مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول مقدمه 1

فصل دوم بیماری فشارخون و روش های درمان پزشکی 4

2-1 مقدمه 4

2-2 تعريف فشار خون 6

2-3 انواع فشار خون 7

2-3-1 علائم 7

2-3-2 تشخيص 8

2-3-3 درمان 8

2-4 افزايش فشار خون 11

2-4-1 شکل فشار خون بدخيم يا تشديد شده 12

2-5 عوارض ناشی از فشار خون بالا 12

2-5-1 نارسايی قلبی 12

2-5-2 نارسايی کليه 13

2-5-3 ضعف بينايی 13

2-5-4 سکته مغزی 13

2-5-5 حمله گذرای ايسکمی 14

2-5-6 فراموشی 14

2-5-7 بيماری عروق قلبی 14

2-5-8 سکته (حمله) قلبی 15

2-5-9 بيماری عروق محيطی 15

2-6 شيوه های درمان فشار خون بالا 15

2-7 برخی داروهای پايين آورنده فشار خون 16

فصل سوم استفاده از الگوريتم ژنتيك در تنظيم پارامترهايكنترلر PID 17

3-1 مقدمه 17

3-2 کنترلر PID 18

3-2-1 مقدمه 18

3-2-2 اجزاي كنترلر 19

3-2-3 PID پيوسته 20

3-2-4 بهينه سازی کنترلر 20

3-2-5 مشخصات کنترلر های تناسبي-مشتق گير-انتگرالگير 21

3-2-6 مثالي از تنظيم پارامترهاي كنترلر PID 22

3-2-6-1 كنترل تناسبي 23

3-2-6-2 كنترل تناسبي – مشتق گير 24

3-2-6-3 كنترل تناسبي – انتگرالي 25

3-2-6-4 اعمال كنترلر PID 26

3-3 الگوريتم ژنتيک 27

3-3-1 مقدمه 27

3-3-2 تاريخچه الگوريتم ژنتيك 28

3-3-3 زمينه های بيولوژيكي 29

3-3-4 فضای جستجو 30

3-3-5 مفاهيم اوليه در الگوريتم ژنتيک 31

3-3-5-1 اصول پايه 31

3-3-5-2 شمای کلی الگوريتم ژنتيک 31

3-3-5-3 کد کردن 32

3-3-5-4 کروموزوم 32

3-3-5-5 جمعيت 33

3-3-5-6 مقدار برازندگی 33

3-3-5-7 عملگر برش 34

3-3-5-8 عملگر جهش 36

3-3-6 مراحل اجرای الگوريتم ژنتيک 38

3-3-7 همگرايي الگوريتم ژنتيك 43

3-3-8 شاخص هاي عملكرد 44

3-3-8-1 معيارITAE 44

3-3-8-2 معيار IAE 44

3-3-8-3 معيار ISE 44

3-3-8-4 معيار MSE 45

3-4 تنظيم پارامترهاي كنترلر PID با استفاده از الگوريتم ژنتيك 45

3-4-1 تاريخچه 46

3-4-2 نحوه تنظيم پارامترهاي كنترلر PID با استفاده از الگوريتم ژنتيك 46

3-5 مدل سازي رياضي سيستم تنظيم فشار خون 47

3-5-1 مقدمه 47

3-5-2 مدل هاي ديناميكي توسعه داده شده 48

3-5-2-1 مدل اول 48

3-5-2-2 مدل دوم 49

3-5-2-3 مدل سوم 50

3-5-2-4 مدل چهارم 52

3-6 پياده سازي سيستم تحويل دارو براي تنضيم فشارخون 53

فصل چهارم الگوريتمهاي هم تكامليهم كارانه 55

4-1 مقدمه 55

4-1-1 مفهوم هم تكاملي در طبيعت 55

4-1-2 الگوريتم هاي هم تكاملي ( CEAs) 56

4-2 تاريخچه 57

4-3 چرا از الگوريتمهاي هم تكاملي استفاده مي كنيم؟ 58

4-3-1 فضاي جستجوي بزرگ يا نامحدود 59

4-3-2 عدم وجود يا مشكل بودن بيان رياضي معيار مطلق براي ارزيابي افراد 60

4-3-3 ساختارهاي پيچيده و يا خاص 61

4-4 معايب هم تكاملي 62

4-5 طبقه بندي الگوريتم هاي هم تكاملي 64

4-5-1 ارزيابي 64

4-5-1-1 كيفيت و چگونگي Payoff 66

4-5-1-2 روش هاي اختصاص برازندگي 66

4-5-1-3 روش هاي تعامل بين افراد 67

4-5-1-4 تنظيم زمان به هنگام سازي 68

4-5-2 نحوه نمايش 69

4-5-2-1 تجزيه مسأله به اجزاي كوچكتر 69

4-5-2-2 توپولوژي فضايي 69

4-5-2-3 ساختار جمعيت 69

4-6 چهارچوب كلي الگوريتم هم تكاملي همكارانه 70

4-7 مقاوم بودن در الگوريتم هاي هم تكاملي هم كارانه 70

4-8 تئوري بازيهاوتحليل الگوريتم هم تكاملي براساس مفاهيم تئوري بازي تكاملي 72

4-9 زمينه هاي كاربرد الگوريتم هاي هم تكاملي 75

فصل پنجم شبيه سازي ها و نتايج 78

5-1 مقدمه 78

5-2 كنترل بهينه فشارخون حين عمل جراحي توسط الگوريتم ژنتيك 78

5-2-1 شبيه سازي سيستم كنترل اتوماتيك فشارخون باكنترلر PID والگوريتم ژنتيك 79

5-2-1-1 انتخاب مدل رياضي 79

5-2-1-2 انتخاب كنترلر 80

5-2-1-3 انتخاب تابع برازندگی برای الگوريتم ژنتيک 81

5-2-1-4 اعمال کنترلر و عمل کردن الگوريتم ژنتيک 82

5-2-2 نتايج شبيه سازی 84

5-2-3 پاسخ هاي حاصل از اجراي برنامه شبيه سازي شده 85

فصل ششم نتيجه گيري و پيشنهادات 88

6-1 نتيجه گيري 88

6-2 پيشنهادات 89

مراجع 90

 

 

 

 

 

فهرست شكل ها

عنوان صفحه

شكل 3-1 شماي كلي كنترلر PID 19

شكل 3-2 مثالي از تنظيم پارامترهاي كنترلر PID 22

شكل 3-3 پاسخ پله سيستم حلقه باز 23

شكل 3-4 پاسخ پله واحد سيستم حلقه بسته با كنترلر تناسبي 24

شكل 3-5 پاسخ پله واحد سيستم حلقه بسته با كنترلر PD 24

شكل 3-6 پاسخ پله واحد سيستم حلقه بسته با كنترلر PI 25

شكل 3-7 پاسخ پله واحد سيستم حلقه بسته با كنترلر PID 26

شكل 3-8 : تبديل فنوتيپ ها به ژنوتيپ ها وبالعكس 29

شكل 3-9 نمونه اي از فضاي جواب 30

شكل 3-10 نمايش يك كروموزوم n بيتي در پايه عددي m 33

شكل 3-11 عمل برش تك نقطه اي 35

شكل 3-12 : عمل برش چند نقطه اي 35

شكل 3-13 عمل برش يكنواخت 36

شكل 3-14 عمل جهش 37

شكل 3-15 مراحل اجراي الگوريتم ژنتيك 39

شكل 3-16 مدل چرخ رولت 40

شكل 3-17 بلوك دياگرام سيستم كنترل با كنترلر 53

شکل 4-1 سلسله مراتب طبقه بندي ويژگي هاي يك الگوريتم هم تكاملي 65

شکل4-2 الگوريتم هم تكاملي هم كارانه ترتيبي خلاصه شده 71

شکل 4-3 ماتريس امتيازدهي 74

شكل 5-1 شماي كلي سيستم 79

شكل 5-2 فلوچارت سيستم كنترل فشارخون 83

شکل 5-3 شبيه سازی کنترلر PID 84

شکل 5-4 شبيه سازی سيستم کنترل فشارخون 84

شكل 5-5 مقدار برازندگي ها در هر نسل 86

شكل 5-6 ضرايب كنترلرPID 86

شكل 5-7 خروجي سيستم در حالتي كه فشار از حالت مطلوب بيشتر است 87

شكل 5-8 خروجي سيستم در حالتي كه فشار از حد مطلوب كمتر است 87

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

جدول 3-1 اثرات كنترلرهاي ، ، 21 جدول 3-2 نمونه اي از عمل جهش 37 جدول 3-3 انتخاب كروموزوم ها با استفاده از مدل چرخ رولت 41 جدول 3-4 محدوده پارامترهاي مدل ديناميكي سيستم فشارخون 51

جدول 3-5 مقادير تعيين شده براي پارامترهاي مدل 52 جدول 3-6 مقادير پارامترهاي فرمول رابطه بين تغييرات فشارخون و سرعت تزريق دارو 53

جدول 5-1 انتخاب عدد مناسب براي پارامترهاي مدل فشارخون 80

 

 

فصل اول : مقدمه

امروزه كنترل اتوماتيك ، نقش مهمي در پزشكي مدرن ايفا مي نمايد . از كاربردهاي كنترل در پزشكي ، سيستم هاي تزريق انسولين[1،2] ، كنترل تنفس[3،4] ، قلب مصنوعي[5،6] و كنترل اندام هاي مصنوعي[7] را ميتوان نام برد.

از ديگر كاربردهاي مهم و حياتي كنترل در پزشكي ، كنترل فشار خون است . بطور ساده مي توان گفت ، فشار خون متناسب با برون ده قلبي و مقاومت رگ ها است ، لذا براي كاهش فشار خون در فشار خون بالا مي توان ، برون ده قلبي و يا مقاومت رگي را كاهش داد.[8] روش معمول براي كاهش فشار خون ، كم كردن مقاومت رگي ، از طريق تزريق داروهاي بازكننده رگ است .

داروي كاهنده فشار خون مورد استفاده در اين پايان نامه ، داروي سديم نيترو پروسايد[1] است كه از طريق مهار پيام عصبي از گره هاي سمپاتيك و پاراسمپاتيك فشارخون را كاهش مي دهد . [9،10]

مي توان گفت ، يكي از مهمترين عوامل در عمل جراحي كنترل فشارخون است .[11] زيرا در اين حالت افزايش فشارخون ممكن است ، به خونريزي شديد و حتي مرگ بيمار منجر گردد . به طور كلي ، مي توان كنترل فشار خون در عمل جراحي را به دو دسته كلي كنترل فشار در حين عمل جراحي و بعد از عمل جراحي تقسيم بندي نمود .

كنترل فشار خون بعد از عمل جراحي ، معمولاً در بيماران قلبي كه عمل باي پس عروق كرونري[2] داشته اند انجام مي گيرد ،[12،13] زيرا در اين بيماران خطر افزايش فشار خون وجود دارد .كنترل فشار خون در حين عمل جراحي از اهميت ويژه اي برخوردار است ، از دلايل آن مي توان به كاهش خون ريزي داخلي ، آشكارسازي جزئيات ساختارهاي آناتومي بدن كه ممكن است توسط خونريزي محو شده باشند و همچنين تسريع و تسهيل در عمل جراحي ، اشاره كرد .[14]

محققين زيادي در رابطه با كنترل فشار خون به تحقيق پرداخته اند . در اواخر دهه ۱٩٧٠ سيستم هاي كنترل فشارخون گسترش زيادي يافتند . شپارد[3] [15] يك كنترل كننده PID را براي كنترل فشار خون بكار برد ، ولي اين كنترل كننده نتوانست نسبت به اختلافات جزئي پاسخ به داروهاي هايپوتنسيو عملكرد خوبي داشته باشد . استفاده از كنترل تطبيقي توسط ويدرو[4] [16] ، آنسپارگر[5] و همكارانش[17] بررسي شد ، ولي اين روش نيز نسبت به اغتشاشهاي موجود ، كارايي خوبي نداشت . كويوو[6] [18]، سيستم كنترل فشار خوني را در يك سطح پايين نگه مي داشت ولي محدوده فشارخوني كه مي تواست به عنوان مرجع در نظر گرفته شود ، كم بود . فوكوي[7] و ماسوزاوا[8] [19] از منطق فازي براي كنترل فشار خون استفاده كردند ، بطوريكه فشار خون را در يك سطح بالا ، براي بعضي كاربردهاي پزشكي ، كنترل مي نمودند ولي نوسانات به سادگي در پاسخ ظاهر مي شدند ، زيرا وجود زمان مرده در پاسخ را در مرحله طراحي در نظر نگرفته بودند .[47]

الگوريتم ژنتيك ، يك روش بهينه سازي تصادفي است كه ايده اوليه آن از مكانيسم انتخاب طبيعي و ژنتيك تكاملي گرفته شده است ،[20] اين روش بهينه سازي با روش جستجوي موازي از مؤثرترين روش هاي بهينه سازي است .

در اين پروژه ، با استفاده از الگوريتم ژنتيك و الگوريتم هاي هم تكاملي هم كارانه ، كنترل كننده PID بهينه براي كنترل فشارخون حين عمل جراحي طراحي گرديده است . با استفاده از اين روش ، مي توان سطح فشار خون را در سطح دلخواه با خطاي حالت ماندگار صفر تنظيم نمود .

در فصل دوم اين پايان نامه ، در رابطه با فشار خون و روش هاي درمان پزشكي آن صحبت خواهد شد . فصل سوم به بررسي كنترلر PID و الگوريتم ژنتيك و مدل هاي رياضي موجود براي سيستم فشارخون و همچنين تنظيم پارامترهاي كنترلر PID با استفاده از الگوريتم ژنتيك ، اختصاص داده مي شود . در فصل چهارم الگوريتم هاي هم تكاملي هم كارانه و استفاده از آن ها براي تنظيم پارامترهاي كنترلر PID مورد بحث قرار خواهد گرفت . در فصل پنجم نتايج به دست آمده از شبيه سازي سيستم فشار خون و طراحي كنترلر آن مورد مطالعه قرار گرفته و در نهايت در فصل ششم ، نتايج بدست آمده از اين تحقيق بيان شده و پيشنهاداتي براي مطالعات آينده ارائه خواهد گرديد .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل دوم : بیماری فشارخون و روش های درمان پزشکی

2-1 مقدمه

در فصل قبل اهميت ويژه كنترل اتوماتيك فشارخون در حين عمل جراحي و همچنين تحقيقاتي را كه در اين رابطه محققين زيادي انجام داده اند اشاره شد ، حال مي خواهيم در مورد بيماري فشار خون مفصل تر بحث كنيم .

دستگاه قلب و عروق بدن انسان از یک پمپ با عنوان قلب و کیلومتر ها راه ارتباطی بین اعضا سراسر بدن با عنوان عروق تشکیل شده است.[25]

خون تصفیه شده توسط یک رگ بزرگ با عنوان آئورت از قلب خارج می شود، در مسیر خود به قسمت های کوچکتر تقسیم شده و پس از چندین تقسیم سر انجام به مویرگ های کوچکی تبدیل می شود که به خاطر داشتن منافذ ریز در مسیر خود، کار تبادل مواد و انرژی را با بافت ها انجام می دهند.

این مویرگ های کوچک خود مجددا بزرگ و بزرگتر شده و سرانجام از به هم پیوستن همه ی آنها دو سیاهرگ فوقانی و تحتانی بزرگ بوجود آمده که خون را به قلب وارد می کنند. این خون توسط شریان ریوی به ریه ها برده شده و پس از تصفیه مجددا به قلب بر می گردد تا همان طور که در ابتدا گفته شد توسط شریان آئورت از قلب خارج گردد.

به طور تقریبی کل خونی که در دستگاه قلب و عروق جریان دارد، چیزی حدود 5 لیتر است و تمام این 5 لیتر در طول یک دقیقه به قلب وارد شده و از آن خارج می شود. برای آنکه خون بتواند در بدن و در درون رگ ها گردش داشته باشد لازم است که همواره دارای فشار باشد، این فشار را قلب تامین می کند، یعنی با استفاده از قدرت عضلانی خود باز و بسته شده و خون را به گردش در می آورد.

در انتهای هر بار باز شدن، چیزی حدود 100 میلی لیتر خون در قلب وجود دارد که وقتی بسته می شود حدود 80-70 درصد آن وارد ابتدای آئورت می کند. وقتی این خون وارد ابتدای آئورت، می شود، فشاری ایجاد می کند که به آن فشار ماکزیمم گفته می شود، حالا قلب شروع به باز شدن می کند تا خون را از ریه ها و همچنین از قسمت های مختلف بدن وارد خود کند. اکنون دریچه ای که در ابتدای آئورت وجود دارد بسته می شود و خون راهی ندارد جز اینکه در مسیر آئورت به راه خود ادامه دهد. خونی که وارد ابتدای آئورت شده بود و فشار ماکزیمم را ایجاد می کرد اکنون به تدریج کم می شود و بدنبال آن طبیعی است که فشار آن هم کم شود اما این فشار به صفر نمی رسد زیرا در مسیر تخلیه آئورت زمانی می رسد که قلب پر شده و مجددا می خواهد خون خود را تخلیه کند. فشار درون شریان آئورت، قبل از باز شدن مجدد دریچه، فشار مینیمم نامیده می شود. از آنجایی که دیواره ی عروق بزرگ و از جمله آئورت خاصیت الاستیسیته دارند ، این فشار ها در مسیر رگ های بزرگ بدن قابل انتقال و همچنین قابل اندازه گیری هستند. . فشار خون سرخرگ ها بوسیله میزان تلاش قلب و سلامتی عروقی خونی مشخص می شود. فشار خون بالا یا هیپرتاسیون[9] زمانی رخ می دهد که این فشار افزایش یابد.

با توجه به آنچه گفته شد فشار خون در قسمت های مختلف بدن، قابل اندازه گیری است اما بر اساس تجربه بهترین محل اندازه گیری فشار خون، قسمت فوقانی ساعد است.

برای اندازه گیری هر چیزی واحدی وجود دارد و واحد اندازه گیری فشار خون یا در واقع واحد اندازه گیری فشاری که در ابتدای آئورت وجود دارد میلی متر جیوه است که البته در محاوره و در گفتگو های میان پزشک و بیمار بخاطر سهولت از واحد بزرگ تر یعنی سانتی متر جیوه استفاده می شود.

2-2 تعريف فشار خون

فشار خون از نظر همودینامیک عبارتست از نیرویی که خون بر دیواره رگ هایی که در آن جریان دارد وارد می کند. ازدیاد فشار خون از افزایش برون ده قلبی با بالا رفتن مقاومت عروقی و یا هر دو ناشی می شوند. مطالعات مختلف نشان داده که در تمام سطوح فشار خون، خطر مرگ و میر در اثر بیماری های قلبی عروقی متناسب با بالا رفتن میزان فشار خون افزایش می یابد. در واقع نمی توان مرز مشخصی را به عنوان مرز فشار خون طبیعی و فشار خون بالا تعریف کرد، چون فشار خون متغیری است که به صورت پیوسته در جامعه توزیع شده و معیار مشخصی برای طبیعی و یا غیر طبیعی بودن آن وجود ندارد. در واقع فشار خون بالا سطحی از فشار خون است که در آن فواید درمان، بیش از خطر های عدم درمان باشد. فشار خون طبیعی بر اساس فشار سیستولی پایین تر از 120mmHg و برای فشار خون دیاستولی پایین تر از 80mmHg است و فشار خون دیاستولی 80 تا 90 و سیستولی 120 تا 139 به عنوان پره هایپرتانسیون شناخته می شود. شیوع فشار خون بالا در جوامع گوناگون متفاوت بوده و از حدود 10 تا 60 درصد متغیر می باشد. هر چه فشار خون بیشتر باشد، خطر بیماری های قلبی عروقی بیشتر و امید به زندگی کمتر خواهند بود.

فشار خون بالا زمانی ایجاد می شود، که فشار خون در دیواره ی رگ ها بیش از حد معمول بالا رود. این وضعیت بسیار خطرناک است، زیرا گاهی اوقات تاثیرات مخرب آن در مرور زمان افزایش می یابد و حتی ممکن است تا زمانی که به بالاترین حد ممکن نرسیده باشد، مشخص نشود، این مسئله باعث شده است که گاهی از فشار خون به "کشنده آرام" هم یاد کنند. مخالف آن یعنی فشار خون پایین زمانی اتفاق می افتد که فشاری که خون را در رگ ها به سمت قلب و مغز و سایر اعضا داخلی بدن می رساند، بسیار کم شود که باعث سر گیجه و منگی می شود.

فشار خون طبیعی اغلب متغیر است. میزان فشار خون از فردی به فرد دیگر تغییر کرده و در هر فرد طی روز به طور طبیعی بر اساس کار قلب بالا یا پایین می رود. با افزایش سن فشار خون به آرامی بالا می رود. در یک فرد جوان طبیعی، متوسط فشار خون حدود 80/120 است. به طور ایده آل فشار خون باید زیر 85/140 باشد. اگر فشار خون به طور مداوم از این میزان بالاتر رفت و مثلا به 90/166 رسید، نیازمند درمان است. برای اندازه گیری فشار خون، دو عدد باید مورد توجه قرار بگیرد: عدد سیستولی (انقباض قلب) و عدد دیاستولی(انبساط قلب) .

عدد سیستولی: فشار خون در مقابل دیواره رگ ها وقتی قلب تازه از تلمبه زدن متوقف شده است این عدد اول یا بالایی است که خوانده می شود. معمولا روی 100 یا بالاتر از آن قرار دارد. بین 120 تا 135 حالت نرمال است.

عدد دیاستولی: فشار خون در دیواره رگ ها بین هر ضربان قلب، زمانی که قلب در حالت استراحت قرار دارد است. این عدد دوم یا پایینی است که خوانده می شود. معمولا روی 85 یا پایین تر باید باشد.[21]

2-3 انواع فشار خون

چهار نوع فشار خون وجود دارد : مطلوب ، نرمال ، بالاتر از نرمال و بالا. فشار خون بالا نیز به سه نوع تقسیم بندی می شود. در زیر انواع این فشار خون ها و راه های در مانشان بررسی شده است.

2-3-1 علائم

تا زمانیکه صدمات ایجاد شده توسط فشار خون در بدن نمایان نشده اند، هیچ نشانه یا علامتی برای آن وجود ندارد. در مراحل جدی تر فشار خون (مرحله 2 و 3) بیمار دچار سردرد، تهوع و استفراق و اختلالات بینایی می شود. با مرور زمان شدید تر شدن این عارضه ممکن است باعث مسدود، باریک و ضعیف تر کردن رگ ها شود. این مسئله باعث لخته شدن خون می شود که ممکن است به قلب و رگ ها، کلیه ها و شبکه چشم صدمه وارد کند.

2-3-2 تشخیص

پزشکان ممکن است در معاینات سالانه خود فشار خونتان را نیز اندازه گیری کنند و این زمانی است که ممکن است تازه متوجه شوید که فشار خونتان بالاتر از حد نرمال است. اگر شک دارید، می توانید همیشه با مراجعه به داروخانه ها فشار خونتان را تست کنید و اگر اعداد آن بالاتر از نرمال بود با پزشک خود تطبیق دهید تا از آن مطمئن شوید. به طور معمول، تشخیص فشار خون بالا زمانی اتفاق می افتد که به دفعات متعدد فشار خونتان بالاتر از 140 تا 190 خوانده شود.

2-3-3 درمان

فشار خون بالایی که در مراحل اولیه قرار دارد و کمی بالاتر از حد نرمال است ممکن است با تغییر روش های زندگی مثل کم کردن وزن، ترک عادات بد غذایی، مصرف کمتر نمک و روغن، ترک سیگار، عدم استفاده از مشروبات الکلی، کم کردن فشار های عصبی و ورزش کردن درمان شود. گاهی لازم است که فشار خونتان را در منزل اندازه بگیرید تا مطمئن شوید که تغییرات انجام شده نتیجه بخش بوده است یا خیر.

هدف از درمان، رساندن فشار خون به کمتر از 90/140 در افراد معمولی و کمتر از 85/130 در بیماران مبتلا به بیماری کلیوی یا دیابت است. با این هدف که در دراز مدت خطر عوارض وخیمی که گفته شد کاهش پیدا می کند. اگر فشار خون به مراحل 2 و 3 برسد، معالجه آن ضروری است. این جا به 4 دسته از داروهایی که برای معالجه فشار خون بالا استفاده می شوند اشاره می کنیم:

• باز دارنده های ACE : که از رها شدن هورمونی به نام آنژیوتنشن در بدن جلوگیری می کند و بنابراین باعث باز شدن رگ های خونی می شود.
• ادرار آور ها که با دفع نمک و آب های زائد بدن به این مساله کمک می کنند.
• داروهای مهار کننده تپش قلب که باعث کندتر شدن ضربان قلب می شوند و به همین ترتیب فشار را نیز پایین می آورند.
• داروهای گشاد کننده رگ ها که رگ های خونی را باز کرده و میزان تلاشی را که قلب باید صرف تلمبه کردن خون به همه نقاط بدن کند را پایین می آورد.

در واقع همه افراد فشار خون دارند! خون برای گردش موثر در عروق بدن از نیرو و فشاری برخوردار است که آن را به نقاط مختف بدن میرساند. این افزایش فشار خون است که بیماری تلقی می شود. افزایش فشار خون می تواند اعضای مختلفی از جمله قلب، عروق خونی، کلیه ها و مغز را تحت تاثیر قرار دهد .

فشار خون بالا در چه کسانی دیده می شود؟ فشار خون بالا خصوصا در افراد مسن بسیار شایع است. تقریبا در حدود یک نفر از هر چهار هزار نفر از فشار خون بالا رنج می برند. در بیماران جوانتر در مردان شایعتر است ولی در سنین بالاتر در زنان بیشتر از مردان دیده می شود. به طور کلی با افزایش سن خطر ابتلا افزایش می یابد.

عوامل مستعد کننده چیست؟ بیشتر مردم (نزدیک به 95 درصد آنها) از نوعی افزایش فشار خون رنج می برند که علت خاصی برای آن یافت نشده است. به این فرم افزایش فشار خون اولیه گفته می شود. 5 درصد باقی مانده مبتلایان به فشار خون افزایش یافته علت مشخصی برای بیماری خود دارند. به این نوع افزایش فشار خون ثانویه گفته می شود.

عوامل زیر در بروز این نوع فشار خون موثر هستند:

• بیمار کلیوی: به دلیل احتباس آب و نمک در بدن موجب بالا رفتن فشار خون می شود. این افزایش، خود می تواند باعث ایجاد بیماری کلیوی شود و یا آن را بدتر کند.
• بیماری های غدد درون ریز:(مانند سندرم کوشینگ، هایپرپلازی آدرنال و فئوکروموسایتوما).
• داروها و سموم: افزایش فشار خون می تواند عارضه جانبی استروئید ها، الکل، کوکائین، سیکلوسپورین و اریتروپوئیتین باشد.
• مصرف مواد حاوی تیروزین مانند برخی پنیر ها در افرادی که از دارو های ضد افسردگی خاصی استفاده می کنند.

چرا باید فشار خون بالا را کنترل کرد؟ فشار خون بالا یک عامل خطر مهم در ایجاد نارسایی قلبی است. همچنین می تواند موجب نارسایی کلیه، مشکلات عروق محیطی، تخریب عروق شبکیه چشم، سکته مغزی و حمله قلبی شود به همین دلیل پیشگیری و درمان آن بسیار مهم است.

اگر میزان فشار خون به سرعت بالا رفته و به حدود 13/200 برسد به آن فشار خون بد خیم گفته می شود که آسیب زیادی ایجاد می کند و موجب مرگ و میر می شود.

فشار خون بالا چگونه تشخیص داده می شود؟

• اندازه گیری فشار خون: فشار خون در چند نوبت و در شرایط استاندارد اندازه گیری می شود.
• عکس قفسه سینه: ممکن است علائم نارسایی قلبی و بزرگ شدن قلب را نشان دهد.
• نوار قلب: ممکن است بزرگی بطن چپ یا کم خونی موضعی (ایسکمی) را نشان دهد.
• آزمایش خون: اوره ها و الکترولیت ها برای بررسی عملکرد کلیه و همچنین چربی و قند خون.
• آزمایش ادرار: برای یافتن بیماری کلیوی.

 

2-4 افزایش فشار خون

افزایش فشار خون به دو دسته تقسیم می شود:

• افزایش فشار خون فوریتی
• افزایش فشار خون ضرورتی[10]

افزایش فشار خون فوریتی به تعدادی از موقعیت های بالینی اطلاق می شودکه در درجه اورژانس بودن آن بستگی به مدت زمان افزایش فشار خون و بیماری زمینه ایی مثل دیسکسیون[11] حاد و آئوریسم آئورت[12] دارد.

درمان افزایش فشار خون اورژانس احتیاج به دارو های تزریقی و کاهش فشار خون در عرض چند دقیقه تا یک ساعت دارد و در این نوع از افزایش فشار خون همراهی آسیب به بافت های هدف[13](مغز وکلیه، قلب و چشم) از نکات مهم آن است .

افزایش فشار خون ضرورتی به مواردی از افزایش فشار خون اطلاق می شود که علی رغم فشار خون بالا سیر پیشرونده و حاد و آسیب بافت های هدف وجود ندارد و علائم کلینیکی شدید نیز ممکن است دیده نشود. البته با توجه به موقعیت بالینی و بیماری زمینه ای می توان فشار خون این بیماران را حتی با دارو های خوراکی نیز کنترل و درمان کرد.

فشار خون این بیماران باید در طی 30 دقیقه تا چند ساعت تحت کنترل قرار بگیرد. تعداد زیادی از موقعیت های بالین این نوع فشار خون و اورژانس مشترک است.[22]

حال به نوع کلاسیک حملات افزایش فشار خون اشاره می کنیم:

 

2-4-1 شکل فشار خون بدخیم یا تشدید شده

دارای مشخصه افزایش فشار خون، فشار خون بالای 140mmHg و آسیب های عروقی است که در معاینه بالینی می تواند با اگزودا و خونریزی و ادم پایی همراه گردد.

واژه تشدید شده، در غیاب ادم پایی ولی همراهی آن با Grada III رتینوپاتی بوده، در حالیکه واژه فشار خون بدخیم، با همراهی رتینوپاتی Grade IV یعنی ادم پایی شناخته می شود.

با توجه به اینکه از لحاظ درمانی این دو نوع از افزایش فشار خون هیچگونه تفاوتی ندارد و بررسی فوتوسکوپی نمی تواند مشخص کننده اختلاف کلینیکی و پیش آگهی باشد، امروزه از واژه فشار خون بدخیم تشدید شده[14] استفاده می شود.

یکی از عوارض فشار خون بدخیم یا تشدید شده آنسفالوپاتی، ناشی از افزایش فشار خون است که دارای علائم سر درد، تغییر وضعیت هوشیاری و اختلال دید، تهوع و استفراغ و حتی تشنج می تواند یاشد. معمولا علائم بالینی با کنترل فشار خون برگشت پذیر است و سیر بالینی و علائم عصبی آن با سیر آهسته همراه است و علائم لوکال عصبی نیز دیده نمی شود.

2-5 عوارض ناشی از فشار خون بالا

چون فشار خون بالا بروز آسیب به قلب و عروق خونی می شود، در صورت عدم درمان می تواند سبب بروز مشکلات طبی شده که خیلی از بالقوه کشنده هستند. می توان با بررسی منظم فشار خون و درمان مناسب ار برخی از این بیماری ها اجتناب کرد.

2-5-1 نارسایی قلبی

تلاش برای پمپ کردن در مقابل فشار بالای عروق سبب بروز فشار روی قلب می شود. این کار اضافی طی زمان، قلب را بزرگ می کند. عاقبت، قلب نارسا شده و خون کافی را نمی تواند به بدن برساند با پیشرفت این وضعیت علائمی مثل ضعف و خستگی بروز می کند. بعدا به واسطه بزرگی قلب، مایع در ریه ها و پا ها جمع شده و سبب بروز سرفه، تنگی نفس، تورم ساق و مچ پا می شود.

2-5-2 نارسایی کلیه

آسیبی که به ساختمان سرخرگ های کلیه وارد می شود، سبب انسداد جریان خون به کلیه ها می شود. در نهایت کارایی و عملکرد کلیه تحت تاثیر قرار می گیرد و قادر نخواهد بود که کار اصلی خود را که دفع مواد زائد، دارو و الکل است، انجام دهد. در مراحل اولیه علائمی مثل تهوع و کاهش اشتها و خستگی بروز می کند.

سال هاست که کارشناسان معتقدند مصرف داروهای فشار خون از قبیل ACE، باعث محافظت کلیه ها و جلوگیری از بیماری کلیوی می شود. اما تحقیقات جدید پزشکان انگلیسی این ادعا را رد می کند و پزشکان می گویند : قابلیت این داروها فقط کاهش فشار خون است.

 

[1] Sodium Nitro Prusside

 

[2] Coronary Artery Bypass

[3] Sheppard

[4] Widrow

[5] Anesparger

[6] Koivo

[7] Fukui

[8] Masuzava

[9] Hypertensive

[10] Urgency Hypertension

[11] Dissection

[12] Aortic Aneurysm

[13] Target Organ Damage

[14] Acceleratedeol Mlignant Hypertension