مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

فهرست مطالب

 

:تاریخچه ..... ..1

اهمیت و ضرورت پژوهش ... ...1

: تفاوت پرتو لیزر با نور معمولی... ..2

اهمیت و ضرورت پژوهش ... .2

: تقسیم بندی لیزر ها..... .3

:معرفی چند نوع لیزر .....4

:لیزر اتمی - یونی... ..4

: لیزر هلیوم-نئون.... ....5

: لیزر آرگون..... ..6

لیزر بخار مس.. ..8

کاربرد های لیزر .... ...10

لیزر پزشکی و کاربرد های آن . ....11

اصول درمان لیزر های کم توان.... .11

سوالات رایج در مورد لیزر درمانی... ....16

لیزر درمانی... .17

انواع جراحی های اصلاحی لیزیک. ..18

Lasic-rrk................................................................. ............ ............ ............ ..........................19

prk.................................................................... ............ ............ ............ ............ ......................20

آینده نگری و حفاظت ............................................ ............ ............ ............................................23

موارد عمل لیزیک.......................................... ............ ............ ............ ........................................24

موارد منع لیزیک.................................................... ............ ............ ............ ................................28

اشکالات عمل لیزیک.................................................. ............ ............ .......................................30

عارضه خشکی چشم بعد از عمل.......................................................... ............ ............................35

کلمه ليزر (LASER) از حروف اول کلمات Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation گرفته شده است

تاریخچه و معرفی :

ليزر مخفف عبارت: Light Amplification by Stimulated Emission of Radiationمی‌‌باشد. و به معنای تقويت نور توسط تشعشع تحريک شده است. اولين ليزر جهان توسط « تئودور مايمن » اختراع گرديد كه در آن از ياقوت استفاده شده بود. در سال ۱۹۶۲ پروفسور علی جوان, اولين ليزر گازی را به جهانيان معرفی نمود و بعدها نوع سوم و چهارم ليزرها که ليزرهای مايع و نيمه رسانا بودند اختراع شدند. در سال ۱۹۶۷ فرانسويان توسط اشعه ي ليزرِ ايستگاههایِ زمينيشان, دو ماهواره ي خود را در فضا تعقيب کردند, بدين ترتيب ليزر بسيار کار بردی به نظر آمد. نوری که توسط ليزر در يک سو گسيل می‌‌گردد بسيار پر انرژي و درخشنده است و قدرت نفوذ بالايی نيز دارد به طوري که در الماس فرو می‌‌رود.

امروزه استفاده از ليزر در صنعت به عنوان جوش آورنده ي فلزات و چاقوی جراحی بدون درد در پزشکی بسيار متداول است.

ليزر آخرين و پيشرفته ترين منبع نوری ماست . به عبارت بهتر ليزر تشعشع توليد شده توسط تقويت کننده های نوری ميباشد که در طيف های مختلف از مادون قرمز تا فوق بنفش آن در پزشکی کاربرد دارد. نور ليزر مادون قرمز و فوق بنفش را با چشم نميتوان ديد. ليزر منبع نوری است که نور بينهايت خالص توليد ميکند . درنور خالص بجای طيفی از طول موجها ، فقط يک طول موج داريم . اگر منشوری را جلوی يک منبع نور معمولی نگه داريم شما ميتوانيد طيفی از رنگها (قرمز-نارنجی-زرد-سبز-آبی-نيلی-بنفش) را که از طرف ديگر منشور خارج ميشود مشاهده نماييد در حاليکه اگر اين منشور را در مقابل نور ليزر بگيريم همان رنگی که وارد منشور ميشود از طرف ديگرش خارج ميشود و ديگر طيفی از نور مشاهده نخواهد شد.

از مشخصات ديگر نور ليزر همدوسی آن است که در نور معمولی وجود ندارد .امواج نور معمولی درهم وبرهم است ولی امواج نور ليزربا هم بالا و پايين ميروند . به اين خاصيت نور ليزر همدوسی يا کوهرنسی ميگويند.

تفاوت پرتو لیزر با نور معمولی

پرتو لیزر دارای چهار خاصیت مهم است که عبارتند از:

شدت زیاد ، مستقیم بودن ، تکفامی ‌و همدوسی.

لیزرها در اشکال گوناگون وجود دارند. ممکن است تصور شود که پرتو لیزر همانند اشعه ایکس ، گاما ، ماورا بنفش و مادون قرمز جایگاهی معین در طیف الکترومغناطیسی را داراست، حال آنکه این پرتو می‌تواند هر کدام از فرکانسهای محدوده طیف نامبرده را در برگیرد، با این تفاوت که دارای مشخصاتی از قبیل تکفامی، همدوسی و شدت زیاد است.

اینکه چگونه می‌توان پرتو لیزری با فرکانسهای دلخواه را تولید نمود، کار دشواری است که عملا با آن روبرو هستیم. مشکل دیرپا در تابش لیزری، فقدان پوشش گسترده طول موجی در آن است. به دلیل اینکه لیزرها به‌خودی ‌خود فاقد قابلیت تنظیم طول موج هستند، پوشش کل طیف نورانی نیاز به ابزارهای متعدد و جداگانه دارد.

تکفامیچیست؟

مشخصه بارز نور لیزر و خاصیتی که بیشترین ارتباط را با کاربردهای شیمیایی دارد، تکفامی اساسی آن است. این خاصیت از این حقیقت منشأ می‌گیرند که تمام فوتونها در اثر گذار بین دو تراز انرژی اتمی یا مولکولی مشابه ، نشر می‌شوند و بنابراین تقریبا فرکانسهای دقیقا یکسانی دارند. تعداد کمی از فرکانسها با فواصل اندک از یکدیگر ، ممکن است در عمل لیزر حضور داشته باشند، بطورری که برای رسیدن به تکفامی بهینه باید وسیله اضافی دیگری را برای گزینش فرکانس لیزر تعبیه کرد. معمولا برای این کار از یک نسخه استفاده می‌شود که عنصری اپتیکی است که درون حفره لیزر قرار می‌گیرد و به گونه‌ای تنظیم می‌شود، که تنها یک طول موج معین بتواند بین دو آینه انتهایی ، بطور نامتناهی به جلو و عقب حرکت کند.

همدوسی زمانی و مکانی لیزر

همدوسی زمانی فوتونهای نور لیزر به معنی هماهنگی بین آنها از لحاظ وضعیت ارتعاشی (فاز) آنهاست. همدوسی مکانی نور لیزر به معنی هماهنگی بین فوتونهای تشکیل دهنده نور لیزر از لحاظ راستای انتشار آنهاست. به لحاظ همدوسی زمانی که در نور لیزر وجود دارد، قدرت تأثیر گذاری فوتونهای آن در نقطه هدف بسیار بالاتر از نورهای معمولی است؛ زیرا طبق اصل برهمنهی امواج ، به دلیل همفاز بودن این فوتونها میدانهای الکتریکی‌شان مستقیما باهم جمع شده و میدانی قوی را بوجود می‌آورند.

تقسیم بندی لیزرها

طبقه بندی لیزر در حالت کلی:

لیزرها بر اساس آهنگ خروج انرژی از آنها به دو دسته "پیوسته‌کار" و "پالسی" تقسیم ‌بندی می‌شوند. نور لیزرهای پیوسته‌کار بطور پیوسته گسیل می‌شود، ولی نور لیزرهای پالسی در زمانهای کوتاه که به این زمان "دوام پالس" گفته می‌شود ارائه می‌گردد. فاصله زمانی ارائه دو پالس متوالی معمولاً خیلی بیشتر از زمان دوام پالس است. لیزرهای پالسی به‌دلیل اینکه می‌توانند انرژی خود را در زمان کوتاهی ارائه دهند، معمولاً دارای توانهای بالاتری می‌باشند.

لیزرها را براساس حالت ماده لیزر زا هم به لیزرهای حالت جامد ، لیزرهای گازی ، لیزر رزینه ، لیزرهای نیمه‌هادی (دیودهای لیزری)، و لیزرهای الکترون آزاد و.... تقسیم ‌بندی می‌کنند. همچنین ممکن است لیزرها را براساس نوع ماده تشکیل‌دهنده محیط لیزر زایی نیز تقسیم‌بندی کرد. لیزر یاقوت ، لیزر نئودیوم- یگ ، لیزر دی اکسید کربن ، لیزر هلیوم- نئون و انواع لیزرهای دیگر بر این اساس نامگذاری شده‌اند.

معرفی چند نوع از موارد معرفی شده لیزر.........

لیزرهای اتمی ویونی:

رده ای از لیزرها که محیط فعال آنها یک گاز است، انواعگسترده ای از وسایل را در بر می گیرد. معمولاً گاز یا تک اتمی است یا اینکه ازمولکولهای بسیار ساده تشکیل می شود. مثالهایی از لیزرهای تک اتمی در این بخش مطرحمی شوند، در هر دومورد، چون نشر لیزر از وقوع گذارهای نوری در اتمها یا مولکولهایآزاد ناشی می شود، پهنای خط نشر می تواند بسیار کم باشد. معمولاً گاز درون لوله ای سربسته است و برانگیختگی اولیه با تخلیه الکتریکی انجام می شود، بدین ترتیبدربسیاری از موارد، بخش درونی لیزر شباهتی نمادین به لامپ فلوئورسنت معمولیدارد.

لوله لیزر می تواند از مواد مختلفی تهیه کرد و الزاما نیازی به شفاف بودنآن نیست. متاسفانه معمولاً فلزات مورد استفاده قرار نمی گیرند، زیرا باعث ایجاداتصال کوتاه در وسیله می شوند. به طور معمول از سیلیس و همچنین از بریلیم اکسید کهبرای منابع پر توان با رسانایی گرمایی زیاد مناسب است، استفاده می شود. داشتن یکلوله لیزری با مخلوطی از دو گاز، که یکی در مرحله دمش و دیگری در نشر لیزر به کارمی رود، امری بسیار عادی است معمولاً چنین لیزرهای گازی بسیار اعتماد پذیرند، زیرابرخلاف لیزرهای حالت جامد، در اینجا امکان آسیب گرمایی محیط فعال وجود ندارد و برایمقاصد معمولی، پرمصرفترین لیزرند.

لیزر هلیوم ـنئون:

لیزر هلیم ـ نئون، نخستین لیزر CW بود که ساخته شد وهمچنین نخستین لیزری بود که در 1962، به طور تجاری در دسترس قرار گرفت. محیط فعال،مخلوطی از دو گاز است که در فشار پایین در لوله شیشه ای قرار گرفته اند، فشار جزئیهلیم تقریباً mbar 1 و برای نئون mbar 1/0 است. برانگیختگی اولیه با تخلیه الکتریکیانجام می شود و عمدتا برای برانگیختن اتمهای هلیم دراثر برخورد الکترون به کار میرود. به دنبال آن اتمهای هلیم برانگیخته در فرایند انتقال انرژی در اثر برخورد بهاتمهای نئون شرکت می کنند، چون ترازهای معینی از هلیم و نئون انرژی بسیار نزدیکیدارند، این فرایند اتفاق می افتد، در نتیجه انتقال با کارایی بالایی انجام می شود. چون ترازهای نئون که بدین طریق جمعیت دار میشوند، در بالای پایینترین حالتهایبرانگیخته قرار می گیرند، نسبت به این ترازها وارونگی جمعیت رخ می دهد و نشر لیزرامکان پذیر میشود. در اینجا دو نکته را باید خاطر نشان ساخت. نخست، دقت کنید کهاسامی معمول حالتها را نمی توان برای ترازهای انرژی نئون بکاربرد، زیرا جفت شدگیراسل ـ ساندرز در اینجا به کار نمی رود. دوم، هر آرایش الکترونی به چند حالت نزدیکبه هم منتهی میشود، ولی تنها آنهایی که مستقیما در لیزر درگیرند، درنمودار نشانداده شده اند.

در مرحله نشر لیزر، سه طول موج متمایز می تواند ایجاد شود، یکطول موج مرئی با توان درحد میلی وات، در ناحیه قرمز در nm 8/632 و دو طول موج زیرقرمز با توان نسبتا کمتر در 152/1 m m 391/3 ظاهر می شود. واضح است که برای عمللیزر در هر یک از این طول موجها، تجهیزات اپتیکی زیر قرمز مورد نیاز است. پس ازنشر، با درگیر شدن نئون در یک واپاشی غیر تابشی دو مرحله ای به سمت حالت پایه، چرخهایجاد لیزر کامل می شود. این مرحله شامل گذار به تراز شبه پایدار s 3 p2 ، بهدنبال غیر فعالسازی برخوردی در سطح درونی لوله است. برای آنکه لیزر به طور کارآمدعمل کند باید مرحله آخر سریع باشد، به همین دلیل نسبت سطح به حجم لوله لیزر، بایدتاحد امکان بزرگ گرفته شود که معمولاً به معنای کوچک کردن قطر لوله است. درعمل لولهها تنها چند میلی متر قطر دارند. اخیراً از سایر گذارهای بسیار ضعیف برای تولیدلیزر هلیم ـ نئون mW 1 که طول موجهای مختلفی از جمله nm 5/543 در سبز نشر می کنداستفاده شده است. ویژگی اصلی این لیزر آن است که از هر لیزر سبز دیگری ارزانتراست.

لیزرهای هلیم ـ نئون به طور پیوسته کار می کنند و علی رغم توان خروجیپایین، از دو ویژگی کوچکی و ارزانی نسبی سود می برند. بدین ترتیب می توان آنها رابیش از هر لیزر دیگری در کاربردهای مختلف پیدا کرد. در جایی که توان چندان اهمیتینداشته باشد، عملیات مبتنی بر پهنای نازک باریکه لیزر، کاربرد اصلی است. انواعپیمایشگرهای نوری که برای کنترل کیفیت و اندازه گیری در صنعت به کار می روند، مثالیازکاربرد مذکورند. به علاوه پیمایشگرهای هلیم ـ نئون درسیستمهای دیسکهای ویدیویینوری، وسایل بازخونی رمزهای میله ای در فروشگاهها و تجهیزات بازشناخت نوری حروف،نیز به کار برده می شوند. چاپ الکترونیکی و همراستاسازی نوری، از جمله سایرکاربردهای این لیزر است. لیزر هلیم ـ کادمیم، نمونه مشابه دیگری است که در آنگذارها در اتمهای آزاد کادمیم به نشر میلی واتی m n 422 در آبی nm 325 در فرابنفشمنجر می شود. خط آبی ویژه برای کاربردهای با تفکیک بالا در صنعت چاپ و نشر، بسیارمناسب است.

لیزرآرگون:

لیزر آرگون، معروفترین مثال از خانواده ای از لیزرهاییونی است که در آنها محیط فعال یک گاز بی اثر تک جزئی است. گاز با فشار تقریباً m bar 5/0 ، درون یک لوله پلاسما با سوراخ 2 تا mm 3 نگه داشته و با تخلیه الکتریکیبرانگیخته می شود. اتمهای آرگون یونیده و در اثر برخورد الکترون برانگیخته می شوند. بنا به ماهیت فرایند دمش، چندین حالت برانگیخته یونی جمعیت دار می شوند و آنهاییکه مسئول عمل لیزرند، توسط دو برخورد پی درپی، در حد متوسط جمعیت دار میشوند. برقراری وارونگی جمعیت در بین این حالتها و سایر حالتهای کم انرژیتر، باعث نشرتعدادی طول موج گسسته درگستره 350 تا nm 530 می شود دو خط قویتر در 0ر488 و nm 5ر514 ظاهرمیشوند. این دوخط در اثر گذار رو به پایین ازحالتهای تک یونیده با آرایشالکترونی p4 p 3 s 3 به حالت s 4 p 3 s 3 نشر می شوند. به دنبال آن، واپاشیتابشی مجدد، به حالتهای چندگانه همراه با آرایش یونی p 3 s 3 انجام می شود وچرخه یا توسط الکترون گیراندازی یا برانگیختگی برخوردی مجدد، به پایان می رسد. یونهای دوبار یونیده Al در نشر فرابنفش نزدیک لیزر دخیل اند.
چون چند طول موج بااین لیزر ایجاد می شود، معمولاًبرای گزینش یک طول موج خاص برای تقویت، در بین دوآینه انتهایی، یک سنجه یا منشور پاشنده قرار می دهند. بدین ترتیب طول موجهای خروجیرا می توان با تغییر در راستای آنها تغییر داد. باگزینش یک مد طولی پهنای خط خروجیتنها به اندازهcm 0001ر0قابل دستیابی است. دمش ترازهای یونی لازم برای عمل لیزر، بهورود انرژی زیاد و پیوسته ای نیاز دارد و کارایی به نسبت پایین وسیله، به معنای آناست که مقدار زیادی انرژی گرمایی باید از دست داده شود. بنابراین، خنک کردن عاملمهمی در طراحی است و گردش آب در پوشش اطراف لوله متداولترین راه حل است، هر چندلیزرهای آرگون CW در گستره مقادیر میلی وات تا حد W 25 است.

لیزرهای آرگون بهنسبت گران و شکننده اند و معمولا طول عمر لوله آنها به 1000 تا 10000 ساعت محدود میشود. سایش دیواره های لوله توسط پلاسما که باعث ته نشینی غبار روی پنجره های خروجیبروستر می شود یکی از دلایل اساسی طول عمر محدود لیزرهاست. خود آرگون نیز در اثریونهایی که جذب دیواره های لوله می شوند، اندک اندک از بین می رود. با وجود اینمعایب، این گونه لیزرها، در شیمی و فیزیک و به ویژه در قلمرو طیف بینی که در آنجامعمولاً برای دمش لیزرهای رنگینه ای به کار می روند، کاربردهای پژوهشی گسترده ایپیدا کرده اند. همچنین لیزرهای آرگون تاثیر به سزایی در صنعت چاپ و نشر داشته اند ودر پزشکی و به ویژه در درمان لیزر چشم، نقش مهم و رو به افزایشی دارند. نمایشهایبصری و سرگرمی، جنبه دیگری از کاربرد آنهاست که ذکر آن لازم به نظر می رسد. معمولاًدر این کاربرد به نسب کم اهمیت ولی به حد کافی عجیب و بدون شک مهیج است که بیشتر مردم برای نخستین بار نور لیزر را می بینند.

لیزر کریپتون، عضو معروف دیگری ازخانواده لیزرهای یونی است. از بسیاری جنبه ها، این لیزر خیلی شبیه به لیزر آرگوناست و در گستره 350 تا n m 800 طول موجهایی نشر می کند، هر چند به دلیل کاراییکمتر، خروجی آن در سطوح توان تا حدی پایینتر ( تا حدودW 5 ) قرار می گیرد. قویترین نشر درطول موج nm 1/647 واقع می شود. در واقع، شباهت زیادی نیازمندیهایفیزیکی و عملکرد بین لیزرهای آرگون و کریپتون، به ما امکان می دهد که لیزری حاویمخلوطی از این دو گاز بسازیم و گستره بسیار خوبی از طول موجها راروی تمام طیف مرئیبه دست آوریم. این لیزرها، طول موجهای متعددی نشر میکنند که برای کاربردهای زیستپزشکی مناسب اند، خطهای آبی ـ سبز آرگون از ویژگی خاصی برخوردارند، زیرا به شدتتوسط یاخته های قرمز خون جذب می شوند.

لیزر بخارمس:

لیزر بخار مس یکی از جدیدترین لیزرهاست که باید تاثیر بهسزایی روی بازار لیزر داشته باشد. با وجود این، لیزر مذکور ویژگیهایی دارد که آن رابدل به رقیبی بسیار جالب در برخی کاربردها می کند این لیزر متعلق به رده لیزرهایبخار فلز است که در آنها گذار در اتمهای آزاد فلز بدون بار، به نشر لیزر منجر میشود.

لیزر مس اصولاً یک سیستم سه ترازی است. برخورد الکترون به اتمهای مس حالتپایه به برانگیختگی به حالتهای p 2 متعلق به آرایش الکترونیp 4 d3 منجر می شودکه گذار از آن به ترازهای پایینی D با آرایش s4 d3 می تواند انجام شود. بدینترتیب نشرلیزر درطول موجهای nm5/510 در سبز و nm2/578 در زرد است . برخوردهای بیشتراتمهای برانگیخته با الکترونها یا دیواره های لوله، به واپاشی بازگشتی به حالت پایهمنجر میشود. یکی از مشکلات مربوط به این طرح خاص آن است که برخورد الکترون بهاتمهای مس حالت پایه، نه تنها ترازهای p بلکه ترازهای D مربوط به انتهای پایینگذارهای لیزر را جمعیت دار می کند. لذا امکان برقراری وارونگی جمعیت بین ترازهای Pو D وجود ندارد و در نتیجه لیزر به طور طبیعی در مد تپی و معمولاً با فرکانس تکرارتپ تقریباً kHz 5 کار می کند . هرتپ نوعاً ns 30 تداوم دارد و انرژی آن در گستره میلی ژول است.
طرح فیزیکی لیزر شامل لوله پلاسما ازجنس آلومین حاوی مس فلزی بهصورت قطعه یا منابع دیگر در هر انتهاست. همچنین برای برقراری تخلیه الکتریکی، لولهبا گاز نئون در فشار پایین ( تقریباً m bar 5 ) پر م شود . عبور جریان از درونلوله باعث ایجاد دمای 1400 تا C 1500 میشود که مس را داغ و فشار جزئی از اتمهای Cu به اندازه تقریباً mbar 1|0 ایجاد میکند، سپس این اتمها می توانند به عنوان محیطلیزر دهنده عمل کنند . به تازگی با انجام تغییری در این طرح که دردمای اتاق کار میکند، زمان طولانی گرم شدن لیزر، درحدود یک ساعت، که یکی از عیبهای اولیه آن بود،برطرف شده است.

نشر تابش مرئی با توانهای خیلی بالا ( میانگین توان در یک چرخهکامل نشر تپی و دمش 10 تا W 60 است) و قیمت معمول و کارایی بالا از لحاظ انرژی،مزیتهای اصلی لیزر بخار مس هستند، برای مثال قدرتمندترین لیزر بخار مس W 100،تنهابه اندازه نصف توان ورودی یک لیزر آرگون W 20 مصرف دارد. کاربرد اصلی لیزرمس، جداسازی ایزوتوپ اورانیم است که هنوز عمدتاً در مرحله تحقیق و توسعه است . همچنین علاقه هایی به استفاده از این لیزر در عکاسی و تمام نگاری و نیز نورپردازیزیر آب وجوددارد ، در اینجا طول موجهای نشری به ویژه برای مینیمم کردن تضعیف مناسباند. همچنین کاربردهایی در پوست پزشکی دردست بررسی است، زیرا نشر n m 578 به طرزمفیدی به پیک جذبی هموگلوبین در nm 577 نزدیک است.

لیزر طلا تنها لیزر بخار فلزدیگری است که تا به حال از مرحله پژوهش به مرحله تولید رسیده است و طول موج اصلی nm 628 را با توان چند وات نشر می کند. کارایی زیاد این لیزر برای نور درمانیسرطان به اثبات رسیده

 

کاربردهای لیزر

کاربرد در پزشکی: چاقوی لیزری، مته لیزری و جراحی لیزری ، ساخت چاقوی ظریف لیزری ، جلوگیری از خونریزی جراحیها و...

کاربرد در صنعت: جوشکاری لیزری، برشهای لیزری، برش الماس، مسافت یاب لیزری و تراشکاری ، سوراخ کردن با لیزر و...

کاربردهای نظامی : ردیاب لیزری، تفنگ لیزری و ردیاب لیزری ، فاصله یاب لیزری ، بمب لیزری و...

یکی از کاربرد اساسی لیزر در اسپکتروسکوپی است.

سرمایش لیزری و تولید دماهای خیلی پایین.

ليزرها سه قسمت اصلی دارند :

1) پمپ انرژی يا چشمه ي انرژی: که ممکن است اين پمپ اپتيکی يا شيميايی و يا حتی يک ليزر ديگر باشد.

2) ماده ي پايه و فعال: که نام گذاری ليزر بواسطه ي ماده ي فعال صورت می‌‌گيرد.

3) مشدّد کننده ي اپتيکی: كه شامل دو آينه ي بازتابنده ي کلی و جزئی می‌‌باشد

جنس امواج نور ،از نوع امواج الکترومغناطيسی هستند که برای انتشار احتياجي به محيط مادی ندارند. يک موج الکترومغناطيسی ترکيبی است از دو ميدان عمود بر همِ الکتريکی و مغناطيسی .

 

ليزر پزشکی و کاربرد های مختلف تکنو لو ژی لیزر در پزشکی

: انواع مختلفی از ليزرهای پزشکی وجود دارند .

دو گروه اصلی آنها عبارتند از :

1- ليزرهای پر قدرت(High Power Lasers): برای بريدن ، لخته کردن و بخار کردن بافت استفاده ميشوند . به اين نوع ليزر اغلب ليزر جراحی ميگويند چون از آن ميتوان بجای تيغ جراحی استفاده نمود.

2- ليزرهای کم توان(Low Level Lasers): از آن ميتوان در تحريک فرآيند های سلولی استفاده نمود. از اين نوع ليزر به عنوان ليزرهای تحريک زيستی(Bio-stimulating) يا ليزرهای با توان کم (Low Intensity Lasers) نيز نام برده ميشود .اثرات زيستی آنها مثل ليزرهای جراحی گرمايی نيست .

: ليزر کم توان چگونه بر بدن اثر ميگذارد؟

نور خالص ليزر باعث واکنشهای فتوشيميايی در سلول ميشود. نور ليزر توسط آنتن های پيگمانته (کروموفورها) در سلول جذب ميگردد. اين عمل باعث افزايش توليد انرژی سلولی(ATP) شده که خود منجر به طبيعی شدن اعمال سلولی،بهبود درد و ترميم می گردد. اثر ليزردرمانی کم توان(Low Level Laser Therapy) يا LLLT بنحو ی بارز و معجزه آسا در محلهايی که سلولها تحت استرس باشند مشهود است.

اصول كلي درمان ليزرهاي كم توان

 

استفاده از ليزر در پزشكي براساس واكنشهاي متفاوت نور با بافت قرار دارد كه بسته به توان انرژي نوراني اين واكنشهاي فتوبيولوژيك به 3 دسته تقسيم مي شوند:

واكنشهاي خنثي: در طي آن پروسه هاي بيولوژيك در واكنش با نور تغيير نمي يابد. از اين اثر غيراختلالي در جهت ساخت دستگاههاي تشخيص پزشكي استفاده مي شود.

پیشرفت‌های حیرت‌انگیز علمی و تکنولوژیدهه گذشته سبب تحولات بسیار عمیقی شده است که این تحولات به نحو بارزی در روشهایتشخیصی و درمانی طبی نیز مشاهده می‌شود. لیزر درمانییکی از همین تکنولوژیهای جدید علمی است که در درمان بسیاری از بیماریها و نارسائیهااز جمله درمان ضایعات پوستی کاربرد دارد.این تکنولوژیها قادر استبا وقت بسیار فراوان و کنترلهای دقیق علمی ضایعات مختلف پوستی را با طول موجهایمختلف از بین ببرد.

کاربرد لیزر در علوم پزشکی از حدود 40 سالپیش شروع شده و با پیشرفت دستگاههای دقیق، منظم، موثرتر و کم‌عارضه‌تر جایگاهویژه‌ای در درمان بیماری‌ها به خصوص بیماریهای پوستی پیدا کرده است. سال گذشته حدود 538 هزار نفر در آمریکا به وسیله لیزر رشد موهای زاید خود را متوقف کردند، اما بااین حال باید به این نکته توجه داشت که لیزر همیشه در برآورده ساختن انتظاراتماموثر نیست. در واقع واقعیتهایی که درمورد این تکنولوژی وجود دارد از جملهموضوعاتی است که هر فرد قبل ازانجام عمل لیزر باید با آنها آشنایی داشتهباشد.

واقعیت‌هایی از این قبیل که بدانیم مناسب‌ترین افراد برای لیزر درمانی چهکسانی و با چه پوستی هستند، لیزر اصولا" در درمان چه ضایعاتی موثر است؟ درمان یکضایعه پوستی از طریق لیزر به چه مدت زمان نیاز دارد و دفعات لیزردرمانی چقدر است؟

یک واقعیت مسلم درمورد لیزر وجود داردکه این واقعیت در موردهمه تکنولوژیهای جدید نیز صدق می‌کند و آن این که استفاده ازلیزر جای تشخیص و درمان صحیح را نمی‌گیرد. اما با این حال چنانچه به‌جا و توسطمتخصصی به کارگرفته شود که با تمامی زوایای کاربردی آن، اندیکاسیونهای درمانی،موارد منع مصرف و پارامترهای کلینیکی این وسیله آشنایی داشته باشد وسیله بسیارمناسب و کمک‌کننده‌ای است اما هرگونه استفاده از این وسیله بدون آشنایی با مواردذکر شده آثار زیانباری خواهد داشت.

لیزر چراغ جادو نیست و نمی‌توان برای هر نوع ضایعهو درمانی از این وسیله استفاده کرد بلکه این فناوری انواع گوناگونی دارد که هر یکاز آنها مخصوص بیماری خاصی است. به همین دلیل این وسیله باید با دانش فنی بسیاربالا مورد استفاده قرار گیرد و مراکزی که این تکنولوژی را در درمان بیماریهایی ازقبیل سرطان، جراحی و درمانهای زیبایی به کار می‌گیرند باید تسلط کافی راجع به اینقضیه داشته باشند. در واقع لیزر یک شمشیر دو دم است که یک طرف آن می‌تواند شفادهندهباشد و طرف دیگر آن زیانبار.

استفاده از لیزر در درمان سرطان به عنوان یکتکنولوژی بسیار جدید محسوب می‌شود خاطرنشان می‌کند: البته افقهای پیش‌رو در استفادهاز این تکنولوژی بسیار روشن است. خوشبختانه لیزر در درمان سرطان پوست به میزان 70درصد موثر است.

استفاده از لیزر رو به تزاید است و دانش ما از اینپدیده و تعامل این اشعه فیزیکی با نسج زنده نیز در حال افزایش است وی هم‌چنین تصریحمی‌کند: متاسفانه به نظر می‌رسد، علیرغم آن که پزشکان در کشور ما با استفاده از اینتکنولوژی خدمات بسیاری را از نقطه نظر تولید علم و درمان به بیماران ارائه داده‌انداما در عین حال سوءاستفاده‌هایی نیز از این تکنولوژی در سطح جامعه دیده می‌شود. بنابراین انتظار می‌رود وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکی با مکانیزمی مستدل و مشخصنظارت دقیق خود را بر این جریان اعمال کند و مراکز لیزردرمانی که هم‌اکنون بدونمجوز فعالیت می‌کنند را به سمت اخذ مجوز هدایت کند.

و از سوی دیگر امکاناتآموزشی در زمینه به کارگیری این تکنولوژی نیز باید برای همگان مهیا شود.

لیزر در اغلب فعالیت‌های پزشکی به عنوان یکمتدولوژی جدید قابلیت‌های فراوانی دارد که عواملی از جمله افزایش اثرات درمانی،کاهش عوارض ناشی از درمان و کاهش دوران نوتوانی تا بهبودی کامل باعث شده است تا اینوسیله در زمره دستاوردهای بالای تکنولوژیکی قرار گیرد.

درمان ضایعات پوستی ازجمله ناهنجاریهای مادرزادی اختلالات رنگدانه‌ای، لکه‌های قهوه‌ای و سیاه پوست، رفعچین و چروک، جوان‌سازی و زیبایی پوست و نیز رفع موهای زاید بدن و صورت از جملهتوانائیهای شناخته شده لیزر است.

علیرغم پیشرفتهایی که درکاربرد لیزر در عرصه علوم پزشکی ایجاد شده استایناعتقاد که لیزر معجزه می‌کند و یا قادر است تمام مشکلات پوستی را حل کند اعتقاددرستی نیست و می‌تواند زمینه بسیاری از سوءاستفاده‌ها را فراهمکند.بنابراین نکته مهم این است که بدانیم بسیاری از ضایعات پوستیبه روش ساده‌تر و ارزانتر از لیزر درمان می‌شوند.

کسانی که از این تکنولوژی بهره می‌گیرند ناچارند تامدتی از فعالیتهای خود دور بمانند و این موضوع یکی ازعیوب لیزر است. از سوی دیگرعمده اقداماتی که با استفاده از این تکنولوژی انجام می‌شود برای رفع ضایعاتی است کهنیازمند تکرار درمان با فواصل خاص هستند تا نتیجه درمانی حاصل شود.

در امر استفاده از لیزر مهمترین موضوع تشخیصنوع ضایعه و عمق آن استو سپس شناخت کافی لیزرها که با چه توان و طول موجیمی‌توانند این ضایعه را درمان کنند به علاوه در دوره‌های پس از کاربری لیزر نیز نوعداروهائی که پزشک متخصص برای درمان نهایی ضایعات پوستی تجویز می‌کند بسیار حائزاهمیت است همه این موارد چنین الزامی را به وجود می‌آورد که افرادی که با لیزر کارمی‌کنند شناخت کاملی نسبت به ساختمان پوست و ضایعات پوستی و نیز کاربری اینتکنولوژی داشته باشند.

تبلیغات موجود از سوی برخی مراکز لیزردرمانی فاقدصلاحیت است و طبق اعلام سازمان نظام پزشکی بسیاری از تبلیغاتی که در روزنامه‌ها واینترنت، شبکه‌های ماهواره‌ای و سایر رسانه‌ها ارائه می‌شود اغلب از سوی مراکزدرمانی فاقد صلاحیت و بدون مجوز هستند که تاکنون اثرات بسیار زیانباری نیز بر جایگذاشته‌اند.

تاکنون مواردی از قبیل سوختگی‌ها و عوارض دیگر کهاغلب پس از استفاده ناصحیح و غیرکارشناسی لیزر ایجاد می‌شود گزارش شده است که درمواردی متاسفانه جبران ضایعات ایجاد شده غیرممکن به نظر می‌رسد بنابراین توصیهمی‌شود که بیماران برای انجام هر یک از اقدامات درمانی، زیبایی و... به مراکز وموسسات دارای مجوز از سوی وزارت بهداشت مراجعه کنند. چرا که در کاربرد لیزر علاوهبر این که فرد باید تخصص مربوطه را در زمینه پوست، جراحی وسایر رشته‌های پزشکیداشته باشد بلکه برخورداری از گواهینامه کار با لیزر نیز بسیار اهمیت دارد.

یکواقعیت مسلم در مورد لیزر وجود دارد و آن این که این تکنولوژی جای تشخیص و درمانصحیح را نمی‌گیرد اما چنانچه به جا و توسط متخصص به کار گرفته شود وسیله بسیارمناسب و کمک‌کننده‌ای است.

علیرغم کاربرد متعدد لیزر از سوی پزشکان در کشور وارائه خدمات درمانی از این طریق متاسفانه سوء استفاده‌هایی نیز از این تکنولوژی درسطح جامعه صورت می‌گیرد که نظارت بیشتر و دقیق‌تر وزارت بهداشت رامی‌طلبد.

سوالات رایج در مورد لیزر درمانی

آيا ليزر کم توان محل درمان را ميسوزاند؟

،ليزر کم توان(Low Power or Low Level) را بخاطر مشخصاتش ليزر سرد (Cold Laser) يا ليزر نرم (Soft Laser) نيز مينامند.اما ليزر کم توان محل درمان رانميسوزاند

آيا ليزر کم توان ضرری برای بيمار دارد؟

واضح است که هيچ درماني بدون ضرر نيست اما بر اساس اينکه ليزردرماني توسط فرد مجرب و آگاه انجام کيرد از 30 سال قبل تا کنون هيچ عارضه جانبي خاصي گزارش نشده است.

آيا ليزر کم توان باعث ايجاد سرطان ميگردد؟

در محدوده پروتکل های درمانی امروزی نميتواند باعث ايجاد سرطان شود . اساسا مقدار تشعشع لازم برای ايجاد سرطان با دوزهای معمول که در درمان استفاده ميشود فاصله بسيار زيادی دارد.

آيا ليزر پزشکی در درمان سرطان نيز کاربرد دارد؟

از ليزرهاي کم توان ميتوان با روش خاصي در درمان سرطانهاي پوست،مري،مثانه و ريه استفاده کرد. در اين روش ابتدا بيمار يک ماده حساس به نور رابه صورت خوراکي ،تزريقي ويا موضعي دريافت ميکندوسپس در معرض تابش پرتو ليزر قرار مي گيرد.اين روش که فتو ديناميک تراپي نام دارد انقلابي در زمينه درمان انواع سرطانها بدون عمل جراحي بپا کرده است. اين روش هم اکنون در ايران نيز بکار ميرود.

در چه مواردي نبايد از ليزردرماني استفاده شود؟

موارد منع عمده عبارتند از : بارداري ، حساسيت زياد به نور ، بدخيمي ها و عفونت .

 

چه بيماريهايی با ليزر کم توان درمان ميشوند؟

دردهای مزمن - دردهای حاد (تروماتيک) - دردهای گردن و پشت - تندينيت (التهاب تندون) - آسيب های ورزشی - نقاط ماشه ای دردناک - سندرم تونل کارپ مچ دست - سندرم دست تنيس بازان يا گلف بازان - آکنه - اگزما - حالات التهابی پوست - زخمها و سوختگيها - زخمهای ديرجوش(مثل زخم پای ديابتی) - آرتريت روماتوييد - فيبروميالژيا - لنف ادم -آستئو آرتريت - سردردهای ميگرنی - نورالژی پست هرپتيک (مثل درد پس از زونا) - کلوييد و اسکار - سينوزيت - ورم لوزه ها - بيماريهای مفصل فک - کاهش شنوايی - بيماری مينيرز گوش - وزوز گوش - سرگيجه .

لیزر درمانی

لیزرهای مختلفی برای مقاصد متفاوت در چشم پزشکی استفاده می شوند. بعنوان مثال لیزری که در درمان عوارض چشمی بیماری قند استفاده می شود متفاوت از نوعی است که برای درمان نزدیک بینی کاربرد دارد.

 

لیزر درمانی یکی از اصلی ترین درمانهای عوارض چشمی بیماری قند می باشد. از لیزر درمانی هم در مرحله نخست بیماری یعنی در رتینوپاتی زمینه ای در صورتی که تورم مرکز بینایی وجود داشته باشد استفاده می شود، و هم در مرحله دوم که رتینوپاتی پیشرونده است، بصورت فراگیر استفاده می شود. نکته ای که باید توجه داشت این است که لیزر درمانی در درمان عوارض چشمی بیماری قند باعث کنترل بیماری می گردد، اما معمولا بینایی از دست رفته را نمی تواند برگرداند. حتی لیزر درمانی در بیماری قند تا حدودی موجب کاهش دید محیطی، کاهش قدرت تطابق، کاهش دید شب، و کاهش تمایز رنگها می شود.

 

انواع جراحیهای لیزیکاصلاحی:

- lasik laser eye surgery: lasic یک درمان اصلاحیچشم است که شامل تابش نور به لایه زیری قرنیه است. مزایای آن شامل بی درد بودندرمان، ترمیم سریع بینایی و بهترین نتایج برای دیدن تصاویر دور.

- Epi – Lasek laser eye surgery : Lasek یک درمان اصلاحی چشم است که برای اصلاح سطوح دید پایینمناسب است.Lasek مطمئن تر وساده تر از درمان lasic است اما در مدت طولانی تر بهنتیجه می رسد.

Implantable contact lenses ( ICL`S ) : اگر تجویز دکتر در موردشما خارج از رنج درمانی Lasic است، می توانید ازکاشت لنز استفاده کنید. ICL`S یاکاشت لنز برای اصلاح دوربینی ،نزدیک بینی و‌ آستیگماتیسم استفاده میشود.

- Cataract treatment : جراحی آب مروارید بینایی شفاف را برمی گرداند وزندگی مرفه و مستقل را برای شما ایجاد می کند.

Wave front Lasik treatment : یکنقشه منحصر به فرد هر چشم در کنار سایر آزمایشات تهیه می شود. این روش یک روشمشورتی است که فواید lasic و Epi – Lasek را مطرح می کند

 

 

 

 

 

Lasic – RRK

درطول تاریخ افراد برای اصلاح بینایی از ابزار و وسایلخارجی استفاده کرده اند. اگرچه عینک بینایی و لنزهای تماسی زندگی مردم را به یکحد کیفیت معقول رساندند ولی اینها هم محدودیتهایی دارند.
عینک بوسیلهاستفاده از لنزهای نوری سبک و تکنیکهای تراش ظریف اصلاح شده است و نوعهای فریمطراحی شده امروزی بسیار مناسب است. اما در بسیاری از مراحل زندگی عینک نا مناسب استو برای بعضی بیماران کیفیت دید مطلوب را ایجاد نمی کند.

 

 

 

 

 

ورود لنزهای تماسیبسیاری از این مزاحمتها را از بین برده است . قابلیت دید ظاهری لنزهای تماسی برایافرادی که عینک استفاده کرده بودند بسیار بیشتر بود. در بعضی موارد افراد میتوانستند در کارهایی که قبلاً با عینک ممکن نبود مشغول شوند برای نمونه دو و میدانیو فعالیتهای فیزیکی. اما گذاشتن لنز هم قیمتهای بالایی در بر دارد. علاوه بر قیمتخریدار، امروزه افراد باید قیمت قابل ملاحظه ای برای نگه داری و کاربرد لنزهایشانبپردازند. محدودیتی که افراد از لحاظ شرکت در بعضی فعالیتها داشتند تا حدی وجوددارد و افرادی که لنز استفاده می کنند در دراز مدت نمی توانند آسیبهای دراز مدت لنزرا تحمل کنند.

به علت محدودیتهای این دو وسیله بینایی، پزشکان درصدد ایجاد راهیدیگر برای بهبود بینایی برآمدند .آخرین کار ایجاد تغییر در خود چشم بود.

برش شعاعی قرینه RK

قبل از ظهور کامپیوتر و سیمهای لیزر، ابزارهای اصلی قابلدسترس برای یک چشم پزشک یک اسکالپر، سابقه پزشکی و شاید مقداری اطلاعات پزشکیبود.

آنها اگر می توانستند شکل قرنیه را تغییر دهند، شاید آنها می توانستند دراصلاح دائمی بینایی افراد مؤثر باشند. ( قرنیه پرده روشنی در جلو چشم است که 80% فوکوس نور را در چشم انجام می دهد ). اولین روش برای ایجاد این روند برش قرنیهشعاعی یا Radial keratotomy نام دارد.
RK یک عمل جراحی برای اصلاح نزدیک بینی بوسیله تغییر انحنای قرنیه رویمردمک است.

 

 

 

 

 

جراح چندین برش عمیق را بحالت شعاعی یا شبیه پره چرخ روی قرنیه ایجاد میکند. برشها بمنظور پهن کردن مرکز قرنیه برای اصلاح دید انجام می شوند.

نزدیکبینی بوسیله انحنای قرنیه ایجاد می شود. نور وارد چشم شده و روی نقطه ای جلوی شبکیهمتمرکز می شود( شبکیه قسمتی از چشم شماست که اطلاعات بصری را دریافت کرده و به مغزمی فرستد.)برای تشخیص واجد شرایط بودن چشم برای این کار جراح یک سری برشهایی ( معمولاً 4 تا 8) شکل پره های چرخ بوسیله اسکالپر در قرنیه ایجاد می کرد. این برشهانسبتاً عمیق بودند، بعضی مواقع تا 90% ضخامت قرنیه بودند. این برشهای V شکل انحنایگنبدی قرنیه را از بین برده و با صاف کردن سطح قرنیه شکل دید برطرف می شود.

کارکردن با لیزرها و کامپیوترها، در عمل RK کمترین نقایص و کمبودها را به همراه داشتهاست. اولاً RK تنها می تواند برای اصلاح مقادیر کم نزدیک بینی استفاده شودو نمیتواند مشکل دوربینی را حل کند. بزرگترین مانع، ضخامتهای 90% قرنیه است که خیلیمواقع منجر به هموار شدن بیش از حد قرنیه می شود و دوربینی را افزایش میدهد.

ایجاد اشکال در زمان عمل بسیار به ندرت پیش می آید، اما گاهی جدی است. لیستزیر بعضی از اشکالات ایجاد شده در بلند مدت را بیان می کند:

-بینایی متغیر و بیثبات، بخصوص اوایل دوره بعد از عمل

- قرنیه ضعیف که اگر ضربه مستقیمی وارد شودبه آسانی آسیب پذیر است.
- احتیاج به عمل اضافی انکسار نور ( تغییر جهت نورهنگامی که از محیطی به محیطی دیگر که چگالی دیگری دارد وارد می شود).- جاسازیسخت لنزهای تماسی که مورد نیاز هستند.- دیدن نقاط درخشان یا سفید اطراف نور(

الهام در دید)این موارد ریسک روش RK استاندارد برای اصلاح بینایی است. اینحقیقت که قرنیه بطور خطرناک ضعیف می شودو خیلی مواقع به مرور زمان تغییر شکل می دهدموانع اصلی برای روش RK استاندارد بخصوص اکنون که تکنولوژی PRK قابل دسترسی استمی باشد.. اعتقاد براین است

که با وجود اینکه برخلاف اطمینان زیاد و موفقیت Minipk، PRK اکنون بهترین انتخاب برای عمل جراحی انکساری و RK به سرعت از ارزشافتاده است.

 

 

 

 

 

 

PRK
پیشرفت اخیر در تصحیح دید روشی بنام Photore fractive keratectomy or PRK است. اگر چه تقریباً شبیه RK است. در آن قرنیهبرای دید صحیح اصلاح می شود این روش تا حد زیادی ریسک بیمار و دید او را بهبودبخشیده است.

علاوه بر ایجاد برشهایی روی قرنیه، در روش PRK یک لیزر excrimer برای تراشیدن یک ناحیه به قطر mm 9-5 در سطح چشم استفاده می شود.

این کار تنها % 10- 5 ضخامت قرنیه را در مورد در صد خفیف نزدیک بینیوتا %30 برای مقادیر شدید نزدیک بینی تراش می دهد که در حدود ضخامت 1 تا 3 موی سرانسان است. فایده بزرگ این روش این است که یکپارچگی و استحکام انحنای قرنیه حفظ میشود. لیزر excrimer در طول موج nm 193 قرار دارد و می تواند یک لایه سلولمیکروسکوپی قرنیه را بدون صدمه به سلولهای مجاور حرکت دهد. این وضعیت امکان اصلاح چشم با بیشترین دقت را به کارورز می دهد.
این توانایی تراشیدن نسبت به برش، یکعرصه مناسب را برای درمان بینایی ایجاد می کند، در این مرحله یک لیزر excrimer کهبا یک مجموعه کلاهک و قسمت کامپیوتری می تواند بطور قابل اعتمادی نزدیک بینی ودوربینی و آستیگماتیسم را درمان کند .

آینده نگری و حفاظت یاایمنی PRK

اگر چه تراش PRK تنها یک قسمت نازک بافت قرنیه راشامل می شود؛ اما یک روش جراحی است و نتیجه آن نمی تواند ضمانت شود. هر روش جراحیباید بعد از ملاحظات دقیق ، احتمال موفقیت و ریسکها و نتایج جانبی انجام شود. دنبالیک جراح چشم حرفه ای یا جراحی که قبلاً درمان چشمی با این شرایط را متعهد شده استباشید. حد قابل انتظار می تواند به چندین روش مشخص شود، ما یک درصد پیشرفت دربینایی افراد بر ایمان مطلوب است، با وجود 40/20 دید تصحیح نشده این حالت برای ماخوب و قابل قبول است. دید اصلاح نشده 40/20 هنوز به افراد اجازه رانندگی بدون عینکرا میدهد. اغلب امکانات PRK گزارش می کنند که %70-65 بیماران با تصحیح تا diopter 6- باید 20/20 دید اصلاح نشده قبل از عمل را انتظار داشته باشند. درصد دید اصلاحشده تا 40/20 حدود %95-90 است. تصحیح تا کمتر از diopter 6- در بیشترین مواقع وتصحیح بیشتر از 6- دیوپتر در مواقع کمتر اتفاق می افتد.

احتمال اشتباه در اینروش واقعاً نادر است. عفونت بیشترین نگرانی است و خوشبختانه با درمان آنتی بیوتیکهارفع می شود. مشکلات احتمالی دیگر شامل تاخیر در معالجه ، مه آلودگی سطح قرنیه و یاپیشرفت آستیگماتیسم است. هر فرد به نوبه خود ممکن است درمان کامل یا خفیف داشتهباشد. سایر مشکلات باقیمانده با درمان خوراکی یا جراحی ثانویه قابل اصلاحاست.

عوامل جانبی قابل انتظار جراحی هم خیلی مهم است. بعضی افراد بلافاصله بعداز جراحی ناراحتی هایی دارند، اگر چه استفاده از نوار زخم در تماس با عدسی ومعالجات این حالت را برطرف می کند. حساسیت بینایی اغلب موارد و هاله بینایی در بعضیموارد اتفاق می افتد. بینایی ممکن است از حد پیش بینی شده کمتر شود. پزشکان و دستاندرکاران این حرفه این درمان را به عنوان یک درمانی که عوامل مؤثر جانبی آن هنوزشناخته شده نیست می دانند. شما باید قبل از جراحی در مورد همه این حوادث احتمالی وعوامل مؤثر آمادگی پیدا کنید.