مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

فهرست عناوین
عنوان:		صفحه
فصل اول
مقدمه ...... .....		5
بیان مسئله .... ....		7
اهمیت مسئله ......		9
اهداف تحقیق ..		10
فرضیه های تحقیق ... .		10
تعاریف و اصطلاحات		11
تعریف عملیاتی متغیرها ..		13
فصل دوم
ادبیات تحقیق .... .
سیر تطور تاریخی مدیریت .............................................................................		15
مبانی تئوریک مدیریت ................................................................................		15
نظریه های مدیریت ......................................................................................		17
آموزش مدیران و سرپرستان .........................................................................		25
دوره های آموزش مدیران و معاونان .............................................................		25
کارائی و بهره وری .....................................................................................		27
نوآوری و ابتکار .........................................................................................		28
فصل سوم
روش و روش شناسی پژوهشی ..................................................................
مقدمه ........................................................................................................		29
روشهای تحقیق ........................................................................................		29
جامعه آماری ............................................................................................		30
نمونه آماری ..............................................................................................		30
ابزار .........................................................................................................		30
روش و جمع آوری اطلاعات ....................................................................		31
تجزیه و تحلیل .........................................................................................		32
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه ها ..........................................................		32
فصل پنجم
نتیجه گیری ..............................................................................................		55
پیشنهادها ..................................................................................................		57
منابع ........................................................................................................		59

 

 

عنوان تحقیق:

مقایسه نظرات مدیران و دبیران درباره ویژگی های مدیران موفق مدارس متوسطه مناطق شبستر

چکیدة تحقیق:

امروز علم مدیریت را از ظریف ترین، دشوارترین، پرثمرترین کارهای آدمی می دانند و به عنوان یکی از شاخص های مهم تمدن معاصر و از جمله عوامل مؤثر در رشد و توسعه اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی جوامع کنونی به حساب می آورند. از بین انواع مدیریت، مدیریت بر اساس سازمان های آموزش و پرورش از اهمیت ویژه ای برخوردار است و نقشی استراتژیک دارد. زیرا تمام اهداف و عوامل سازمان های انسانی است و نقش و رسالت آنها از یک سو تبدیل انسان های خام به خودآگاه و رشدیافته است و از سوی دیگر تأمین کننده نیازهای جامعه در بخش های دیگر است در سال های اخیر یکی از موضوع های مهم محافل آموزش و پرورش دلایل موفقیت و عدم موفقیت مدیران آموزشی و دبیران بوده است. بدین سبب صاحب نظران و اندیشمندان علوم تربیتی با تحقیقات و پژوهش های خود سعی می نمایند راه کارهای مطلوبی را جهت افزایش اثربخشی و موفقیت مدیران جستجو و ارائه نمایند. نتایج حاصله از تحقیقات نشان می دهد که یک مدیر آموزشی موفق و اثربخش به طور مسلم علاوه بر بهره مندی از دانش و تخصصی ویژه مدیریتی و تجربه علمی باید دارای خصایص شخصیتی، رفتاری، اعتقادی، اداری، رسمی، اخلاقی، فردی و شخصی، علمی معینی هم باشد تا در مجموع کارائی و اثربخشی فعالیت های او تضمین شود. لذا ضروری می نمود ویژگی های مدیران موفق آموزشی و شناسای و از آن در انتخاب و انتصاب و هدایت آنها استفاده شود. این پژوهش به مقایسه مدیران و دبیران درباره ویژگی های مدیران مدارس متوسطه مناطق شبستر پرداخته است.

 

 

فصل اول

 

 

 

مقدمه:

انسان گرامی ترین، پیچیده ترین و ناشناخته ترین گوهر آفرینش است و با امتیاز والای که خداوند متعال بنام تفکر به او اعطاء نموده است لحظه به لحظه خود و محیط خود را دگرگون می سازد در عصر حاضر که عصر مدیریت، تحقیقات و تکنولوژی، انفورماتیک و عصر انفجار دانش و اطلاعات است مدیران نقش مؤثری را برای ایجاد تحولات مثبت بر عهده دارند. مدیران معاصر همچنین نقاشان زبردست و پیکرتراشان هنرمندی می توانند باشند که ز تن و جان سازمان ها پیکری دلپسند و تصویری دلپذیر ابداع نمایند. همت و تلاش آنهاست که می توانند هر نهالی را درخت بارور و هر شاخه ای را شاخساری پر ثمر نمایند. با توجه به رسالت و نقش مدیران غلو نخواهد بود اگر بگوییم که مدیران نقطه آغاز بسیاری از تحولات سازنده و مثبت باشد آنگاه می توان ادعا کرد که کار مفید و سودمندی انجام شده و به عبارتی مدیر در کارش موفق بوده است. یک مدیر موفق و اثربخش به طور مسلم علاوه بر بهره مندی از دانش و تخصص و نیز مدیریتی و تجربه عملی باید دارای خصایص شخصیتی، رفتای، اعتقادی، اداری، رسمی، و ... معینی هم باشد تا در مجموع کارائی و اثربخشی فعالیت های او تضمین شود، مطالعات و پژوهش های زیاد، رابطه مثبت و معنی داری بین نظرات و مدیران و دبیران درباره ویژگی های مدیران را نشان می دهند. **** معتقد است که افراد برای این منظور وارد مشاغل می شوند که شخصیت خود را بیان کنند و فعالیت های افراد در دنیای کار تظاهرات خودپندارة آنهاست لی فام طی تحقیقاتش به این نتیجه رسید که مدیران اثربخش به طور مشخصی از نقطه نظر نیازهای شخصیتی با آن دسته از مدیرانی که در طبقة غیر اثربخش قرار دارند متفاوت می باشند و لذا با توجه به مطالب مذکور چنین به نظر می رسد که علاوه بر مواردی چون تعهد و اعتقادات مذهبی توان و بار علمی، اخلاقی، رفتاری، سلامتی جسمی و روح و حسن اشتهار، تأهل و ... که از معیارهای اساسی انتخاب و انتصاب مدیران می باشد. توجه به برخی ویژگی های مدیران در امر گزینش آنها ضروری می باشد.

بیان مسئله:

در هر جامعه عوامل متعددی چون منابع طبیعی، کار، نیروی انسانی، سرمایه و تکنولوژی، مدیریت و غیره وجود دارد. و بر اساس آنها و نحوة بهره برداری و بکار گیری از آنهاست که تولید ملی یک جامعه شکل می گیرد. و بر پایه این شکل گیری است که یک جامعه به توسعه نیافته، در حال توسعه و توسعه یافته تقسیم بندی می شوند. در برخی از کشورها با وجود داشتن منابع طبیعی و زمین های فراوان و حتی نیروی کار زیاد و قابل توجه متأسفانه پیشرفتی چشمگیر وجود نداشته و حتی در شمار کشورهای کم توسعه یافته تلقی می شود و بلعکس برخی از کشورها با وجود کمبود نیروی کار و یا نداشتن منابع کافی و زیاد جزء کشورهای پیشرفته هستند. این مطلب در مورد سازمان ها صادق است این عوامل در سازمان وجود دارد و استفاده مؤثر از آنها و ترکیب و تلفیق منطقی از آنهاست که سبب رشد و ترقی سازمان می شود. از عواملی که در یک سازمان وجود دارد مثل منابع مادی، نیروی انسانی، تکنولوژی، مهارت و غیره عوامل انسانی در رأس آن مدیریت مهمترین و مؤثرترین آنهاست.

آموزش و پرورش عامل کلیدی توسعه اجتماعی و اقتصادی، فرهنگی و سیاسی هر جامعه ای محسوب می شود. تجزیه و تحلیل عوامل مؤثر در رشد و توسعه جوامع پیشرفته بیانگر آن است که همه این کشورها از آموزش و پرورش اثربخش برخوردارند. از چند دهة اخیر با رشد و توسعه بی سابقه کمی و کیفی نظام های آموزش و پرورش در جامعه مواجه شده ایم هر ساله تقاضا برای آموزش و پرورش به سبب اهمیت یافتن آن بیشتر و بیشتر می شود. و عده بسیار زیادی از جوانان برای کسب تحصیلات و برخورداری از امتیازات اجتماعی، اقتصادی آن به مدراس روی می آورند. به تدریج نظام های آموزشی پی می برند که در شرایط پیچیده و دشوار امروز، بدون مدیریت و رهبری مؤثر قادر نخواهد بود که پاسخگوی مسئولیت های روزافزون خویش باشند. زیرا با بارز شدن اهمیت آموزش و پرورش مردم به مرور نسبت به مسائل و امور مرتبط با آموزش و پروش حساسیت بیشتری نشان می دهند و شیوه عملکرد مدارس در معرض قضاوت قرار می گیرد. موفقیت مدارس به تحقق هدف های آموزش و پرورش بستگی دارد و تحقق هدف های آموزش و پرورش در گرو مدیریت و رهبری کارآمد و اثربخش است. مدیران مدارس بر همه جنبه های مدارس مدرن تأثیر می گذارند. آنها سازمان هایی را اداره می کنند که تولیداتشان انسان است این انسان ها باید آنقدر ساخته و پرداخته گردند که به سهولت و با مهارت جذب بازارهای کار و زندگی شوند. بنابراین مدیران بیشتری تأثیر خود را بر اهداف مدرسه یعنی دانش آموزان می گذارند و برای این منظور فعالیت های گوناگونی انجام می دهند. به تأمین نیروی کارآمد، شایسته و سازنده مبادرت می ورزند. منابعی را که برای پرداختن و ساختن این انسان ها ضرورت دارد فراهم می آورند. به هماهنگی، هدایت، کنترل اجزاء و عملیات گوناگون مدرسه اقدام می کنند و هر کار دیگری را که برای کسب اهداف آموزش و پرورش ضروری تشخیص می دهند انجام می دهند. مهمترین منابع سازمانی مدیران و نیروی انسانی سازمان هستند. نقش مدیران و کارکنان و دبیران سازمان و تکامل همکاری آنها که ماهیتی اجتماعی دارد اثربخشی سازمان را با اجرای مؤثر فرآیندهای برنامه ریزی، سازماندهی و رهبری و کنترل رقم می زنند. به این سبب مدیران و سایر نیروهای سازمان در کسب اهداف سازمان و ایجاد اثربخشی نقشی اساسی دارند. مدارس به عنوان پر جمعیت ترین مراکز آموزشی، صف عملیاتی روند آموزش و پرورش رسمی کشور به حساب می آیند. در نتیجه مدیران، دبیران، کادر آموزشی و اداری باید در کنار امکانات موجود در تکامل با یکدیگر زمینه حصول به اهداف تعلیم و تربیت را فراهم سازند. نگاهی گذرا به مجموعه فعالیت های این مراکز، مسائل و مشکلاتی را آشکار می کند. مهمتر از افت تحصیلی و ترک تحصیل قبل از اتمام کامل دوران تحصیل، انفجار تقاضا برای آموزش و پرورش، ناکارائی فارغ التحصیلان این مراکز به عنوان محصول و بازده نظام آموزش و پرورش و ناتوانی اکثر مدیران در حل مسائل و مشکلات آموزشی است.

 

 

اهمیت وضرورت مساله:

امروزه اهمیت مدیریت در پیشرفت و توسعه ملل، توجه به مدیریت را در اولویت قرار داده است. در عصر حاضر در مقایسه با گذشته، ایفای نقش مدیریت به لحاظ گسترش نیازهای جوامع، وسعت ارتباطات، قلمرو پیچیدگی اهداف و وظایف سازمان ها و نیز گسترش پیچیدگی افکار و انتظارات کارکنان و مهارتهای استفاده از تجهیزات نوین، بسیار دشوارتر شده است. بنابراین گزینش مدیران آموزش و آماده ساختن آنها برای ایفای چنین نقش مهمی ضروری می باشد. مدیریت آموزشی در مقایسه با سایر مدیریت ها به لحاظ تأثیری که جریان و گردش فعالیت های آموزش و پرورش را دارد. که از اهمیت بیشتری برخوردار است توجه به مدیریت آموزش در بردارنده دو نتیجه آنی و آتی است. نتیجه آنی حاصل از مدیریت، بهبود شرایط کار، افزایش رضایت و امنیت خاطر کارکنان از مدیر و هماهنگ ساختن تلاش ها در شکل دهی به امکانات و منابع موجود جهت تحقق اهداف سازمان و در نتیجه تقویت روحیه کارکنان و آمادگی برای شکوفایی خلاقیت، نوآوری و تحرکات کاری کارکنان است. لیکن از نتایج آتی توجه به مدیریت آموزشی تأثیر بسزایی است که مدیران آموزشی می توانند در رشد ذهن، شناخت، درک و فهم مدیران دیگری همچون مدیران مالی و اداری و صنعتی و ... داشته باشند. چراکه کیفیت مشاغل مختلفی چون پزشکی، مهندسی، حقوق، معلمی و ... در جامعه نیز ناشی از بهبود صلاحیت و شایستگی مدیران آموزشی رشد خواهد یافت. بنابراین با شناسایی، گزینش و تربیت مدیران شایسته برای سازمان های آموزشی می توان کیفیت تمام شغل های موجود در جامعه را رشد داد. از این طریق شاهد شکوفایی روزافزون جامعه می باشد. مدیران مدارس نیز در این میان همانند سایر افرادجامعه دارای نیازها، استعدادها، انگیزه ها و رغبت ها و تمایلات متفاوتی هستند. همچنین از نگرش و دانش و نظام ارزش متفاوت برخوردارند. علاوه بر آن از نظر ایجاد شخصیتی، اعتقادی، اخلاقی، اداری، رسمی، فردی، شخصی، علمی، رفتاری نیز تفاوت هایی دیده می شود. بدیهی است که این گونه تفاوت ها فردی و شخصیتی بر نحوة مدیریت آنان تأثیر می گذارد. به همین دلیل ضروری است ویژگی های مدیران برجسته و موفق شناخته شود و از آن در گزینش و بکارگیری دیگر مدیران استفاده گردد.

اهداف تحقیق:

هدف کلی:

1. تطبیق ویژگی های مدیران با خصوصیات رسمی و شغلی (اداری)؛
2. تعیین اختلاف نظر میان مدیران و دبیران درباره ویژگی های آنان؛
3. نشان دادن قوت و ضعف مدیران و دبیران؛
4. ارائه پیشنهادهای لازم بر اساس یافته های تحقیق به مسئولین دست اندرکاران نظام آموزشی؛
5. بررسی مقایسه ویژگی های مدیران از نظر علمی، اعتقادی، رفتاری، اخلاقی، فردی و شخصی.

فرضیه های تحقیق:

1. دیدگاه متفاوتی بین مدیران و دبیران درباره ویژگی های علمی مدیران وجود دارد.
2. میان نظرات مدیران و دبیران درباره ویژگی های رفتاری تفاوت وجود دارد.
3. درباره ویژگی های اعتقادی مدیران بین مدیران و دبیران تفاوت نظر است.
4. میان نظرات مدیران و دبیران درباره ویژگی های اداری و رسمی تفاوت وجود دارد.
5. میان نظرات مدیران و دبیران ویژگی های اخلاقی مدیران تفاوت وجود دارد و مدیران پایبند به اصول اخلاق از موفقیت بالاتری برخوردارند.
6. میان نظرات مدیران و دبیران درباره ویژگی های فردی و شخصی مدیران مدارس تفاوت وجود دارد و معتقدند که مدیران خوشرو، واقع بین، خونگرم و ... از موقعیت های کاری بهتری برخوردارند.

 

تعریف اصطلاحات:

مفهوم لغوی مدیریت:

از نظر لغوی یعنی اداره کردن و مدیر اسم فاعل از مصدر اداره کننده است. اداره از ماده دَوَرَ گرفته شده است که مصدر آن دوران به معنی گردیدن است پس مدیر یعنی گرداننده و مدیریت یعنی گرداندن یک سازمان در جهت هدف خاص خودش معمولاً واژه مدیریت با معانی مختلفی بکار برده می شود. همچنین مدیریت به مجموعه ای دانش و اطلاعات درباره چگونگی اعمال مدیریت اشاره دارد که دید و بصیرت لازم برای مدیران را فراهم می سازد.

اصطلاح مدیریت اشاره به کسانی که سازمان را هدایت می کنند نیز اشاره دارد. سرانجام ممکن است مراد از مدیریت اشاره به شغل باشد که مختص انجام دادن وظایفی چون هدایت و راهنمایی سازمان هاست. هر چند مدیریت به عنان یک رشته علمی بیشتر از هشتاد سال سابقه دارد. ولی تعریف واحد و دقیق، مشخص و جامع و مانعی از آن که مورد توافق همه مدیران و نویسندگان این رشته باشد وجود ندارد.

چند تعریف از مدیریت:

1. مدیریت یعنی کار کردن با افراد گروه ها و بوسیله افراد و گروه ها برای تحقق اهداف سازمانی.
2. مدیریت یعنی هنر انجام دادن کارها بوسیله دیگران.
3. مدیریت فرآیند تصمیم گیری و کنترل اقدامات افراد انسانی به منظور دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده است که مهمترین و اصلی ترین نقش مدیریت است.

 

 

در توصیف مدیریت معاصر می توان گفت که مدیریت معاصر مدیریتی است که:

1-اهداف سازمانی را از طریق کوشش افراد سازمان محقق می سازد و تشخیص می دهد که افراد وقتی به نحو احسن کار می کنند که سازمان نیازهای آنان را برآورده سازد.

2-فرصت مساوی برای استخدام آموزشی و ارتقای کارکنان فراهم سازد.

3-از نظر فیزیکی و روانی فضای سالم ایجاد کند.

4-بین مقتضیات تکنولوژی و نیازهای کارکنان تعادل برقرار کند.

برای جمع بندی تعاریف مدیریت می توان گفت که: مدیریت فرآیندی متشکل از یک سلسله کارکردهای مستمر و به هم پیوسته و مرتبط که با استفاده هماهنگی از منابع انسانی و مادی مورد نیاز و مناسب در یک سازمان فراهم آمده است در جهت اهداف خاص و تحقق کارآمد و اثربخش آن اهداف بکار گرفته می شود. تعریف مدیران آموزشی را بدین گونه توصیف کرده است. منظور از مدیران آموزشی کسانی هستند که در تصمیم گیری های آموزشی و پرورشی نقش دارند و رفتار و عمل آنها جریان آموزش و پرورش رؤسای آموزش و پرورش، کارشناسان آموزشی، مدیران مدارس، راهنمایان آموزشی، مربیان پرورشی، معلمین، در زمرة مدیران آموزشی تلقی می شوند. ولی آنچه را که در این تحقیق مد نظر است مدیران مدارس مقاطع مختلف تحصیلی است که جهت احراز سمت های خود باید شرایط خاصی را دارا بوده و با حکم رسمی از طرف نواحی یا وزارت به این سمت برگزیده شوند.

 

 

 

 

 

 

تعریف عملیاتی متغیرها:

متغیرهای تحقیق عبارتند از نظرات مدیران و دبیران در مورد ویژگی های مطلوب مدیران مدارس متوسطه در این پژوهش ویژگی های مدیران در 6 زمینه مورد بررسی قرار می گیرد که به توصیف هر یک از آنها می پردازیم.

ویژگی علمی:داشتن لیسانس در یکی از رشته های مدیریت، روان شناسی، علوم تربیتی، یک مدیر آموزشی باید از علوم تربیتی اصول آموزش و پرورشی، روان شناسی تربیتی و یادگیری آشنایی داشته باشد تا بتواند بر پایه آنها آموزشی مطلوب را پیاده کند و نگرش علمی و آگاهانه داشته باشد و در یادگیری بیشتری بکوشد و ویژگی دیگر مدیر دانش و تخصص و پیدا کردن راه حل های علمی برای مشکلات منبع دیگر قدرت مدیر است.

ویژگی رفتاری:حسن خلق و سلوک از گرانبهاترین سرمایه های هر انسانی است که اغلب شکست ها و موفقیت های ما در زندگی حاصل خوبی یا بدی اخلاق ماست چه بسا مادران دلسوز با اخلاق تند خود مورد اعتماد فرزندان خود نیستند و چه افراد بدخواه نادرست که با چرب زبانی و نرم گفتاری توجه افراد مورد طمع خود را جلب کرده و به اهداف خود رسیده اند. اخلاق و رفتار مناسب هسته مرکزی مدیریت آموزشی است. هر اندازه که مدیر و مربی دانشمند و متخصص باشند بدون داشتن خلقی خوش آیند در نوجوانان و جوانان نفوذ کرده و مؤثر واقع می شوند.

ویژگی های فردی و شخصی:از جمله صفات شخصی می توان بهره هوشی بالا، قبول شکست، پیروزی، وجود انگیزه های نهادی، توانایی برقراری ارتباط با دیگران را نام برد و می توان گفت از سلامت جسمی و روانی برخوردار باشد و ایمان به خدا داشته باشد. دارای استعداد و توانایی مدیریت و رهبری باشد. خوشرو و علاقه مند به دیگران، خونگرم و مصمم و جسور باشد.

ویژگی اداری و رسمی:مدیر باید اهداف آموزش و پرورش را بداند و مورد بررسی و مطالعه قرار دهد از قوانین و مقررات نظام آموزشی آگاه و بتواند اجرا کنند. در حل مشکلات آموزشی و پرورشی مهارت داشته باشد و از وظایف ارشادی، فرهنگی، اجتماعیف مهارتن و تخصص داشته باشد.

ویژگی اعتقادی:از ویژگی های اعتقادی یکی ایمان مدیر است. ایمان برای مدیریت آموزشی به دو صورت مطرح می شود الف) ایمان توحیدی و ب) ایمان تشکیلاتی. دیگر ویژگی اعتقادی مدیر تقوی و تعهد است.

ویژگی اخلاقی:حسن اخلاق از مهمترین سرمایه های معنوی انسان است باید انسان ها در اخلاق خویش تلاش کنند تا افراد از آن سازمان راضی و خوش بین باشند. هر اندازه مدیر از اخلاق و کردار خوبی برخوردار باشند موفقیت بیشتری در کاهش خواهد دید و اخلاق پسندیده بر کارکنان نفوذ و تأثیر خواهد گذاشت که بهره وری زیادی داشته باشند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل دوم

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

سیر تطور تاریخی مدیریت:

در کشور ما نیز دانش مدیریت به لحاظ تاریخی دارای یک سابقه طولانی است. تعالیم اسلام در زمینه رهبری تجارب ارزشمندی که از به کارگیری این اصول در قرون گذشته فراهم آمده است قابلیت استنباط و اجتهاد وسیعی را در خود دارد که می تواند در تبیین اصول مدیریت نقش بسزایی داشته باشد. از آنجا که ورود دانش نوین مدیریت به کشورها نزدیک به یکصد سال سابقه دارد این حوزه از معرفت بشری در کشور ما جدید نیست بنابراین بازنگری تجاری که پس از انقلاب مشروطه در ایجاد سازمان ها و تشکیلات اداری بویژه در بخش دولتی بدست آمده است می تواند منجر به تدوین الگوهای مناسب مدیریت گردد.

مبانی تئوریک مدیریت:

نهائی ترین مرحله ای که هم جنبه علمی و هم جنبه عملی را داراست مرحله تئوری است. گروهی از دانشمندان وجود دارند که بر پایه بکار بستن تئوریهای مدیریت استوار است آنها معتقدند که تنها بکار بردن شیوه ها، تکنیک ها و داشتن خلاقیت ذاتی مدیریت برای ادارة امور یک گروه انسانی کافی نبوده بلکه بایستی عقاید و نظرات دانشمندان گذشته که بر اساس و پایه سیستم های علمی و تجربی استوار هستند در سازمان مربوطه مورد استفاده قرار گیرند تا به طور کامل موفقیت نصیب دستگاه مدیریت گردد.

در حقیقت تئوری جنبه های فعل و انفعالات سازمان را بر پایة تجربیات و آزمایش رد یا قبول می کنند. در صورتی که تئوری های مدیریت نابجا و ناروا و در سازمان های اداری بکار برده می شوند، صحت اصول و مفاهیم آن تئوری ها صادق نمی باشد. ولی در صورتی که مدیریت بر اساس جنبه های علمی بنا نهاده شود چنین نیست بنابراین کاربرد تئوری های مدیریت اساس و عمده کلیه فعالیت های سازمانی خواهد بود. عده زیادی از محققان معتقدند که جنبه های تجربی یا تکنیکی مدیریت بیشتر می توانند مشکلات حقیقی سازمانی را حل نموده و کاملاً روابط بین علت ومعلول را روشن می سازد. در اصول و قواعد عرضه تئوری های مدیریت می توان تا حدود زیادی فرضیات ضد و نقیض را دریافت نمود و استفاده و یا عدم استفاده از آنها را در اختیار مدیران واگذار نمود. در حقیقت تئوری های مدیریت مانند نقشه یا الگوهایی هستند که بنا به ضرورت شکل و فرم ظاهری سازمانی راه حل هایی را برای ما روشن می سازد ولی نمی توان گفت که با اجرای اصول و مفاهیم تئوری های مدیریت موفقیت صددرصد تضمین می باشد. بلکه درجه موفقیت زیادتر از عدم کاربرد آنهاست. به طور کلی در اداره امور یک سازمان استفاده از نقشه یا تئوری های مدیریت اجتناب ناپذیر است. بدین معنی که کلیه فعالیت های اجرائی مدیران سازمانی بایستی بر اساس برهان های خاص باشند و از مدل و الگوهای تعیین شده پیروی نمایند در غیر این صورت فعالیت های مدیران به صورت سیستماتیک نبوده و آنطور که باید و شاید نمی توان درستی یا عدم صحت آنها را تشخیص داد.

1. کاربرد تئوری های مدیریت در سازمان های امروزی کاری بس مشکل و پیچیده و به طور کامل نمی توانیم آنطور که باید و شاید زمان، مکان، موقعیت سازمانی را بر طبق خواص تئوری های مربوطه بوجود آوریم در نتیجه بکار بستن تئوری های مدیریت کاری است بی فایده، بی ثمر و نتایجی که بدست می آید متضاد و مخالف تئوری عرضه شده می باشد.
2. بکار بستن تئوری های مدیریت در قلمرو سازمان و عملیات اجرائی مدیران باعث انحصار آزادی و قضاوت فردی مدیران می گردد.
3. از آنجا که تئوری های مختلفی در رشته مدیریت وجود دارد و هر کدام دارای تواتر محدودی می باشند و برای مدت معین و مشخص بوجود آمده اند بنابراین بکار بستن آنها در سازمان های امروزی مشکلاتی را ببار خواهد آورد و نه اینکه مشکلات ما را حل نمی نماید بلکه مشکلات جدیدی به مشکلات سازمانی اضافه خواهد کرد.
4. به کار بستن اصول و مفاهیم مختلف تئوری های مختلف ممکن است مدیران را از ابداع فرضیات جدید دور ساخته و پدیده های مدیریت را در حال سکون نگهدارد. و هیچ گونه فرضیه یا تئوری دیگری بوجود نیاورد.
5. بکار بستن اصول و مبانی یک تئوری به تنهایی کاری است ناپسند و غیر منطقی.

نظرات کلا درسی و گتسلز درباره کاربرد تئوری های مدیریت در سازمان های اجتماعی امروز از جنبه های منفی اشاره می گردد.

نظریه های مدیریت:

الف) تئوری کلاسیک:اگر چه تاریخ تئوری مدیریت مدرن از ابتدای قرن بیستم با کار تیلور شروع شده ولیکن مطالعات جدی و تئوریک در زمینه مدیریت از چند دهة قبل آغاز شده است. در حقیقت توسعه علم مدیریت به روزهای که افراد با هم به صورت گروهی اولین تلاششان را برای رسیدن به اهداف به کار می بردند باز می گردد. تیلور به عنوان پدر مدیریت علمی شناخته شده است و احتمالاً تنها فردی است که نقش زیادی در توسعه مدیریت داشته است. توجه عمده وی در طول زندگی اش افزایش کارایی تولید بود که این کار را تنها از طریق پایین آوردن هزینه بلکه با پرداخت پاداش افزایش تولید را برای کارگران ممکن ساخت. چهارچوب مسائل عمده مدیریت علمی تیلور به صورت زیر خلاصه می شود:

1. جایگزین کردن قوانین نفوذی با علم؛
2. دستیابی به هماهنگی در عملکرد گروهی؛
3. تحقق همکاری بیشتر؛
4. کار کردن برای حداکثر بازدهی؛
5. سوق دادن تمام کارگران تا حد امکان برای سعادت خود و سازمان.

شاید پدر واقعی تئوری مدیریت مدرن صنعتگر فرانسوی باشد. وی نیاز به آموزش و مسائل عمده مدیریت را تشخیص داده و در نتیجه چهارده موضوع مهم از چنین مسائلی را معرفی کرد. تعدادی از این مسائل به شرح ذیل است:

1. قدرت و مسئولیت: فایول اعتقاد دارد که قدرت و مسئولیت با هم در ارتباط اند و از پذیرش مسئولیت، قدرت حاصل می گردد. ولی قدرت را به عنوان یک ترکیب اداری می داند که از وضع و موقعیت مدیران و نیز عوامل مشخصی استنتاج می گردد.
2. وجدت بین فرمان ها: بدین معنی است که کارکنان باید دستورات را فقط از یک نفر مافوق دریافت کنند.
3. سلسله سنجش: فایول به این مسئله به عنوان یک سلسله مافوق از بالاترین به پایین ترین درجه فکر می کنند.
4. هوش و ذکاوت گروه: بدین معنی است که در اتحاد قدرت وجود دارد ضمناً یک تعمیم مسئله فوق وحدت فرمان هاست و بالاخره فایول عناصر مدیریت را کارهای ویژه برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری، هماهنگی و کنترل به حساب می آورد.

فایول در کتاب مشهور خود تحت عنوان اداره امور سازمان های صنعتی و عمومی عمیقاً اعتقاد دارد که هر یک از کارمندان و اعضای سازمان های اداری و مؤسسات صنعتی، صرف نظر از موضوع شغل و حرفه یا رتبه اداری و سازمانی محتاج به فراگرفتن اطلاعاتی و معلوماتی در زمینه مباحث اداری و مدیریتی می باشد. فایول کوچکترین شک و تردیدی به خود راه نمی دهد اما میزان آن و تواناییهای لازم مدیریت برای هر طبقه از کارمندان را یکسان نمی انگارد و معتقد است که مقدار معلومات لازم بسته به اینکه فرد در چه مرحله ای از نردبان سلسله مراتب اداری قرار گرفته باشد تفاوت پیدا می کند. به گفته فایول هر یک از اعضاء اعم از کارگر و مدیر و رئیس اداره و حتی وزیر همه سهمی کوچک یا بزرگ در اداره و مدیریت سازمان خویش را بر عهده دارند. آنان ناگزیر باید واجد معلومات و توانایی های اداری باشند تا بتوانند در عمل از آن معلومات استفاده کنند. منظور فایول از معلومات اداری دو دسته توانایی است که یکی را تحت عنوان توانایی های مطلق اداری آورده است و دیگری را سایر توانایی های مدیریت می نامد. معلومات دسته اول را شامل برنامه ریزی و سازماندهی، فرماندهی، و صدور دستور، ایجاد هماهنگی، و کنترل می داند. حال آنکه معلومات دسته دوم یا سایر توانایی های مدیریت را به معلومات زمینه های مالی، بازرگانی، حفظ و حراست جان افراد و مایملک سازمان و بالاخره حسابدای تعمیم می دهد. فایول از یک طرف معلومات و توانایی های مدیریت را برای کلیه کارمندان و حتی برای کارمندان و اعضاء سازمان در پایین ترین طبقه از طبقات سلسله مراتب اداری ضروری می داند و از طرف دیگر اطلاعات و معلومات مربوطه به حرفه و تخصص های فنی خاص سازمان را برای کلیه افراد در سطوح مختلف سازمان و حتی برای مدیران و رهبران آن لازم می پندارد. به طور خلاصه می توان گفت تحقیقات تیلور و فایول بر اساس تولیدات بیشتر از کارایی نیروی انسانی و انرژی حاصله از عوامل فیزیکی و مکانیکی سازمانی استوار بوده است. تیلور نظریات خود را دربارة مدیریت در مورد تقسیم هر سرپرستی کارکنان به صورت گروهی در سطوح پایین سازمانی ابراز داشته و فایول این تئوری را دنبال نموده و وی بر روی اثرات و بکار بردن اصول و قواعد علمی مدیریت خویش در اداره امور آن گروه پایین سازمانی تأکید نموده است. از این رو پژوهشگران فوق، سازمان را از دو جنبه مورد بررسی قرار داده اند:

1. هر دو معتقدند که پایه و اساس هر سازمانی داشتن بنیه قوی مادی و اقتصادی می باشد.
2. پایه و اساس هر سازمان متکی به همکاری گروهی با داشتن سیستم کنترل در کار اعضاء سازمان می باشد. به هر حال هر دو معتقدند کهرمز موفقیت و کامیابی مدیران یک گروه انسانی داشتن رهبری صحیح می باشد.

ب) تئوری نئوکلاسیک:اصول و مکتب تئوری کلاسیک که مبتنی بر حداکثر بهره وری از ماشین و انسان بود بتدریج عده ای از علما و دانشمندان مدیریت را بر آن داشت که انتقاداتی به نحوة اداره امور سازمان های صنعتی وارد سازند و مکتبی جدید را در دانش مدیریت ابداع نمایند. پیش قدم مکتب جدید را یک نفر استرالیایی بنام التون مایوکه پدر مدیریت نئوکلاسیک می باشد بوجود آورد. جان دیوئی فیلسوف معروف تعلیم و تربیت و همچنین کرت لوین به این تئوری عقاید و ایده های جدیدی را اضافه نمودند. تئوری روابط انسانی از تضادهایی که فلسفة تئوری کلاسیک با روح و روان انسان داشته سرچشمه گرفته و بیشتر بر روی وجود انسانی با مطالعه فرد شروع می شود. از خلاصه نتایجی که از تحقیقات التون مایو به عنوان بنیان گذار تئوری نئوکلاسیک حاصل گردیده است می توان چنین نتیجه گرفت که در علم مدیریت برای مدیران لایق و کاردان امروز، لازمه موفقیت کار آنها داشتن انعطاف و دریافت احساس های روانی و عاطفی افراد سازمانی بوده و منحصراً با اصول خشک تئوری های کلاسیک نمی توان کلیه عوامل مادی و معنوی اعضای سازمانی را برطرف ساخت بلکه در نظر گرفتن احساسات درون و همچنین شرایط زیست محیط اجتماعی می توان سطح تولید و رضایت خاطر کارکنان را چندین برابر کرد. فالت اولین فردی بود که در رشته مدیریت ارزش و اهمیت مسائل روان شناسی و روان کاوی را جلوه داد. و معتقد بود که مدیران می توانند بر اساس تجربیات علمی روان شناسی مشکلات سازمانی را به خوبی درک نمایند. مشکلاتی را که فالت مورد بررسی قرار داده است آن دسته از انعکاسات درونی بود که افراد به تنهایی با محیط اجتماعی خویش داشته و برای افراد سازمانی در نزد یکدیگر و یا حتی برای خود افراد روشن و واضح نبود. فالت معتقد است که لازمه حیات و ادامه یک سازمان رعایت اصولی است که از همبستگی آنها کارایی سازمان حاصل می گردد. و وی معتقد است که در اجتماعات دموکراسی وظیفه مدیریت عبارت است از بوجود آمدن انگیزه همکاری و هماهنگی در بین افراد اجتماع با طیب خاطر و رضایت کامل آنها.

در مجموع نئوکلاسیک ها معتقدند که داشتن اصول خشک و بی روح شرط اصلی بازدهی سازمان نبوده، بلکه در کارگران کنش ها و واکنش هایی را ایجاد می نماید که از نظر دستگاه مدیریت سبب بروز مشکلات و نارسایی های سازمانی می گردد. تئوریسین های نئوکلاسیک معتقدند سازمانی که رضایت خاطر کارگران را فراهم نماید سازمانی خواهد بود که حداکثر کارایی سازمانی را از افراد خود درخواست نموده و افراد با طیب خاطر و میل خویشتن بر آنند که درجه رضایت خاطر، خوشبختی و رفاه کارگران یک کارخانه را از راه برقراری روابط رسمی سازمانی حاصل نگردیده و تنها رضایت مادی را برطرف کننده نیازهای معنوی نخواهد بود، بلکه می توان از راه برقراری دوستی و صمیمیت رضایت بیشتری بوجود آورد.

ج) تئوری سیستم ها:از ابتدای آفرینش، انسان ها برای نگرش به جهان هستی، سعی در نظم بخشیدن به نظام فکری خود نموده و طی قرون و اعصار عمدتاً در دو مسیر عمومی گام برداشته اند. مسیر اول تفکر کل گرایی و مسیر دوم خرد گرایی خوانده می شود. اصل مسلم رویکرد خردگرایانه به جهان این بوده است که موجود راکه هر قدر پیچیده باشد می توان به اجزایی تقسیم نمود و از این راه تحقیق و در وجود و رفتار آن اجزاء به شناخت موجودیت آن نائل آمد. خردگرایی که در علوم مادی نتایج رضایت بخشی را برای دانشمندان ببار آورده است. در شعب دیگر معرفت نیز پیروانی یافت پیروان این مکتب هر پدیده ای را متشکل از اجزایی می دانند و اعتقادشان بر این است که این پدیده از لحاظ تشکیلاتی و از لحاظ رفتاری مجموع آن اجزاء می باشد. هیچ خاصیتی را در مجموعه نمی توان یافت که به گونه ای در عناصر متشکل آن وجود نداشته باشد. شیوة دیگر تفکر در باره جهان بر بینش کل گرایانه از جهان استوار است بنابراین جهان مجموعه ای در هم و تصادفی از اتم ها و حوادث به شمار نمی آید بلکه بر عکس، و جهان و هر آنچه در آن است از نظر کل گرایان از وحدت و ارتباطات ذاتی برخوردار می باشد. کلیه موجودات و پدیده ها در جهان به هم مرتبط اند و میان آنها پیوند هایی برقرار است. پیدایش و زوال موجودات و وقوع حوادث در این جهان موضعی و تصادفی نیست. بلکه از روندی کلی و عمومی پیروی می کند. نظریه سیستم ها پیچیده و دارای مواد استعمال بسیاری است و در علوم و فنون مختلف بکار گرفته می شود. دانشمندان مدیریت از نظریة سیستم ها در سطح سازمان استفاده های وسیعی نموده اند و شیوه هایی مانند ارزشیابی و بررسی برنامه و بودجه برنامه ریزی را بوجود آورده اند. مغزهای الکترونیکی کلیة سیستم های خودکار بدون استفاده از نظریه سیستم ها قابل طراحی و ساخت نبوده اند. نظریه سیستم ها طریقی از تفکر است و مدیریت باید با استفاده از روش تفکر با سیستم منظم و پویا همه فعالیت های سازمان را از طریق ساده کردن و جهت یابی مداوم انواع روش ها هدایت نماید. مدیریت باید با مشخص کردن همه برنامه ها و ارزیابی مجدد آنها در مقاطع مختلف و تدوین خط مشی کلی سازمان را به طرف اهداف از پیش تعیین شده هدایت نمایند. با توجه به نظریه سیستم ها سازمان مجموعه ای از عناصر وابسته به هم تشکیل می گردد. این اجزاء عبارتند از: افراد سازمان رسمی، سازمان غیررسمی و محیط کار که شامل وسایل و ساختمان و غیره می باشد.

ارتباطات عبارتند از: مبادله اطلاعات و انتقال مفاهیم، این انتقال اطلاعات و مفاهیم ممکن است شفاهی، کتبی، محرمانه، آشکار، از نزدیک یا از راه دور باشد. از این رو به سه عامل ویژگی های مدیریت، تکنیک ها، و تئوری مدیریت بستگی دارد:

1. ویژگی های مدیریت: بعضی از دانشمندان معتقدند که آرتیست ها و هنرمندان بالفطره دارای استعداد ذاتی، نبوغ، جذابیت فطری می باشد و همگی قادر به ابداع و عرضه آثار هنری خویش می باشد. فن مدیریت هم به سهم خویش دارای ویژگی ها و نشانه ذاتی و فطری می باشد با در نظر گرفتن عقاید این دسته از دانشمندان، مدیر شخصی است بایستی ذاتی، هوش و فراست فطری قارد به درک فهم، تجزیه و تحلیل و سلوک و رفتارهای گروه انسانی می باشد.

ویژگی های مدیریت را می توان چنین تعریف نمود: امتناع از جمع آوری قوانین و مقررات بر اساس اصول و استدلال های علمی یا به زبان ساده تر ویژگی های مدیریت عبارتند از هنر اداره کرده یک گروه انسانی بدون بکار بستن اصول و قواعد مدیریت. بر اساس تعریف فوق مدیران موفق کسانی هستند که دارای خصوصیات مثبت ذاتی در زمینه عملیات اجرائی که همان بالفطره بودن خصوصیات شخصی مدیران است.

2. تکنیک های مدیریت: عامل دیگری که در موفقیت مدیران و رهبران سازمانی تأثیر بسزایی دارد عبارت است از نحوة صحیح برداشت از تکنیک های مدیریت در عملیات اجرائی سازمان.

تکنیک های مدیریت عبارتند از: بکار بردن راه حل های منطقی و حساب شده متناسب با زمان و مکان و موقعیت سازمانی به طریق دقیق و مستدل جهت کسب موفقیت در تمام شئون امور اجرائی سازمانی. راه حل مشکلات و معضلاتی که در اداره امور یک سازمان گروه سازمانی وجود دارد متضمن آن است که مدیران بدانند از چه شیوه ها یا تکنیک صحیحی بایستی استفاده نمایند تا در کار مدیریت موفقیت حاصل کنند. اگر مدیر تکنیک ها یا تاکتیک ها و شیوه فنی مدیریت را کاملاً بشناسد و بداند که در مراحل مختلف نباید به مقتضیات سازمانی، مکانی، موقعیت سوق الجیشی از کدام یک استفاده کند و آنها را بکار نبرد می تواند مدیر موفقی باشد.

3. تئوری های مدیریت:

نظریه مازلو: مازلو که نیازهای بشری را بر طبق سلسله مراتب ذکر نموده معتقد است که یک فرد عادی در کودکی بیشتر تحت تأثیر نیازهای فیزیولوژیک و ایمنی قرار می گیرد. در سنین اولیه زندگی نیاز به عشق و محبت ظاهر می شود ولی در سال های بعد و طی دوران رشد شخصیت بتدریج نیازهای قدر و منزلت و خودیابی بر رفتار او حاکم می شود. به نظر مازلو در سازمان های امروزی به نیازهای خودیابی کارکنان کمتر توجه می شود و همین امر مانع رشد شخصیت و خویشتن شناسی و احساس تعهد خدمت می گردد. و نتیجتاً تعارض و ناسازگاری بین نیازهای روانی فرد به خودیابی از یکسو و نیاز سازمان به ازدیاد کارایی از سوی دیگر ظاهر می شود.

طبقه بندی نیازهای مازلو به ترتیب عبارتند از:

1- نیازهای فیزیولوژی عمومی، 2- نیازهای تأمین و ایمنی، 3- نیازهای اجتماعی،