مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

« فهرست مطالب »

عنوان صفحه

مقدمه ..... .. 1

 

فصل اول : کلیات

(1-1)-عنوان پژوهش... ... 4

(1-2)-بیان مسئله ......... 4

(1-3)-اهمیت و ضرورت تحقیق ... .... 6

(1-4)-اهداف پژوهش...... . 7

 

فصل دوم : چارچوب نظری ومفاهیم کلیدی

(2-1)- تعریف مفاهیم..... .. 9

(2-1-1)-تعریف لغوی جاذبه .... . 9

(2-1-2)-تعریف لغوی موانع .. .... 9

(2-1-3)-تعریف لغوی جهانگرد (توریست). .. 10

(2-1-4)-تعریف جهانگرد دیدگاههای مختلف... .... 11

(2-2-1)-تعریف لغوی جهانگردی .... ... 12

(2-2-2)-تعریف جهانگردی ازدیدگاههای مختلف .. ..... 12

(2-2-3)-تعریف انواع مختلف جهانگردی ..................................................................... 13

(2-2-4)-اشکال عمده جهانگردی .................................................................................. 14

(2-2-5)-انواع مسافرت ............................................................................................... 15

(2-2-6)-انواع کلی جهانگردی ..................................................................................... 16

(2-3)-آثار فرهنگی و اجتماعی جهانگردی ..................................................................... 17

(2-4)-چهارچوب تئوریکی پژوهش .............................................................................. 23

(2-4-1)-فرضیه های پژوهش ....................................................................................... 26

(2-4-3)-تعاریف واژه ها و اصطلاحات ........................................................................ 27

مدل تحلیلی پژوهش ..................................................................................................... 27

(2-5)-پیشینه تحقیق ..................................................................................................... 30

(2-5-1)-پیشینه تاریخی صنعت توریسم ........................................................................ 30

(2-5-2)-عهد باستان .................................................................................................... 30

(2-5-3)-قرون وسطی ................................................................................................. 31

(2-5-4)-رنسانس......................................................................................................... 32

(2-5-6)-انقلاب صنعتی ............................................................................................... 32

(2-5-7)-جهانگردی در زمان کنونی .............................................................................. 33

(2-5-8)-تاریخچه جهانگردی در ایران .......................................................................... 34

(2-5-9)-تحقیقات انجام شده در خارج از کشور ............................................................ 36

)2-5-10)-تحقیقات انجام شده در داخل کشور .............................................................. 49

(2-6)-توریسم و جهانی شدن ....................................................................................... 59

(2-6-1)-ویژگیهای جهانی شدن ................................................................................... 61

(2-6-2)-عوامل مؤثر بر جهانی شدن ............................................................................. 62

(2-6-3)-پیامدها وابزارهای جهانی شدن ........................................................................ 62

(2-6-4)-ابعاد جهانی شدن ........................................................................................... 63

(2-6-5)-واژه گردشگری الکترونیکی ............................................................................ 64

(2-7)-مفهوم جامعه شناسی جهانگردی .......................................................................... 67

(2-7-1)-شیوه های شناخت جهانگردی ......................................................................... 69

(2-7-2)-شناخت چند رشته ای جهانگردی .................................................................... 73

(2-8)-سیاستگزاری و برنامه ریزی گردشگری ................................................................ 73

(2-8-1)-تعیین استراتژیکی و سیاستهای گردشگری ........................................................ 73

(2-8-2)-سیاستگزاری .................................................................................................. 75

(2-8-3)-برنامه ریزی ................................................................................................... 78

(2-8-4)-اهمیت برنامه ریزی جهانگردی ....................................................................... 81

(2-8-5)-مدیریت ........................................................................................................ 84

 

فصل سوم : بررسی وضعیت جغرافیایی ، تاریخی ، سیاسی ، فرهنگی و جاذبه های توریستی شهرستان کلیبر

(3-1) -موقعیت جغرافیایی شهرستان کلیبر...................................................................... 87

(3-2)-بررسی پیشینه تاریخی شهرستان کلیبر................................................................... 87

(3-3)-بخش اول : جاذبه های طبیعی شهرستان کلیبر........................................................ 90

(3-3-1)-آب و هوا .................................................................................................... 90

(3-3-2) -ناهمواریها..................................................................................................... 91

(3-3-3)-رودها............................................................................................................ 91

(3-3-4)-رودخانه ارس................................................................................................. 91

(3-3-5)-کلیبرچای ...................................................................................................... 92

(3-3-6)-ایلنگه چای ................................................................................................... 92

(3-4)-جنگلها و مراتع شهرستان کلیبر............................................................................. 92

(3-4-1)-منطقه حفاظت شده ارسباران ........................................................................... 93

(3-4-2)-آب های معدنی ............................................................................................. 94

(3-4-3)-مخازن و معادن زیرزمینی ............................................................................... 95

(3-5)-بخش دوم : جاذبه های تاریخی و فرهنگی شهرستان کلیبر............................................................ 95

قلعه های تاریخی ......................................................................................................... 96

(3-5-1)-قلعه بابک ..................................................................................................... 96

(3-5-2)-قلعه آوارسین................................................................................................. 97

(3-5-3)-قلعه پیغام....................................................................................................... 98

(3-5-4)-قلغه اغی ....................................................................................................... 98

(3-5-5)-قلعه قلعه کندی ............................................................................................. 98

(3-6)-برجهای تاریخی شهرستان کلیبر ...................................................................................................... 99

(3-6-1)-برج کلیبر ...................................................................................................... 99

(3-6-2)-برج خانباغی ................................................................................................. 99

(3-6-4)-برج قارلوجا................................................................................................... 99

(3-7)-اماکن مقدّس و مذهبی......................................................................................... 100

(3-7-1)-بقعه شاه قاسم ............................................................................................... 100

(3-7-2)-بقعه شاه حیدر................................................................................................ 100

(3-7-3)-بقعه شیخ محمد انصاری ................................................................................. 100

(3-9)-قصرهای (کانتور) تاریخی ................................................................................. 100

(3-9-1)-قصر آینالو.................................................................................................... 100

(3-9-2)-کانتور وینق.................................................................................................... 100

(3-10)-پلهای تاریخی.................................................................................................. 101

(3-10-1)-پلهای تاریخی خدآفرین............................................................................... 101

(3-11)-گورستان اسکو.................................................................................................. 101

(3-11-1)-مسجد کلاسور.............................................................................................. 102

(3-11-2)-مسجد جامع کلیبر ........................................................................................ 103

(3-11-3 )- حمام خزنه کلیبر ....................................................................................... 103

(3-12)-مکانهای ورزشی .............................................................................................. 103

(3-12-1)-مکان سوارکار قرقیه ..................................................................................... 103

(3-12-2)-کوهستان بذ (کوهنوردی)............................................................................... 104

(3-13)-صنایع دستی..................................................................................................... 104

(3-13-1)-قالیبافی ....................................................................................................... 105

(3-13-2)-گلیم و جاجیم بافی....................................................................................... 105

(3-13-3)-فرشبافی....................................................................................................... 105

(3-13-4)-خورجین ..................................................................................................... 105

(3-13-5)-ورنی بافی .................................................................................................. 106

 

فصل چهارم : روش تحقیق

(4-1)-نوع روش تحقیق ............................................................................................... 108

(4-2)-ابزار جمع آوری داده ها ..................................................................................... 108

(4-3)-نحوه استخراج داده ها ........................................................................................ 109

(4-4)-اعتبار و روایی تحقیق ......................................................................................... 109

(4-5)-شیوه های تجزیه و تحلیل ................................................................................... 111

(4-5)-نمونه گیری........................................................................................................ 111

(4-6)-واحد آماری ...................................................................................................... 112

(4-7)-محدودیتهای تحقیق ........................................................................................... 112

 

فصل پنجم : یافته های پژوهش و تحلیل اطلاعات

(5-1)-آمار توصیفی ..................................................................................................... 115

(5-2)-آمار تحلیلی ...................................................................................................... 184

 

فصل ششم:نتیجه گیری

(6-1)-خلاصه تحقيق.................................................................................................... 227

(6-2)-نتيجه گيرى........................................................................................................ 228

(6-3)-ارائه پیشنهادات ................................................................................................. 229

(6-4)-منابع وماخذ....................................................................................................... 233

(6-5)-فهرست پایان نامه ها........................................................................................... 239

(6-6)-ضمايم............................................................................................................... 197

نمونه پرسش نامه........................................................................................................... 256

بررسي برخي ازعوامل موثر بر عدم جذب جهانگردان به كشور......................................................................

مقدمه

مسافرت و صنعت جهانگردی به عنوان بزرگترين و متنوع ترين صنعت در دنيا به حساب مي آيد. بسياری از كشورها اين صنعت پويا را به عنوان منبع اصلي درآمد، اشتغال، رشد بخش خصوصي و توسعه ساختار زيربنايي مي دانند. بويژه در كشورهاي در حال توسعه كه شكل هاي ديگر توسعه اقتصادي مثل توليد يا استخراج منابع طبيعي، از نظر اقتصادي به صرفه نيست، يا نقش چندان مهمي در صحنه تجارت و بازرگاني ندارد. به توسعه صنعت گردشگري توجه زيادي مي شود. بنابراين ترديدي نيست كه همه كشورهاي جهان تلاش مي كنند تا در رقابتي تنگاتنگ در پي بهره گيري از مزاياي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي برآمده و سهم بيشتري از درآمد و بالا بردن سطح اشتغال ناشي از بهينه سازي اين صنعت خدماتي در كشور خود داشته باشند.

صنعت گردشگري امروز در اغلب كشورهاي جهان، به ويژه جهان سوم، كليد اقتصادي به شمار مي رود تا جاي که در كشورها گردشگري بيش از ساير برنامه هاي توسعه در اولويت قرار گرفته است. و تلاش مي شود كه عواملي را كه در گسترش و رونق صنعت گردشگري مؤثرند شناسايي شوند. طرفداران صنعت جهانگردي بر اين باوردند كه اين صنعت مي تواند تنشهاي سياسي را كاهش دهد و براي صلح جهانی عامل تعديل كنده به حساب آ يد. در حالی که مرزهاي خارجي كشورها كم رنگ مي شود. پديده اي به نام «دهكده جهاني» معنا و مفهوم پيدا مي كند و بدين گونه دنيا روز به روز كوچكتر و افراد به هم نزديكتر و صميمي تر مي شوند.

در كشور ما كه عنايت به درآمدهاي غيرنفتي از سياستهاي ا قتصادي دولت محسوب مي شود. توسعه جهانگردي مي تواند به عنوان منبع درآمدزا و پربهره تلقي شود، كه در صورت برنامه ريزي صحيح قادر خواهد بود منبع ارزي قابل توجهي را در اختيار متوليان اقتصادي كشور قرار دهد. عواملي كه جهانگردان را وادار به انتخاب مكاني براي سياحت در كشورهای خاورميانه از جمله ايران مي نمايد. مي توان به چند دسته تقسيم نمود كه از بين آنها مهمترين، وجود ويژگيهاي خاص بناها و مجموعه هاي تاريخي است. چرا كه اينگونه مكانهای ويژه، مفاهيم واقعي زندگي و فرهنگ گذشتگان مردمان اين مرز و بوم را براي آنها بيان و يا ترجمه مي كند. جهانگردان براي رسيدن به چنين هدفي هرگونه هزينه و رنج سفري را از جان دل مي پذيرند. ولي آنچه حركت آنها را در اين راستا تسريع مي نمايد. وجود انگيزه هاي جنبي، سرگرميها، و وسايل راحتي جهانگرد است كه در مرحله دوم اهميت قرار مي گيرد. در اينجا چنانچه اين امر مورد توجه ويژه قرار نگيرد. و عملاً با فقدان يا كمبود آن روبرو باشيم يقيناً تأثير شديدي در ايجاد انصراف براي نيل به چنين حركتي خواهد داشت. بنابراين بايد نقاط ضعف اين صنعت در ايران شناسايي شود. تا شاهد رشد اين صنعت باشيم. هنگامي كه با عينك جامعه شناسي به صنعت جهانگردي مي نگريم. در مي يابيم كه جهانگردي يك ابزار گفتگوي فرهنگي و ايجاد تفاهم است كه در تمام طول تاريخ بشر تا عصر صنعت چنين بوده است. ولي چگونگي جلوه هاي جهانگردي از عصر صنعت تا به امروز اين اصل را از صورت عام و فراگير خود دور كرده است. صنعت با تمام جلوه هاي فني و اجتماعي خود بر جهانگردي هم مانند هر چيز ديگر اثرهاي آشكار به جا نهاده است. يكي از اثرهاي عمده اي كه صنعت جديد و پيامدهاي اجتماعي آن بر پديده جهانگردي فرو نهاده از معناهاي فرهنگي آن است. جهانگردي در عصر صنعت و ماشين بيش از آنكه يك حركت فرهنگي باشد يك حركت روانشناختي اجتماعي شده است. «ديبايي، 1371: 40»

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(1-1)-عنوان پژوهش:

بررسی جاذبه های توريستی و موانع جذب جهانگردان به منطقه كليبر

ازديدگاه مسؤلان شهری منطقه كليبر در سال 86

 

(1-2)-بيان مسأله:

امروزه صنعت توريسم در دنيا يكي از منابع مهم درآمدزايي و در عين حال از جمله پارامترهاي مؤثر در تبادلات فرهنگي بين كشورها مي باشد. در اين ميان كشور ايران با يك قدمت تاريخي چندين هزارساله و وجود جاذبه هاي سياحتي و زيارتي از جمله مراكز مهم توريستي جهان مي باشد. در اين راستا استان آذربايجان شرقي داراي جاذبه هاي طبيعي، تاريخ، فرهنگي و هنري مي باشد كه شامل: كوهها، دشتها، درياچه ها، قلعه ها، بناهاي قديمي و مذهبي همراه با شبكه ارتباطي شوسه، راه آهن و هوائي اهميت توريستي اين استان را نشان مي دهد. و در اين ميان منطقه كليبر داراي جاذبه های مطلوب و كم نظير در جهت جذب جهانگردان مي باشد كه تا به حال با اين همه استعداد و پتانسيل در اين زمينه مورد بي توجهي قرار گرفته است و به صورت يك ضرورت براي تحقيق مي باشد.

ورود جهانگردان به منطقه كليبر مي تواند منافع زيادي در برداشته باشد. و منطقه را متحول سازد. چه از بعد اقتصادي و چه از بعد فرهنگي و اجتماعي، از لحاظ بعد اقتصادي باعث افزايش درآمدهاي ارزي، افزايش تحرك در صنعت جهانگردي و ايجاد زمينه هاي اشتغال،گسترش مبادلات با خارج از كشور كمك به گسترش بخشهاي اقتصادي وابسته به جهانگردي تسريع در روند عمراني شهر خواهد شد. از لحاظ بعد فرهنگي باعث تسريع در تعالي فرهنگي شهر، معرفي فرهنگ و تمدن و جلوه هاي طبيعي منطقه و استان حفظ ميراث فرهنگي و تاريخي شهرستان نقش به سزائي دارد. از لحاظ بعد اجتماعي باعث توسعه متعادل اجتماعي شهر، در هم شكستن فاصله هاي اجتماعي، رفاه فراگير و همه جانبه در شهر، بهسازي سلامت رواني شهر، و با توجه به ارتباطات سريع اجتماعي و جغرافيايي ضمن افزايش آگاهي هاي ملي در مورد نحوه زندگي، باورها، آداب و رسوم و سنتهاي اقوام مختلف بستر مناسبي براي تحكيم و پيوند هر چه بيشتر مردم و همبستگي بيش از پيش ملي را فراهم مي كند.

اين پژوهش در دو سطح ا نجام مي شود: يكي سطح توصيف و ديگري سطح تبيين آنچه به عنوان پرسش آغازين مطرح است اينكه چرا در شهرستان كليبر صنعت جهانگردي رونق چنداني نداشته (چرا منطقه كليبر با قدمت چندين هزار ساله و داشتن جاذبه هاي توريستي بي نظير در جهت جذب جهانگردان به صورت ناشناخته باقي مانده است) و چه عواملي بر اين مسأله تأثيرگذار بوده است و از طرف ديگر به معرفي توانها و پتانسيل هاي توريستي شهرستان كليبر مي پردازيم.

در واقع اين پژوهش به دو قسمت اساسي تقسيم مي شود:

1- قسمت اول پژوهش به معرفي توانها و پتانسيل هاي توريستي شهرستان كليبر مي پردازد. براي بدست آوردن اطلاعات در مورد جاذبه هاي توريستي از طريق روشهاي توصيفي، كتابخانه اي، و مشاهده و عكسبرداري به معرفي جاذبه هاي توريستي شهرستان مي پردازيم.

2- قسمت دوم پژوهش به دنبال يافتن موانع و عدم جذب جهانگردان (از طريق يافتن عوامل جذب و دفع جهانگردان) به شهرستان كليبر مي باشد. براي پاسخ به اين پرسش جامعه آماري ما را مسؤلان شهري شهرستان كليبر تشكيل مي دهد.

(1-3)-اهميت و ضرورت تحقيق:

قرن بيستم همراه با دگرگونيها و تحولات عميق سياسي، اجتماعي، اقتصادي، علمي درون خود سده انقلاب جهاني توريسم است. انقلابي در صنعت توليد بازرگاني و تبليغات توريسم كه اين صنعت را از زمره بزرگترين و سودآورترين صنايع درآورده است.

افزايش عمومي درآمد كشورهاي صنعتي و پذيرفتن قوانين اجتماعي، پيشرفت صنايع حمل و نقل و كاهش هزينه هاي سفر ازجمله عواملي است كه باعث گسترش سيرو سياحت بين المللي مي گردد. سفر به ديگر نقاط مي تواند عامل مهم پيشرفت اجتماعي و فرهنگي تلقي شود. سفر عاملي است كه امكان برخورد تمدنها را فراهم مي آورد، به بهتر شدن نهادهاي آموزشي مي انجامد و انديشه هاي جديد و نو آوريها را پديد مي آورد و يا آنها را به ديگر سرزمينها منتقل مي كند. آذربايجان در شمالغربي فلات ايران از نظر موقعيت جغرافيايي (اقليمي، طبيعي، انساني، فرهنگي، اقتصادي، تاريخي) يكي از غني ترين و جالب ترين استانهاي ايران و در رديف كلان استانهاي مورد توجه و علاقه محققان و گردشگران و مسافران داخلي و خارجي مي باشد و پيوسته ارزشها و پتانسيل هاي موجود در آذربايجان مورد نظر كساني است كه به اين ديار و سرزمين سفر مي كنند.

در بررسي سابقه گردشگري و سياحتي منطقه ارسباران در صدها سال پيش اين منطقه بنا به گواهي و روايت تاريخ سياحان و مطالب مندرج در سفرنامه هاي جهانگردان اسلامي و اروپايي بيش از ساير شهرهاي ايران مورد توجه قرار گرفته است. حالا كه امكانات بالقوه در اختيار اين منطقه است و طبيعتش بسيار زيبا و آثار تاريخي اش ارزشمند و در رديف ميراث جهاني قرار دارد و غذا و آداب و رسوم و سنت هايش دلپذير است. بايد اين منطقه را بهتر از آ ن چه هست آماده پذيرش جهانگردان نمود. و در هر شرايطي امكانات لازم را فراهم ساخت. تا سود بيشتري در كنار شناخت واقعي منطقه عايد اين شهرستان شود. پس با وجود اين منابع غني و توانمندي هاي منطقه توسعه صنعت جهانگردي در اين منطقه امري ضروري به نظر مي رسد و بررسی موانع موجود بر توسعه اين صنعت اهميت اين تحقيق را بيشتر مي كند.

از ميان برداشتن موانع و مشكلات موجود، در واقع راه را براي دستيابي به اهداف و مقاصد هموار مي كند. يك برنامه ريزي دقيق در اين راستا به دنبال يافتن راه حلهاي منطقي و قابل اجرا براي حل مشكلات و معضلات است. چرا كه محور اصلي اجراي برنامه هاي پيش بيني شده حذف موانع و مشكلات بازدارنده است . تنها از طريق رفع اين دشواريها و معضلات است كه صنعت جهانگردي شهرستان كليبر جايگاه خود را خواهد يافت و هدفها و ايده آلها قابل دسترسي خواهد شد.

پس چنانچه اين صنعت در شهرستان كليبر گسترش يابد مزاياي زيادي را از قبيل: گسترش زمينه اشتغال، توسعه و گسترش امور زير بنايي ، رونق وايجاد درآمد بيشتري براي مردم كسب درآمد ارزي، متعادل كردن توزيع درآمدها و.... به دنبال خواهد داشت.

 

(1-4)-اهداف پژوهش:

1- به كاربردن اطلاعات و تكنيك هاي بدست آورده در دوره كارشناسي ارشد پژوهش علوم اجتماعي

2- توجه و شناخت مشكلات و تنگناهاي شهرستان كليبر به عنوان يك منطقه از نظر توريستي ا عم از توريست گذري و توريست اقامتي

3- بررسي وضع موجود و شناخت توانها و پتانسيل هاي شهرستان كليبر اعم از طبيعي، تاريخي، فرهنگي، مذهبي، اقتصادي و اجتماعي.

4- شناسايي عوامل مؤثر بر جذب و دفع جهانگردان به شهرستان كليبر

5- دست يابي به علت هايي كه موجب شده است صنعت جهانگردي شهرستان كليبر نسبت به ساير شهرهاي ايران چندان رونقي نداشته باشد در حاليكه منطقه شهرستان كليبر نسبت به اكثر شهرهاي ايران داراي قدمت تاريخي و جاذبه هاي جهانگردي فراواني است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(2-1)-تعريف مفاهيم:

(2-1-1)- تعريف لغوي جاذبه: در فرهنگ عميد به معني جذب كننده، به خودكشنده، نيرويي كه اجسام را به طرف خود مي كشد (عميد، حسن، 1343، ص449)

در فرهنگ دهخدا به معني محبت، كشش، قوه اي است كه ملكولها بوسيله آن به سوي يكديگر كشيده مي شوند (دهخدا، علي اكبر 1338، ص 6443)

 

(2-1-1)-تعريف لغوي موانع:

در فرهنگ عميد به معني جمع مانع مي باشد (عميد، حسن 1343، ص 1130)

در فرهنگ دهخدا به معني چيزهايي كه بازدارنده و ممانعت كننده است. كسي را از كاري و هر آنچه مانع اجراي كاري گردد. بازدارنده از پيشرفت امور مي باشد (دهخدا، علي اكبر 1338، ص 19207)

جذب در فرهنگ دهخدا به معني ضد دفع ، كشيدن و به سوي خودكشيدن مي باشد.

موانع جذب به معني يك سري از عواملي كه باعث عدم جذب مي شود (همان منبع ص 19207)

 

(2-1-3)-تعريف لغوي جهانگرد (توريست):

در فرهنگ عميد به معني سياح، جهان نورد، كسي كه در شهرها و كشورها بگردد و سياحت كند (عميد، حسن 1343، ص 479)

در فرهنگ دهخدا به معني سياح، جهان گردنده، آن كه در اقطار عالم بسيار سفركند (دهخدا، علي اكبر 1338، ص 6961)

در فرهنگ معين به معني جهانگردنده ، آن كه در شهرها و كشورها به سياحت مي پردازد. (معين، محمد 1371، ص 1258)

(2-4-1)-تعريف جهانگرد از ديدگاههاي مختلف:

اريك كوهن جهانگرد يا گردشگر را چنين بيان مي كند يك مسافر داوطلب و موقت كه اميد لذت بردن از يك تجربه متنوع و تازه طي سفر دوسره نسبتاً طولاني و غير تكراري به مسافرت مي پردازد. (لي، جان 1378، ص 5)

در يكي از نخستين كتبي كه در مورد جهانگردي در سال 1933 (f.w. ogivie) انتشار يافت جهانگرد به كسي اطلاق شده است كه دو شرط در باره او مصداق داشته باشد: اول آنكه از محل اقامت خود براي مدتي كمتر از يك سال دور بوده دوم آنكه در محل جديد كسب درآمد ننمايد. (الواني، مهدي و همكاران 1373، ص 18)

در سال 1936 در كتاب صنعت گردشگري (A.j. norval) جهانگرد به عنوان فردي كه با هدف و كاري غير از آنچه در موطن خود دارد به كشور ديگري وارد شده و در آنجا بخشي از درآمد خود را هزينه مي كند تعريف شده است (همان منبع ص 18)

جهانگرد يا گردشگر مقصود كسي است كه دست كم يك شب در يك اقامتگاه عمومي يا خصوصي در محل مورد بازديد به سر برد. (گي چاك واي و همكاران 1997 ص 32)

در يكي از تعاريف كميته متخصصين آمار جامعه ملل، جهانگرد به كسي اطلاق شده كه كشور محل اقامت خود را حداقل به مدت 24 ساعت ترك گفته و دركشور ديگري اقامت گزيند. در اين تعريف افراد زير جهانگرد محسوب مي شوند.

1- اشخاصي كه براي تفريح، حفظ سلامتي يا به دلايل خانوادگي و از اين قبيل سفر مي كنند.

2- افراديكه به منظور شركت در جلسات ويا به سمت نماينده (علمي، ا داري، سياسي، مذهبي، ورزشي وغيره ) مسافرت مي نمايد.

3- كساني كه براي امور بازرگاني مسافرت مي نمايند.

4- افرادي كه با كشتي به كشوري وارد مي شوند و لو آنكه مدت اقامتشان كمتر از 24 ساعت مي باشد.

 

در تعريف مذكور افراد زير جهانگرد به شمار نمي آيند:

1- اشخاصي كه با قرارداد كار و يا بدون آن براي گرفتن كار يا شغلي وارد كشور ديگري مي شود.

2- اشخاصي كه به منظور اقامت دائمي وارد كشوري مي شوند.

3- دانشجويان و جواناني كه در مدارس يا دانشگاهها و پانسيون ها هستند.

4- ساكنين يك منطقه مرزي و اشخاصي كه در يك كشور ساكن بوده و در كشور مجاور به كار مشغولند.

5- مسافراني كه به طور عبوري از كشوري مي گذرند ولو آنكه مدت اقامتشان بيشتر از 24 ساعت باشد (الواني، مهدي و دهشتي زهره 1373، ص 19 و 20)

سازمان جهاني جهانگردي (w.t.o) جهانگرد را چنين تعريف مي كند: جهانگرد (توريست يا سياح) شخصي است كه به كشور يا شهري غير از محيط زيست عادي خود براي مدتي كمتر از 24 ساعت و بيشتر از يكسال نباشد، سفر كند و قصد او از سفر تفريح، استراحت، ورزش، ديدار اقوام، كسب و كار، مأموريت، شركت در سمينار يا كنفرانس، معالجه، مطالعه، تحقيق يا فعاليتهاي مذهبي باشد. (شايان، سياوش و... گروه مؤلفان 1377، ص 195)

كتاب سازمان جهاني جهانگردي 1997 ص 24 جهانگرد را چنين تعريف مي كند: جهانگرد كسي است كه براي مدت زماني دست كم يك شب و نه بيش از يكسال به كشوري غير از وطن يا محل سكونت معمولي خود مسافرت مي كند و هدف اوكاركردن و پول درآوردن در آن كشور نيست. اين تعريف شامل كساني مي شودكه براي تفريح، گردش وگذراندن روزهاي تعطيل، براي ديدار دوستان و بستگان، براي كارهاي تجاري و حرفه اي، براي درمان، براي زيارت و يا براي تأمين هدفهاي ديگر به مسافرت مي روند. (گي چاك واي و همكاران 1997، ص 205)

 

 

 

(2-2-1)-تعريف لغوي جهانگردي:

در فرهنگ عميد به معني سياحت و گردش در كشورها و شهرهاي دنيا مي باشد. (عميد، حسن 1343، ص 479)

در فرهنگ دهخدا به معني عمل و شغل جهانگرد، سياحت مي باشد. (دهخدا، علي اكبر 1338، ص 6961)

در فرهنگ معين به معني در اقطار عالم سفركردن و شناخت مي باشد. (معين، محمد 1371، ص 1258)

 

(2-2-2)-تعريف جهانگردي از ديدگاههاي مختلف:

جهانگردي به سفري موقتي و كوتاه اطلاق شده كه ضمن آن جهانگرد به منطقه اي خارج از محل سكونت و كار خود به منظور سيرو سياحت سفر مي كند. (الواني، مهدي و دهدشتي شاهرخ، زهره 1373، ص 19)

صنعت جهانگردي، گردشگري عبارت است از گروهي از فعاليتهاي اقتصادي كه در مجموع بزرگترين صنعت جهاني را تشكيل مي دهد و براي سرمايه گذاري و رشد يكي از عواملي است كه بيشترين انگيزه را بوجود مي آورد. جهانگردي (Tourism) يا گردشگري كارهايي است كه فرد در مسافرت و در مكاني خارج از محيط عادي خود انجام مي دهد. اين مسافرت بيش از يكسال طول نمي كشد و هدف تفريح، تجارت يا فعاليتهاي ديگر است. (گي، چاك واي و همكاران 1997، ص 32)

سازمان جهاني جهانگردي (w.t.o) جهانگردي را در قالب بازديد كننده ، جهانگرد و كسي كه به گشتهاي كوتاه تفريحي مي رود تعريف كرده است بازديدكنندگان (Visitors) كساني هستند كه به كشور ديگري غير از كشور محل اقامت خود وارد مي شوند و مقصودي به غير از آنچه در كشور خود داشته اند پي گيري مي نمايند. اين گروه شامل جهانگردان و نيز كساني كه به گشتهاي كوتاه تفريحي مي روند مي شود. جهانگردان كساني هستند. كه حداقل يك شب و بيش از يك شبانه روز را در كشور مقصد مي گذرانند و هدفشان سرگرمي و تفريح، سلامتي و كسب آرامش، مطالعه، زيارت و غيره مي باشد. مسافران گشت هاي تفريحي كوتاه نيز كساني هستند كه كمتر از يك شبانه روز را با هدف سرگرمي و تفريح صرف سفر مي نمايند. (الواني،مهدي و دهدشتي شاهرخ،زهره1373،ص20)

جهانگردي مجموعه و منظومه اي متشكل از جهانگرد و عرضه كننده خدمات وكالا، دولت و جامعه، ميزبان مي باشد كه با يكديگر در تعامل و ارتباط بوده و هدف جذب و جلب جهانگردان را دنبال مي كند. جهانگردي، تركيبي از فعاليتها، خدمات، سياستها، خط مشي ها، ضوابط، فرهنگها و كالايي است كه براي تحقق يك سفرسياحتي ضرورت دارد. به عبارتي ديگر جهانگردي صنعتي چند بعدي است كه دربرگيرنده هتل ها، مهمانسراها، رستوران ها، مراكز تفريح، جاذبه هاي جهانگردي، سيستم حمل ونقل، واحدهاي خدمات جهانگردي و واحدهاي ديگر است كه مجموعاً جهانگردي را در يك كشور شكل مي دهد. (همان منبع ص 21)

 

(2-2-3)-تعريف انواع مختلف جهانگردي:

1- جهانگردي يا گردشگري (Tourism) كارهايي است كه فرد در مسافرت و در مكاني خارج از محيط عادي خود انجام مي دهد. اين مسافرت بيش از يك سال طول نمي كشد و هدف تفريح، تجارت يا فعاليتهاي ديگر است.

2- جهانگرد يا گردشگر (Tourist) مقصود كسي است كه دست كم يك شب در يك اقامتگاه عمومي يا خصوصي در محل مورد بازديد به سر مي برد.

3- گردشگر يك روزه (Same pay visitor) مقصود كسي است كه يك روز به مكان ديگري مي رود. ولي شب را در آنجا نمي گذراند.

4- ديداركننده (Visitor) كسي است كه به مكاني غير از محيط معمولي خود مسافرت مي كند كمتر از دوارده ماه متوالي در آنجا به سر مي برد و هدف اصلي از اين مسافرت اين نيست كه در مكان مورد بازديد در ازاي دريافت پول كار كند.

5- مسافر (Traveler) كسي است كه بين دو يا چند نقطه مسافرت كند.

(2-2-4)-اشكال عمده جهانگردي:

با توجه به طول مسافرت، نوع تأسيساتي كه به خدمت گرفته مي شود. فصل و چگونگي سازماندهي مسافرت، همچنين انگيزه هاي گوناگون كه موجب پيدايش يك جريان توريستي
مي شوند. مي توان اشكال مختلفي از جهانگردي را از يكديگر تميز داد:

1- جهانگردي تفريحي واستفاده از تعطيلات: اين نوع جهانگردي شامل افراد يا گروههاي است كه در جهت استفاده از تعطيلات، تفريح، استراحت، استفاده از آب وهواي دلپذير، گشت و گذار در طبيعت و.... از محل اقامت خود به مسافرت مي روند.

2- جهانگردي اجتماعي: در اين جهانگردي عمدتاً هدفهاي اجتماعي، مردم شناسي، جامعه شناسي و امثال آن مورد نظر است. دیدار و آشنايان خويشاوندان نيز از نوع جهانگردي اجتماعي به شمار مي آيد.

3- جهانگردي فرهنگي و آموزشي: اين نوع جهانگردي براي آشنائي با ميراث هاي فرهنگي و هنري، آداب و رسوم، بناها و آثار تاريخي با هدفهاي آموزشي، تحقيقاتي و پژوهشي صورت مي گيرد. توريست هايي كه در اين گروه قرار دارند توريست و جهانگرد كاوشگر ناميده مي شود.

4- جهانگردي سياسي: مسافرت به منظور شركت در اجلاس و مجامع بين المللي، كنگره ها و سمينارهاي سياسي، جنبش هاي ملي و مذهبي، مراسم ويژه مانند: تدفين رهبران و شخصيتهاي سياسي، پيروزي رهبران احزاب و به حكومت رسيدن آنها و نظاير آن جهانگردي سياسي خوانده مي شود.

5- جهانگردي بازرگاني: شركت در بازارهاي مكاره،نمايشگاههاي كالا،بازديد از كارخانه ها و.....

6- جهانگردي درماني: معالجه پزشكي با تغيير آب و هوا، استفاده از آبهاي گرم معدني، گذراندن دوره نقاهت و....

7- جهانگردي مذهبي: اين نوع از جهانگردي يكي از رايجترين اشكال جهانگردي در سراسر جهان است.جاذبه هاي مذهبي، زيارتگاهها واماكن مقدسه هر ساله تعداد زيادي از جهانگردان را به سوي خود جلب مي كنند.

8- جهانگردي ورزشي: هر نوع مسافرتي كه به منظور فعاليتهاي ورزشي باشد جهانگردي ورزشي ناميده مي شود. مانند اسكي، پياده روي، كوه پيمايي، شكار، كوهنوردي، دوچرخه سواري، شنا و شركت در مسابقات ورزشي و تماشاي مسابقات و امثال آن.

 

(2-2-5)-انواع مسافرت:

1- مسافرت ها درون حوزه اي (Domestic tourism): يعني افراد ساكن به عنوان ديدار كننده در درون يك حوزه انجام مي دهند.

2- مسافرت هاي درون مرزي (In bound tourism): يعني افراد غيرساكن به عنوان ديدار كننده در درون يك حوزه خاص مسافرت كنند.

3- مسافرت هاي برون مرزي (Out abound tourism) : يعني افراد ساكن براي ديدار از نقاط مختلف حوزه اي غير از حوزه خودشان مسافرت كنند.

پس مي توان در يك كشور اصطلاحات (بومي)، (درون مرزي) و (برون مرزي) را به شيوه هاي مختلف در هم تركيب كرد و طبقه بندي زير را به وجود آورد:

1- مسافرت هاي داخلي (Internal tourism) شامل مسافرت هاي درون حوزه اي و درون مرزي مي شود.

2- مسافرت هاي ملي (National tourism) شامل مسافرت هاي درون حوزه اي و برون مرزي مي شود.

3- مسافرت هاي بين المللي (International tourism) شامل مسافرت هاي درون مرزي و برون مرزي مي شود.

 

 

(2-2-6)-انواع كلي جهانگردي:

1- جهانگردان خارجي، كساني هستند كه از خارج وارد يك كشور مي شوند.

2- جهانگردان داخلي: افرادي هستند كه در داخل كشور خودشان به مسافرت مي روند. (شايان، سياوش....گروه مؤلفان 1377، ص 195)

پرويز ديبائي در كتاب خود جهانگردي را به سه دسته تقسيم مي كند:

1- جهانگرداني كه از خارج وارد كشور مي شوند.

2- جهانگرداني كه اهل يا مقيم آن كشورند. و در داخل كشور مسافرت مي كنند.

3- جهانگرداني كه اهل كشوري هستند. و به خارج از كشور خود سفر مي كنند.

اثرات جهانگردي داخلي: 1- جلوگيري از خروج ارز وايجاد توازن در تراز پرداختهاي كلي و پرداختهاي جهانگردي 2- ايجاد ارتباط فرهنگي در سطح ملي براي تأمين وحدت ملي بيشتر.

جهانگردي داخلي به طور كلي يك ابزار مؤثر در دست برنامه ريزان اقتصاد ملي است. زيرا اولاً به طوري كه گفتيم با جلوگيري از خروج ارز بر ثروت كشور مي افزايد و ثانياً يك عامل مهم سياست توزيع مجدد درآمدها و جريان بيشتر و سريع تر پول و ايجاد رونق و اشتغال بيشتر در بخش خدمات وكالاهاست. طبيعي است كه سفر به عنوان تفريح زماني عمل مي گردد كه موضوع حداقل تأمين ضرورتهاي اساسي زندگي نباشد اگر فردي از افراد جامعه نيازهاي اوليه زندگي خوش را در حد متعارف تأمين نكرده باشد انديشه مسافرت به عنوان تفريح را نمي توان در سر بپروراند. بر اين اساس تنها خانواده هاي مرفه كه داراي درآمد بيشتردارند. قاعدتاً اقدام به سفر مي نمايند. و هزنيه هايي كه به عمل مي آورند در حقيقت جزو وسايل مستقيم و مؤثر سياست توزيع مجدد درآمدهاست. و چون اين هزينه ها به مصرف خدمات وكالاهاي داخلي مي رسند ناچار در جريان بازار كالا و پول داخلي وارد شده و به همين ترتيب دست به دست مي گردد و موجب سرعت جريان پول مي شود.

موج سفرهاي داخلي خدماتي تازه پديد مي آورد. وخدمات موجود را رونق و تحرك مي بخشد و خدمات حمل و نقل و كليه خدمات وكالاهاي وابسته به آن نظير خدمات تعميراتي، انرژي و سوخت و يا خدمات تأسيساتي و وابسته هاي آن مانند: هتل، متل، اردوگاه، رستوران، چايخانه، صنايع دستي وغيره .... توسعه خاصي مي يابد.