مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول : کلیات

مقدمه... .. 2

1-1 بیان مسئله . ... 3

1-2 ضرورت و اهمیت تحقیق... . 4

1-3 علت انتخاب موضوع.. .... 5

1-4 تاریخچه مطالعات جمعیتی . 8

1-5 اهداف پژوهش . 10

1-6سوالات تحقیق.... . 10

1-7 فرضیه های تحقیق. ... 11

1-8 قلمرو تحقیق..... ... 11

1-9 مدل های تحقیق .. 11

1-10 تعاریف عملي و نظري متغیرها.. .. 12

1-11 محدودیت ها.. .... 15

فصل دوم : چارچوب نظري و پیشینه تحقیق

2-1 چارچوب نظری............................................................................. 17

2-2 نظریه طرفداران افزایش جمعیت......................................................... 17

2-3 نظریه مخالفان افزایش جمعیت............................................................ 19

2-4 نظریه طرفداران جمعیت ثابت............................................................ 22

2-5 نظریه ی طرفداران جمعیت متناسب یا مطلوب........................................ 24

2-6 نظریه های باروری......................................................................... 25

2-6-1 تئوری های اقتصادی – اجتماعی باروری........................................... 26

2-6-2 تئوری لیبن اشتاین....................................................................... 26

2-6-3 تئوری بکر................................................................................ 27

2-7 تئوری رفتار مصرف کننده و اقتصاد خود باروری.................................... 28

2-8 نظریه میکرو اقتصاد باروری............................................................. 29

2-9 تئوری استیرلین............................................................................. 31

2-10 نظریه پیرامون – مرکز ایسترلین...................................................... 31

2-11 راه حل دیدگاه اقتصاد باروری .......................................................... 32

2-12 تئوری ارتقاء اجتماعی................................................................... 32

2-13تئوری تغییر و پاسخ ( k.Davis ) .................................................... 33

2-14 تئوری اشاعه عقب افتادگی فرهنگی ................................................... 33

2-15 تئوری نوگرایی............................................................................ 34

2-16 مدل جامعه شناختی باروری............................................................. 36

2-17 مدل های متغیرهای بینابین ............................................................. 37

2-18 تئوری فرهنگی هال...................................................................... 39

2-19 تئوری بیولوژیک یا زیستی باروری................................................... 39

2-20 باروری از دیدگاه اسلام................................................................... 40

2-21 رهیافت کلی................................................................................ 42

2-22 پیشینه تحقیق............................................................................... 43

2-23 تحقیقات در ایران.......................................................................... 43

2-24 تحقیقات خارجی .......................................................................... 47

2-25 مقایسه نتایج به دست آمده از تحقیقات تجربی در ایران و سایر کشورهای جهان51

 

 

فصل سوم : روش تحقیق

3-1 مقدمه.......................................................................................... 53

3-2 بررسي مدارك .............................................................................. 53

3-3 روش هاي تحقيق............................................................................ 54

3-4 روش تحقیق ................................................................................. 56

3-5 جامعه آماری................................................................................. 57

3-6 حجم نمونه.................................................................................... 58

3-7 روش نمونه گیری........................................................................... 58

3-8 روش انتخاب حجم نمونه................................................................... 59

3-9 روش گردآوری اطلاعات.................................................................. 59

3-10 روایی و اعتبار پرسشنامه ............................................................... 60

فصل چهارم : تحلیل داده ها

4-1 یافته های تحقیق............................................................................. 62

4-2 يافته هاي استنباطي ( تحليل فرضيات ).................................................. 80

فصل پنجم: نتیجه گیری

5-1 نتیجه گیری.................................................................................. 87

5-2 پیشنهادات.................................................................................... 88

ضمائم و پيوستها ................................................................................. 92

پرسشنامه.............................................................................................

منابع و ماخذ.........................................................................................

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

نمودار(2-1) فرآيند نوگرايي و تغييرات ميزان باروري.................................... 35

نمودار (2-2) الگوي تجزيه و تحليل جامعه شناسي سطوح باروري.................... 38

 

 

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول(4-1) توزیع فراوانی و درصد حجم نمونه بر حسب سن............................. 63

جدول (4-2) توزیع فراوانی و درصد حجم نمونه بر حسب سن همسر.................... 64

جدول (4-3) : توزیع فراوانی و درصد حجم نمونه بر حسب تحصیلات.................. 65

جدول (4-4) توزیع فراوانی و درصد حجم نمونه بر حسب تحصیلات همسر........... 66

جدول (4-5) : توزیع فراوانی ودرصد حجم نمونه بر حسب شغل پاسخگویان........... 67

جدول (4-6) توزیع فراوانی و درصد حجم نمونه بر حسب شغل همسر................. 68

جدول (4-7) : توزیع فراوانی درصد حجم نمونه بر حسب هزینه خانوار ( میزان درآمد). 69

جدول (4-8) : توزیع فراوانی ودرصد حجم نمونه از فقط و سخنگویان به رضایت از محل زندگی 70

جدول (4-9) : توزیع فراوانی و درصد حجم نمونه بر حسب وضعیت منزل مسکونی71

جدول (4-10) : توزیع فراوانی و درصد حجم نمونه بر حسب تاثیر سن ازدواج بر بارور 72

جدول ( 4-11): توزیع فراوانی و درصد حجم نمونه بر حسب سن هنگام تولید اولین بارداری 73

جدول (4-12) :توزیع فراوانی و درصد حجم نمونه بر حسب اینکه چقدر راز تصمیم گیری های شما به همسرتان هماهنگ و همسو است؟..................................................................................... 74

جدول (4-13) : توزیع فراوانی و درصد حجم نمونه بر حسب نظر پاسخگویان در ارتباط با برنامه تنظیم خانواده. 75

جدول (4-14) توزیع فراوانی درصد حجم نمونه............................................. 76

جدول (4-15) :توزیع فراوانی و درصد حجم نمونه بر حسب تاثیر تحصیلات بر کاهش باروری 77

جدول (4-16) توزیع فراوانی و درصد حجم نمونه بر حسب علاقه....................... 78

جدول (4-17 ) : توزیع فراوانی و درصد حجم نمونه بر حسب علاقه همسر............ 79

جدول شماره 1:توزیع میزان تحصیلات خانواده با میزان باروری......................... 80

جدول شماره 2: توزیع سن ازدواج زنان با میزان باروری................................. 81

جدول شماره 3: متغیر بسته –میزان باروری متوسط درآمد ماهیانه خانواده............. 82

جدول شماره 4:متغیر وابسته-میزان باروری چقدر از تصمیم گیری های شما در مسائل خانواده با نظر همسرتان هماهنگ و همسو است؟........................................................................................ 83

جدول شماره 5: متغیر وابسته –میزان باروری نظر شما در مورد برنامه های تنظیم خانواده چیست؟ 84

چكيده

در جهان امروز رشد شتابان جمعيت مايه اصلي نگراني هاي بشر در آينده را تشكيل مي دهد ، روند سرسام آور افزايش جمعيت از يك سوو محدوديت منابع از سوي ديگر دست اندكاران امر توسعه را با شگفتي و سر در گمي روبرو ساخته است به طوري كه در صورت نبود منابع لازم براي توسعه و يا عدم تجهيز آن ها در جهت رفع احتياجات بشر افزايش جمعيت به عنوان يكي از موانع اصلي توسعه عمل كرده و به طور مستقيم بر تقليل سطح برخورداري هاي اقتصادي و اجتماعي وارد خواهد شد.

نظر به اهميت رابطه اي بين جمعيت و توسعه براي نيل به توسعه شناخت جمعيت و خصوصيات آن در هر منقطه ضروري مي نمايد . اين شناخت از طريق ارزيابي و تجزيه و تحليل پديده هاي مختلف جمعيتي « چون باروري ، مرگ و مير،‌مهاجرت ، ازدواج ، طلاق زمينه ي مناسب را براي برنامه ريزي هاي مختلف توسعه اقتصادي ،‌اجتماعي و فرهنگي مهيا مي سازد».

در فاصله زماني سه دهة‌ گذشتة باروري ايران به طور چشمگيري كاهش يافته است هر چند تا به حال تحقيقاتي در زمينه تبيين كاهش باروري ، ايران صورت گرفته است ، حال مكانيزم تحولات باروري و همچنين عوامل مرتبط به آن همچنان در پرده ابهام قرار دارد .

اين پژوهش عوامل نهادي موثر بر فرآيند انتقال باروري در منطقه 9 تهران با تاكيد بر تحولات خانواده خود در تحليل قرار مي دهد . به بيان دقيقتر، اين مطالعه با پيوند زدن برخي از تحولات اجتماعي چند دهة اخير با رفتارها و ارزش هاي خانوادگي نشان مي دهد كه چگونه برخي از اين فراگردهاي اجتماعي عمده نظير وقوع جنگ و انقلاب و نيز تحولات نگرشي و ارزشي پياپي اين سال ها به مسير و جهت سياري از تحولات خانوادگي ،‌و از جمله بر رفتار ها و نگرش هاي باروري تاثيري اساسي نهاده است.

 

فصل اول

كليات

 

 

 

 

مقدمه

يكي از مسائل اساسي جهان امروز مسئله جمعيت است توجه به موضوع جمعيت امر جديدي نبوده، بلكه اين موضوع از دير باز مورد توجه دانشمندان ، علما و فلاسفه بوده است . با تمام اين اوصاف واقعيت اين است كه جمعيت هيچ گاه از اهميتي كه امروز داراست برخوردار نبوده است.

عدم تناسب بين رشد جمعيت و رشد امكانات اقتصادي يكي از مشكلات عمده كشورهاي توسعه نيافته و در حال توسعه امروزي از جمله « ايران » مي باشد.

كشورهاي جهان سوم ،‌با وجود بهره مندي از بيشترين امكانات مادي و انساني ، منابع عظيم ثروت به لحاظ اقتصادي و اجتماعي در بدترين شرايط به سر مي برند . رشد سريع جمعيت و ناهماهنگي ميان رشد جمعيت و رشد اقتصادي مشكلات عديده اي را در زمينه هاي مختلف اقتصادي ، اجتماعي ،‌ آموزشي ، درماني ، اشتغال و ديگر شاخص هاي توسعه در اين كشورها موجب شده است اما تغييرات جمعيتي نيز يكي از عوامل افزايش يا كاهش جمعيت مي باشد كه متاثر از مؤلفه هاي باروري ، مرگ و مير و مهاجرت است و در جمعيتي كه مهاجرت در آن صورت نمي گيرد مؤلفه هاي باروري ، مرگ و مير است كه باعث ثبات يا تغيير در حجم ، توزيع و تركيب جمعيت مي شود.

باروري به عنوان يكي از اجزاي اصلي رشد جمعيت ، موضوعي است كه همواره مورد توجه قرار گرفته و تحقيقات گسترده دامنه داري در زمينة شناخت عوامل موثر بر آن در ايران و خارج از ايران صورت گرفته است.

بدين لحاظ اندازه گيري و شناخت سطح باروري در هر جامعه ،‌نه تنها در پيش بيني هاي جمعيتي كه اساس و زير بناي برنامه ريزي هاي اقتصادي ،‌اجتماعي و جمعيتي براي امر توسعه لازم است بلكه در ارزيابي شرايط اقتصادي و اجتماعي جامعه مورد مطالعه نيز از شاخص هاي كلان و مهم به شمار مي آيد.

در كشور ايران نيز در سال هاي اخير موفقيت هاي چشمگيري در كنترل مواليد و جلوگيري از رشد شتابان جمعيت حاصل شده به طوري كه بر اساس نتايج سرشماري سال 1385 ميزان رشد سالانه جمعيت چيزي حدود 6/1 درصد بوده است.

 

 

 

 

 

 

(1-1) بيان مسئله

خانواده هسته اصلي جامعه و يكي از قديمي ترين گروه ها است اين گروه كاركردهاي اجتماعي كردن فرزندان ، مراقبت از سالمندان و كودكان ،‌ايجاد آرامش روحي و رواني اعضاء‌ را بر عهده دارد . هر چند كه از كاركردهاي خانواده در جامعه امروز كاسته شده و اثرات گذشته را در جامعه ندارد ولي باز هم خانواده يكي از كانونهاي اصلي و تاثير گذار جامعه است.

در كنار كاركردهاي ذكر شده براي خانواده كاركرد توليد نسل ، فرزند آوري و باروري را ميتوان نام برد. منظور اصلي دراين پژوهش «باروري» است كه براي بقاء‌ زندگي زناشويي يك امر الزامي است . خانواده با به دنيا آمدن فرزندان و مراقبت از آنها ، جامعه پذير نمودن آنها ، نخستين گام ها را براي عهده گرفتن نقش هاي گوناگون در گروه ها ، سازمانها و نهادها توسط فرزندان بر مي دارد.

تمامي پژوهشگران ، تاريخ دانان ،پزشكان و دولتمردان متولدين خانواده هستند و بسياري از الگوهاي رفتاري آنها ريشه در خانواده دارد.

از طرف ديگر بالا رفتن ميزان شهرنشيني و سواد ،‌تمايل افراد به رفاه بيشتر ،‌ماشيني شدن كارها و علاقه زوجين و يا والدين به پيشرفت هاي اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي نيز به تعداد فرزندان و ديدگاه آنها نسبت به فرزند آوري موثر بوده است.

با در نظر گرفتن مطالب ذكر شده موضوع مورد مطالعه ما در اين پژوهش ، بررسي تاثير عوامل اجتماعي ، اقتصادي و اجتماعي به ميزان باروري زنان 49-15 ساله مي باشد.

در اين پژوهش سعي ما اين است كه نقش عوامل موثر در تغييرات و نوسانات ميزان باروري كه باعث دگرگوني در تعداد مواليد مي شود را بیابیم؟ و نيز ميزان تاثير اين فاكتور ها را بر ميزان باروري مورد بررسي قرار دهيم.

 

(1-2) ضرورت و اهميت تحقيق

اگر چه مسئله جمعيت از دير باز مورد توجه جامعه شناسان و محققان علوم اجتماعي اقتصادي و سياسي بوده است اما پژوهش درباره علل افزايش و يا كاهش نيز بررسي در ارتباط با چگونگي تغييرات آن درچند دهه اخير توسعه فراواني يافته است .

در ايران نيز مانند ساير كشورها مسئله جمعيت و نياز واقعي روند تغييرات آن در سالهاي اخير علاقه ي محققان را به مطالعات مربوط به آن افزايش داده است .

بخصوص كه پژوهشهاي انجام شده در اين زمينه اندك و پراكنده مي باشد و نمي تواند سيماي كلي علل نوسانات در روند واقعي جمعيت را در كل كشور يا مناطق شهري و روستايي تصور كنند ، بدين جهت هر گونه مطالعه در اين مورد راه گشا بوده و به شناخت چارچوب كلي جمعيت و دور نماي آينده كمك مي كند.

نقش باروري به عنوان مهمترين پديده تعيين كننده نوسانات جمعيت سبب شده كه مطالعات مربوط به آن نسبت به ساير پديده هاي جمعيتي از اهميت فراواني برخوردار باشد.

بررسي عوامل اقتصادي و اجتماعي موثر در آن سهم بزرگي از پژوهش هاي جمعيتي را برخود اختصاص دهد ( آقا ،1364،1)

مي دانيم كه ميزان باروري به نوبه خود تابع عوامل اقتصادي – اجتماعي و فرهنگي جمعيت شناختي و حتي جغرافيايي است و جهت كنترل باروري شناخت دقيق اين عوامل ضرورت دارد .

مطالعات انجام شده دراين زمينه هنوز نتوانسته ، تمامي عوامل موثر نيز ميزان تاثير عوامل شناخته شده به باروري را مشخص كنند . دليل اين امر آن است كه سهم متغيرهاي مختلف در تغييرات باروري با توجه به شرايط گوناگون اقتصادي – اجتماعي و فرهنگي در هر جامعه متفاوت و در هر جامعه به گونه ي خاص مي باشد .

با توجه به اينكه بررسي همه عوامل موثر بر باروري در يك بررسي ممكن نيست و نيز به دليل كمبود زمان و امكانات لازم در اين تحقيق مقوله هايي از متغيرهاي اجتماعي – اقتصادي و جمعيتي موثر بر باروري برگزيده شده و چگونگي ميزان تاثير آنها به يكديگر و بر باروري ( به تنهايي و به طور همه جانبه ) نشان خواهد شد.

 

(1-3) علت انتخاب موضوع

آگاهي از افزايش سريع جمعيت به عنوان خطر جهاني يكي از مشغله هاي فكري عمده بشر نيمه دوم قرن بيستم شناخته شد . عليرغم مباحث مفصلي كه درباره ي دامنه و واقعيت خطر افزايش جمعيت به عمل آمده و علي رغم جبهه گيري هاي عقيدتي و مرامي كه در مورد راه و روش و روش مواجهه با اين خطر بروز كرده ، لزوم جلوگيري از افزايش جمعيت به عنوان يك اصل عمده از طرف اكثريت ملت هاي جهان مورد قبول قرار گرفته است .

البته در همة‌نقاط اين يك تفاهم كلي در مورد تحديد مواليد وجود ندارد . در نتيجه در بعضي ممالك جلوگيري از رشد جمعيت به عنوان بخشي از برنامه كلي تلقي كرده و برنامه خاصي را به هدف مشخص كاهش نرخ زاد و ولد به مرحله اجرا گذاشته اند ( كيوا؛7:1349).

چهل سال گذشته بر وقوع يكي از بزرگترين انقلاب هاي اجتماعي در طول زمان ما شهادت
مي دهد و آن درك اين واقعيت توسط دولت هاست كه لازم دانسته اند مردم از طريق برنامه هاي تنظيم خانواده توليد مثل خود را كنترل نمايند و در طول چهار دهه گذشته كشورهاي مختلف جهان ، چه پيشرفته و چه در حال توسعه و با نظام هاي گوناگون ، برنامه تنظيم خانواده را به بهترين روش براي كنترل جمعيت و تجديد مواليد بر شمرده اند ( كريم زاده ،8:1373)

پس از كنفرانس جهاني جمعيت كه در بخارست تشكيل شد بيشتر كشورهاي در حال توسعه ، سياست ها و روش هاي طرح ريزي شده اي براي جلوگيري از بارداري ، تهية‌ و سايل و روش هاي جلوگيري از باروري و امكان دسترسي بيشتر به آن در قالب برنامه هاي ملي تنظيم خانواده را پذيرفته و به كار گرفته اند.

استفاده از وسايل جلوگيري از حاملگي اگر چه در تمام دنيا به طور مداوم رو به افزايش است ، اما هنوز استفاده از آن به طور عموم در ميان خانواده ها رايج نشده است ( غفاري ،1369:12) در جمهوري اسلامي ايران نيز تا سال هاي قبل از انقلاب به طبق سياست هاي سازمان بهداشت جهاني در زمينه كنترل جمعيت در كشورهاي جهان سوم ، برنامه تنظيم خانواده ( بر اساس دو فرزند ) در كشور به اجراء در آمد .

پس از انقلاب با توجه به ديدگاه هاي منفي كه در مورد برنامه ها و طرح هاي رژيم گذشته وجود است ،برنامه كنترل جمعيت و تنظيم خانواده به طور موقت منتفي شناخته شدو در طول كمتر از 10 سال (68-1359) رشد جمعيت به مرحله اي خطرآفريني رسيد .

پايان گرفتن جنگ تحميلي در سال 1368 و با نظر به اینکه جمعیت کشور در زمان اندکی به میزان دو برابر افزایش یافته بود ،سیاست هایی برای کنترل جمعیت و تنظیم خانواده از سوی سازمان ها و وزارتخانه های مربوط به ومرحله اجرا گذاشته شد.(فروزانفر،23:1377).

به دنبال چندین سال تلاش برای کنترل جمعیت که ار سازمان هخا و کلینیک و مراکز بهداشتی صورت گرفت ،نرخ رشد جمعیت کشور از رقم 9/3 در سال 1365 که یکی از بالاترین نرخ رشد جمعیت در جهان بود به 96/1 در سال 1377 کاهش نمود و حتی در اواخر سال 1377 به 4/1 درصد تنزل پیدا کرده است.(تقوی،26:1377) با توجه به اعداد و ارقام فوق می توان چنین نتیجه گیری نمود که برنامه های تنظیم خانواده در سطح کشور تا حدودی موفق بوده است اما علیرغم همه این موفقیت ها آن چه در این خصوص مورد سوال می باشد این است که آیا انتخاب نوع و روش و وسیله پیشگیری از باروری بر اساس شناخت زنان مصرف کننده از وسایل جلوگیری از باروری صورت می گیرد؟یا این که انتخاب وسایل جلوگیری از باروری بر اساس شناخت زنان مصرف کننده از وسایل جلوگیری از باروری صورت می گیرد؟ یا این که انتخاب وسایل جلوگیری از باروری متناسب با اهداف تنظیم خانواده می باشد؟ همچنین گرایش به برنامه های رشد جمعیت به صورت بی رویه عاملی مهم و باز دارنده در امر توسعه اقتصادی و اجتماعی در کشورهای درحال توسعه و از جمله در کشور ما به حساب می آید.

رشد جمعیت تابعی از میزان موالید مرگ و میر (بدون احتساب مهاجرت) آن چه در سال های اخیر باعث رشد سریع جمعیت در کشور های در حال توسعه شده است شکاف بین میزان های موالید و مرگ و میر می باشد، بررسی عوامل مختلف اقتصادی و اجتماعی موثر بر آن سهم بزرگی از پژوهش های جمعیتی را به خود اختصاص داده است .مطالعات مختلف مدعی این واقعیت است که میزان باروری در ارتباط با عوامل اقتصادی ،اجتماعی و جمعیتی است.از این رو شناخت دقیق این عوامل ضروری است و پس از پذیرش برنامه های کنترل جمعیت بایستی به دنبال راه کارهایی بود که بهترین شکل دستیابی بر اهداف تنظیم خانواده و کنترل جمعیت را ممکن سازد. از طرف ديگر بايد توجه داشت كه صرف اعمال سياست هاي تنظيم خانواده راه گشاي نيل به موفقيت كاهش مواليد نبوده بلكه توسعه امكانات زير ساختي و ارتقاي شاخص توسعه انساني از مجله باسوادي ، آگاهي اجتماعي ، بهداشت ، درمان ، آموزش زنان نقش بسيار زيادي در اين ميان دارند.

بنابراين نبايد لحظه اي از اعمال سياست هاي مهار شده طبيعي جمعيت كشور غافل ماند كه اين امر مستلزم شناخت و آگاهي از روند تحولات باروري در كشور و عامل موثر بر آن است .

عدم برنامه ريزي در زمينه ي كنترل رشد بي رويه جمعيت و عدم توجه به عوامل موثر به آن مي تواند مشكلات فراواني را براي جامعه پديد‌آورد و باید دانست آیا تنظيم خانواده ناشي از تغيير در طراز فكر و افزايش بنيادي آگاهي خانواده ها مي باشد يا انتخابي ناآگاهانه و موقتي است ؟

و ديگر اين كه چه تعداد افراد با توجه به شرايطي كه دارند روشي مناسب براي جلوگيري از باروري و باردار شدن را برگزيده اند ؟

یا اين كه توصيه افراد فاميل ،‌دوستان و كاركنان مراكز بهداشتي تا چه حد در استفاده از وسايل جلوگيري مؤثر بوده است ؟ به منظور پاسخ گويي به سوالاتي كه از اين قبيل ، سعي به اين شد كه مطالعه اي تحت عنوان بررسي عوامل جمعيتي ، اجتماعي و اقتصادي موثر به باروري زنان 49-15 ساله به تاكيد بر تنظيم خانواده در منطقه 9 تهران انجام گيرد.

 

(1-4) تاريخچه مطالعات جمعيتي

جمعيت شناسي به سبك علمي و مدرن امروزي پديده اي جديد است . هر چند مساله جمعيت بنا به دلايل مختلف از دير باز مورد توجه بوده ، ليكن به تدريج جاي خود را بين علوم باز كرده و راه كمال را پيموده است . اين علم از آغاز قرن بيستم بنا به دلايل زير بيشتر مورد توجه قرار گرفته است.

- پيشرفت و گسترش علم آمار در زمينه هاي مختلف و كاربرد گسترده آن در مطالعات جمعيتي نظير انواع سر شماري ها .

- ضرورت پژوهش و تحقيق در علوم مختلف به خصوص در امر برنامه ريزي.

- افزايش سريع و بي رويه جمعيت جهان به ويژه در اكثر كشورهاي در حال توسعه .

- ضرورت آگاهي به خصوصيات اجتماعي ، اقتصادي و سياسي جمعيت ها به خصوص در سالهاي اخير كه تحولات زيادي در چگونگي زندگي جوامع ايجاد گرديده است .

- نياز مبرم و بدون چون و چراي مسئولان ، برنامه ريزان به شناخت همه جانبه جمعيت به منظور دستيابي به تامين مايحتاج جمعيت و ارتقاء‌سطح رفاه عمومي و ايجاد امنيت اقتصادي و اجتماعي.

- لزوم اتحاد سياست جمعيتي خردمندانه.

- محدوديت منابع مورد نياز بخصوص در امر تغذيه و همچنين عدم توزيع عادلانه منابع و امكانات و گوناگوني پتانسيل هاي طبيعي در نواحي مختلف جهان.

- لزوم بررسي هاي مربوط به عوامل موثر در رشد جمعيت بويژه تحولات و تغييرات ميزانهاي باروري و مواليد و مرگ و مير ( حلم سرشت ،4:1379)

اگر چه مطالعات جمعيتي از زماني كه گروههاي انساني از حالت بسته خارج شد ند و بين مراكز جمعيتي ارتباط برقرار شد به خصوص در يونان ، روم و چين و هندوستان مورد توجه بود ، ليكن سرشماري و بررسي هاي جمعيتي به صورت منظم تر پس از رنسانس متداول گرديد . به ديگر سخن هر چه تفكر درصدد مطالعات جمعيتي سابقه اي طولاني دارد ولي آن چه كه امروزه به عنوان علم جمعيت مطرح مي شود سابقه اي كمتر از چهار قرن دارد چرا كه بر اساس شواهد موجود ، مبناي مطالعات جمعيتي توسط «جان گرانت » در سال 1662 با انتشار كتابي تحت عنوان" ملاحظات طبيعي و سياسي" كه بر اساس آمار و مرگ و مير شهرلندن تدوين شده بود آغاز گرديد ه و رشته ي نوینی در تحقيقات اجتماعي بنيان نهاد شده است .

در کنار گرانت ، حق آن است كه نامي هم از" ويليام پتي" كه از دوستان گرانت بود برده شود. وي تحت تاثير "توماس هابس" به اين نتيجه رسيد كه رياضيات مي تواند در مسائل سياسي كاربرد داشته باشد و به اين عقيده منجر به تاليف كتابي در زمينه « حساب سياسي» گرديد . شك نيست كه چنين ايده اي در پيدايش علم آمار و پيشرفت علم جمعيت به خصوص از نظر روشهاي تحليلي و تكنيكي سهم به سزايي داشته است .

ثبت وقايع حياتي به طور دقيق و مستمر و انجام سرشماري هاي عمومي به طور منظم و در فواصل زماني معين ، از اواسط قرن هجدهم درپاره اي از كشورها آغاز گرديد . به عنوان مثال از نوشته هاي يك كشيش آلماني به نام « زوس ميلش» مي توان نام برد كه اطلاعات معتبري از شخصيات جمعيت زمان خود را انتشار داده است ( حلم سرشت ،1379:5)

به طور كلي از قرن نوزدهم به بعد است كه جمعيت شناسي به مفهوم امروزي خود مورد توجه جدي قرار گرفته است به طور ي كه امروزه در اكثر قريب به اتفاق كشورهاي جهان عموميت يافته وافق ها و زمينه هاي مؤثر و مفيدي براي پيشرفت مطالعات جمعيتي ايجاد گرديده و در اوضاع و احوال جهان امروزي براي روشن ساختن مسايل اقتصادي و اجتماعي ملل تاثير فراوان بر جاي گذارده است كه مي تواند به آينده نگري خود راهگشاي مسائل و مشكلات جماعات بشري در حال و آينده باشد و شناخت بهتري از واقعيات موجود در اختيار برنامه ريزان ، مسئولين و مجريان جوامع قرار دهد.

 

(1-5) اهداف پژوهش

هدف اساسي در اين بررسي مطالعه رابطه اي موجود بين ميزان باروري و عوامل اجتماعي ، فرهنگي و جمعيتي است و در اين تحقيق سعي شده است برخي عوامل اجتماعي ، فرهنگي و جمعيتي موثر بر باروري زنان متاهل 49-15 ساله منطقه 9 تهران شناسايي شود و سهم تاثير هر كدام از اين عوامل را در كاهش و يا افزايش ميزان باروري مورد مطالعه قرار دهيم تا به اهداف جزئي زير دست يابيم.

1- تعيين رابطه سن زن در هنگام ازدواج و ميزان باروري زنان.

2- تعيين رابطه سطح تحصيلات والدين و ميزان باروري.

3- تعيين رابطه بين درآمد خانواده و ميزان باروري.

4- تعيين رابطه بين ترجيح جنسي فرزند به نفع پسر و ميزان باروري.

5- تعيين رابطه بين شناخت از وسايل جلوگيري از بارداري و ميزان باروري.

6- تعيين رابطه بين قدرت تصميم گيري زن در خانواده و ميزان باروري زنان.

 

(1-6) سوالات تحقيق

1- آيا سن زن در هنگام ازدواج به ميزان باروري تاثير دارد يا خير؟

2- آيا سطح تحصيلات والدين بر ميزان باروري ( تعداد فرزندان ) تاثير دارد يا خير؟

3- آيا ميزان در آمد خانواده بر ميزان باروري تاثير دارد يا خير؟

4- آيا ترجيح جنسي فرزند بر نفع پسر به تعداد فرزندان تاثير دارد يا خير؟

5- آيا شناخت از وسايل جلوگيري از بارداري به ميزان باروري تاثير دارد يا خير؟

6- آيا قدرت تصميم گري زن در خانواده به ميزان باروري تاثير دارد يا خير؟

 

(1-7)فرضيه هاي تحقيق

1- به نظر مي رسد كه بين سن ازدواج زن و ميزان باروري رابطه وجود دارد.

2- به نظر مي رسد كه بين سطح تحصيلات زن و شوهر و ميزان باروري رابطه وجود دارد.

3- به نظر مي رسد بین تصمیم گیری های هماهنگ زن و شوهر و میزان باروری رابطه وجود دارد .

4- به نظر مي رسد كه بين درآمد خانواده و ميزان باروري رابطه وجود دارد.

5- به نظر مي رسد كه بين نظر خانواده ها با برنامه های تنیم خانواده رابطه وجود دارد.

 

(1-8) قلمرو تحقيق

بررسي عوامل اقتصادي ، اجتماعي ، و جمعيتي موثر بر باروري زنان( 49-19 )همسر دار منطقه 9 شهر تهران در سال 1388.

 

(1-9) مدل هاي تحقيق

مدل شماره يك : مدل متغيرهاي جمعيتي

در اين مدل ارتباط بين متغيرهاي جمعيتي ( غير وابسته يا مستقل ) و سطح باروري ( متغير وابسته ) ارائه گرديده است .

(1) سطح باروري بعد خانواده والدين

سن زن در هنگام ازدواج

مدل شماره دو : مدل متغيرهاي اقتصادي

در اين مدل تائيد دو متغير اقتصادي بر سطح باروري نشان داده شده است .

(2) سطح باروري درآمد خانواده

اشتغال زن

مدل شماره سه : مدل متغيرهاي اجتماعي

 

 

در اين مدل تاثير در متغير اجتماعي در سطح بارداري نشان داده شده است.

(3) سطح باروري تحصيلات زوجين

ترجيح جنسي

* متغيرهاي تحقيق :

- متغير وابسته كه منظور باروري مي باشد و در تحليل آن از شاخص تعداد فرزندان زنده به دنيا آمده استفاده شده است.

- متغيرهاي مستقل: كه شامل متغيرهاي اقتصادي ، اجتماعي و جمعيتي است .

الف) متغيرهاي اقتصادي در اين بررسي عبارتند از : ميزان درآمد خانواده و اشتغال زن به فعاليت اقتصادي و خارج از خانه

ب) متغير هاي اجتماعي مورد مطالعه در اين بررسي عبارتند از : تحصيلات زنان و ترجيح جنسي به نفع پسر.

ج) متغيرهاي جمعيتي عبارتند از : سن زن در هنگام ازدواج و بعد خانواده والدين.