این موتور جستجو شامل موارد زیر است:
راهبردهای موتورهای جستجو به سختی قابل رﺅیت است؛
یا هو بلاگ از نمایه شدن 16000000 عکس تا اگوست 2006 خبر داد؛
جستجوی ساده و پيشرفته عبارتی را شامل شده ولی کوتاه سازی را ندارد؛
یافته ها با توجه به اندازه و رنگ و... قابل محدود شدن است؛
اجازه محدود کردن تصاویر بالغین را می دهد؛
با also tryاجازه اخص کردن جستجو را می دهد؛
20 قطعه عکس کوچک، اطلاعات کامل فایل، بیانیه مبتنی بر کپی رایت (تیسی، 2007).
www.picsearch.com
پیک سرچ یک کمپانی سوئدی است که در سال 2000 راه اندازی شد، که سایت های دیگر را نیز پشتیبانی می کند. ویژگی هایی که این موتور جستجو را از دیگر موتورهای جستجو جدا می کند، شامل موارد زیر است:
مختص جستجوی تصویر است؛
دارای حذف خودکارمواد مربوط به بالغین؛
اجازه دسترسی به حجم وسیعی ازیافته (به ادعای خود سایت) دارد؛
این موتور علاوه بر موارد بالا دارای ویژگی های زیر نیز است:
دارای جستجو ساده و پیشرفته و جستجو از طریق عملگرهای بولین؛
در ربط یافته ها بسیار خوب است؛
پیوندهای کور و تصاویر حذف شده وجود دارد؛
دارای بیانیه حق مؤلف؛
امکان برقراری ارتباط از طریق ایمیل (پیک سرچ،2007).
www.Ditto.com
این سایت جهت جستجوی تصاویر خود به پیک سرچ متصل می شود. ویژگی های آن شامل موارد زیر است:
دارای گزینه جستجوی ساده و پیشرفته است؛
تصاویر به صورت ریز به پیوند اصلی ارجاع داده می شود ؛
سعی در رعایت کامل قانون کپی رایت دارد (دیتو،2007 ).
www.corbis.com
این سایت توسط مایکروسافت در سال 1989 راه اندازی شد. کوربیس دارای مجموعه های بزرگ تصویری و هنری است. در سال 2003 سعی در رسیدن به کاربران غیر اقتصادی از طریق یاهو و گوگل را داشت اما اکنون رابط خود را به دو صورت طراحی کرد که شامل اشخاص و افراد حرفه ای می گردید اما در سال 2006 رابط آن محدود به استفاده افراد حرفه ای گردید.
ویژگی های این سایت شامل موارد زیر است:
مجموعه روز آمد، وسیع و دارای 70 میلیون تصویراست
کامل ترین نوع جستجو را در بین موتورهای جستجو داراست؛
شامل عمل گرهای بولین، جستجوی عبارتی و ترکیبی، محدود شدن جستجو به فهرست، مجموعه، تاریخ اضافه شدن، کیفیت نوع عکس، اجازه استفاده عبارت کوتاه سازی پرسش؛
نتایج سریع، وسیع، مرتبط و با کیفیت بالا هستند؛
اجازه رؤیت تمام تصاویر داده می شود؛
دارای بیانیه کپی رایت، عکس های بزرگ تر و نشانه گذاری دیجیتالی هستند؛
دارای گزینهonline help ، همچنین امکان برقراری ارتباط از طریق ایمیلاست (کوربیس،2007).
www.webshots.com
این سایت یک آلبوم عکس جامعی بوده که دارای یک رویکرد اقتصادی است. عکس های اینترنتی اعضا توسط خود آنها ذخیر ه شده و این عکس ها برای جستجو، تماشا و در برخی موارد خرید دیگران، در دسترس آنان قرار می گیرد.
سایر ویژگی های این سایت عبارتند از :
ادعای داشتن 360 میلیون عکس را دارد؛
شامل تصاویر مربوط به بالغین است؛
در برخی از موارد در اصطلاح های عمومی همپوشانی مناسبی نسبت به موضوعات خاص وجود دارد (وب شوتس،2007).