مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

شغل پرستاری و خطرات آن

در یک مطالعه اظهار شد96.4 درصد پرستاران از فرسودگی شغلی زیاد رنج می برند.

یک پژوهشگر در تحقیقی در پاسخ به تنیدگی و فرسودگی شغلی ابعادی منفی را نمودار می نمایند. این پاسخ ها به‌صورت ابعاد عاطفی، نگرشی، روان تنی، رفتاری و سازمانی پدیدار می شود. ابعاد عاطفی در قالب استیصال شخصی و حرفه ای، ابعاد نگرشی در قالب از خود بیگانگی و منفی نگری، ابعاد روان تنی به‌صورت فرسایش جسمی و روانی، ابعاد رفتاری در قالب عدم تحمل و توجیه كردن و ابعاد سازمانی به‌صورت رفع تكلیف كردن و زوال عملكرد نمایان شدند. فرسودگی شغلی تمام ابعاد وجودی شركت كنندگان در مطالعه را متأثر ساخت و به همین نسبت، مراقبت‌های پرستاری را تحت تأثیرات منفی خود قرار داد.

در هر حال پرستاری در میان مشاغلی است که دارای بالاترین میزان صدمات اسکلتی عضلانی است . این صدمات در فعالیت های حرفه پرستاری با عوامل خطرساز ارگونومیک در ارتباط است و در بیشتر موارد به عوامل مربوط به نیرو و وضعیت های کشش اندام نسبت داده می شود. در امریکا این اختلالات باعث از دست رفتن زمان کار در بیش از ششصد هزار از کارکنان در سال شده و بین 45-54 بیلیون دلار هزینه داشته است.

پژوهشی که در تایوان ( 2002) روی 125 پرستار صورت گرفت نشان داد 36.8 درصد پرستاران از ناراحتی اسکلتی عضلانی رنج می برند. حدود 12درصد پرستاران دچار آسیب های کمر و پشت بودند. انتقال بیماران، تعویض البسه و ملحفه تخت بیمار از عوامل مهم ایجاد اسیب های اسکلتی عضلانی در پرستاران بوده است. نیب و فریل (1996) می نویسند کمر درد شایع ترین ضایعه عضلانی اسکلتی ناشی از محیط کار و رایج ترین علت مراجعه به پزشک و نیز مهم ترین عارضه شغلی در پرستاران با شیوع 56-90درصد یعنی کمی بیش از سایر افراد است. مطالعات زیادی که در ایران انجام شده است موید شیوع مشکلات عضلانی و اسکلتی در بین پرستاران می باشد. پرویز در مطالعه خود شیوع کمر درد بین پرستاران را 45.2درصد گزارش نمود. این در حالی است که دی کاسترو 2009 در مطالعه خود در فیلیپین شیوع کمر درد در بین پرستاران را 80درصد گزارش نمود.

از اسیب های شغلی شایع دیگر تماس با پاتوژن ها و خطرات شیمیایی می باشد. براتی شیوع آسیب های شغلی را 61درصد گزارش نمود (براتی ). تحقیقاتی که در زمینه شیوع فرو رفتن اجسام و تیز بزنده در پرستاران انجام شد نشان دهنده در معرض خطر بودن می باشد. در مطالعه دی کاسترو (2009) حداقل 40درصد پرستاران در یک سال گذشته یک بار صدمه و یا بیماری را تجربه نمودند.

تردیدی نیست در یک قرن گذشته، پیشرفت دانش و تکنولوژی موجب رشد گسترده اقتصادی در غالب کشورهای صنعتی شده است و امروزه، ثروت مادی به طور اساسی حاصل به کار بستن دانش فنی و بیش از هر چیز دیگر، ثمره کاربرد آگاهی ها در زمینه علم و فن است. لذا تطبیق دادن دانش فنی با نیاز استفاده کنندگان این دانش و شرایط فرهنگی، اجتماعی و فیزیکی موجود در کاربرد آن است. بسیاری از شواهد به ویژه در کشورهای در حال رشد صنعتی نشان داده است فقدان تناسب میان تکنولوژی و استفاده کننده آن در محیطی که تکنولوژی در آن بکار گرفته می شود، نتایج منفی از قبیل پایین بودن سطح و کیفیت تولید و بالا بودن میزان جراحات و حوادث ناشی از کار را سبب شده است. بسیاری از این گونه مشکلات در محیط کار با توسل به شیوه‌های ارگونومی از میان برداشته می شود. ارگونومی به منظور گرفتن حداکثر تکنولوژی، تامین رفاه کارکنان و استفاده توام به کارآیی از تاسیسات تولیدی و خدماتی درجهت تحقق بخشیدن به تولید بالاتر، بهبود وضع بهداشتی، حفظ سلامتی و تحصیل رضایت در محیط کار مورد استفاده قرار می گیرد. ارگونومی دانش جوانی است که در افزایش بهره‌وری و بالا بردن سطح تندرستی کارکنان نقش به سزایی دارد. ارگونومی رابطه متقابل انسان، محیط و ماشین و ابزار آلات را بررسی می کند و در پی بهینه نمودن تناسب آنها با یکدیگر است. ارگونومی به سنجش وارزیابی توانمندی انسانی می پردازد و بدین ترتیب مهندسان و طراحان را در هر چه متناسب‌تر ساختن سیستم ها و فرآیندها با ویژگی های انسانی، یاری می‌دهد. در علم ارگونومی انسان به عنوان یک ارگانیسم زنده در نظر گرفته می شود که در وضعیت های کاری مختلف به وسیله عوامل خارجی مکانیکی حیاتی و عوامل داخلی بیومکانیکی حیاتی به نیازهای یک شغل یا کار پاسخ می دهد لذا سعی دارد با محدود کردن تنش‌های عصبی در محیط کار و ایجاد یک فضای کاری مناسب، محیطی را برای فرد فراهم سازد تا او بتواند در آن محیط بدون استرس و تنش و خستگی زیاد به فعالیت بپردازد. راحت تر شدن کار، کاهش فشارهای وارده به فرد، وضعیت صحیح بدن در هنگام کار با وسایل مختلف و بهبود ابزار کاری باعث می شوند کارآیی افزایش یافته و در امور بهبود حاصل شود.

مخاطرات وابسته به شغل کادر پرستاری را می توان به چند دسته تقسیم نمود که عبارتند از :

الف) مخاطرات حادثه ای (سانحه ای):

آسیب به انگشتان و پاها بعلت سقوط اشیاء ابزار آلات پزشكی و غیره ، سرخوردن، پشت پا خوردن و افتادن در روی سطوح خیس مخصوصاً در طول موقعیتهای اورژانسی ، سوراخ شدگی و بریدگی ها از طریق اشیاء تیز و برنده مخصوصاً با نوك سرسوزن و بریدگی ها با تیغه ها ، سوختگی ها و تاول زدن ها از طریق سطوح داغ اشیاء استریل شونده ، شوك الكتریكی از طریق تجهیزات معیوب یا اتصال به زمین غلط یا تجهیزات با عایق كاری معیوب ، كمردرد حاد متعاقب پوزیشن بد بدن یا تحمل فشار زیاد هنگام حمل و نقل و انتقال بیماران سنگین

ب) مخاطرات فیزیكی:

در معرض قرارگیری با اشعه رادیواكتیو بواسطه گرفتن X Ray و منابع رادیواكتیو که اکنون در اتاق عمل ها دستگاه های رادیوگرافی سی ارم وجود داشته و پرسنل اطاق عمل ها بدون وجود حفاظ و پوشش و حتی بدون معرفی آنها جهت طی دوره حفاظت در برابر اشعه و دریافت حقوق آن به این وضعیت ادامه می دهند.

ج) مخاطرات شیمیایی:

در معرض قرارگیری با داروهای بیهوشی (N۲O ، هالوتان، اتیل بروماید، اتیل كلراید، اتر، متوهگزیل فلوران و غیره) ، حساسیتها، سوزشها، تحریكات و درماتیتهای پوستی بخاطر استفاده مكرر از صابونها، شوینده ها و مواد ضدعفونی كننده و غیره ، آزردگی چشمها، بینی، گلو بخاطر در معرض قرارگیری با ذرات آئروسلها و ذرات مایع معلق در هوا از مایعات شوینده و پاك كننده ، مسمویتهای مزمن بخاطر در معرض قرار گیری طولانی مدت با داروها، مایعات استریلیزاسیون (گلوتارالدئید و غیره) و گازهای بیهوشی و غیره ، حساسیت با لاتكس بخاطر تماس با دستكشهای بالاتكس طبیعی و دیگر منابع لاتكس بكار رفته در وسایل پزشكی

د) مخاطرات زیستی:

عفونتهای ناشی از در معرض قرارگیری با خون، مایعات بدن، یا با نمونه های بافتی كه شاید بتواند بیماریهایی مثل HIV، هپاتیت B و هپاتیت C را منتقل كند ، خطراتی كه می تواند یك بیماری نازوكومیال را به فرد منتقل كند مثلاً به خاطر سوراخ شدگی با سرسوزن (مثل: هپاتیت عفونی، سیفلیس، مالاریا، سل) ، عواملی كه باعث هرپس كف دست و انگشتان می گردند، خطراتی كه بصورت خودبخود، بدون علت مشخص ایجاد میشوند.

ه) برخی از شواهد حاکی از آن است رعایت اصول ارگونومی تاثیر شایان توجهی بر افزایش تولید، کاهش هزینه‌های درمانی و پزشکی، کاهش فشارهای روانی، افزایش رضایت شغلی، افزایش بهره‌وری و به طور کلی، افزایش درآمد ملی و منافع اقتصادی را سبب می شود. امروزه سازمان‌های بهداشتی و درمانی با چالش‌های جدیدی مواجه هستند. برآورده سازی نیازها و انتظارات بیماران روز به روز مشکل تر می شود. بنابراین متخصصان بهداشت و درمان باید به دنبال راه هایی باشند که بتوانند بطور اثر بخش و کارآمد خدمات مورد نیاز بیماران را فراهم سازند. در بخش بهداشت و درمان بیمارستان به عنوان یکی از نهادهای مهم ارائه دهنده خدمات بهداشتی درمانی به شمار می رود که با تسهیلات ویژه خود در بازگشت سلامت جسمانی و روانی افراد بیمار جامعه و آموزش نیروهای متخصص بخش بهداشت و درمان، پژوهش های پزشکی و در نهایت ارتقاء سطح سلامت جامعه نقش اساسی ایفا می کند. ارائه بهینه خدمات درمانی و بهبود فرآیندهای بیمارستانی بدون مشارکت کلیه نیروهای انسانی و روانی خدمات مستمر، مطلوب و موثر امکان پذیر نمی باشد. در امور مراقبتی، نیروی انسانی نقش کلیدی تر دارد. در میان نیروی انسانی موجود در بیمارستان فعالیت نیروهای پرستاری به دلیل ارائه مراقبت‌های درمانی به بیماران و ارتباط بیشتر به آنها بیش از سایر گروه ها حائز اهمیت است. ارائه مطلوب خدمات پرستاری با کمیت و کیفیت پرستاران حاضر در بیمارستان مرتبط می باشد. بخش پرستاری بزرگترین بخش و کادر پرستاری بیشترین نیروی انسانی بیمارستان را تشکیل می دهد. وجود کادر پرستاری مجرب و کار آزموده در اعتلای مراقبت‌های بیمارستانی نقش اساسی دارد. مسئولیت پرستاران بسیار سنگین است. حرفه پرستاری به خاطر ماهیت کار شبانه روزی با بیماران سخت، طاقت‌فرسا و همراه با استرس و فشار روانی است. آسیب‌های شغلی در پرستاران به مراتب بسیار بالاست که بیشتر به خاطر فشارهای ناشی از شغل و عدم استاندارد بودن تسهیلات و تجهیزات کاری می باشد (مصدق). هر گونه بی توجهی نسبت به کادر پرستاری منجر به کاهش کیفیت خدمات پرستاری ارائه شده به بیماران می گردد. بنابراین رعایت شرایط استاندارد برای برای محیط کار می تواند به کاهش فشارهای شغلی پرستاران منجر گردد. متأسفانه نگرش سنتی مدیریت برای پاسخگویی به مسایلی از قبیل طراحی محیط کار، حفاظت از نیروی کار، بهبود بازدهی و بهره‌وری نیروی کار، کاهش مصرف انرژی، افزایش سرعت و دقت و ایمنی و کاهش میزان حوادث ناشی از کار به شدت ناکافی است. پیاده سازی ارگونومی در جهان با چالش های فراوانی روبرو است. این چالش ها، مختص کشورهای در حال توسعه مانند ایران نیست بلکه در تمام دنیا به علت اثر بخشی دیر هنگام پروژه های بهبود ارگونومی، همچنین عدم آشنایی با مزایای کاربرد این دانش در سازمان، مقاومت در برابر تغییرات ارگونومیکی مشاهده می شود. اگرچه مطالعاتی در خصوص آسیب شغلی در پرستاران در داخل کشور در دسترس است اما آگاهی از اصول ارگونومی و ارتباط ان با آسیب های شغلی کمتر مورد توجه قرار گرفته است