مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده

مقدمه

 

فصل اول: کلیات

1-1: طرح مسئله 2

1-2: ضرورت تحقیق 4

1-3- انگیزه تحقیق 4

1 –4 : اهداف تحقیق 5

1-5 :سوالات تحقیق 6

1-6 :فرضیات تحقیق 6

1-7 : پیشینه تحقیق 6

1-8-روش تحقیق 8

1-9- فرایندهای تحقیق ................................................................................................ 8

1-10- روشهای جمع آوری اطلاعات ....................................................................................... 8

1 – 11- ابزار تحقیق 8

1-12- محدودیت های و تنگناهای تحقیق ..................................................................... 9

 

فصل دوم : مباني نظري پژوهش

2-1- : مباني نظري يا تئوريك پژوهش......................................................................... 11

2-2- : تعاريف و مفاهيم............................................................................................... 12

2-2-1- برنامه ريزي منطقه اي....................................................................................... 14

2-2-2- مفهوم رشد اقتصادی......................................................................................... 15

2-3 – تفاوت رشد و توسعه اقتصادی............................................................................ 16

2-3-1-الف ) توسعه علمي........................................................................................... 17

2-3-2-ب) توسعه سياسي............................................................................................. 17

2-3-3-ج) توسعه فرهنگي............................................................................................ 18

2-3-4-د) توسعه پايدار................................................................................................. 19

2-4- سابقه برنامه ریزی منطقه ای ................................................................................. 19

2-5- سابقه برنامه ریزی در ایران .................................................................................. 21

2-6- فرایند تاریخی توسعه و توسعه نیافتگی در جهان .................................................... 23

2-7- نظریه ها و الگوهای توسعه .................................................................................. 25

2-7-1- نظریه تسلسل فقر توده های و شهرگرایی........................................................... 25

2-7-2- نظریه حداکثر استفاده از زمینهای کشاورزی ....................................................... 26

2-7-3- نظریه قطب رشد.............................................................................................. 27

2-7-4- نظریه مرکز پیرامون........................................................................................... 30

2-7-5- تئوری مرحله ای روستو.................................................................................... 31

2-8- استراتژی های مختلف توسعه اقتصادی................................................................... 32

2-9- تکنولوژی مناسب برای کشورهای در حال توسعه ................................................... 36

2-10- معیارهای سنجش رشد و توسعه ......................................................................... 37

2-11- شاخص های سنجش توزیع درآمد....................................................................... 41

2-12- شرایط لازم جهت موفقیت در هدایت توسعه ای .................................................. 42

 

فصل سوم :ويژگيهاي جغرافيايي منطقه محل پژوهش

3-1-ويژگيهاي طبيعي................................................................................................... 46

3-1-1-موقعيت و حدود جغرافيايي............................................................................... 46

3-1-2- ويژگيهاي عمومي زمين شناسي.......................................................................... 48

3-1-3-. وضعيت گسل ها در زلزله خيزي منطقه............................................................. 56

3-1-4- هواشناسي و اقليم............................................................................................. 60

3-1-5- پوشش گياهي وحيات جانوري.......................................................................... 63

3-1-6- ويژگيهايي خاك منطقه.................................................................... 64

3-2- ويژگيهايي اجتماعي و فرهنگي.............................................................. 67

3-2-1- توزيع و پراكندگي جمعيت............................................................................... 67

3-2-2- توزيع سني جمعيت.......................................................................................... 68

3-2-3- توزيع جنسي جمعيت....................................................................................... 71

3-2-4- مواليد و مرگ و مير.......................................................................................... 71

3-2-5 - رشد جمعيت.................................................................................................. 75

3-2-6- بار تكفل خانوار.............................................................................................. 77

3-2-7- بعد خانوار وتغييرات آن.................................................................................... 81

3-2-8- روند مهاجرت.............................................................................. 82

3-2-3- وضعيت شاخصهاي توسعه فرهنگي...................................................... 84

3-4- ساختار فضايي كالبدي.......................................................................................... 92

3-4-1- تقسيمات سياسي.............................................................................................. 92

3-4-2- روند تحولات جمعيتي...................................................................................... 96

3-5- وضعیت سکونتگاههای روستایی............................................................................ 98

6- ویژگی های اقتصادی جمعیت .................................................................................. 99

3-6-1- جمعيت شاغل به تفكيك بخش هاي مختلف اقتصادي......................................... 99

3-6-2- بهره برداري از منابع نفت وگاز.......................................................................... 104

3-6-3- فعالیت صنعتی (شهرک های صنعتي ).............................................................. 105

3-6-4- وضعيت موجود بخش معدن............................................................................. 106

3-6-5- وضعيت اشتغال در بخش كشاورزي ................................................................. 107

3-7- موسسات بهداشتي ودرماني................................................................................... 108

3-8- شبكه راههاي ارتباطي........................................................................................... 110

 

فصل چهارم : تجزيه و تحليل عوامل اجتماعي و اقتصادي

4-1-تحليل وضعيت اجتماعي و فرهنگي منطقه............................................................... 114

4-1-1- تحليل جمعيت وتغييرات آن............................................................................ 114

4-1-2- تحليل تراكم ورشد جمعيت............................................................................. 115

4-1-3- بررسي روند مهاجرت..................................................................................... 118

4-1-4- تحليل ويژگيهاي اقتصادي............................................................................... 119

4-1-4- الف) تحليل جمعيت فعال وغير فعال................................................................. 119

4-1-4- ب) نرخ فعاليت اقتصادي منطقه........................................................................ 120

4-1-4-ج) تحليل روند اشتغال...................................................................................... 120

4-1-4-د) روند نرخ بيكاري.......................................................................................... 121

4-1-5-تحليل ويژگيهاي فرهنگي................................................................................... 121

4-1-6 بافت فرهنگي ورهيافتهاي توسعه......................................................................... 123

4-2- تحليل فضايي-كالبدي.......................................................................................... 125

4-2-1- تحليل پراكندگيها وقلمروهاي مناطق طبيعي(اكوتوريسم)..................................... 126

4-2-2- تحليل فضايي جمعيت شهري و روستايي......................................................... 128

4-2-3- تغيرات فضايي اندازه جمعيت در دوره1385 -1375.......................................... 130

4-2-4- تحليل دلايل جابجايي جمعيت....................................................................... 130

4-2-5 نتيجه گيري از روند تحولات جمعيتي................................................................. 132

4-6-بررسي وتحليل ساختار اقتصادي............................................................................. 133

4-6-1- بخش صنعت ومعدن....................................................................................... 135

4-6-2- بخش كشاورزي............................................................................................. 137

4-6-3- بخش خدمات.................................................................................................. 141

4-6-4- توزيع هزينه ودرآمد بهد تفكيك شهر وروستا..................................................... 143

4-6-5- درآمدهاي عمومي استان.................................................................................... 143

4-7- شاخصهاي توسعه انساني ..................................................................................... 144

4-8- خدمات بهداشتی درمانی ...................................................................................... 145

4-9- قابليتهاي منطقه در بخشهاي مختلف اقتصادي......................................................... 146

 

فصل پنجم:آزمون فرضيات ؛ :نتیجه گیری وبیشنهادات

آزمون فرضيات............................................................................................................. 149

نتیجه گیری................................................................................................................... 152

5-1- مسایل اساسی استان............................................................................................. 162

5-2- عمده ترین تنگناها وقابلیتهای اقتصادی.................................................................. 163

5-3-راهبردهایی جهت برنامه های بلند مدت در منطقه..................................................... 167

راهکارهای عمومی........................................................................................................ 171

منابع وماخذ.................................................................................................................. 173

چکیده به انگلیسی

 

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول:3-1-تقسيمات سياسي استان در سال 1385........................................................... 48

حدول: 3-2-طبقات شيب اراضي .................................................................................. 51

جدول:3-3-محدوده استان در طبقات شيب..................................................................... 52

جدول:3-4-طبقات ارتفاع از سطح دريا........................................................................... 54

جدول:3-5-طبقات ارتفاع محدوده استان......................................................................... 55

جدول:3-6-نتايج سرشماري نفوس ومسكن1385............................................................ 68

جدول:3-7-توزيع سني جمعيت در استان در مقايسه با كشور .......................................... 69

جدول:3-8-نسبت جنسي جمعيت .............................................................................. 71

جدول:3-9- مواليداستان به تفكيك شهر و روستا ............................................................ 73

جدول:3-10-نرخ رشد سالانه ي جمعيت ....................................................................... 74

جدول:3-11-بار تكفل استان ......................................................................................... 76

جدول:3-12- مقدار سهم جمعيت شهري وروستايي......................................................... 78

جدول:3-13- مقايسه بعد خانوار استان .......................................................................... 79

جدول:3-14- مقصد مهاجران خارج شده ازاستان............................................................. 81

جدول:3-15- مبدا مهاجران وارد شده به استان ................................................................ 82

جدول:3-16- مهاجران داخلي در مقايسه با كل كشور ..................................................... 82

جدول:3-17- مراكز بهداشتي ودرماني............................................................................. 84

جدول:3-18- شاخص هاي توسعه انساني ...................................................................... 85

جدول:3-19- ميزان با سوادي......................................................................................... 85

جدول:3-20- كتاب خانه ها وتعداد كتاب ها................................................................... 87

جدول:3-21- شمارگان مطبوعات محلي ........................................................................ 88

جدول:3-22- برنامه هاي صدا وسيماي استان.................................................................. 89

جدول:3-23- تعداد سينما هاي استان.............................................................................. 89

جدول:3-24- گردشگران وا رد شده به استان .................................................................. 90

جدول:3-25- تاسيسات اقامتي ورفاهي .......................................................................... 91

جدول:3-26-مساحت وتعداد شهر هاي استان.................................................................. 91

جدول 3-27- تعداد شهر های استان .............................................................................. 97

جدول:3-28- جمعيت بيكار استان بر حسب جنس.......................................................... 100

جدول:3-29- وضعيت اشتغال جمعيت .......................................................................... 100

جدول:3-30- توزيع جمعيت جوياي كار (بالاي 10 سال) ................................................ 101

جدول:3-31- اشتغال در بخش هاي مختلف اقتصادي ..................................................... 101

جدول:3-32- توليد ناخالص داخلي .............................................................................. 102

جدول:3-33- ضريب توزيع ومقدارسرمايه...................................................................... 103

جدول:3-34- مشخصات شهرك هاي صنعتي ................................................................. 104

جدول:3-35-واحد هاي صنعتي بهره برداري شده............................................................ 105

جدول:3-36- معادن در حال بهره برداري و شاغلان بخش معدن....................................... 106

جدول:3-37-مزاکر بهداشتی و درمانی............................................................................. 109

جدول:3-38- تعداد تونلها و پل ها .............................................................................. 110

جدول:3-39-مشخصات راه هاي اصلي وفرعي استان....................................................... 111

جدول:4-1- شاخص هاي جمعيت نيروي انساني،وسواد در استان..................................... 119

جدول:4-2-مسير هاي گردشگري عمومي استان .............................................................. 127

جدول:4-3- مهاجرت هاي ميان منطقه اي وخالص در استان............................................. 131

جدول:4-4- ضريب توزيع تعداد سرمايه وصنعت ........................................................... 134

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودار

عنوان صفحه

نمودار3-1- هيستو گرام طبقات شيب............................................................................ 52

نمودار3-2- هيستو گرام طبقات ارتفاع ......................................................................... 55

نمودار3-3- هرم سني و جنسي جمعيت ........................................................................ 69

نمودار3-4- تغييرات نسبت جنسي ............................................................................... 71

نمودار3-5- ميزان مواليد ........................................................................................... 73

نمودار3-6- در صد مرگ ومير ............................................................................. 74

نمودار3-7- متوسط رشد سالانه جمعيت ....................................................................... 76

نمودار3-8- بار تكفل خانوار .......................................................................... 78

نمودار3-9- تراكم نسبي جمعيت ................................................................................... 79

نمودار3-10- سهم جمعيت شهري.................................................................................. 80

نمودار 3-11- سهم جمعیت روستایی............................................................................. 80

نمودار3-12- بعد خانوار به تفكيك شهر وروستا............................................................. 81

نمودار3-13- مبدا مهاجران وارد شده .................................................................... 83

نمودار3-14- مقصد مهاجران خارج شده ........................................................................ 83

نمودار3-15- مقايسه شاحص هاي با سوادي................................................................... 86

نمودار3-16- مقايسه شاخص پوشش تحصيلي................................................................ 86

نمودار3-17- مقايسه روند جمعيت شهري .................................................................... 97

نمودار3-18- جمعيت شهر هاي استان............................................................................ 97

نمودار3-19- سهم آبادي هاي سكنه وخالي از سكنه ....................................................... 98

نمودار3-20- اشتغال بخش هاي مختلف استان ..................................................... 102

نمودار3-21- بهروري نيرو ي انساني ................................................................. 103

نمودار3-22- وضعيت اراضي كشاورزي .............................................................. 108

نمودار 4-1 منحنی لورنز در مناطق شهری ...................................................................... 129

نمودار 4-2 تعداد و سهم آبادهای استان ......................................................................... 129

نمودار 4-3 شاغلان بخش معدن .................................................................................... 137

نمودار 5-1 دلایل توسعه نیافتگی استان .......................................................................... 170

 

 

 

 

 

 

فهرست نقشه ها

عنوان صفحه

نقشه شماره 1- موقعيت استان در كشور ......................................................................... 47

نقشه شماره 2- شهرستان هاي استان............................................................................... 50

نقشه شماره 3- نقشهDEM طبقات ارتفاع استان............................................................ 53

نقشه شماره 4 – خطرات نسبي زمين لرزه ...................................................................... 58

نقشه شماره 5- شبکه راههای استان ............................................................................... 59

نقشه شماره 6- منابع آب استان .................................................................................... 62

نقشه شماره 7 – كار بري اراضي .............................................................................. 66

نقشه شماره 8 - پراكندگي جمعيت در استان.................................................................. 70

نقشه شماره 9 – واحد هاي اداري وسياسي..................................................................... 94

نقشه شماره 10- مكان هاي گردشگري در استان.............................................................. 95

نقشه شماره 11- كانون هاي توسعه ي تمركز محوري دراستان(طرح پيشنهادي نگارنده)....... 169

 

 

چكيده

اين رساله به بررسي وضعیت موجود و تحليل توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي استان كهگيلويه و بويراحمد مي پردازد

در اين پروژه تمامي قابليت هاي محيطي و انساني از يك طرف و محدوديت هاي محيطي و انساني نيز شناسايي و بررسي مي شوند . در اين مسير ضمن امكان سنجي منابع داخلي به عواملي كه از بيرون از منطقه مي توانند توسعه يا عدم توسعه يافتگي منطقه دخالت داشته باشند ، پرداخته مي شود در بررسيهاي انجام شده از مجموعه عوامل تأثير گذار در امر توسعه منطقه ضعف زير ساخت ها و شبكه هاي ارتباطي – موانع اجتماعي و فرهنگي و ضعف مديريتي در شبكه هاي اداري سياسي بارزترين و برجسته ترين موانع توسعه يافتگي منطقه بوده اند .

حال با توجه به منابع غني نفت و گاز و معادت كاني غير نفتي و منابع غني آب و خاك و توسعه نيروي انساني در داخل و نيز موقت ممتاز منطقه در محل تلاقي استانهاي صنعتي كشور و مناطق استراتژيك نفت و گاز مثل عسلويه بوشهر – پتروشيمي ماهشهر و بندر امام و دسترسي سريع به بنادر خليج فارس ، مي توان با برنامه ريزي بهتر و اولويت بندي طرحهاي عمراني به توسعه همه جانبه منطقه سرعت بخشيد . كه براي رسيدن به اين امر مهم بايد مهمتر از همه به توسعه انساني به عنوان زير بناي توسعه اقتصادي توجه خاصي نمود .

 

 

 

 

مقدمه

امروزه در جهان كمتر كشوري شاهد مي شود كه با دقت هر چه بيشتر به امر برنامه ريزي در جهت توسعه منطقه اي مشغول نباشد امر توسعه ؛ مخصوصاً توسعه اقتصادي ؛ سابقه برنامه ريزي در جهان دارد و اين سابقه خوشبختانه تجربيات بسيار سودمندي را در اختيار جهان معاصر قرار داده تا ضمن بررسي آنها به بومي كردن الگوهاي توسعه در كشور و جامعه خود پرداخته تا از قطار سريع رشد و توسعه جهاني عقب نمانند .جامعه توسعه يافته غرب در پي تحول اساسي در تمام زمينه هاي فرهنگي و اقتصادي خود در قرون گذشته موفق به دست يابي به اين امر نموده كه امروزه جوامع كمتر توسعه يافته جهان سوم سعي در تقليد نادرست از آنها هستند . كه به علت عدم تناسب با شرايط داخلي تأثيري منفي در اين جوامع بر جاي گذاشته است

در درون كشورهاي جهان سوم ناهمگوني جمعيت و محيط طبيعي ، مشكلات فرهنگي و قومي زير ساخت هاي لازم جهت توسعه منطقه اي و بخشي و مهمتر از همه عقب ماندگي ساختارهاي سياسي و حكومتي مانع حركت اين جوامع در مسير اصلي توسعه شده است

در ايران نيز عليرغم اينكه سالهاست برنامه هاي (ميان كدام توسعه منطقه اي اجرا مي شود ، به دلايل مختلف اين برنامه ها در عمل به هدف اصلي كه از قبل مشخص مي شود نمي رسند و دخالت هاي عوامل خارجي و داخلي عملاً خاصيت و ارزش اصلي و يا عوامل سياسي و موقعيت خاص توسعه يافته اند به طوري كه ناهمگوني و اختلاف سطح توسعه شهري و روستايي كاملاً ملموس است .قطب اول توسعه كشور تهران به لحاظ موقعيت اداري – سياسي نزديك به نيمي از تمامي امكانات كشور را جذب مي كند و اين امر به رشد كانونهاي ديگر توسع مثل قم . قزوين . كرج كمك نموده است و در شمال شرق اهميت و نقش مذهبي مشهد و موقعيت ممتاز مالي استان فارسي كمك زيادي به توسعه كانون شمال شرق نموده است . حوزه شمال غرب نيز آذربايجان به لحاظ نقش اهميت تاريخي خود و نيز تجارب مرزي و نقش كلان شهر تبريز باعث تقويت آن شده است شهر اصفهان را مي توان بعد از تهران دومين قطب توسعه يافته كشور دانست . توسعه اي كه متكي به خود منطقه است و است و كمتر منطقه اي را مي توان يافت كه چون اصفهان به لحاظ ساختاري توسعه يافته باشد امري كه ناشي از تفكر و تخصص و انديشه هاي نيروي بومي استان است.در جنوب با وجو اينكه شاهرگ اقتصادي تمام ايران است ، اما از لحاظ توسعه و عمران شهر و روستا رشد چنداني نكرده است. ديار غني و داغ جنوب فقط مثل شمع مي سوزد تا مردم ايران زمين از روشنايي آن استفاده كنند و چراغ زندگيشان روشن بماند اما غافل از اينكه در كنار اين ذخاير سرشار نفت و گاز و تجارت جنوب ، توده عظيمي از مردم در انتهاي خط فقر زندگي مي كنند . شبكه هاي ارتباطي ضعيف و شهرهاي توسعه نيافته كه با كمي توجه و نگاه به مناطق بياباني جنوب خليج فارس مي توان نقش ذخاير نفت و گاز را در توسعه كشورها مشاهده كرد .

استان كهگيلويه و بويراحمد يكي مناطقي است كه عليرغم توانهاي محيطي و انساني فراوان چه از نظر موقعيت جغرافيايي و چه از نظر منابع عظيم معدني به دليل بي توجهي در امر برنامه ريزي و ومدیریت استانی. اكنون يكي از كم توسعه يافته ترين مناطق كشور است كه مشاهده اين توسعه نيافتگي نگارنده را واداشت تا به بررسي اين موضع در اين رساله بپردازد در اين پژوهش به بررسي و تحليل در توسعه نيافتگي پرداخته و ضمن معرفي قابليت هاي اصلي راهكارهايي جهت دست يابي به توسعه در منطقه پيشنهاد داده است

در فصل اول اين رساله ، اهداف فرايندهاي پژوهش و نيز پيشينه چنين طرحهاي پژوهشي در منطقه آمده است .در فصل دوم مباني نظري توسعه و برنامه ريزي منطقه اي و ايران و الگوها تئوريهاي مهم توسعه ذكر شده است و نيز شاخص هاي توسعه نيافتگي اشاره شده است

در فصل سوم ويژگيهاي جغرافيايي منطقه و نيز وضعيت موجود استان به لحاظ اجتماعي و فرهنگي اقتصادي و نيز كالبدي – فضايي مطابق با آخرين آمارهاي موجود بررسي شده است

در فصل چهارم به تجزيه و تحليل شاخص ها قابليت هاي و نيز محدوديت هاي توسعه منطقه پرداخته شده است و در فصل پنجم نيز به مسايل اساسي منطقه و راهكارهايي جهت رسيدن به توسعه منطقه اي پرداخته شده است .

فصل اول:

کلیات طرح

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1- طرح مسئله

كشورهاي صنعتي غرب كه سالها جلوتر از جهان سوم راه توسعه نامتعادل و بدون توجه با شرايط محيط طبيعي چيزي جز نابودي محيط طبيعي و به دنبال آن نابودي محيط انساني در جوامع ندارد ، حتي اگر كشوري در شرايط عالي توسعه صنعتي باشد ولي در صورت حفاظت نكردن از محيط طبيعي راهي جز سقوط و ضعف ندارد . از آنجائيكه انسان در محيط زندگي مي كند و ناگريز از استفاده از منابع و امكانات محيط طبيعي خود است بنابراين حتي جوامع و مناطق كه اختيار است محيطي خوبي دارند و توانسته اند رابطه خوب و سالمي با محيط خود برقرار كنند ، به توسعه اي متوازن و پويا دست يافتند . در ايران موقعيت جغرافيايي ممتاز . منابع غني طبيعي . شرايط اقليمي خوب و متنوع و جمعيت متناسب با وسعت . فضاي لازم را براي توسعه فراهم نموده است كه در صورت برنامه ريزي صحيح و علمي نگري به جاي سطحي نگري و مصلحت انديشي هاي سنتي و مهمتر از آنها توجه به حفظ محيط مي توان توسعه اي همه جانبه را مشاهده نمود.استان كهگيلويه و بويراحمد با طبيعت سرشار و مناطق كوهستاني دست نخورده مورد مطالعه قرار نگرفته اند .

وجود منطقه اي با اين آب و هوا و زيبايي هاي طبيعي كنار گرم ترين نقاط كشور در نوع خود جالب و قابل تأمل است كه با استفاده بهينه از اين طبيعت زيبا مي توان سرمايه هاي زيادي حتي از كشورهاي حوزه خليج فارس جذب نمود وصنعت گردشگري كه امروزه اقتصادي نامرعي ناميده مي شود مي تواند كمك زيادي به ساكنين دامنه هاي زيبايي زاگرس بنمايند كه عليرغم داشتن اينهمه امكانات و قابليت ها با زندگي مملو از رنج و سختي را تجربه نموده اند. بنابراين با مشكلاتي از قبيل كوهستاني بودن كه خود مانع ايجاد ساختارهاي شبكه هاي ارتباطي شده است كه به نظر نگارنده يكي از مهمترين موانع توسعه منطقه و در بن بست قرار دادن آن مي باشد .عبور شريانهاي آب از قعر دره ها نيز مانع دسترسي ساكنين منطقه به منابع غني آب گرديده با وجود ارااضي حاصلخيز و غني كشاورزي رونق چنداني نيافته است .منابع غني نفت گاز كه حدود 25 درصد صادرات كشور را شامل مي شود تأثير چنداني در توسعه منطقه نداشته است و ديگر قابليت هايي كه مي توانست اين منطقه را در جايگاه مناسب توسعه منطقه اي قرار دهد.

منطقه موردمطالعه به لحاظ شرايط لزوم جهت قرارگرفتن دريك سطح مناسب ازنظرتوسعه يافتگي موقعيت بسيارخوبي را درقياس با مناطق برخورداركشوردارد زآنجاييكه بررسي توسعه يافتگي ورسيدن به آمارو ارقام ازنظررشد سالانه درآمد سرانه سطح سواد وغيره مي تواند جايگاه مناسبي براي آن درنظرگرفت.چون منابع طبيعي وشرايط اقليمي منطقه مورد مطالعه يكي ازشرايط جهت توسعه ازنظرجغرافيايي است.كه مي توان آنرا در بالاترين رتبه امتيازي اقليم وشرايط طبيعي قرارداد .از نظرمنابع زيرزميني هم وجودبيش از25%صادرات صادرات نفت وحجم زيادي منابع گازكشور و منابعي چون فسفات وديگر.مكوهها ودشت هاي منطقه دست نخورده باقي مانده است نيز ميتواندگواه اين توانايي بالقوه باشد. قرار گرفتن دربين چهارمنطقه برخوردارازنظرمنابع وتوسعه يافتگي مثل اصفهان كه يكي قطب هاي رشد كشورواز همه نظربعدازتهران مؤثرترين قطب اقتصادي و سياسي كشورهست با خوزستان باموقعيت استراتژيك وذخايرعظيم نفت گاز و انرژي هيدروليك وكشاورزي باتمام پيشينه فرهنگي وتوانايهاي فراوان مراكز مهم پتروشيمي بندرامام وماهشهر،و بوشهربا داشتن يكي از بزرگترين مراكز توليد گاز جهان درعسلويه وپتانسيل بالاتجاري وجذب سرمايه كه ساحلي بودن آن براين امتياز نيز مي افزايد.بنابراين محصور شدن دراين ميان گذشته از تهديدهاي خارجي ولي فرصت هاي فراواني را مي تواند به لحاظ كارو سرمايه براي اين استان ايجاد نمايد.

 

1-2 - ضرورت تحقيق

محدوديت ها منابع محيطي و نياز روز افزون جوامع بشري از در پي افزايش رشد جمعيت از يكسو و تحولات اجتماعي سالهاي اخير و بالا رفتن سطح زندگي در پي گسترش ارتباطات در جهان كه منجر به پيوند رسانه اي در تمام جهان شده است كه منجر به پيوند رسانه اي در تمام جهان شده است ، تلاش انسان را براي رسيدن به بهترين نوع بهره برداري و كيفيت بالاي زندگي مادي دو چندان كرده است بنابراين رسيدن به چنين سطوح زندگي و استفاده بهينه از منابع با در اختيار گرفتن ابزارهاي فنأوري جديد امكان پذير مي باشد بهمين دليل توسعه علمي و فني رسميت يافته مايه امید انسانها براي غلبه بر بسياري از مشكلات امروزي است كه براي رسيدن به چنين توسعه اي برنامه ريزي لازم است .

چون برنامه ريزي تلاشي است آگاهانه براي رسيدن به هدفي مشخص در زماني مشخص در منطقه محل پژوهش بايد هر چه سريعتر اقدام به موانع اصلي در رسيدن به رفاه و آسايش ساكنين نمود تا انسانها در چند صباحي كه زندگي مي كنند لذتي از زنده بودن و زيستن خود در استفاده از نعمت هاي الهي احساس كنند و از نوع زندگي كه سراسر سختي و زحمت از بدو تولد تا مرگز است دگرگون شود و تفكري جديد در شيوه زندگي ايجاد شود اين شرايط دست يافتني است به شرطي كه ضمن شناخت قابليت ها به برنامه ريزي در جهت استفاده هر چه بهتر از آنها اقدام نمود و با تلاشي همگاني و مستمر اقدام به ساختن جامعه اي پويا و سرشار از نشاط و شادابي در استان نمود چرا كه در اين استان با داشتن اين همه منابع و قابليت ها ديدن اين همه محروميت ها و سختي در زندگي ساكنين جاي تأمل تفكر زيادي دارد .

 

1-3 - انگیزه تحقيق

آنچه اينجانب راوادار به انتخاب اين موضوع نموده، مشاهده درد ورنج فراواني است كه، دراندامهاي تكيده وچهرهاي رنجور وفقرزده مردم آن ديارمشاهده نموده، و جور و جفایی كه در سالیان گذشته توسط حاكمان ستمگر به اين مردم تحميل شده، وآنهارا اسير و بازيچه هوسبازيها وقدرت طلبي هاي ايلي وطايفه اي خود نموده است.گذشته اين مردم آكنده است ازظلم وستمي است كه، با شمشيرهاي زهر آلود تعصب وكج انديشي حاكمان محلي، در پی قشون كشي وغارت وچپاول طوايف همجوار برگرده اين مردم فرو رفته است0دامن زدن به اختلافات قومي وقبیله ای سالها و فكراين مردم رابخود مشغول كرده است. بسياري از توانهاي مردم سرزمين من زير چكمه هاي تعصب واند يشه هاي خرافي راه يافته به پيكره ي فرهنگ غني اين ديار له شده اند،افسوس كه هنوز هم بعضي از اين كج انديشيها وتنگ نظريها خواسته يا نا خواسته چسبیده به کالبد فرهنگ نسلهای امروز سرزمین من به حیات خود ادامه می دهند.

نويسنده وظيفه خود دانسته عقده اي را كه سالها از ديدن ولمس اين همه بدبختي ورنج كشيدگي مردان و زنان ایل وتبارم،در سینه داشته بازگشايد، شاید تا حدودی دینم را به سرزمین و آب وخاکم ادا کرده باشم. امروزه با توجه به وجود مناطق و كشورهايي دردنيا كه از لحاظ توانائيها وداشته هاي طبيعي درسطح خيلي پايين قرار دارند.اما ازلحاظ توسعه اقتصادي به طورچشمگيري رشد كرده اند.اميدواري ما را دو چندان كرده كه استان كهگيلويه وبويراحمد با وسعتي كم و جمعيتي متناسب با آن وبا داشتن پتانسيل بالا وبالقوه يكي از رده هاي بالا وحداقل مياني جدول توسعه ملي باشد.قويا معتقدم كه درصورت اصلاح ساختار معیوب اداری-سیاسی و نظارت وجهت دهي صحيح مي توان توسعه ی پایدار را در این منطقه مشاهده کرد0

 

1-4-اهداف تحقيق:

1-شناخت و بررسي ويژگيهاي طبيعي وا نساني ا ستا ن كهگيلويه وبويراحمد

2-تحليل ويژگيهاي كلي منطقه وامكان سنجي توسعه دربخشهاي مختلف

3-ارايه راهكارهاي مشخص براي توسعه منطقه اي

 

1-5-سوالات تحقیق:

1-5-1-آیا موانع اجتماعی-فرهنگی نقش اصلی را در توسعه نیافتگی منطقه داشته است؟

2-1-2-أياشرایط توبوگرافی مانع اصلی توسعه استان بوده است؟

1-5-3-مشکلات مدیریتی وساختاراداری –سیاسی چه قدر در عدم توسعه ی استان نقش داشته است؟

 

1-6-فرضيات تحقیق:

1-6-1-به نظر می رسد مانع اصلی توسعه نیافتگی استان، با وجود بتانسیل بالا موانع اجتماعی فرهنگی است.

2-6-2-یکی از موانع مهم وتاثير در توسعه نيافتگي استان،ویژگی زئومرفولوژیکی کوهستانی و صعب العبور آن میباشد.

 

1-7-پيشينه تحقيق :

1- طرح توسعه وعمران(جامع )دهدشت:

اين طرح در سال 1282 توسط مهندسين مشاور جهان-پارس به سفارش سازمان مسكن و شهرسازي استان تهيه شده ،در اين طرح ضمن بررسي ويژگيهاي جغرافيايي عوامل جمعيتي شهروحوضه نفوذ وگذشته ازآن روند تغييرات جمعيتي شهرستان كهگيلويه نيز بررسي شده ا ست0 درطرح جامعه شهردهدشت ضمن بررسي رابطه شهردهدشت باروستاهاي تا بعه درشهرستان به نوع فعاليت هاي اقتصادي دربخش هاي مختلف صنعت كشاورزي وخدمات درحوزه شهري پرداخته شد0وپيش بيني هايي بررسي توسعه آتي شد انجام شده است0

 

 

2-طرح توسعه و عمران( جامع) ناحيه گچسا ران

اين طرح كه بعد از تقسيم بندي استان به دو ناحيه گچساران(كهگيلو يه و گچساران و بهمئي ) و ناحيه ديگر يعني بويراحمد و د نا توسط شركت مهندسين مآب درسال به سفارش سازمان ملي وشهرسازي تهيه گرديده است0اولين طرح منطقه به تفكيك:شنا خت ويژگيهاي جغرافيايي دوم: تجزيه وتحليل عوامل طبيعي وانساني وبررسي ويژگي هاي اقتصادي ناحيه درمقايسه با استان پرداخته است0درطرح عمران ناحيه گچساران و ويژگي هاي جمعيتي وناحيه با اولويت سكونت گا ههاي انساني اعم ازشهري –روستايي وعشايري به تفصيل مورد بررسي قرار گرفتند وعلاوه برآن ويژگيها وقابليت هاي محيطي ناحيه ازكشاورزي گرفته ومعادل نفت وگازوكاني مورد برسي مورد بررسي قرار گرفتند وبا محورقرار دادن مكانهاي مركزي براي توسعه به تحليل شاخص هاي مكان مركزي درناحيه پرداخته ومحورتوسعه قطب هاي محلي رشد دا نسته كه با توسعه اين مراكز محلي مي توان وتمركز گرايي جمعيت براي ارايه خدمات كمك نمود0

3-طرح آمايش ا ستان:

اين طرح باسفارش استانداري وتوسط دانشگاه شيراز درسال 1387با هدف امكان سنجي منطقه وارايه راه حل هايي براي برون رفت از مشكلات فعلي استان تهيه شده است0 طرح آ مايش استان با الهام گرفتن ازطرح كالبدي ملي ايران در5 بخش 0انساني -اجتماعي ،فرهنگي،اقتصادي وفضايي تهيه، و نقشه هاي مورد نياز نيز از منطقه تهيه شده است 0درطرح آمايش استان ويژگيهاي جغرافيايي طبيعي وانساني منطقه به تفصيل آمده وبا استفاده ازتحليل هاي آماري ويژگي هاي جمعيتي واجتماعي راتغيير نموده اند0با توجه به پراكندگي نامتتوازن جمعيت دراستان كه متا ثر از توپو گرافي منطقه است،مشكلات اصلي منطقه را عوامل طبيعي دانسته ولي عوامل فرهنگي واجتماعي را نيزسهيم دراين امرذكرنموده است0دراين طرح مسايل انساني استان ونيز قابليت هاي محيطي ومنطقه آورده شده راهكارهاي مفيدي بررسي برنامه ريزي منطقه اي ارايه شده ا ست0

 

1-8-روش تحقیق

نوع پژوهش – كاربردي است كه روش بررسي آن توصيفي – تحليلي است .بعد از شناسايي كمي و كيفي منطقه و جمع آوري اطلاعات لازم از طريق كتابخانه اي وميداني ؛با انجام مصاحبه ومشاهده، به بررسي و تجزيه و تحليل آنها به روش نرم افزا spss و exell براي رسيدن نتايج مورد نظر اقدام شده است .

 

1-9- فرايندهاي تحقيق

1- تعريف توسعه و تفاوت رشد اقتصادي و توسعه

2- تدوين معيارهاي براي ارزيابي سطوح توسعه منطقه اي

3- شناخت بررسي كامل ويژگيهاي منطقه محل پژوهش

4- تجزيه و تحليل نقاط قوت و ضعف منطقه از لحاظ توسعه

5 - ارايه رهنمودها و راهكارهاي جهت بهبود و سطح توسعه منطقه

 

1-10-روشهای جمع آوری اطلاعات:

مراجعه به كتابخانه ها؛ ادارات وسازمانهايي كه اطلاعات مربوط به منطقه را در اختيار داشته اند،مثل وزارت مسكن و شهر سازي ،سازمان آمار ،استانداري ،فرمانداريها ،وساير ادارات منطقه.به روش ميداني با انجام مصاحبه با اشخاص وصاحب نظران .

 

1-11-ابزار تحقیق:

منابع كتابخانه اي مثل :كتابهاي تاريخي و جغرافيا يي استان،مقالات و طرحهاي پژوهشي مربوط به استان. نظرات مسئولين و صاحب نظران استاني.آمارهاي استاني وملي ؛ نقشه هاي سياسي وجمعيتي ، ونقشه ي طرح هاي اجرايي در استان.

1- 12-محدودیت های وتنگناهای تحقیق: محدوديت هاو تنگنا ها:

درحال حاضر دركشورها عموما ودرمناطقي كوچكتر عليرغم مصوبات جديد بهايي به پروژهاي تحقيقاتي دارد نميشود بهمين دليل اطلا عات مورد نياز پروژه ها اكثرا دراختيا رات مركزي است كه آنچنان استفاده از آنها نمي كننند وبه سختي جهت كار تحقيقاتي در اختيار پژوهشگران قرار داده مي شوند0نكته بعدي اينكه چون بخشي از عناصر تحقيقي نيروي انساني است بنابراين در بحث پرسش نامه ويا مصابه نمي توان آنطور كه بايد اطلاعات مورد نياز را بدست آورد،علاوه براينها مشكلات مسافرت به جاهاي مختلف جهت مشاهده ويا جمع آوري اطلاعات يكي از مشكلات سدراه پروژه بود0نبود الگوي تناسب به موضوع رسانه مهمترين معضل نگارنده بوده كه به دليل نبود الگوي اجراي متناسب به آن مجبور به ارايه شيوه اي جديد درتناسب تحليل منطقه اي استاني شده است كه اين كار نارسا ئيها يي ومشكلاتي را متوجه نگارنده درحين اجراي پژوهش كرده است0

 

 

 

فصل دوم:

مبانی نظری پژوهش

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2-1-مبانينظري ياتئوريك موضوع:

هدف ازمباني نظري رسیدن به چارچوبي مناسب وقابل اتكاءبراي پژوهش است. مي توان خلاصه اي ازمهمترين يافته هاي نظري را به عنوان پايه و مباني مطامعه و روش تحقيق مطرح نمود[1].

.مفهوم كلي توسعه نيافتگي:پديده توسعه نيافتگي پديده جديدي نبوده وعمرآن به مراتب به چند قرن مي رسد به نظر متفكرين توسعه اقتصادي، توسعه نيافتگي نه تنها پديده اي تازه نيست بلكه پديده اي چون توسعه يافتگي ارتباطي تنگاتنگ دارد.از دوران اوليه زندگي بشر تا شروع قرن شانزدهم ميلادي اگرچه تفاوت هاي زيادي بين ساختار اجتماعي ،سياسي،فرهنگي وحتي اقتصادي جوامع مختلف وجود دارد.اما اختلاف چنداني بين سطح زندگي وسطح تكنو لوژي آنها نبوده است. اما اينكه از قرن 16به اين طرف چه اتفاقاتي افتاده ويا ارتباطي وپيوند دو پديده چگونه است سؤالاتي هستند كه بدون پاسخ داده خواهدشد0 1-ديدگاه اول :به نظر عده اي ازعلماي توسعه اقتصاد جهاني .به مانند مجموعه اي مركب كه اقتصادهاي ملي عناصراين مجموعه هستند0 اگرچه شكل اين مجموعه دائم درحال تغيير وحتي دگرگوني است اما عناصر اين مجموعه كه همان اقتصاد ملي هستند باسلسله مراتب خاصي بايكديگر درارتباط نزديكند والبته ارگانيك0بنابراين هرگونه تغييري كه در قسمتي از اين مجموعه اتفاق افتد مطمئنا تغييراتي در كل يا بقيه عناصرايجاد خواهد كرد0به عقيده اين نظريه پردازان توسعه اقتصادي عنصري از اين مجموعه كه امروزه كشورهاي توسعه يافته ناميده مي شوند، درسه مرحله انجام شده است. تحولات دراين كشورها تنها محدود به خود آنها نبوده ونيست بلكه تاثيرات مهمي دركشورهاي درحال توسعه نيز ایجاد كرده است.

1-مرحله اول يا مرحله تراكم اوليه ثروت (انباشت سرمايه)؛

2-مرحله دوم يامرحله صدور كالا (شروع تجارت)؛

3-مرحله سوم يامرحله صدور سرمايه (مبادله سرمايه وفناوري ).

ديدگاه دوم:

به نظر برخي ديگراز علماي اقتصاد توسعه مبدا شروع وريشه اصلي پديده توسعه يافتگي درجوامعه توسعه يافته امروزي انقلاب صنعتي بوده است0اما تحليلي كه اين گروه از انقلاب صنعتي مي كنند متفاوت باتحليل نظريه پردازان گروه اول است كه اينها معتقدند انقلاب صنعتي طي دو مرحله عمده درجهان اتفاق افتاده است. اولين تحول بانام انقلاب نئولتيك (نوسنگي)وياشروع عصرحجرجديدحدود ده هزارسال پيش. دومين تحول عميق بانام انقلاب صنعتي ازسال 1760ازكشور انگلستان وسپس به كشورهاي همجوار گسترش يافت كه عوامل ایجاد انقلاب صنعتي عبارتند از : 1 -عوامل اقتصادي 2 -عوامل اجتماعي –فرهنگي3 -عوامل فني، حال باتوجه به كليات ذكرشده توسعه يافتگي وتوسعه نيافتگي مي توانند عوامل متعدد مختلفي را داشته باشند.[2]0

 

[1]-برای آشنایی بیشتر به کتاب(اقتصاد سیاسی رشد): پل باران-ترجمه قراچه داغی مراجعه شود.

1- كتاب ((جهان سوم دربن بست )) پل بروك))ترجمه دگتر جهانبگلو

2- روزبهان.محمود.مبانی توسعه اقتصادی-1371 نشر تابان- ص 14