مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

فهرست کلی مطالب

عنوان صفحه

پیشگفتار

فصل اول : مبانی مددکاری اجتماعی

فصل دوم : اصول مددکاری اجتماعی

فصل سوم: ابزارهای مورد نیاز در مددکاری اجتماعی

فصل چهارم: روشهای مددکاری اجتماعی

 

فهرست تفصیلی مطالب

عنوان صفحه:

فصل اول: مانی مددکار اجتماعی

- تعریف مددکاری

- حرفه مددکاری

- تاریخچه مددکاری

- نقش های مددکار اجتماعی

فصل دوم : اصول مددکاری اجتماعی

- پذیرش

- فردیت

- رازداری حرفه ای

- مشارکت

- خود آگاهی

فصل سوم : ابزارهای مورد نیاز مددکاری اجتماعی

- مشاهده

- مصاحبه

- بازدید (محیط زندگی ، محل کار و ...) ، اهداف بازدید

- گزارش نویسی

- پرسش نامه و غیره

فصل چهارم : روشهای مددکاری اجتماعی

الف- روشهای اصلی

1- مددکاری خودی

2- مددکاری گروهی

3- مددکاری جامعه ای

ب- روشهای فرعی

1- تحقیق و پژوهش

2- مدیریت کاری

3- اقدامات اجتماعی

- تارخچه مددکاری در ایران

- اهمیت مددکاری فردی

- عمده مهارتهای مددکاران فردی

- تعریف گروه و انواع گروه

- تاریخچه مددکاری گروهی

- مهات ها مددکاری گروهی

- انواع رهبری در گروه مددکاری گروهی

- تفاوتهای ویژگیهای گروههای کارآمد و غیر کارآمد

- اصول مددکاری گروهی

- وظایف مددکار در مصاحبه انفرادی

- مهارت های مددکاری گروهی

- فواید خود افشایی

- تعریف مددکاری جامعه ای

- مفهوم اجتماع

- اهداف مددکاری گروهی

- نقشهای مددکار اجتماعی در مدل توسعه محلی

 

فصل اول:

مباني مدد كاري اجتماعي :

1-تعريف مدد كاري اجتماعي : مدد كاري اجتماعي حرفه ايست مبتني بردانش مهارت ، استعداد مانند عقيده ، باور وتفكر كه به افراد گروهها وجوامع كمك مي نمايد تا آنها بتوانند ضمن تشخيص مشكل وشناختن مشكل به گونه اي كار آمد وتاثير گذار با مشكل خود مواجه گردند ودر نهايت ضمن سازگاری باوضعيت موجود رضايت خاطر وتوانمندي در آنان بوجود آيد . ( تعريف كامل ) در همه مشاغل

2- مدد كاري عبارت از ايجاد تغيير ( كل معاني مدد كاري را در بر دارد )

( تغيير درفكر مدد جو ،تغيير در رفتار وروحيه وطرز تفكر )

3-مدد كاري اجتماعي به كليه اقدامات وفعاليتهايي اطلاق مي گردد كه در آن سعي مي شود مشكلات مددجويان از روشهاي مختلف نظير مشاهد ÷ه ، مصاحبه ، بازديد منزل ، ومطالعه پرونده مددجويان مشكلات آنان حل گردد .

4-مدد كاري اجتماعي ، دانشي است سودمند كه براي حل مشكل گروههاي آسيب پذير ومحروم درجامعه توسط افرادي كه مجهز به دانش مدد كاري هستند به كارگرفته مي شود .

* اهداف مدد كاري اجتماعي با تاكيد بر بنياد شهيد وامورايثارگران

1- كمك به خانواده هاي معظم شهدا در جهت حل مشكلات اقتصادي ، معيشتي ونيازهاي روان شناختي ومشاوره اي آنان .

2- كمك به بهبود ارتباطات ميان اعضاي خانواده هاي معظم شهدا و جانبازان.

3- تشخيص مشكلات ومسائلي نظير بيماريهاي رواني درخانواده ها ،افت تحصيلي فرزندان ،فرار از منزل، اعتياد درخانواده ها ونظاير آن .

4- كمك به مددجويان براي شناختن بهتر خودشان هم دربعد مادي وهم دربعد معنوي .

5- كمك به مدد جويان براي توان مند سازي وقادر سازي آنان .

6- كمك به پيشگيري از بوجود آمدن مشكلات وآسيب هاي اجتماعي در خانواده

7- كمك به افراد منظور شناختن استعدادها وتوانمندي آنان تا بتوانند ضمن شناختن استعدادها و توان منديها زندگي موفق وكار آمدي داشته باشند .

مددكاري گروهي : به مشابه يك حرفه اجتماعي چه فردي وچه گروهي :

مددكاري وقتي يك حرفه تلقي مي گردد که:

1- شرايط ارتقاء وترفیع مشخص است. 2) سازمانهاي متولي دارند .3) صاحبان حرفه از در آمدكافي برخوردارند .4) اطلاعات اعضاء بايستي به روز باشد .5) داراي نظام نامه منشور اخلاقي هستند مثلا راز داري ازموارد آن است . 6) مدد كاري به عنوان يك حرفه در خدمت همنوعان است . 7) عموم مردم از جزئيات حرفه اطلاعي ندارند . 8) امكان سوء استفاده از حرفه وجود دارد . 9) آزمونهاي دشوار براي ورود به حرفه وجود دارد . 10) حرفه ها برخوردار از دوره هاي عملي و كار آموزي هستند .

* تاريخچه مدد كاري :

قدمت مدد كاري به زماني برميگردد كه انسانها زندگي گروهي راشروع كرده اند واين مشكل وجود داشته که بين قبايل جنگ ونزاع بوه است وكدخدا از غنيمت هاي جنگ به افرادبي بضاعت كمك مي كرده است ، وريش سفيدها مسئوليت تقسيم غنائم را به عهده مي گرفتند اين مدد كاري است مدد كاري اجتماعي معمولاً از كليساهاومساجد شروع شده است زيرا بهترين مكان براي مدد كاري وكمك به نيازمندان بوده است و دراروپا كليساها ، كمك فراواني به مردم كرده اند درسال 1601 در انگلستان تعداد گداها آنقدر زياد مي شود كه ملكه آنها ( اليزابت ) قانون فقراي اليزابت را مي دهد و لندن را به 3 قسمت تقسيم مي كند وگداهاي هر منطقه مشخص گردد ودولت بايد كمك مالي به اينها مي كرده است كه بعدها محدود شد كه اگر فردي سه رو زگدايي مي كرد نشانه هايي بر آنها مي گذاشتند تامشخص گردد. اولين كتابهاي مدد كاري توسط چارد ديكنز نوشته شده است وكاركردن در لندن بسيار زياد وطاقت فرسا بوده وبه مرور زمان ميزان ساعات كار تقليل پيدا كرد . تاريخ زندانها اينطوربود كه يا جسم شكنجه ببيند يا روح آنان ، كم كم شكنجه كم شد وفقط زنداني ازلحاظ روحي بايد شكنجه می شد نه جسمي .

* سال شروع مدد كاري رسمي ازسال 1901 مي باشد اولين مدرسه مدد كاري درهلند وبه گفته بعضي ها در امريكا ساخته شده است . 800 ميليون نفر دركل دنيا آمار مردم ي هست كه غذا نمي خورند .

درايران ازسال 1337 خانم فرمان فرمايان که در آمريكا زندگي مي كرده است آغازگرديد اولين مدرسه مدد كاري درايران بالاتر از ميدان ونك مي باشد . بعدهامدرسه به چهار راه لشگر انتقال پيدا كرد كه فوق ديپلم ب دانشجویان داده مي شد بعدها به كارشناسي وفوق كارشناسي ارتقاء پیدا كرد ودر سال 1357 به علت پيروزي انقلاب تا سال 1361 دانشگاههای مددکاری تعطيل شد . وفقط دانشگاه علامه در سال 1362 دررشته مددكاري دانشجو پذيرفت و درسال 1368 دانشگاه شاهد در رشته مدد كاري دانشجو گرفت . در حال حاضر حدود سه هزار مددكار در ايران داريم .

از اين تعداد 800 نفرتحصيلات مدد كاري و 2200 نفر تحصيلات غير مدد كاري است وبه 1500 مدد كار ديگر نياز مي باشد . در واقع در رشته مددکاری کار در مددکاری به ازای هر مددکار 50 دپرونده کافی می باشد.

نقش هاي مدد كاري اجتماعي :

ده مورد است :

1- محقق

2- ارزياب کننده مشكلات مدد جو

3- مذاكره كننده

4- نقش مشاوره

5- نقش مديريت

6- پيشگيري

7- نقش برنامه ريزي

8- نقش توانبخشي

9- نقش ساماندهي امور . ولي بعضي معتقدند اين وظيفه مديران است .

10- رايزني

11- سخنگوي اداره جات

12- هماهنگ كننده :

 

فصل دوم :

اصول مدد كاريس گروهي :

1- اصل اول - اصل پذيرش :رابطه 2 طرفه است علاوه بر اينكه مدد كار مدد جو را می پذيرد مدد جو هم بايد مدد كارش را بپذيرد مدد كار بايد ابتدا شناخت داشته باشد ودر هر شرايطي مدد جو را بپذيرد عواملي وجود دارد كه مدد جو ، مدد كارش را نمي پذيرد . در واقع موارد عدم پذیرش را می توان چنین خلاصه کرد:

1- برخورد ورابطه نخستين 2- انتقال يا ازمدد كار به مدد جو يا بالعكس ازمدد جو ، مدد كار 3- خطاهاي مدد كاري 4- عدم پيگيري مناسب 5- تجزيه منفي گذشته 6- فرهنگ كه فرهنگ مدد جو بامدد كار فرق مي كند 7- سن 8- جنس يا جنسيت 9- ناكافي بودن دانش مدد كاري 10- پوشش مدد كار

قبل از اینکه به اصل دوم بپردازیم ، ارزشای مددکاری ، انواع نیازهای مددجو را توضیح میدهیم

ارزشهاي مدد كاري :

1-حرمت مقام انسان ، خداوند بالاترين مقام را به انسان داده است . 2- آزادي واختيار انسان ها 3- مسئوليت پذيري انسانها 4- برابري انسانها در استفاده از امكانات مادي ومعنوي .

انواع نيازهاي مدد جو :

1-نيازهاي احساس شده 2- نيازهاي بيان شده 3- نيازهاي برآورده شده 4- نيازهاي كه امكان تحقق آنها وجود دارد .

* دومين اصل 2: اصل فردّيت * : به عنوان مدد كار بايد بين افراد تميز قايل شويم وهر انساني متفاوت از انسان ديگراست ، نسخه هاي يكسان نمي توان براي افراد نوشت زيرا امكان دارد روشي كه براي فردي موثر است براي ديگري امكان دارد موثر نباشد راه حلهايي كه موفقيت آميز بوه امكان دارد در مورد فرد دیگر موفقیت آمیز نباشد.

* اصل سوم 3: اصل راز داري * : سومين اصول مددكاري است رازداري حرفه اي اين است كه مددكار بايد همدم اسرار مددجو باشد وبه مدد جو اطمينان دهد كه حرفهايش جايي درز پيدا نمي كند راز داري اگر خوب بكار گرفته شود به ارتباط ورابطه مددجو ومددكار كمك مي شود . سوالهاي دراين زمينه مطرح است :

سؤال 1: مددكار اجتماعي درچه مواردي مي تواند اقدام به افشای اسرار مدد جو نمايد ؟ در صورت افشاء نكردن موضوع امكان آسيب به ديگران ياخود مددجو باشدكه راز داري توصيه نمي گردد وزماني كه احساس آسيب جسمي باشد . میتوان اسرار مددجو را افشا کند.

سؤال2 : مدد كار تا چه اندازه مي تواند اسرار مدد جويان را حفظ كند ؟ قبل از شروع به كار با مددجو توافق كنيم كه من مددكار بنا به شرايطي بعضي موارد را بايد به اطلاع مسئولين برسانم .

سؤال 3: مدد كار تا چه اندازه مي تواند اطلاعات مدد جو رابه چه سازمانها وافراد گزارش نمايد ؟ مدد كار بامدد جو هماهنگ مي كند كه سرپرست مددكاري حق نتيجه نهايي از ديدار مدد كار و مددجو را دارد با هماهنگي افرادي كه صلاحيت دارند مي توانند اطلاعا ت كسب كند .

در واقع در اصل رازداری حرفه ای میتوان چنین گفت: که قرار داد بین مددکار و مددجو که به صورت کیتی و با ذکر مدت و زمان و دفعات و هزینه ها

* اصل چهارم 4: اصل رابطه حرفه اي : *

مدد كار بايد از همه توان ومهارتها وشيوه ها درجهت صداقت ، همدلي ، خلوص ، پذيرش مثبت بدون قيد وشرط اين 4 ويژگي درمدد كار باشد مددكاربايد خود واقعي رابه مدد جو نشان دهدومددجو اين رفتار را درك مي كند .

موارد با مشكل مددجو همدردي بهترین حالت بي تفاوتي

1- رابطه كلامي

اصل رابطه حرفه اي

2- رابطه غير كلامي

دررابطه كلامي دقيقا بايد به مددكار نشان دهيم كه ارتباط خوبي ميتوانيم با اوبرقرار كنيم وازنظر كلامي با اوارتباط برقرار كنيم و روابط محترمانه باشند

رابطه غير كلامي بخشي از روابط ماست خيلي اوقات روابط مددکار غيركلامي است مثلا باسكوت ، باچشم معمولا تحقيق نشان داده اگرمدد جوبراي مشاوره نزد مددکار می آید بهترین حالت فاصله بین مددکار و مددجو 130 الی 140 cm می باشد.

 

رفتارهاي غير كلامي ناموثر	رفتارهاي كلامي غير موثر
گردندان تسبيح ، جاسوئيچي ، خميازه كشيدن، قولنج شكاندن ، كارهاي نيز ضروري وغير كلامي انجام ندهيد	فرياد زدن ، خنده بي مورد ، ناراحتي بي مورد ، تن صداي يكنواخت ، بعضي مواقع بلند تر ، بعضي موقع آرامتر

 

اصل پنجم ،اصل مشاركت : مدد كاربايستي مددجو وخانواده مدد جو رادرجريان شكل قراردهد ومددجورادخل در آن ( حل شكل) كنيم . در اصل مشاركت نبايد همه كارهابه دوش مددكارباشد . قدمها براي مددجو با مدد جو بايد باشد فوايد مشاركت 1- عزت نفس مددجويان افزايش پيدا مي كند 2- در نگه داري آنچه كه به ماداده شده بيشترمراقبت مي كند 3- در جريان حل مشكل سهيم مي شود ودشواريها وسختيهاي كار را متوجه مي شود .

نكته اي كه در اصل مشاركت مهم است به ميزان توانايي افراد تكليف دهيم وبه توان منديهاي فرد توجه داشته باشيم مددجو بايد پابه پاي مددكارحركت كند ومشاركت داشته باشد .

اصل پنجم: اصل خود آگاهي مهم ترين اصل مدد كاري است اگر كسي خود را شناخت خداي خويش را شناخته است هر چقدر آگاهي انسان بيشتر باشد ونقاط ضعف وقوت خود را بشناسد بهترمی تواند مشکلات را تحلیل و مرتفع سازد .

 

اصل ششم : اصل عدم پيش داوري وقضاوت : از روي ظاهر افراد قضاوت نكنيم ودر وهله اول هيچ قضاوتي نكنيم زيرا قضاوت باعث طبقه بندي افرادميشود مثل ضعيف در مقابل قوي پولدار درمقابل غير پولدار ، روستائي با شهري .

اصل هشتم: خود تصميم گيري بايد به مددجو فرصت دهيم خودش راه راپيدا كند وتصميم بگيرد مددكار نبايد تصميم بگيرد بايد راهنمايي بدهدوراه را خودمددجو بايد انتخاب كند .

اصل نهم: اصل قادرسازي مدد جو يعني: مددجو را توانا كنيم تا مشکلی را حل کندو همیشه برای حل مشکل به سوی مددکار روانه نشود .

 

 

فصل سوم

ابزارهاي مدد كاري :

يكي از ابزارهای مددکاری ، مشاهده است كه فقط مخصوص مدد كاران نيست در هر رشته ای وجود دارد مشاهده اطراف محیط مددجو اطلاعات زیادی به ما می دهد . مشاهده بايد دقيق باشد ( بعضي مشاهده ها ) مثل پزشكان متخصص . مشاهده به 2 روش صورت مي گيرد 1- مستقيم 2- غير مستقيم

مشاهده مستقيم: دراين مشاهده مدد كار بدون واسطه نحوه زندگي مدد جو را مي بيند ولي درغير مستقيم امكان دارد رفتار مددجو توسط مددكار ديده نشود رابطه وجود داشته باشد مثلا ازطريق مادرمددجو اطلاعات راكسب مي كنيم وامكان دارد مدد كار حضور نداشته باشد واز فرد ديگري كمك بگيرد.

 

محاسن ومعايب روش مشاهده

محاسن روش مشاهده مستقيم : اطلاعات زيادي مي توانيم از اين روش بدست آوریم وبهره مند شويم زيرا از طريق مشاهده مشکلات را ارزيابي مي كنيم و نيازبه همكاري مدد جو نيست .

معايب مشاهده: 1- همه موقعيت ها قابل مشاهده نيست مثلا ميزان پرخاشگري پيش فعالي ، بي قراري بچه ها تحركي ADHD پيش فعالي را نمی توان مشاهده نمود. بر فرض ذهن انسانها را نمی توان مشاهده کرد 2- عیب دوم مشاهده این است که مدد کار در موقعیت مشاهده هضم می گردد بر فرض مددکار برای رفتار مددجویش که فوتبال بازی می کند به جای آنکه رفتارهای او را با دیگران بسنجددر تماشای فوتبال آنان هضم می گردد و موارد مطالعه از یادش می رود 3- عيب سوم مشاهده ثبت مشاهدات مشكل است مثلا هر كسي از ديد زاويه خودش مكاني رابررسي مي كند ومواردي را که برايش جذاب استبه ذهن می سپارد . بنابراين ثبت مشاهدات سليقه اي مي شود . انسان قدرت زيادي داردومي تواندآن را در چشمانش متمركز كند،چشم آنقدر قدرت وانرژي دارد كه مي توان با آت هيپتونيزم انجام داد .

2-پرسش نامه ازابزارهاي مناسب براي مددكاران ، روان شناسان وكلاً پزشكان وغيره مي باشد كه مخصوص روابط اجتماعي است وپرسش نامه خاص علوم اجتماعي است نه علوم طبيعي

4-پيش فرض پرسش نامه 1- انسانهايي كه مي خواهند پرسش نامه را جواب دهند باید مطمئن باشیم که دروغ نمی گویند و به سوالات ما درست پاسخ می دهند . پرسش نامه بهترین وسیله کتبی می باشد که مددکاران از مددجویان بسیاری اطلاعات را در مدت کوتاه بدست می آورند .

انواع سوالات در پرسشنامه: 1 - سوالات بسته 2- سوالات باز

3- سوالات نيمه باز 4- چرخشي 5- سوالات غربالي

1- سوالات بسته سوالاتي است كه يك جواب دارند، بله يا خير ؟ مثل اینکه آیا شما مطالعه کردن را دوست دارید ؟ جواب اینگونه سوالات را به سهولت می توان کد بندی نمود و ارزیابی کرد .

عيب اين گونه سوالات اين است كه ما اطلاعات كمتري دريافت مي كنيم زيرا موافقت ياعدم موافقت كاملا در مورد موضوع مشخص نيست ..

2- سوالات باز : سوالاتي هستند كه فرد مي تواند به راحتي نظرخود را بيان كندوانشاء گونه آن را بنویسد . در نتیجه عیب اینگونه سوالات این است که به راحتی نمی توان مسئله را کد بندی نمود زیرا از طریق نمودار و غیره باید تجزیه و تحلیل گردد . مثال : نظر خود را در مورد اعتیاد بیان کنید ؟

3- سوالات نيمه باز: تلفيقي ازسوالات باز وسوالات بسته مي باشد يعني قسمتي از سوال بسته وقسمتي ديگر سوال باز است. مثلا ميزان حقوق وازچه راهي در آمد كسب مي كنيد ؟ یعنی علاوه بر اینکه میزان حقوق فرد را می سنجد ، میخواهد بداند از چه طریقی کسب درآمد می کند.

4- در سوالات چرخشي، دايره وار از همه افراد سوال مي كنيم مثلادر خانواده از كل افراد خانواده در مورد سوالي ، پاسخ آن را مي پرسيم .

مثال : آیا شما در پیشرفت تحصیلی فرزندانتان نقش دارید ؟

5- سوالات غربالي مثل اينكه آيا شما متاهل هستيد؟ اگرهستيد چند تا فرزند داريد ؟ درتدوين پرسشنامه بايد موارد زیر رعایت شود .

1- پرسش هاي شما بايد شفات ، رسا وصريح وواضح باشد. سوالات شفاف سوالاتي هستند كه پاسخ روش وواضحي دارند مثل كدام يك از عوامل زير باعث قبولي شما دركنكور شده است ؟

والدین معلمین کلاسهای کنکور هیچکدام

2- سوالات بايد كوتاه ومختصر باشد سوال نبايد طولاني باشد .

3- ترتيب سوالات در پرسش نامه بايد منطقي باشد .

4- درهر سوال يك هدف رادنبال مي كنيم نه بيشتر .

3- بازديد ها ، بازديد منزل

مفاهيم وتاريخچه باز ديد ازمنزل 1- درمان در منزل

2- مراقبت درمنزل

3- پيشگيري درمنزل

بازديد ازمنزل روشي سودمند در مدد كاري به منظور جمع آوري اطلاعات مي باشددراين روش مدد كار به اتفاق همكاران خودش به منظور بررسي وضعيت اقتصادي ، اجتماعي وفرهنگي وارتباطات بين اعضاي خانواده از آن منزل بازديد به عمل مي آورند ممكن است مددجو درمنزل نباشد در آسايشگاه یا محل کار باشد يا مدد جو فرزند شهيدي باشد كه در مدرسه تحصیل می کند و مددکار در آنجا به سراغ بازديد مي رود . بازديد فقط مخصوص مددكاران اجتماعي است .

- تاريخچه بازديد منزل خيلي قديمي است از زمانهاي قديم پزشك براي درمان فرد به منزل مي آمد واين ازسالهای قبل بوده است يا اگر كسي بيمار می شد پزشک بر سر بالين بيمار حضورپیدا می کرد ، يا حضرت علي (ع) برای كمك به فقرا خودش به درب منزل آنان می رفت و مشکلات و کمبودهای اقتصادی آنان را مرتفع می ساخت .

-تاريخچه در سه قسمت بحث مي شود 1- درمان درمنزل در سال 1950تا 1940 اتفاق افتاده چون افراد مجروح زياد بوده اند به جاي اينكه افراد مجروح را به كلينيك ببرند درمانگر را به محل حادثه مي آوردند وتمام انرژي روي فرد بيمار متمركز مي شد نه خانواده اش 2- مرحله مراقبت در منزل: از سال 1975-1950 شروع گرديد ووسيع تر از مرحله اول مي باشد مراقبت حمايت ، وتوجه به افراد خانواده را نيز شامل می گردد. جوانب ديگر هم بررسي مي شود ودرمانگرها به منازل مي رفتند ودرمان را انجام مي دادند وبه اعضاي ديگر خانواده نيز آموزش داده مي شد .

3-پيشگيري در منزل: كه از سال 2000 تا1980 شروع گردیده است این مرحله مقدم بر دو مرحله قبلی می باشد و پیشگیری نیز یکی از راههای درمان مورد مطالعه قرار گرفته می شود.

اهداف بازديد منزل ياديدار قبل از بازديد : اهداف متنوعي را دنبال مي كند . 1- بررسي وضعيت قبل از بازديد مثل وضعیت اقتصادي ومالي موجود 2-بررسي وضعيت تحصيلي و آموزشي 3- دادن روحيه و اميد همدلي و آرام بخشی .4- مشاهده مستقيم از منزل وتمام مواردي كه مهم است. 5- برقراري ارتباط مناسب با اعضاي خانواده هم مدد كار وهم مدد جو باهم ارتباط داشته باشند. 6- شناخت وضعيت بهداشتي و وسايل بهداشتي نثل كولر و يخچال

7- وضعيت دينداري: اطلاع ازفرهنگ خانواده؛که خانواده به چه چیزهایی اعتقاد دارند و برایشان مهم است.

8- اطلاعات از اقوام خانواده وارتباط با اقوام وخويشاوندان مددجو. یعنی مددکار باید بداند ارتباط مددجو با اقوام چگونه می باشد.

9- ببينيم مشكل مددجو چيست ؟ و آیا مي توانيم مشكل را تشخيص دهيم .

10- خانواده چقدر مي تواتند براي حل مشكل كمك كند .

11- اوضاع رواني اعضاي خانواده چه طور است وسالم است ؟

12- دربازديد ازمنزل آيا غير از مشكل مددجو مشكل ديگري هم وجود دارد یا خیر؟

نكاتي كه دربازديد ها بايد توسط مددكار رعايت شود ؟

1- نكات درمورد قبل از بازديد 2- نكات درمورد حين بازديد

3- نكات در مورد بعد از بازديد

-1- درمورد دیدار قبل از بازدید باید پرونده مددجو و خانواده اش را مطالعه کنیم.