مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

 

فصل اول

مقدمه

بیان مساله

اهمیت و ضرورت مساله

اهداف تحقیق

 

مقدمه

یکی از مهمترّین و مؤّثرترین منابع تأمین کننده غذا در روی کره زمین جنگل ها هستند، منابع جنگلی در هر یک از نقاط کره خاکی آنچنان اهمیت دارنده که همه انسانها از وجود آنها احساس نشاط و سرخوشی می کند. حتی اگر ظاهراً به سرزمین مولودی و میهنی فرد تعلق نداشته باشد علت این امر این است، که جنگل و درخت ریه ها و اندام تنفس و نگهدارنده کره خاکی هستند و همچنانکه شش در بدن انسان وظیفه دارد اکسیژن لازم را به دهمه اندام ها و عضلات و سلول ها و بافت ها برساند حُکم جنگل نیز چنین است، وظیفه و رسالت و فطرت و ذات جنگل حیات بخش است، جذب دی اکسید کربن است، تولید اکسیژن است، متعادل کننده گازهای مُضّر در طبیعت است، تأمین کننده نم و رطوبت لازم جهت حیات مراتع و چراگاههاست، جنگل تثبیت کننده و حفظ کننده خاک و گیاه خاک سطحی زمین است.

جنگل عامل بازدارنده تخریب زمین ناشی از سیل و سیلاب و باد و طوفان و حتی لرزش های گسلی است. حرکت و جابجایی گسلی در جائیکه درختان ریشه دوانیده اند با شدت و وسعت کم تر اتفاق می افتد، جنگل تأمین کننده سوخت و تعیین کننده و حفظ نسل حیوانات و پرندگان و حشرات و علف های بی شماری است.

جنگل های انبوه شمال آسیا و اروپا و امریکای جنوبی نمونه هایی از این نعمت برای بشریت هستند.

وجود جنگل در دورانی از زمین شناسی (ژوراسیک[1]) آنچنان گسترده و حجیم بوده که امروزه معادن زغال سنگ سنگ و کُک و غیره حاصل دفن انبوهی از جنگل ها در طول میلیونها سال و نیز در گذشته خیلی دور بوده است (زمین شناسی سال چهارم دبیرستان).

علیرغم اهمیت و جایگاهی که جنگل در حفظ تعادل آب و هوایی و نیز تثبیت خاک حاصلخیز و همچنین تأمین مواد غذایی و حفظ علوفه و مرتفع دارد. در اثر ازدیاد جمعیت و شهرنشینی و نیز شیوه های دامداری و استفاده بی رویه ساکنان جنگل و آتش سوزیهای مهیب و غیره این عامل حیات و عامل نگهداره زمین و انسانها در حال کاهش روز افزون است و اقدامات و برنامه ریزی های دولتی و ملّی نتوانسته است، چندان تأثیری در حفظ این نهاد و منبع سرشار ملّی و جهانی داشته باشد. در این کوتاه و مختصر مقصد بررسی حضور دام و تخریب جنگل به وسیله این عامل را داریم.

بیان مسأله

همواره دام و جنگل در زندگی انسانی و تشکیل اجتماعات انسانی در کنار آب نقش اساسی و اولیه را به عهده داشته است، در حالیکه در گذشته جمعیت جهان نسبت به منابع طبیعی قلیل بود، کسی به فکر و نگران کاهش منابع طبیعی نبود و بدون محدودیت با چرای طبیعت و تهیه مایحتاج زندگی لذت و استفاده های خود را از طبیعت می برد. اما در طول 2 سده اخیر نگرانی بشر به کاهش و نابودی منابع طبیعی دو چندان شده و عوامل گوناگونی در تخریب و نابودی این منابع به خصوص جنگل ها نقش دارند. اما دام از هر نوع جزء مهمترین و اصلی ترین عوامل تخریب به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر روی جنگل ها بوده که در بطن تحقیق کاملاً به آن اشاره شده است.

اهمیت جنگل و دام (اهمیت موضوع)

اگر تأمین اکسیژن و محیط زیست سالم و اطمینان از آینده تغذیه انسانها و نیز گازهای سمی و دی اکسید کربن و نابودی فضای سبز و رماتع را در زندگی مهم بدانیم این موضوع کاملاً با این مسایل در ارتباط است و اهمیت جنگل و تخریب آن به وسیله موجود مفید دیگری به نام دام آنچنان پیچیده و مهم است که در این تحقیق فقط به صورت اشاره به برخی مسائل اداری و اجتماعی و اقتصادی آن اشاره شده است.

اهداف مسئله : اهداف موضوع

الف ) شناخت ویژگی های جنگل ؛

ب ) شناخت عوامل تخریب ؛

ج ) راه های تقویت و ترمیم ؛

د ) دام و راه های نابودی طبیعت و جنگل ؛

هـ ) راهکارهای مبارزه ای و بازدارنده ؛

و ) نتیجه گیری و خلاصه.

 

 

 

فصل دوم :

سیستم جنگلبانی و تاریخچه

مشکلات جنگلبانی

تاریخچه مدیریت جنگل های شمال

تشکیل بنگاه جنگل

تشکیل سازمان جنگلبانی

تشکیل وزارت منابع طبیعی

الحاق سازمان به وزارت جهاد سازندگی

تشکیل جهاد کشاورزی و موقعیت منابع طبیعی و جنگل ها

سیستم جنگلبانی

سوره هفتم قرآن کریم یعنی انفال دقیقاً به خاطر اهمیتی که منابع طبیعی چون کوه و دشت و جنگل و دریا دارند. در قرآن کریم این منابع انفال نامیده شده است. و منافع و عایدی و تبعات آن عمومی و در اختیار عموم قرار داده شده است (قرآن کریم، سوره انفال، سوره هفتم).

در ایران تا اواخر دوره قاجار جنگل ها مالکیت و متولی خاصی نداشتند و همانند کوه و دریا مردم به نسبت زندگی اقلیمی و اجتماعی از آن بهره مند می شدند. و چون به اهمیت و جایگاه ارزش آن پی نبرده بودند، هرکس همانطور که دلش می خواست از آن استفاده می کرد.[2]

قطعنامه ریو قطعنامه ای است که همه کشورها را ملزم و متعهد می سازد که از منابع و مراتع و جنگل ها و دشت ها و منابع طبیعی خود حفاظت و مراقبت کنند.[3]

عده ای متعقدند که بحران های حال و آینده در جنگل و منابع طبیعی فقط به خاطر جمعیت و رشد بی رویه آن نیست، بلکه کاهش بی اندازه منابع طبیعی افزایش آلودگی ها، نارسائی توزیع متعادل منابع، رشد صنعتی و رشد اقتصادی از جمله از عوامل دیگر هستند.[4]

فتاحی (1379 ، جنگل های زاگرس) معتقد است، عوامل ذکر شده تنها در بُعد کلان و برای مناطقی که اغلب با مناطق صنعتی مواجه هستند موثر است اما در کشورهای جهان سوم مسأله جمعیت انسان و دام و سایر ابعاد اجتماعی و اقتصادی نقش مهم ایفا می کند.

مخدوم و دیگران (1363 و میلر 1366 و واسمان 1984) معتقدند که با توجه به سرعت رشد تکنولوژی انسان در مقایسه با 8000 سال قبل ارتباطات ده میلیون برابر و سرعت داده پردازی یک میلیون برابر و سرعت دستیابی به منابع انرژی هزار برابر افزایش یافته است. هرچند تلاش همه بر آن است که از راه های مختلف از کاهش بی حد منابع جلوگیری نمایند.[5]

و این نگرانی ها و مشکلات باعث گردید که کشورها به فکر چاره بیفتند و با شیوه های مختلف درصدد جلوگیری از کاهش منابع و یا جایگزینی و یا حداقل مصرف بهینه و مطلوب آن برآیند.

طبق سوابق موجود در ایران تا سال 1294 هیچگونه کنترل و حفاظتی از جنگل ها به عمل نمی آمد. و کشاورزان و ساکنان حاشیه و داخل جنگل ها به صورت بی رویه ضمن چراندن دام ها و استفاده شبانه روزی از جنگل انواع مختلف استفاده یعنی ساختن خانه های چوبی و فروش الوار و حتی قطع درختان برای افزایش زمین های زراعی و ایجاد زمین های علوفه ای برای دام های خود می کردند. که در سال 1294 دولت موظف گردید که در بخش هایی از ایران به خصوص شمال کشور و جنگل های زاگرس اداره فلاحت را راه اندازی کند.

آب و جنگل و درخت و سرسبزی همواره مورد توجه و نیاز و حیات وی بوده اقدامات عظیم در 2000 سال قبل از میلاد در چین در کنترل آب و ایجاد سد و تفکرات فلاسفه یونانی فتل ارسطاطالیس در 384 قبل از میلاد در کشف فیزیک رانش مایعات و ایجاد سد دپاله توسط ایرانیان بر روی رودخانه دجله و ایجاد سدهای شادروان در شوشتر بر روی رود کارون و ایجاد شبکه های آبیاری و زراعت و کنترل آب و خاک و انتقال به وسیله کانال های سفالی در نوع خود بی نظیر است.[6]

از سال 1294 شمسی که مجلس شورای ملّی دولت را موظف به ایجاد اداره فلاحت جهت جنگل ها و مراتع نمود. هرچند عملاً کارهای قابل توجهی صورت نگرفت ولی زمینه تحقیقات و مطالعات عظیمی را توسط صاحب نظران خارجی در ایران را به وجود آورد.

پروفسور اروین گائوبا به سال 1891 در اطریش به دنیا آمد و تا سال 1964 در ایران زندگی و در استرالیا درگذشت.

در سال 1312 از طرف اداره فلاحت به ریاست مدرسه عالی فلاحت کرج منصوب و به تدریج به تدریس پرداخت و در مجموعه بسیار نضیی به نام فلورکرج با همکاری برنمولر در 12 جزوه در سال 1935 تا 1942 در آلمان به چاپ رساند. و آثار جنگلی و خرما در ایران در 1983 در استرالیا به چاپ رسیده است.

از سال 1304 رضاشاه با تأکید بر اجرای فلاحت در ایران جنگلبانی تا حدی رونق یافت و در هر منطقه جنگلی گروه های 3 تا 7 نفری بسته به میزان و وسعت جنگل استخدام می شدند که شامل جنگلبان و محافظ و معلم و غیره می شده است که ضمن بازدید از جنگل و مراقبت فیزیکی به همکاری با مطالعه گران و محققان خارجی هم بودند. و امکانات بسیار محدودی در اختیار داشتند.

مشکل و موانع جنگل بانی در سال های اولیه بسیار زیاد بود. زیرا :

1 ) فرهنگ مردم عادت بر این داشت که بدون هیچ محدودیت و مانعی از جنگل و مواهب آن بهره ببرند ؛

2 ) زندگی اقتصادی مردم یا جنگل گره خورده بود ؛

3 ) دام طیور و تأمین مایحتاج زندگی روستائیان جزء لاینفک زندگی روستائیان و عشایر بود ؛

4 ) از لحاظ اعتقادی جنگل را جزء انفال می دانستند و دخل و تصرف دولت در این باره را هیچگونه بر نمی تافتند ؛

5 ) مردم به شدت وحدت وابسته جنگل بودند، دخالت و وجود اداره ای به نام جنگلبانی را مزاحم آینده زندگی خود و فرزندان می شمردند ؛

6 ) دولت با توجه به گستردگی جنگل ها و با تعداد کم گروه های جنگلبانی قدرت انجام هیچ کاری نداشت ؛

7 ) فلذا در اوایل شروع به کار جنگلبانی فقط جنبه تشریفاتی داشت و فقط با امکانات محدود در یک محل کوچک مستقر می شدند و گاه گاهی به حوزه سر می زدند و با محققان خارجی همکاری می کردند.

در ایران تهیه و تدوین طرح های مدیریت جنگل داری به شیوه جدید در سال 1335 تهیه و اجرای آن به سال 1339 در سازمان جنگل ها و مراتع اجرا گردید.[7]

امروزه جنگلبانی خود سازمان مستقل و نسبتاً گسترده ای است که ضمیمه منابع طبیعی فعالیت می کند و وظایف و کارکردهای آن بسیار گسترده است که شامل هرگونه آسیب زدگی به جنگل را شامل می گردد که از حفاظت از رودخانه، شکار، قطع اشجار، خاکبرداری، کشت بی رویه علوفه غیرمتبط و آبیاری های مضّر و مخرّب و سدبندی های غیرمطالعه شده و حتی کاشت درخت ها و نهال هایی که متناسب و سازگار با منطقه نمی باشد.

امروزه علاوه بر جنگلبانی قطع درخت و هرگونه فعالیت غیرعادی در محیط زیست همچون راه سازی و ساخت مسکن و یا ایجاد گاوداری و مرغ داری و حتی حفر چاه و چاه عمیق و نیمه عمیق و ... مستلزم همکاری و کسب اجازه و مجوز از محیط زیست و در حاشیه شهر از شهرداری و اداره جهاد کشاورزی می باشد.

فصل سوم :

آسیب شناسی طرح خروج دام از جنگل های شمال

ضرورت اجرای طرح خروج دام از جنگل

حضور دام و معضل بزرگ در جنگل

حضور دام

تاریخچه دامداری

تاریخچه دامداری در ایران

مشکل حضور دام

دام و انواع خطرات و آسیب ها به محیط زیست

حضور دام در دامداریهای صنعتی

حضور دام

دام اعم از گاو و گوزن وحشی گوسفند و بز و شتر و استر و اسب و قاطر و گاومیش و خر و طیور از قبیل مرغ و خروس و جوجه و کالیان مثل مرغابی و اردک و آبزیان نظیر ماهی و میگو و خرچنگ و حیواناتی از این قبیل همواره پا به پای انسان در ایجاد تمدن ها و فرهنگ ها و ادامه بقای بشریت و ادامه نسل آدمی و حتی پیروزی و شکست در جنگ ها نقش بسیار با اهمیت بازی کرده است، که نمونه های تاریخی آن عبارتند از :

1 ) حمله ابرهه پادشاه بابل به وسیله فیل به خانه کعبه در 40 سال قبل از بعثت رسول اکرم (ص) یعنی حدود 1465 سال پیش که به وسیله پرندگان و ابابیل و به خواست خدا نابود و منهدم می شوند (سوره اصحاب نیل، قرآن کریم) ؛

2 ) نقش پیروزیهای مستمر سلطان محمود غزنوی در استفاده از فیل در حمله به هندوستان و بغداد ؛

3 ) استفاده از اسب در جنگاوریهای سواره نظام[8] که حتی هم اکنون نیز به صورت سمبولیک در انگلستان وجود دارد ؛

4 ) نقش بز در زندگی چادرنشینی و قناعت اهالی و نحوه چریدن این حیوان از کوتاهترین علف و تهیه و تأمین حداقل زندگی و حفظ و بقای نسل ها و اقدام و خانواده ها درگذشته که حتی باعث تشکیل امپراتوریهای عظیم ناشی از این قناعت و ادامه زندگی شده است (باستانی پاریزی، کویر) ؛

5 ) استفاده از گاو به عنوان اولین اهلی شدگان جانوری و استفاده از آنها در باربری و شخم زمین ها در زندگی عشایری و روستانشینی در ایران و اغلب کشورهای آسیایی و افریقایی و حتی اروپایی ؛

6 ) نقش چهارپایان در مسافرت های طولانی و کوچ اقوام و حتی بازرگانی های عظیم در جاده ابریشم؛

7 ) استفاده از گوزن وحشی در زندگی سرد و خشن اسکیموها و سرحنسوبستان امریکایی و کانادایی که هم اکنون هم یلم های بسیار جالبی از آن کوچ ها پخش می شود ؛

8 ) استفاده از پرندگان و طیور در ارسال اخبار و علائم و پیام ها ؛

9 ) نامگذاری ماه ها و سال ها به نام حیوانات و نشانه های سالی تحت تاثیر صفات و خصوصیات حیوانی در تقویم قدیمی که هم اکنون نیز سالهای ترکی به نام آنها استعمال می گردد. ایت ائیل . سال سگ، قوزی ئیل . سال گوسفند، میمون ئیلی . سال میمون ، ایلان ئیلی . سال مار ؛

10 ) استفاده از گوشت و پوست و شیر و شاخ و موی حیوانات اهلی شده علاوه بر باربری و شخم زنی و سواریی و استفاده از حیوانات در آیین ها و جشن ها و مسابقات سوارکاری و حتی تربیت خروس و گاوهای اهلی در جهت مبارزه جویی و برگزاری مسابقات و ... .

گوشه ای از استفاده های تاریخی از انواع حیوانات است که به جهت فراوانی حتی از آبزیان و ماهی و داستان حضرت یونس و ماهی و تزئینات صدف آبزیان در گذشته خودداری می کنیم.

تاریخچه دامداری

آثار به دست آمده از زندگی و فرهنگ و تمدن انسانها نشان می دهد که بین ظهور و حیات انسانها روی کره خاکی و پیدایش دام و دامداری میلیونها سال فاصله وجود دارد. طبق شواهد انسان در اواخر عهد سوم و اوایل دوران چهارم زمین شناسی پدید آمده در حالیکه دام های شناخته شده و حتی کشف شده فسیلی در اوایل دوم و سوم پدید آمده اند.[9]

در خصوص زمان و مکان اهلی شدن نیز فرضیه ها و نظرات متفاوتی وجود دارد. هانتر و وایتن[10] معتقد هستند که انسانها میش و بز را بین 9500 تا 11000 سال پیش و گاو را حدود 7000 سال پیش و اسب و شتر و الاغ را حدود 5000 سال بیش اهلی و به تدریج از آنها در باربری و کوچ نشینی و گوشت و شیر و پوست و موی آنها استفاده ها برده اند.[11]

به عقیده اسمیت، زندگی کوچ نشینی از 7000 سال قبل از میلاد در لیبی و الجزایر و نیجریه آغاز و در تپه ی توله ای لرستان پیدایش کوچ نشینی در ایران 8000 سال پیش آمده است.[12]

در طول رام کردن و اهلی کردن حیوانات در سراسر جهان انسان رفتارهایی به حیوانات آموخته است و خود نیز از آنها چیزهایی یاد گرفته است مثلاً اسمیت معتقد است، انسان از بوفاله های اهلی شده که خود را در لجن رودخانه ها و برکه ها گل آلود می کردند تا خود را از گزند حیوانات و حشرات نگه دارند. آموخت و خود را با گل و لای نمودن از گزند حشرات حفظ کرد. باربری، استفاده از حیوانات در مسابقه، تفریح و سرگرمی، آیین نامه های مذهبی، پیش بینی وقایع از سگ و خروس مثل زلزله، شکار سایر حیوانات به وسیله سگ و گوزن و ... پیک توسط کبوتر، گاو در چراندن و شخم زدن و باربری و بز و گوسفند به عنوان شغل اصلی اغلب پیامبران این همزیستی و استفاده متقابل را کاملاً نشان می دهد.[13]

استفاده از گله حیوانات مثل گاو و گوسفند و بز و بوفاله و اسب و شتر بسته به نقاط جغرافیایی آنچنان بالا گرفت که امروزه در استرالیا گله هایی به تعداد 28 میلیون رأس توسط هزاران نفر دامدار با خدمات پیچیده مثل پزشک و چوپانان با هلی کوپتر و شیردوش های مدرن و هزاران کارگر اداره می شود.[14]

تا قرن هیجدهم گله های دام در مناطق جغرافیایی محدود هر کشور و هر استان و هر روستا و هر شهر اداره می شد اما پس از رنسانس و تحولات عظیم صنعتی و علمی تغییراتی نیز در وضع دامداری به وجود آمد. دامداری های کوچک و پراکنده و خانوار که هر کس در حوزه خانوادگی اداره می کرد به تعاونی ها و گله های بزرگ تغییر یافت در ایران متأسفانه نه وضع سنتی و نه وضع صنعتی هیچگاه با شرایط اقلیمی و جغرافیایی سازگار نبوده است.

آغاز دامداری در ایران

در کتاب های جدید و تحقیقی چون کتاب دانش دامداری که ذکر آن گذشت تاریخچه دامداری به 8000 سال قبل گزارش شده است. در داستان های اساطیری نیز گله داری و پرورش اسب و اسب درونی به سیاوش پسر کیکاوس پادشاه کیانی منسوب شده است.[15]

تا اواخر دوره قاجار وضع تقریباً ثابت بوده است و در زمان های مختلف و در اقلیم های متفاوت از حیوانات گوناگون استفاده می کرده و می کنند که امروزه نیز متداول است.

الف ) مثلاً در آذربایجان شرقی و غربی دام اغلب از نوع گاومیش و گاو و گوسفند افشاری بوده و هنوز هم به صورت پراکنده ولی به صورت صنعتی وجود دارد که در فرهنگ لغات عامه اتفاقاً مراغه به معنی برکه ای که گاومیش ها در آن می لولند معروف است ؛

ب ) در خوزستان و سیستان و بوشهر و جنوب کرمان و ... شتر حیوان اهلی و رام شده غالب است ؛

پ ) به علت کوهستانی بودن اغلب نواحی کردستان حیوانات رام شده اغلب بز و تا حدّی گوسفند و به تعداد کم گاو پراکنده است ؛

ت ) شمال به خصوص گیلان و مازندران و گرگان به دلیل ناحیه خاص جغرایایی هم گاو و هم گوسفند و هم بز (در نواحی کوهستانی تر) نگهداری می شود اما برتری تعداد گاو بیش از گوسفند و بز است. زیرا گوسفند در مراتع و دشت بهتر می چرد اما گاو به علت آرام بودن و حرکت و جست و تاز کمتر شال اغلب گله های گاو وجود دارد ؛

ث ) در سالهای کم باران و قحطی های چند ساله اغلب دامپروران و دامداران مجبور به فروش دام های خود شده اند و گاه قحطی ها و خشکسالی های پی در پی باعث شده که نسل حیوان رام شده ای از ناحیه رخت بربسته است و در سال های بعدی یک حیوان جدید به خانواده سنتی آن منطقه اضافه شده است.

مشکل حضور دام

دام از هر نوع و در هر منطقه علیرغم منافع و کمک هایی که به انسان می کند صدمات و خسارات زیادی به محیط کشت و جنگل ها وارد می کند.

از جمله از مهترین صدماتی که دام به محیط می زند عبارتند از[16] :

1 ) خوردن جوانه ها و درخت ها و درختچه هایی که در حوزه های مختلف رشد کرده و در حال رشد هستند ؛

2 ) حضور دام در منطقه لاجرم حضور انسان را هم به دنبال دارد و انسان برای ادامه زندگی علاوه بر چراندن مراتع و جنگل ها خود نیز به صورت مستقیم با تبر و اره و ... درختان را بریده و از آنها سوخت زمستانی، خانه، آغل، انبار و ... درست می کند ؛

3 ) چون جنگل را کافی می بینند، نه تنها به جای بریده شده ها و قطع اشجار نمی کارد بلکه با شدت به انهدام درخت ها مبادرت می کند تا فضای کافی برای چرا و روییدن علف پیدا شود ؛

4 ) از بین رفتن پوشش جنگل در هنگام بارندگی های موسمی باعث تخریب و فرسایش زمین و ایجاد دره های عمیق و نابودی جنگل می گردد.

دام و انواع خطرات

دام در انواع مختلف از دو راه به جنگل صدمه وارد می کند.

الف ) مستقیم و از راه تغذیه برگ و شاخک ها و نابودی جنگل ؛

ب ) غیرمستقیم نابودی بذرها در مرور زمان و تخریب و فرسایش طبیعی و مصنوعی .

در روش مستقیم دام و مالکان دام به صورت بی روّیه و مستقیم درختان و مراتع را مخرب کرده و با وسایل ابتدایی و دائمی در حال قطع درختان برای سوخت و خانه سازی و غیره هستند.

در روش غیرمستقیم گروه دام و مالکان علاوه بر چرا و نابودی مستقیم باعث :

- مهو و از بین رفتن دانه ها که قرار است در سال بعد به جوانه تبدیل شوند ؛

- ایجاد فضای باز و تابش گرمای شدید خورشید و بهم خوردن دمای قبلی و بهم خوردن دما و آسیب رسانی به درختانی که از کوچکترین تغییرات دمایی آسیب می بینند[17] ؛

- خود بهم خوردن دما باعث دگرگونی در بارندگی ها و ایجاد سیلاب و بهم خوردن مسیر رودخانه می شوند[18] ؛

- تغییرات دما باعث تغییرات آب و هوایی و تغییرات بارندگی های شدید و بهم خوردن مسیر رودخانه ها و تخریب حاشیه رودخانه ها و نابودی درخت ها و نیز ایجاد مصب پرآبرفت و انحراف شدید جریان رودخانه ها و در نتیجه تخریب دو چندان جنگل ها و مراتع می گردد ؛

- نابودی جنگل ها باعث مهاجرت صنایع و حرفه های مختلف و تغییر یافتن ساختار اقلیمی و جغرافیایی و استقرار صنایع آلاینده در منطقه و تبعات و اثرات متقابل آنها می گردد ؛

- همه ی این عوامل و بهم پیوستن روابط مخرّب دیگر باعث وضع قوانین و مقررات شدید در حوزه اقلیمی و زندگی مردم می گردد که خود این قوانین مثلاً دامداری سنتی را به دامداری صنعتی تبدیل می کند ؛

- چنانچه ملاحظه می گردد موارد وسایل به یکدیگر پیوسته هستند و در تحقیقات مختلف همبستگی منفی این داده ها در تحقیقات نیز به اثبات رسیده است. چنانچه حتی ثابت شده است فاصله جنگل از سطح دریا با ارتفاع درخت و حجم و انبوه درختان رابطه دارد که این عوامل در اثر طغیان رودخانه ها و بالا آمدن آب دریاها حاصل می شود.[19]

حضور دام در دامداری های صنعتی

حتی در دامداری های صنعتی که دام به صورت ساکن و در سالن و اصطبل های خاص نگهداری می شوند. برای تأمین مواد غذایی و ازدیاد شیر و مواد لبنی گاوداران و دامداران به تزریق کنستانتره های علوفه ای و شیمیایی به دام می پردازند.

در کنار دامداریها خدمات صنعتی نظیر خدمات توزیع و حباب کش و استفاده از ماشین آلات و ... پیاده می گردد. و برای رونق و توسعه منطقه صنایع مکمل و جانبی دیگر مثل فراورده هایی لبنی و تولید پنیر و بسته بندی مواد لبنی و کشتارگاه ها و یا حتی فروشگاه ها ایجاد می گردد و در کنار این رونق محلی به احتمال قوی صنایع کوچک دیگر مثل مرغداریها و پرورش ماهی و آبزیان و ... برگزار می گردد که این صنایع و خدمات خود مستلزم راه و جاده و آب و برق و گاز و تلفن و غیره می گردد که خود بخود باعث کاهش جنگل و تخریب آنها و استفاده غیرمستقیم انسانها از این منابع تجدیدپذیر اما مشکل می گردد.

 

فصل چهارم :

راهکارها و راه حل های اجرائی

خلاصه

منابع جنگل

دام

منابع و مآخذ

 

راهکارها و راه حل های اجرایی

با توجه به رشد بی رویّه جمعیت و صنعتی شدن شهرها و روستا و ایجاد شبکه های پیچیده و روز افزون ارتباطی و شبکه های تلویزیونی و رادیویی و نیز استقرار صنایع تولیدی و فرآورده های و صنایع تبویلی و ایجاد راه های مختلف شوسه، آسفالت، اتوبان، بزرگراه و میترو و راه آهن و استفاده مردم از طبیعت و دشت و کوه و دریا و جلگه ها و حجیم تر شدن بدنه شهرها و توسعه تان و محدودتر شدن اراضی حوزه استقرار جمعیت و افزایش ارزش افزوده زمین ها و جنگل ها و نیز با توجه به ملّی شدن و ملی بودن جنگل ها و مراتع و برای حفظ تمّامیت و حفظ و استفاده بهینه از آنها و همچنین جایگزینی قطع اشجار و مراقبت و بازسازی جنگل ها و مراتع از عوامل و عواقب و آسیب های طبیعی مثل زلزله و سیل و طوفان و برداشت بی روسه و متناوب از جنگل ها دولت ها و حکومت ها با کمک و مشارکت های مردمی اولاً اقدام به :

1 ) وضع قوانین در حفظ و نگهداری جنگل ها که یک موهبت الهی و ملّی است کرده اند ؛

2 ) سازمانها و نهادهایی به صورت مستقیم و سازمان ها و نهادها و ارگانهایی به صورت حمایتی و غیرمستقیم در حفظ و نگهداری و ترویج و مرمّت و بازسازی آنها می کوشند ؛

3 ) در هر روستا و ده و شهری با تشکیل گروه های مسئول و مردمی مثل شوراها و حل اختلاف و گروه های دیگر کوچکترین حرکت تخریب آور را شناسایی و با آن مقابله می کنند ؛

4 ) اُپواوسیونهای مردمی و اجتماعی مثل گروه صلح و گروه سبز که افراد آن داوطلبانه و برای نجات جنگل و دشت و دریا و حتی آگاه ساختن مردم فعالیت می کنند در این راستا هم تلاش می کنند ؛

5 ) روز خاصّی در جهان و هفته ای در ایران به نام هفته منابع طبیعی و روز درخت کاری برای بزرگداشت آن به صورت کاملاً گسترده اجرا و پاسداشت می شود. که در ایران 15 اسفند روز درختکاری است ؛

6 ) رادیو و تلویزیون با ایجاد برنامه ها و فیلم ها مردم را به عواقب تخریب و نابودی جنگل معطوف و متوجه می سازند ؛

7 ) کلیه مناطق و روستاها و منابع طبیعی در اختیار سازمان و اداره منابع طبیعی قرار گرفته و چرا و استفاده از زمین ها بدون هماهنگی و اخذ مجوّز از سازمان فوق پیگرد قانونی دارد ؛

8 ) کلیه دامداریها از سطح شهرها و حتی برخی از روستاها که جمعیت زیادی دارند برچیده شده و در حاشیه شهرها تحت نظارت کارشناسی دام وزارت جهاد کشاورزی اداره می گردد و علوفه و مواد غذایی این دامداریها تولید و برداشت و بسته بندی شده و به صورت وعده های غذایی همراه با غذاهای مکمل دیگر به حیوان داده می شود ؛

9 ) سازمانها و ادارات مرتبط با حمایت بسیج و نیروهای اپوزوسیون با شناسایی جنگل ها و مراتع نسبت به بازسازی و تقویت بستر جنگل و سنگ چینی برای جلوگیری از تخریب و قرار دادن بشکه های شن و ماسه برای اطفای حریق و گشت هوایی و جنگلبانی دائم برای حفظ و سرسبز نگه داشتن جنگل اقدام می کنند ؛

10 ) امروزه حتی در بودجه سالیانه مبلغی برای توسعه و حفاظت و بازسازی جنگل ها تحت نظارت سازمان های خاص به ادارات ذی ربط داده می شود.

 

خلاصه

جنگل از مواهب و نعمات خدادادی است. در قرآن در سوره انفال کاملاً به ارزش جنگل و معدن و دریا و کوه و دشت و منابع طبیعی (ملّی) اشاره شده و نحوه برخورد با آن نیز آمده است.

طبق تحقیقات درختان و درختچه ها در دوران های اوّلیه شکل گیری زمین آنچنان بالا بوده که دوران مستقل و طولانی به نام دوران درخت و جنگل ژوراسیک ثابت شده است که در اثر تغییرات طبیعی میلیاردها میلیارد درخت در میلیون ها هکتار جنگل در طول زمان نابود و در بستر دریاها و رودخانه انباشته و در اثر رسوبات گلی در اثر فشار زمین به زغال و کُک تبدیل شده اند که امروزه از معادن مختلف در جهان این منبع عظیم سوخت استخراج می گردد.

علیرغم وجود جنگل های وسیع در آسیا و اروپا و افریقا و آمریکا می توان گفت زمین نسبت به جمعیت و مساحت از جنگل کم تری برخوردار است و اگر 3/2 زمین را آب فرا گرفته شده باشد از 3/1 بقیه حتی 5/0 درصد هم شامل جنگل نمی باشد زیرا اغلب خشکی های زمین فلات خشک و بی آب و علفی مثل فلات پامیره فلات تبت فلات ایران و فلات سلیا و فلات استرالیا تشکیل می دهد.

جنگل منافع زیادی از جمله :

جذب دی اکسید کربن و گازهای زیان آور و تولید اکسیژن و طراوت هوا را بعهده دارد.

جنگل باعث تعادل اکوسیستم جانوری و گیاهی و نیز تعدیل و جریان های منظم بادهای موسمی و دائمی در روی کره زمیت است.

جنگل و درخت منبع سرشار غذایی و تغذیه ای انسان و دام و حشرات و جانوران و محل زندگی میلیونها موجود زنده است که آنها هم در ادامه زندگی حشرات و حیوانات و گلها و چرخه مواد دیگر سیستم هستند و همه ی این پیچیدگی ها به خاطر استفاده انسانی است.

جنگل علاوه بر تنظیم و تهویه کره خاکی و تأمین مواد غذایی میلیونها جانور و تعادل بادها و دما و حاصلخیزی خاک ها و جریان آرام و قدیمی رودخانه هاست، بلکه باعث ایجاد اقلیم های متفاوت و فرهنگ های متفاوت و هزاران عادت و آداب و رسوم و فرهنگ و گویش و اعتقاد و نگرش و گرایش ها در انسانها شده و می شود.

اما با وجود این همه نعمت و موهبت جنگل آسیب ها و امراض و مشکلاتی هم دارد که بی توجهی به آنها صدمات جبران ناپذیری به انسانها و هستی در کره زمین می زند.

دام

دام علیرغم سابقه 7000 سال قبل از میلاد در اشتراک با زندگی انسانها در کشفیات مصر و اروپا و نیز سابقه 8000 ساله در ایران در تپه های لرستان و استفاده های گوناگون انسان از دام مثل باربری، سواری، بارکشی، مسابقه، پیک و استفاده از گوشت و پوست و مو و نیز مواد لبنی و غیره اگر نتوانیم در حفظ و نگهداری دام به صورت بی رویه جنگل و مراتع را مورد هجوم قرار دهیم تا چند سال دیگر آماری از جنگل در جهان وجود نخواهد داشت.

دام ها از 2 راه به محیط زیست و جنگل اثر منفی می گذارد :

1 ) مستقیم 2 ) غیرمستقیم

در روش اول ) حیوان با خوردن سرشاخه ها و برگ ها و در کنار آن انسانها قطع درختان و ساختن خانه و انبار و .... مستقیم جنگل را نابود می کند.

در روش دوم ) چرای بی رویه باعث نابودی دانه ها، کاهش توسعه و رشد جنگل و افزایش دما و نیز محدود شدن جنگل و ایجاد سیلاب های خطرناک و تغییر جهت رودخانه ها و .... می شود که باعث نابودی جنگل ها و مراتع می گردد.

در ایران تا اواخر دوره پادشاهی قاجار هیچ اقدامی در جهت حفظ و نگهداری جنگل و مرتع صورت نگرفته است و مردم و دام ها و گله ها و کوچ نشینان و عشایر هر کدام به نوبه خود در قسمت هایی که به صورت تاریخی از آن خود می دانستند مراتع و جنگل ها را مورد چرا و تخریب قرار می دادند.

آق قویونلوها و قراقویونلوها در قرن هفتم هجری و شمسی اقوامی بودند که در شمال غربی و شمال شرقی ایران زندگی می کردند که حتی به ظاهر قدرت زیاد نظامی و اقتصادی در قرن هفتم سردارانی از آنها به حکومت رسیده اند. که قرامحمد و قرایوسف از قراقویونلو و اوزون حسن از آق قویونلوها می باشد. وجه تسمیه نام این قبایل معروف به سبب داشتن گوسفند سیاه و سفید بوده است.[20]

در سال 1249 در مجلس شورای ملی قوانین فلاحت تصویب و اداره فلاحت در بخش هایی از ایران مستقر شد و در سال 1304 رضاشاه قانون کامل تری با جدّیت در شمال ایران و جلگه زاگرس را پی گرفت و در سالهای 1342 تا 1345 سازمان منابع طبیعی و جنگل ها به جای اداره فلاحت قرار گرفت و تا انقلاب سازمان جنگل ها و جنگلبانی مستقل اما تحت نظایر اداره محیط زیست فعالیت داشت در بعد از انقلاب این دوایر گسترده شرح وظایف آنها مفصل تر شده است.

 

منابع و مأخذ

1 ) امیری اردکانی و عمادی، دانش دامداری، ترویج و بهره برداری، اول، 1382 .

2 ) ثابتی، حبیب اله، جنگل ها و درختچه ها در ایران، دانشگاه یزد، سوم، 1382 .

3 ) خالقی پرویز و همکاران، نیمرخ جنگل خزر، جنگل ها و مراتع، 1377 .

4 ) نادره ستایش، راهنمایی جنگلبان، موج سبز، 1382 .

5 ) فتاحی محمد و همکاران، مدیریت جنگل های زاگرس، جنگل و مراتع، 1379 .

6 ) میربادین و همکاران، جنگل و صنوبر، جنگل ها و مراتع ، 1378 .

7 ) فلوری عبدالرسول، شناخت فرسایش دشت های رسوبی، جنگل ها و مراتع، 1371 .

 

 

آموزش جامع تصویری 0 تا 100 کسب درآمد آسان در منزل و کامیپوترات از طریق استخراج بیتکوین و با استفاده از مرورگر گوگل کروم و افزونه CryptoTab browser (کریپتوت بروزر)

---