مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

مرکز دانلود تحقیق رايگان دانش آموزان و فروش آنلاين انواع مقالات، پروژه های دانشجويی،جزوات دانشگاهی، خلاصه کتاب، كارورزی و کارآموزی، طرح لایه باز کارت ویزیت، تراکت مشاغل و...(توجه: اگر شما نویسنده یا پدیدآورنده اثر هستید در صورت عدم رضایت از نمایش اثر خود به منظور حذف اثر از سایت به پشتیبانی پیام دهید)

نمونه سوالات کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور (سوالات تخصصی)

نمونه سوالات کارشناسی دانشگاه پیام نور (سوالات تخصصی)

نمونه سوالات دانشگاه پيام نور (سوالات عمومی)

کارآموزی و کارورزی

مقالات رشته حسابداری و اقتصاد

مقالات علوم اجتماعی و جامعه شناسی

مقالات روانشناسی و علوم تربیتی

مقالات فقهی و حقوق

مقالات تاریخ- جغرافی

مقالات دینی و مذهبی

مقالات علوم سیاسی

مقالات مدیریت و سازمان

مقالات پزشکی - مامایی- میکروبیولوژی

مقالات صنعت- معماری- کشاورزی-برق

مقالات ریاضی- فیزیک- شیمی

مقالات کامپیوتر و شبکه

مقالات ادبیات- هنر - گرافیک

اقدام پژوهی و گزارش تخصصی معلمان

پاورپوئینت و بروشورر آماده

طرح توجیهی کارآفرینی

آمار سایت

آمار بازدید

  • بازدید امروز : 1855
  • بازدید دیروز : 1603
  • بازدید کل : 13041312

مقاله171-ارزیابی اثرات توسعه صنعتی بر محیط زیست80ص


مقاله171-ارزیابی اثرات توسعه صنعتی بر محیط زیست80ص

فهرست مطالب:

 مقدمه

 فصل اول-نقش صنايع در رويكردهاي زيست محيطي

 1-1- تاريخچه فعاليت صنعتي درايران........ ..13

 2-1- توسعه صنعتي و محيط زيست ....... 5

 3-1- نماي عمومي فرايند توليد در واحدهاي صنعتي .. ....15

 4-1- روشهاي جلوگيري از آلودگي ...... ..16

 5-1- وضعيت صنايع كشور از ديدگاه نوع صنعت و تعداد كاركنان... .....22

 6-1- فعاليت هاي زيست محيطي بخش صنعت و معدن .... .....22

 1-6-1- ساختارهاي حمايتي و هدايتي.... ...22

 1-1-6-1- اقدامات زيست محيطي در سطح ستادي .. ..23

 2-1-6-1- اقدامات زيست محيطي در شهرك هاي صنعتي.... ..23

 3-1-6-1- اقدامات زيست محيطي طرح تحقيقات صنعتي – اموزشي اطلاع رساني وزارت صنايع ومعادن...........24

 2-6-1- فعاليت هاي مهندسي مبتني بر كنترل آلودگي ... ...25

 3-6-1- فعاليهاي مبتني بر پايش و پيشگيري از آلودگي ... ...25

 1-3-6-1- ارزيابي اثرات توسعه ....................................................................................................................27

 2-3-6-1- سيستم مديريت زيست محيطي ...................................................................................................28

 3-3-6-1 بهره وري سبز ...............................................................................................................................29

 4-3-6-1- توليد پاكتر ....................................................................................................................................29

 

5-3-6-1- بازيافت مواد ..............................................................................................................................30

 

6-3-6-1- مميزي محيط زيست ....................................................................................................................30

 

4-6-1- فعاليتهاي مبتني بر توليد محصولات سازگار با محيط زيست .................................................................30

 

1-4- 6-1- زمينه سازي جهت كنترل آلودگي خودروهاي توليد داخل .....................................................................31

.

2-4-6-1- حذف و جايگزيني مواد مخرب لايه ازن .............................................................................................32

 

فصل دوم – راهبردهاي زيست محيطي در صنعت .......................................................33

 

1-2- ناديده گرفتن مشكل .............................................................................................................................34

 

2-2- رقيق كردن............................................................................................................................................34

 

3-2- كنترل آلودگي در انتهاي خط ...................................................................................................................34

 

4-2- پيشگيري از آلودگي ..............................................................................................................................38

 

5-2- شيوه هاي اصلي راهبرد توليد پاكتر ..........................................................................................................39

 

6-2- وي‍‍‍ژگي هاي رويكرد توليد پاكتر ................................................................................................................40

 

1-6-2-تنوع و گستردگي ................................................................................................................................40

 

2-6-2- حفاظت محيط زيست ........................................................................................................................41

 

3-6-2- سادگي ............................................................................................................................................41

 

4-6-2- خلاقيت و نوآوري .............................................................................................................................42

 

5-6-2- مقبوليت ........................................................................................................................................42

 

6-6-2- بازدهي اقتصادي .............................................................................................................................43

 

7-2- مقايسه رويكرد كنترل آلودگي در انتهاي خط و توليد پاكتر ........................................................................44

 

8-2- توليد پاكتر و توسعه پايدار ..................................................................................................................47

 

9-2- دلايل سرمايه گذاري در توليد پاكتر ........................................................................................................48

 

10-2- سياست ها و اهرم هاي مورد استفاده براي هدايت صنايع به سمت توليد پاكتر .......................................49

 

11-2- موانع و مشكلات اجرايي نمودن استراتژي هاي توليد پاكتر ......................................................................50

 

1-11-2- موانع ناشي از فقدان درك صحيح ........................................................................................................50

 

2-11-2- موانع ساختاري ................................................................................................................................50

 

3-11-2- موانع مربوط به كمبو الاعات ...........................................................................................................50

 

4-11-2- موانع فني .....................................................................................................................................50

 

5-11-2- موانع اقتصادي ...............................................................................................................................50

 

فصل سوم –نگاهي اجمالي به محيط زيست ..................................................................51

 

تاريخچه سازمان حفاظت محيط زيست ............................................................................................................52

 

هدف............................................................................................................................................................53

 

وظايف اساسي سازمان .................................................................................................................................55

 

تشكيلات سازمان .........................................................................................................................................55

 

1-3- دفاتر مستقل.......................................................................................................................................55

 

1-1-3- دفتر حوزه رياست و دبيرخانه شورايعالي محيط زيست ...........................................................................55

 

2-1-3- اداره كل روابط عمومي و امور بين الملل...........................................................................................55

 

3-1-3- اداره كل نظارت و بررسي .................................................................................................................56

 

4-1-3-حراست .........................................................................................................................................56

 

5-1-3- ادارات كل استان ها.......................................................................................................................56

 

2-3- معاونت آموزش و پرورش و برنامه ريزي .............................................................................................56

 

3-3- دفتر آموزش زيست محيطي .............................................................................................................56

 

4-3- دفتر طرح و برنامه و اطلاع رساني .......................................................................................................57

 

5-3- دفتر مشاركت هاي مردمي ...............................................................................................................57

 

6-3- معاونت محيط زيست انساني............................................................................................................57

 

1-6-3- دفتر ارزيابي زيست محيطي .............................................................................................................59

 

2-6-3- دفتر بررسي آلودگي هوا ..................................................................................................................59

.

3-6-3- دفتر بررسي آلودگي آب و خاك .......................................................................................................59

 

4-6-3- دفتر امور آزمايشگاه ها ................................................................................................................59

..

7-3- معاونت محيط زيست طبيعي و تنوع زيستي ......................................................................................59

 

1-7-3- دفتر زيستگاه ها و امور مناطق ........................................................................................................61

 

2-7-3- دفتر امور حيات وحش و آبزيان.......................................................................................................62

 

3-7-3- دفتر موزه تاريخ طبيعي ................................................................................................................64

 

4-7-3- دفتر محيط زيست دريايي .............................................................................................................64

 

5-7-3-معاونت پشتيباني و امور مجلس.....................................................................................................64

 

فصل چهارم-دستورالعمل اجرايي عملي توليد پاكتر .......................................................66

 

1-4- فاز اول –برنامه ريزي و سازماندهي ........................................................................................................67

..

1-1-4- كسب توافق مديريت واحد ...............................................................................................................67

 

2-1-4- تشكيل تيم پروژه ............................................................................................................................68

 

3-1-4- توسعه سياست ها ، اقدامات و اهداف زيست محيطي ......................................................................69

 

4-1-4- برنامه ريزي و ارزيابي توليد پاكتر .......................................................................................................69

 

2-4- فاز دوم – پيش ارزيابي .........................................................................................................................69

 

1-2-4- توصيف شركت و نمودارهاي جرياني ..................................................................................................70

 

2-2-4- بازرسي عيني و دقيق ........................................................................................................................71

 

3-2-4- انتخاب نقاط تمركز ........................................................................................................................72

 

3-4- فاز سوم – ارزيابي..............................................................................................................................72

 

1-3-4- جمع آوري اطلاعات كمي ...............................................................................................................73

 

2-3-4- موازنه مواد..................................................................................................................................74

 

3-3-4- شناسايي گزينه هاي توليد پاكتر ...................................................................................................74

 

4-3-4- ثبت و مرتب سازي گزينه ها ........................................................................................................75

 

4-4- فاز چهارم – بررسي و مطالعات امكان سنجي ......................................................................................76

 

1-4-4- امكان سنجي اوليه .........................................................................................................................76

 

2-4-4- امكان سنجي فني ........................................................................................................................77

 

3-4-4- امكان سنجي اقتصادي ..................................................................................................................78

 

4-4—4- امكان سنجي زيست محيطي ........................................................................................................78

 

5-4-4- ملاحظات مراحل ارزيابي ................................................................................................................80

 

6-4-4- انتخاب گزينه ها براي اجراي نهايي ...................................................................................................80

 

5-4- فاز پنجم – اجرا و استمرار ....................................................................................................................80

 

1-5-4-آماده سازي يك برنامه اجرايي...........................................................................................................80

 

2-5-4- اجراي گزينه هاي منتخب ................................................................................................................80

.

فهرست منابع ..............................................................................................................................................81

 

 

 

 

 

 

 

 


مقدمه:

امروزه مباحث تخصصي و كاربردي در حوزه صنعت از وسعت شايان توجهي برخوردار است و با توجه به وجود رويه هاي مختلف در عملكرد عوامل مرتبط با امور محيط زيست انساني، برقراري ارتباط و استفاده از تجربيات مثبت گروه هاي داوطلب ايجاد وحدت رويه بين واحدهاي استفاده كننده از خدمات زيست محيطي و بالاخره شناخت فراگير و سهل الوصول شركتهاي مشاور طراح و سازنده تجهيزات و تاسيسات مربوطه داراي اولويت مهمي مي باشد. خوشبختانه دسترسي به شبكه هاي جهاني اطلاعات، دستيابي به بخشي از موارد فوق را تسهيل نموده وليكن با نگاهي واقع بينانة فقر اطلاعاتي غير قابل انكاري در حوزه محيط زيست صنعتي كشور مشهود است كه انجام اقدامات موثر و ضربتي را توجيه پذير و الزامي مي نمايد.

تحول در راهبردهاي حفاظت محيط زيست، حاكي از تحول رو به تكامل رويكردهاي زيست محيطي مي باشد كه در رابطه با بسط مفهوم توسعه قرار مي گيرند. در چند دهه اخير، تحول هاي مختلف صنعتي عبارت بوده اند از ناديده گرفتن مشكل، رقيق كردن(Dilution) ، كنترل آلودگي در انتهاي خط(End-of-pipe) ، بازيافت، استفاده مجدد و پيشگيري از آلودگي (Pollution Prevention)كه هر يك از اين رويكردها در دوره زماني خاصي مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به روند رو به رشد صنايع و فراگير شدن آلودگي ناشي از آنها، اخيراً توجه به رويكردهاي بيولوژيك رشد فزاينده اي يافته است.

روش هاي مختلف تصفيه بيولوژيك پساب شهري و صنعتي، طي نيمه دوم قرن بيستم توسعه يافت و شايد لجن فعال به عنوان متداولترين آنها مطرح گرديد. اما واقعيت اين است كه روش هاي هوازي تصفيه پساب داراي يك محدوديت اساسي مي باشند زيرا هزينه هاي جاري تصفيه خانه هاي پساب با استفاده از روش هاي متعارف بسيار بالاست بعنوان مثال در روش لجن فعال، تنها مصرف برق براي حذف هر تن ... حدود 1200 كيلو وات ساعت است كه نيازمند برق ارزان و يا پرداختي ماهانه بسيار زياد خواهد بود. براين اساس توسعه روش هاي تصفيه روش تصفيه بي هوازي براي تصفيه پساب هاي شهري و صنعتي در سال هاي اخير رويكرد سرمايه گذاري در سيستم هاي تصفيه متحول ساخته است. تصفيه بي هوازي كه هميشه به علت وجود محدوديت در توليد بوي نامطبوع به فراموشي سپرده مي شد، امروزه به دليل ظرفيت قابل قبول در تصفيه پساب هاي با بالا، با هدف استفاده مهندسين، سرپرستان و تكنسين هاي تصفيه خانه هاي پساب به عنوان قدم اول در اين زمينه مطرح مي گردد و بدون شك در قرن جديد ساير روشهاي تصفيه فاضلاب را تحت تاثير خود قرار خواهد داد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

نقش صنایع در رویکردهای زیست محیطی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


1-1- تاريخچه فعاليت هاي صنعتي در ايران:

سرزمين ايران بدليل موقعيت جغرافيايي زيستي و وجود سرزمين هاي حاصلخيز، يكي از قديمي ترين و قدرتمندترين تمدن هاي بشري بوده است. اگر تعريف جامع صنعت به صورت صورت ذيل مد نظر قرار گيرد:

«صنعت به كليه فعاليت هايي اطلاق مي گردد كه در جهت تغيير فيزيكي يا شيميايي مواد از طريق فرآيندهاي صنعتي به منظور تبديل و يا آماده سازي اين مواد به محصولات و خدمات قابل مصرف، صورت مي پذيرد» ايرانيان باستان در شمار قديمي ترين صنعت كاران و صاحبان فن قرار مي گيرند. در اين دوران بعلت شيوه زندگي و نوع اقتصاد و روابط اجتماعي، توليدات صنعتي عمدتاً تامين كننده مايحتاج داخلي اقوام بوده است:

در قرون شانزدهم و هفدهم بتدريج با توسعه جوامع و تحول وضعيت اقتصادي، اجتماعي، فعاليتهاي توليدي و صنعتي نيز گسترش يافت و كارگاه هاي صنعتي با تعداد كارگر زياد كه اغلب وابسته به حكومت و دربار بودند پديدار گشتند. در همين دوره تحول شگرفي در صنعت جهان پديدار گشت و رشد اقتصادي، صنعتي آنها به سرعت فزوني يافت. اين زمان فرصت مناسبي جهت پيشرفت صنعتي ايران بود كه متاسفانه بدلايل متعدد از جمله ضعف حكومتها، شيوه زندگي سنتي، قوم گرايي و ساختار اقتصادي چنين نشده و صنعت ايران تا يالها به همان صورت ابتدايي و غير ماشيني و در حد تامين نيازهاي داخلي، باقي ماند. در دهه 1260 هجري با جلب توجه سرمايه گذاري خارجي صنعت بصورت نوين و ماشيني بتدريج به ايران وارد شد.

در ابتداي دهه 1300 با ظهور سلسله پهلوي و بدنبال تقويت و اقتدار حكومت مركزي و افزايش درآمدهاي دولت از طريق فروش نفت سرمايه گذاري دولتي در صنايع بشدت افزايش يافت. بطوريكه در طي مدت هفت سال از 1311 تا 1317 حدود 63 كارخانه جديد با بيش از 30 هزار كارگر در كشور راه اندازي شد و روند صنعتي شدن ايران از اين دوران به صورت جدي تر ادامه يافت. از مهمترين ويژگيهاي صنعت در اين دوران مي توان به توسعه صنايع مونتاژ، عدم توجه به تربيت نيروي متخصص داخلي و اتكاء به كارشناسان خارجي و تكيه بر درآمدهاي نفتي اشاره كرد.(9)

پس از انقلاب اسلامي در سال 1357 اولين اولويت بخش صنعت رفع وابستگي و استقلال اقتصادي اعلام گرديد. در اين راستا برنامه ريزي هايي در برنامه اول توسعه صورت پذيرد كه بعلت جنگ تحميلي و محاصره اقتصادي با مشكلات زيادي روبرو شد وليكن اين اهداف در برنامه دوم توسعه تحقق يافت و اكنون نيز تمركز اصلي برنامه سوم در بكارگيري كامل از ظرفيت هاي ايجاد شده در برنامه هاي اول و دوم توسعه مي باشد.

در نخستين برنامه پنجساله توسعه، 8000 ميليارد ريال شامل 15 ميليارد دلار سرمايه گذاري ارزي از سوي بخش خصوصي و دولتي در بخش صنعت انجام شد كه حدود 50 درصد آن در زير مجموعه صنايع كوچك و متوسط و مابقي در صنايع پتروشيمي و فلزات بود. سرمايه گذاري انجام شده و ساير برنامه هاي حمايتي و اصلاحي موجب شد كه سهم بخش صنعت در توليد ناخالص مالي در سال 1374 به 17 درصد برسد. رشد سرمايه گذاري بخش صنعت در برنامه دوم سالانه 2/5 درصد پيش بيني گرديد و عملكرد سالهاي 1374 و 1375 نشان دهنده رشد 5 درصدي مي باشد كه خوشبختانه اين امر تحقق يافته است.(6)

2-1- توسعه صنعتی و محیط زیست :

توسعه صنعتي فرآيندي است كه پس از انقلاب صنعتي و خصوصا در قرن اخير سرعت قابل توجهي يافته و اغلب كشورهاي دنيا بطور اجتناب ناپذيري با آن مواجه بنده اند. در آغاز اين دوره خروج دود تيره از دودكش كارخانه ها نشان اشتغال، رونق اقتصادي و قدرت بود و موجب افتخار دولتها و مردم مي گرديد. بتدريج با افزايش روند توسعه صنعتي و بدليل محدود شدن ظرفيت پذيرش آلاينده ها توسط محيط زيست، مفهوم اين نماد تغيير كرد بطوريكه امروزه، آلوده نمودن محيط زيست علاوه بر منع قانوني، عمل خوشايند و مطلوبي نبوده و توسط عموم و افكار عمومي نيز مورد اعتراض قرار مي گيرد.(5)

صنايع نيز بناچار متناسب با اين كاهش توان خودپالايي محيط زيست و اعتراضات مردمي تغيير نمودند. چنانكه در چند دهه پيش، در طراحي و اجراي تكنولوژيها و طرحهاي صنعتي، جايگاهي براي كنترل هاي زيست محيطي در نظر گرفته نمي شد در حاليكه امروز نه تنها صنايع براساس قوانين و مقررات ملزم به رعايت استانداردهاي زيست محيطي هستند (و اين امر بتدريج باعث شده تا پيش بينيهاي زيست محيطي در طراحي تكنولوژي و اجراي طرحهاي صنعتي در نظر گرفته شود)، بلكه بر اثر وجود اهرم هايي از قبيل تخفيفهاي مالياتي و استانداردهاي بين المللي زيست محيطي، صاحبان صنايع نيز بطور داوطلبانه اقدام به كنترل آلودگي ها و انجام اصلاحات زيست محيطي مي نمايند.

 

3-1- نماي عمومي فرآيند توليد در واحدهاي صنعتي:

وضعيت توسعه صنعتي در تمام كشورها در مرحله يكساني نمي باشد. كشورهاي توسعه يافته با دستيابي به رشد اقتصادي مطلوب و دانش فني مورد نياز، اهميت بيشتري به مسايل زيست محيطي مي دهند در حالي كه در كشورهاي در حال توسعه بدلايل مختلف، هنوز آلودگيهاي زيست محيطي ناشي از صنعت، كم و بيش وجود دارد. آنچه در اين ميان تمام جهان بسوي بهبود كيفيت زيست محيطي مي باشد.

مسايل و مشكلات عمده زيست محيطي را در صنعت مي توان بدو صورت مصرف مواد اوليه و ايجاد آلودگي بيان نمود.

بطور كلي تمامي صنايع داراي يك فرآيند يكسان شامل مصرف مواد اوليه و توليد محصولات نهايي مي باشند. اما از نظر زيست محيطي، مواد ذيل داراي اهميت است:

اولاً ) مواد اوليه صنايع اغلب انواع مختلفي از منابع طبيعي مي باشند كه يا ميزان ذخيره آنها ثابت است و يا قابل تجديدند كه در مورد اخير نيز در صورت بهره برداري نامناسب قابليت تجديد خود را از دست داده و به منابع تجديد ناپذير تبديل مي شوند.

ثانياً ) محصولات نهايي حاصل از فعاليت كارخانه تنها شامل توليدات برنامه ريز شده مورد نظر نمي باشد بلكه در كنار آنها غالباً محصولات فرعي ناخواسته اي نيز توليد مي گردد. اين محصولات ناخواسته فرعي، براساس نوع صنعت و فناوري توليد، متفاوت مي باشند و به گونه هاي مختلف از قبيل پسماندهاي جامد، پساب صنعتي، گازها و ذرات معلق، انرژي و صوت منتشر مي شود. ورود مقادير مختلف اين محصولات فرعي ناخواسته صنعتي به محيط زيست، باعث ايجاد انواع آلودگيهاي زيست محيطي در زمينه آب، خاك، هوا، صوتي و ديداري مي گردد.

 

4-1- روشهای جلوگیری از آلودگی :

جلوگيري از اين آلودگي ها به دو صورت عمده امكان پذير مي باشد:

1- اقدام جهت كنترل و تقليل اثرات سوء مواد آلاينده پس از توليد

2- كاهش انواع و ميزان محصولات فرعي ناخواسته

روش اول با طراحي و اجراي سيستم هاي كنترلي جنبي و اقدامات اصلاحي در مديريت فرآيند توليد، تحقق مي يابد و روش دوم عمدتاً با استفاده از تغيير در مديريت، طراحي فرآيند توليد و استفاده از فناوريهاي جديد امكان پذير مي باشد.

5-1- وضعيت صنايع كشور از ديدگاه نوع صنعت و تعداد كاركنان:

پراكنش صنايع در ايران در اثر عوامل متعددي از جمله قابليتهاي منطقه اي، زير ساختها، سياستگذاريها، امكانات آموزشي و خدماتي، موقعيت جغرافيايي، خدمات صنعتي، ويژگيهاي منابع طبيعي و زيست محيطي بطور يكنواخت و همگن صورت نگرفته است. مطالعات انجام شده در زمينه نابرابريهاي منطقه اي در ايران كه رد سال 1370 توسط مركز مطالعات و تحقيقات شهرسازي و معماري ايران انجام شد بيانگر وجود نواحي فعال صنعتي در برابر كم فعال مي باشد.

براساس اين مطالعات علاوه بر اختلاف ميان مناطق از نظر فعاليتهاي اقتصادي، در درون هر منطقه نيز اغلب نابرابريهاي چشمگيري وجود دارد كه گاه از اختلافات ميان مناطق نيز بيشتر است.

بررسيهاي انجام شده در مورد واحدهاي فعالي صنعتي در دو مقطع زماني 1367 و 1375 نشان مي دهد كه سهم استانهاي بزرگ نظير تهران، اصفهان، خراسان و آذربايجان شرقي چه از نظر تعداد كارگاههاي صنعتي و چه از نظر تعداد شاغلان در اين بخش همواره با اختلاف زيادي از ساير استانها بيشتر بوده است. در همين دوره سهم استانهايي نظير كهگيلويه و بوير احمد، ايلام، اردبيل و كردستان در اين زمينه ناچيز بوده است. به همين جهت و در راستاي رفع مشكلات اقتصادي و اشتغال مناطق و استانهاي محروم در سالهاي اخير با اعمال سياستهاي اتخاذ شده سعي گرديد تا اين عدم تعادل برطرف گردد. كاهش سهم اشتغال صنعتي استانهاي تهران (از 8/36 درصد در سال 1367 به 3 /33 درصد در سال 1375) و اصفهان به نفع افزايش اين سهم در استانهاي محروم و غيربرخوردار و همچنين افزايش سهم اشتغال صنعتي به نسبت جمعيت استانهاي مذكور حكايت از عملكرد مثبت سياستهاي اتخاذ شده دارد.(6)

پراكنش ناهمگون صنايع در سطح كشور و متمركز كردن آنها در برخي مناطق و استانها پيامدهاي منفي متعددي بدنبال دارد كه علاوه بر افزايش بيكاري و كاهش رونق اقتصادي در ساير استانها موجب تشديد مهاجرت بين استاني شده و با افزايش جمعيت مناطق صنعتي و مسايل اجتماعي، فرهنگي و مديريتي مشكلات زيست محيطي عديده اي را نيز بدنبال داشته است.

از آنجاييكه ظرفيت پذيرش محيط زيست محدود مي باشد، تمركز بي برنامه صنايع باعث تكميل ظرفيت پذيرش محيط و ايجاد آلودگي مي شود. چنين حالتي آلودگي مستقيم ناشي از صنايع مي باشد در حاليكه اثرات ثانويه اين تمركز از طريق افزايش پيش بيني نشده جمعيت، افزايش حمل و نقل و ساير خدمات در منطقه نيز بر محيط زيست اعمال مي گردد.

تعداد نيروي كار در بخش صنعت در طي دهه هاي گذشته نوسانات زيادي داشته است بطوريكه پس از افزايش سريع نيروي كار شاغل كشور در بخش صنعت از 8/13 درصد در سال 1335 به 2/18 درصد كل نيروي شاغل كشور در سال 1345، نيروي شاغل اين بخش در سال 1355، 19 درصد افزايش يافت، در حاليكه اين ميزان در سال 1365 به 2/13 درصد تنزل يافت. براساس يك آمارگيري كه در سال 1371 به انجام رسيد، تعداد افراد شاغل در صنايع، معادن و نفت بالغ بر 2 ميليوني نفر بوده كه 9/14 درصد كل نيروي كار اشتغال يافته 5/13 ميليوني كشور در سال ياد شده بوده است. با استفاده از جدول شماره 1 مي توان سهم هر استان را از ميزان كل شاغلان بخش صنعتي كشور به شرح زير محاسبه نمود(3)

 

 

جدول شماره 1- وضعيت پراكنش صنايع براساس تعداد كاركنان در استانهاي كشور

 

رديف

تعداد كاركنان

استان

كمتر از 10 نفر

10-49 نفر

بيش از 50 نفر

جمع

1

آذربايجان شرقي

27128

10620

19453

57201

2

آذربايجان غربي

11760

9177

5854

26791

3

اردبيل

5363

1649

1387

8399

4

اصفهان

36595

25060

67271

128926

5

ايلام

1729

573

254

2556

6

بوشهر

1817

854

1402

4073

7

تهران

93549

78628

178732

340909

8

چهار محال بختياري

3271

1037

755

5063

9

خراسان

45097

11714

27252

84063

10

خوزستان

10876

5374

29179

45429

11

زنجان

5299

2245

6621

14165

12

سمنان

7151

3222

5795

16168

13

سيستان و بلوچستان

3402

1890

3169

8461

14

فارس

13477

6331

14454

34262

15

كردستان

5773

1748

1048

8569

16

كرمان

6922

3622

6579

17123

17

كرمانشاه

7598

2378

3812

13788

18

كهگيلويه و بوير احمد

1180

648

261

2089

19

گيلان

13037

6364

26065

45466

20

لرستان

5834

2279

5204

13317

21

مازندران

22992

7382

19808

50182

22

مركزي

7175

5346

24581

37102

23

هرمزگان

1752

1183

1192

4127

24

همدان

10654

4490

1898

17042

25

يزد

6302

5466

10678

22447

26

جمع

351734

199280

45704

1003718

 

از ديدگاه زيست محيطي ويژگيها و مشكلات صنايع از دو ديدگاه خانواده صنعتي و تعداد واحدهاي صنعتي در سطح كشور قابل تقسيم بندي است. خانواده هاي صنعتي با توجه به شباهتهاي ساختاري داراي شاخصهاي زيست محيطي كم و بيش يكساني هستند، همچنين تعداد آنها، چگونگي پراكنش صنايع بزرگ و كوچك در رابطه با چگونگي امكان و توان سرمايه گذاري زيست محيطي و همچنين نظارت بر نحوه عملكرد آنها حايز اهميت است.

جدول شماره 2 نشان دهنده درصد تعداد كارگاه هاي صنعتي و همچنين درصد اشتغال ايجاد شده و ارزش محصول توليد شده توسط اين واحدها در سال 1375 براساس تعداد كاركنان مي باشد. همانطوري كه در اين جدول مشاهده مي گردد كارگاههاي كوچك (كمتر از شش نفر) با اختصاص 7/49 درصد از كل اشتغال بخش صنعت، 9/92 درصد از كل تعداد واحدهاي صنعتي تحت نظارت وزارت صنايع را شامل مي گردند.

در حالي كه صنايع بزرگ (بيش از پنجاه نفر) با 7/23 درصد از اشتغال، تنها 5/0 درصد تعداد واحدهاي صنعتي كشور را به خود اختصاص داده است.(8)

تعداد واحدهاي صنعتي كوچك و كم بودن تعداد واحدهاي بزرگ از ديدگاه مديريت محيط زيست مشكلاتي را در پي دارد:

اولاً : واحدهاي كوچك بدليل سرمايه گذاري كم و توان پشتوانه مالي اندك اغلب براي سرمايه گذاريهاي زيست محيطي با مشكلات زيادي مواجه هستند.

ثانياً : تعداد زياد آنها باعث افزايش تعداد خروجيهاي آلودگي به محيط زيست مي گردد كه علاوه بر اينكه موجب افزايش آلودگي محيط زيست مي شود امكان نظارت زيست محيطي را نيز كاهش مي دهد.

علاوه بر اين، برنامه هاي يكپارچه زيست محيطي و به اجرا در آوردن آنها براي اين قبيل صنايع غالباً مشكل و گاه غير عملي است.

همانطوري كه اشاره گرديد، تقسيم بندي صنايع به گروه هاي هم خانواده مي تواند نمايانگر وضعيت برخي شاخص ها در رابطه با محيط زيست باشد. چنانچه صنايع گروه هاي مشابه بدليل همساني و تشابه در فرآيندهاي توليدي و مواد اوليه مصرفي غالباً داراي جنبه هاي زيست محيطي كم و بيش همانندي مي باشند.

البته لازم به يادآوري است كه مشكلات زيست محيطي در صنايع هم خانواده نيز براساس قدمت تكنولوژي مورد استفاده، نحوه و كيفيت مديريت كارخانه و ملحوظ داشتن ملاحظات زيست محيطي در فرآيندهاي مختلف توليد و همچنين ميزان سرمايه گذاري هاي انجام شده بابت رفع مشكلات و روش هاي تقليل اثرات سوء متفاوت مي باشد.

لذا مي توان كل صنايع كشور را به هشت گروه تقسيم بندي نمود كه نتايج اين تقسيم بندي و وضعيت شاغلان در اين گروه ها در جدول شماره 3 ارايه مي گردد.

همانطوري كه در اين جدول ملاحظه مي گردد، صنايع شيميايي و سلولزي با 8328 واحد بيشترين و بخش خودرو نيرو محركه با 1288 واحد كمترين واحدهاي صنعتي را در سطح كشور بخود اختصاص داده اند، در حالي كه صنايع نساجي و پوشاك با 38/24 درصد بيشترين تعداد شاغلان را دارا مي باشد.

 

جدول شماره 2 – سهم واحدهاي صنعتي براساس تعداد كاركنان و درصد اشتغال

تعداد كاركنان

كمتر از 6 نفر

6 تا 9 نفر

10 تا 44 نفر

بيش از 50 نفر

كل

درصد تعداد كارگاه

9/92

8/3

8/2

5/0

100

درصد اشتغال

7/49

7/7

9/18

7/23

100

درصد ارزش محصولات توليدي

4/16

0/6

15

6/62

100

 

جدول شماره 3- تعداد و پراكنش گروههاي مختلف صنعتي

شاخص هاي گروه صنعتي

تعداد واحد صنعتي

ميزان اشتغال

(هزار نفر)

درصد واحد صنعتي از كل صنايع

درصد تعداد شاغلان نسبت به كل

غذايي و دارويي

5118

6/144

74/11

20/14

نساجي و پوشاك

6583

3/248

10/15

38/24

شيميايي و سلولزي

8328

5/136

11/19

40/13

برق و الكترونيك

1758

9/79

04/4

84/7

كاني غير فلزي

9706

7/200

26/20

73/19

فلزي و لوازم خانگي

5477

9/103

56/12

20/10

خودرو ونيرو محركه

1288

5/31

95/2

09/3

ماشين الات و تجهيزات

5334

9/72

24/12

16/7

جمع

43529

4/1018

100

100

 

6-1- فعاليتهاي زيست محيطي بخش صنعت و معدن ايران:

 

1-6-1- ساختارهاي حمايتي و هدايتي:

بخش صنايع و معادن با تدوين استراتژي جهت دستيابي به توسعه پايدار صنعتي و معدني براساس استفاده بهينه از مزيتهاي نسبي بخش مطالعات طرح هاي جامع را جهت توسعه اقتصادي كشور در قالب توسعه پايدار تهيه كرده است. از عمده ترين اهداف زيست محيطي اين طرح ها شناسايي روش هاي نوين بهره برداري از مواد اوليه و ذخاير معدني با روش هاي پيشرفته منطبق بر ملاحظات زيست محيطي بمنظور تعيين زمينه هاي فرآوري و تداوم رشد سريع و پيوسته فعاليت هاي صنعتي و معدني توام با حفظ سرمايه هاي زيست محيطي كشور و همچنين ارتقاء سطح دانش فني، مهارت و نوآوري در حوزه مهندسي و مديريت زيست محيطي بمنظور افزايش سطح تكنولوژي همسو با تكنولوژيهاي پيشرفته در جهت توسعه خوداتكايي در طراحي و ساخت تجهيزات و خدمات مهندسي مزبور و نهايتاً دستيابي به جايگاه مناسب زيست محيطي همگام با توسعه صنعتي و معدني بوده است.

بر اين اساس اقدامات ذيل صورت پذيرفته است:

 

1-1- 6-1- اقدامات زيست محيطي در سطح ستادي:

از سال 1375 با توجه به آيين نامه اجرايي تبصره 82 قانون برنامه سوم توسعه، دفتر محيط زيست وزارت صنايع تاسيس گرديد كه بعنوان محل تمركز فعاليتهاي زيست محيطي وزارتخانه، پيگيري امور مربوطه را عهده دار شد و با تعيين محورهاي فعاليت مرتبط با صنعت و معدن در وزارتخانه، ساختار اساسي عملكرد زيست محيطي وزارتخانه تعيين گرديد. مهمترين اقدامات اين بخش، ايجاد جايگاه كارشناسي در ادارات صنايع و معادن استانها و ساير سازمانها و شركت هاي تحت پوشش و يكنواخت سازي روند تدوين قوانين و مقررات زيست محيطي متناسب با تواناييهاي موجود در كشور و خواسته هاي سازمان محيط زيست و همچنين واحدهاي صنعتي و معدني مي باشد.

 

2-1-6-1- اقدامات زيست محيطي در شهركهاي صنعتي:

از سال 1377 و با توجه به لزوم پي ريزي فعاليت كارشناسي زيست محيطي در شهركها، دفتر محيط زيست در شركت شهركهاي صنعتي ايران تاسيس گرديد. از آن زمان مطالعات لازم جهت اجراي طرحهاي جمع آوري فاضلاب صنايع مستقر در شهركها و سپس تصفيه آن در دستور كار اين دفتر قرار گرفت و نتيجه اين امر در حال حاضر، احداث و بهره برداري بيش از 38 شبكه جمع آوري فاضلاب صنعتي، طراحي و شروع عمليات احداث شبكه جمع آوري براي 27 شهرك صنعتي ديگر، شروع عمليات طراحي و ساخت تصفيه خانه فاضلاب صنعتي جهت 32 شهرك صنعتي و همچنين ايجاد سيستم مديريت فضاي سبز براي 15 شهرك صنعتي مي باشد.(6)

علاوه بر موارد فوق، توجه ويژه اي به تصفيه فاضلاب در شهركهاي صنعتي تخصصي صورت پذيرفته است كه بعنوان نمونه مي توان به اتمام مطالعات تفضيلي پايلوتي و شروع ساخت تصفيه خانه چرمشهر ورامين اشاره نمود (اين طرح از نظر حجم عملياتي، بعد از تصفيه خانه شهر صنعتي البرز، بزرگ

ترين طرح تصفيه خانه كشور است) و نكته قابل تامل در طرح پيش بيني مدولهاي مختلف مي باشد كه اين موضوع در نوع خود منحصر بفرد بوده و بر اين اساس هر مدول متناسب با توسعه شهرك احداث مي گردد. از سوي ديگر با توجه به مصوبه شورايعالي محيط زيست در خصوص اجراي پروژه ارزيابي زيست محيطي اثرات توسعه (EIA) جهت شهركهاي صنعتي با وسعت بيش از يكصد هكتار، اين پروژه در بيش از 5 شهرك صنعتي (از قبيل چناران، ايوانكي و ازنا) بانجام رسيده است.

 

3-1-6-1- اقدامات زيست محيطي طرح تحقيقات صنعتي، آموزش و اطلاع رساني وزارت صنايع و معادن:

اين طرح با توجه به خط مشي كلان بخش صنعت براي حمايت از تحقيقات صنعتي، يكي از محورهاي تمركز فعاليت خود را به امور محيط زيست معطوف نموده است و بر همين اساس نيز در ابعاد مختلف تحقيق، آموزش و اطلاع رساني فعاليت نموده است كه به عنوان نمونه مي توان به اجراي پروژه "رنگبري از پساب صنايع نساجي"،" بررسي ميزان آلاينده هاي زيست محيطي صنعت"، "شناسايي پسماندهاي جامد صنعتي در استان گيلان"، "تدوين نظام مديريت زيست محيطي بخش صنعت كشور"، "سيستم آزمايشي پيش تصفيه براي چند واحد نساجي بمنظور تامين فاكتورهاي مورد نياز طراحي پيش تصفيه دايم"، "تدوين شرايط و استانداردها در طراحي و اجراي فرآيندهاي بيوتكنولوژيك صنعتي" و "بازيافت پروتئين از پساب كارخانجات پودر ماهي" اشاره نمود.

در زمينه آموزشهاي زيست محيطي نيز، 32 عنوان آموزشي در محورهاي مختلف زيست محيطي براي كارشناسان ستادي و همچنين مديران و كارشناسان واحدهاي صنعتي تدوين شد كه بيش از 120 دوره زيست محيطي در سازمانهاي صنايع و معادن استانها در محورهاي تصفيه فاضلاب صنعتي (بويژه در محور صنايع غذايي)، ارزيابي زيست محيطي، مباني كنترل آلودگي هوا و مديريت مواد زايد جامد صنعتي، ايزو 14000 و آشنايي با قوانين و مقررات زيست محيطي برگزار گرديده است.(2)

در حوزه اطلاع رساني نيز با توجه به نو بودن مبحث صنعت و محيط زيست در ايران و نياز جدي ب انتشار كتب و مقالات آگاهي بخش به مديران و كارشناسان ستاد و واحدهاي صنعتي، چاپ كتب كاربردي كوتاه و موثر (از قبيل مباني راهبري تصفيه خانه فاضلاب صنعتي به روش لجن فعال و اقدامات پيشگيرانه حفاظت از لايه ازن در بخش صنعت، اصول تصفيه فاضلاب صنايع نساجي، اصول تصفيه بي هوازي فاضلاب صنعتي، سيستم مديريت زيست محيطي ايزو 14000، بهره وري سبز در صنعت) انجام شده و يا در حال انجام مي باشد.

 

2-6-1- فعاليت هاي مهندسي مبتني بر كنترل آلودگي:

غالباً صاحبان و مديران صنايع جهت رعايت مقررات و برآورده سازي استانداردهاي تعيين شده عادت كرده اند در آخرين نقطه ممكن و قبل از تخليه جريانهاي آلاينده به محيط زيست ، آنرا تصفيه نمايند. چنانچه فرض شود هر كارخانه اي از جهت اقتصادي و تكنولوژي قادر به تصفيه جريانهاي آلاينده خود باشد تنها عملي در اينصورت انجام مي گيرد، تبديل آلاينده از شكلي به شكل ديگر و انتقال از يك منبع پذيرنده ديگر مي باشد ، كه نه تنها از جهت اقتصادي مقرون به صرفه نيست بلكه از جهت زيست محيطي نيز برخوردي تمام كننده محسوب نمي شود. با توجه به تنوع وجود در صنايع در كشور (از قبيل غذايي، شيميايي، فلزي و نساجي) و تفاوت قابل ملاحظه كيفيت آلاينده هاي توليدي آنها و همچنين عدم انجام مطالعات اصولي زيست محيطي جهت احداث واحدهاي تصفيه پساب، نصب تجهيزات كنترل آلودگي هوا و ايجاد سيستم مديريت مواد زايد جامد صنعتي، مشخص گرديد كه اغلب تاسيسات زيست محيطي موجود فاقد كارايي لازم و مطلوب هستند و علاوه بر آن اغلب براي ساخت تاسيسات از اين نوع، نياز به پرداخت هزينه هاي گزاف به شركتهاي خارجي مي باشد. ضمن اينكه پس از ساخت تاسيسات مزبور نيز عمده آنها بدليل شرايط متفاوت طراحي و اقليمي و بومي قادر به ادامه موفق عملكرد خود نمي باشند. براي كاهش اين معضلات ساخت و راه اندازي پايلوتهاي تصفيه فاضلاب صنعتي (از قبيل نشاسته، نساجي، الكل، رنگ) و ساخت پايلوت تجهيزات كنترل آلودگي هوا (از قبيل الكتروليز و صنعت سيمان) اجرا گرديده است.

3-6-1-فعالیتهای مديريتي مبتني بر پايش و پيشگيري از آلودگي:

به دنبال عهدم پاسخگويي مناسب راه حلهاي صرفاً فني، روشهاي فني ـ مديريتي در دنيا و همچنين در ايران مطرح گرديده است كه بعنوان مهمترين رويكردها مي توان به موارد ذيل اشاره كرد:

 

1-3-6-1- ارزيابي زيست محيطي اثرات توسعهenvironmental Impact assessment

يكي از مشكلات متداول سرمايه گذاري هاي صنعتي و خدماتي در جهان، بروز مشكلات متعدد و بويژه مسايل زيست محيطي پس از احداث پروژه مي باشد و ابتلاء به اين معضلات در شرايطي است كه مديريت كشور بدلايل متعدد ديگر قادر به تغيير محل اجراي پروژه و يا توقف آن نمي باشد و اين امر همواره سبب بروز اختلاف نظر و پيامدهاي منفي در عملكرد فعاليت بخش صنعت از ديدگاه مردم و سازمانهاي ناظر زيست محيطي بوده است.

براي پيشگيري از اين روند، طي ساليان اخير تفكر ارزيابي زيست محيطي اثرات توسعه قبل از شروع عمليات اجرايي مورد توجه قرار گرفته است.

اين مطالعه، آثار مثبت و منفي يك فعاليت را، كه مي تواند به شكل مستقيم يا غير مستقيم و در كوتاه مدت يا بلند مدت محيط زيست طبيعي و انساني را در ابعاد محلي يا مقياس جهاني بشكلي برگشت پذير يا جبران ناپذير تحت تاثير قرار دهد، پيش بيني، شناسايي و تعيين نموده و در چارچوب برنامه مديريت زيست محيطي، شيوه هاي پيشگيري و كاهش آثار ناگوار يا روشهاي مناسب و ترميم و جبران خسارات را پيشنهاد كرده و سپس با انتخاب بهينه گزينه هاي موجود، راههاي پايش و مميزي برنامه هاي پيشنهادي را نشان داده، سرانجام كليه مراحل كار را بصورت گزارشي مدون در اختيار مسئولين مربوطه قرار مي دهد.

اين مطالعه از سال 1373 با تصويب شورايعالي محيط زيست براي مجموعه اي از فعاليتهاي صنعتي و تجاري الزامي شده است كه بعنوان نمونه مي توان به موارد ذيل اشاره نمود(1)

- پالايشگاه ها (در هر مقياس)

- كارخانجات پتروشيمي (در هر مقياس)

- نيروگاهها، با ظرفيت توليدي بيش از يكصد مگاوات

- سدها و ديگر سازه هاي آبي در سه بخش زير:

الف ـ سدهاي با ارتفاع بيش از 15 متر و داراي ساختارهاي جنسي بيش از چهل هكتار و يا مساحت درياچه بيش از چهار صد هكتار.

تبصره1 : سدها باطله (نگهداشت مواد آلوده) در هر اندازه شامل ارزيابي زيست محيطي مي باشد.

ب ـ درياچه هاي انسان ساخت در مساحت بيش از چهار صد هكتار.

تبصره 2: اندازه درياچه هاي پرورش آبزيان در مقياس كوچكتر از چهار صد هكتار با هماهنگي وزارت جهاد سازندگي و سازمان محيط زيست تعيين مي شود.

ج ـ طرح ها و پروژه هاي آ بياري و زهكشي در وسعت بيش از هزار هكتار.

- شهركهاي صنعتي در وسعت بيش از يكصد هكتار

- فرودگاهها با طول باند بيش از 2000 متر

- واحدهاي كشت و صنعت در وسعت بيش از پنج هزار هكتار.

- كشتارگاههاي بزرگ صنعتي

- مراكز دفن زباله براي شهرهاي با جمعيت بيش از دويست هزار نفر و شهرهاي جديد.

- مراكز بازيافت صنعتي زباله (كارخانه كمپوست)

- صنايع فولاد در دو بخش زير:

الف ـ واحدهاي تهيه كننده خوراك ذوب. ذوب با ظرفيت توليدي بيش از سيصد هزار تن در سال.

ب ـ واحدهاي نورد و شكل دهي با ظرفيت توليدي بيش از صد هزار تن در سال.

- طرحهاي خطوط نفت و گاز

- طرحهاي سكوهاي نفتي

- طرحهاي ذخيره گاههاي نفتي

- طرحهاي بزرگ جنگلداري

- طرحها و پروژه هاي بزرگ راه كشور

- طرحها و پروژه هاي بزرگ راه آهن كشور

- طرحهاي گردشگري

 

2-3-6-1- سيستم مديريت زيست محيطي (ISO 14000):

اين سيستم به سازمانها امكان مي دهد كه از طريق اعمال مديريت مناسب، پيامدهاي زيست محيطي فعاليتهاي خود را بشناسند و پيوسته جنبه هاي زيست محيطي كارشان را بهبود بخشند. اين سيستم با مباحثي چون تخصيص منابع، تقسيم مسئوليت ها، اجراي طرحهاي زيست محيطي و در نهايت ارزيابي منظم فرآيندها و روشها سر و كار دارد. شناسايي نقاط آلودگي در فرآيند، ارايه راه حل براي برطرف كردن آنها براساس برنامه هاي زمانبندي مشخص، اجراي طرح، ارزيابي اقدامات انجام شده، بازنگري و تصحيح مسير حركت نيازمنديهاي اين استاندارد در ارتباط با مسايل زيست محيطي است.

اين سيستم در مورد هر سازماني كه مايل به اعمال موارد زير باشد كاربرد دارد:

الف) اجرا، نگهداري و بهبود يك سيستم مديريت زيست محيطي

ب ) حصول اطمينان از انطباق با خط مشي زيست محيطي (كه خود تعيين كرده است.)

ج) اثبات اين انطباق به ديگران

د) درخواست گواهينامه و ثبت مديريت زيست محيطي خود توسط يك سازمان بروني

تعيين انطباق با اين استاندارد و اظهار آن توسط خود سازمان

اگر چه رعايت اين استانداردها مي تواند براساس خود اظهاري نيز باشد، اما غالب صنايع به دلايل متعددي نظير توجه يا الزام خريداران (مشتري)، باقي ماندن در بازارهاي رقابتي و يا افزايش دامنه عملكرد خود و يا اطمينان دادن به سازمانهاي محلي مسئول محيط زيست، مبادرت به اخذ گواهينامه از شركتهاي معتبر مي نمايند.

 

3-3- 6-1- بهره وري سبز(GREEN PRODUCTIVITY):

اين فرآيند راهبردي بمنظور تعيين دقيق وضعيت موجود، برآورد فاصله آن با وضعيت مطلوب و ارايه و اجراي پيشنهادات كارآمد، جهت بهبود اين وضعيت مي باشد.

در اين روند اساس فعاليت بر شناسايي وضعيت و مشكلات در حوزه هاي مصرف آب، مصرف مواد اوليه و انرژي و همچنين دفع ضايعات بصورت كيفي و كمي مي باشد. سپس واحد صنعتي با به حداقل رسانيدن ميزان آلودگي و ضايعات به استفاده موثر و بهينه از منابع خود مي پردازد.

اين فعاليت به صنايع كمك مي نمايد تا عملكرد زيست محيطي خود را بهبود بخشيده و در عين حال بهره وري خود را افزايش دهند. استفاده از اين ابزار بدون نگرش و توجه به فرآيند توليد غير ممكن است. بهره وري سبز در هر صنعت به شكلي خاص قابل اجرا بوده، اما استراتژي انجام آن تقريباً در همه موارد ثابت مي باشد.

بهره وري سبز در ارتباط با توليد، معناي خاصي پيدا مي كند. در توليد سبز با حداقل منابع و پايين ترين ميزان آلودگي محيط زيست، محصولي با كيفيتي بالا، قيمتي معقول و بادوام توليد مي شود و اين در شرايطي است كه تلاش مي گردد محصول توليد شده قابليت بازيافت و استفاده مجدد را نيز داشته باشد. صنعت با توجه به ماهيت تكنولوژي آن، بالقوه جزو آلاينده هاي محيط زيست محسوب مي شود و در نتيجه مسائل زيست محيطي آن بايد مورد توجه قرار گيرد. چرا كه اگر به مسايل مديريت زيست محيطي آن توجه نگردد، بايد هزينه هاي كلاني را براي رفع خسارات و ضايعات ناشي از عدم توجه به اين نكات پرداخت.

پيشگيري و كنترل آلودگيهاي زيست محيطي صنعت مي تواند به بهبود فرآيند توليد، افزايش سوددهي (البته در بلند مدت) و همينطور دستيابي محصولات به بازارهاي جهاني كه به تازگي نسبت به مسايل زيست محيطي بسيار حساس شده اند، كمك كند. بنابراين توليد با حداقل اتلاف و لطمات زيست محيطي بايد يكي از اهداف مسئولين صنايع باشد.

4-3- 6-1- توليد پاكتر(CLEANER PRODUCTION):

اين روش راهبردي جهاني بمنظور ايجاد تغييرات مورد نياز در تكنولوژي و صنعت موجود در جهت ساختن جامعه اي مبتني بر توسعه پايدار است. در اين روش كارايي بهينه در مصرف انرژي ، مواد اوليه و آب در فرآيندها، روشها و توليد محصولات مورد نظر است و بعبارتي مديريت جامع كاهش ضايعات و مميزي آن از ابتداي توليد تا انتهاي مصرف مي باشد. توليد پاكتر به مفهوم تاكيد به استفاده از روش هايي در توليد است كه آلودگي كمتر ي را به محيط زيست تحميل نمايد.

اين رويكرد بعنوان اولين ابزار دستيابي به توسعه پايدار براي بخش تجارت و صنعت در دستور مار 21 پيش بيني شده است و تاكيد اصلي آن بر اجراي اين تفكر در واحدهاي توليدي موجود مي باشد تا با شناسايي مشكلات زيست محيطي موجود در خط توليد و تلاش در جهت كاهش آنها به توليدي پاكتر و با آلودگي كمتر از اجراي پروژه دست يابد. در اين راستا تاكنون بيش از 13 مركز ملي اشاعه فرهنگ توليد پاكتر در سطح جهان ايجاد گرديده است.(7)

بخش صنعت و معدن ايران نيز اين رويكرد را مورد توجه قرار داده است و با توجه به اينكه شهرك هاي صنعتي بعنوان ميعادگاه نهايي بخش صنعت مورد توجه قرار گرفته و تمركز سرمايه گذاري صنعتي در اين بخش مورد حمايت خاص مي باشد، اجراي پروژه توليد پاكتر در شهرك صنعتي اشتهارد بعنوان يكي از شهرك هاي صنعتي فعال آغاز گرديده است.

 

5-3-6-1- بازيافت مواد (RECYCLING):

با توجه به روند توسعه صنعتي در ايران و جهان و مصرف روز افزون مردم از محصولات مختلف و بالطبع توليد ضايعات حاصل از بسته بندي و مصرف محصولات مختلف، از يكسو مشكل جديدي با عنوان تجمع زباله در شهرها و عدم وجود مكان كافي براي دفن آنها و نشت شيرابه زباله به خاك و آبهاي زيرزميني و آلوده سازي آنها و از سوي ديگر افزايش جمعيت و لزوم استفاده هر چه بيشتر از منابع طبيعي و محدوديت دسترسي به آنها، تفكر نويني را در جهت بازيافت مواد قابل استحصال از زباله هاي شهري و صنعتي مطرح نمود.

در اين رويكرد، كه به عنوان بازيافت در ايران شهرت يافته است، با تفكيك زباله در مبدأ توليد و مهيا نمودن شرايط براي بازگرداندن ماده مصرف شده به چرخه توليد من پيشگيري از اتلاف منابع جديد، از آلودگي محيط زيست نيز كاسته مي شود. در كشور ما با توجه به امكانات و تجهيزات موجود بصورت محدود و با بكارگيري تكنولوژي هاي سطح پايين اقدام به بازيافت زباله و مواد زايد جامد مي گردد كه براساس برنامه ريزيهاي در حال انجام و تصويب آيين نامه حمايت از صنايع بازيافت و توسعه آنها در سطح كشور و همچنين تصويب آرم بازيافت بر روي محصولات و بسته بنديها، اقدامات اوليه براي اشاعه اين صنعت زيست محيطي فراهم گرديده است.

 

6-3- 6- 1- مميزي محيط زيست :(ENVIRIONMENT AUDITING)

همانگونه كه قبلا گفتيم پيشگيري و كنترل آلودگيهاي زيست محيطي صنعت مي تواند به بهبود فرآيند توليد، افزايش سوددهي و همينطور دستيابي به بازارهاي جهاني كمك كند. بنابراين توليد با حداقل اتلاف و لطمات زيست محيطي بايد يكي از اهداف جديد مسئولين صنايع باشد.

روش نوين متداول در دنيا جهت نيل به هدف فوق، اجراي پروژه مميزي زيست محيطي مقدماتي بمنظور تعيين دقيق وضعيت موجود، برآورد فاصله آن با وضعيت مطلوب و ارايه پيشنهادات كارآمد جهت نيل به اين وضعيت مي باشد. پس از دريافت و بررسي گزارش مميزي مقدماتي، واحد صنعتي در صورت تمايل با اجراي پروژه مميزي تفصيلي، با به حداقل رسانيدن ميزان آلودگي و ضايعات به استفاده موثر و بهينه از منابع خود خواهد پرداخت.

پس از اجراي پروژه مميزي محيط زيست مقدماتي، يافته ها مشخص مي نمايد كه صرفه جويي در هزينه ها با تكيه بر حفظ محيط زيست، در حوزه هاي مصرف آب و انرژي، دفع ضايعات و مصرف مواد اوليه به چه ترتيب ممكن خواهد بود. در اين روند اساس فعاليت بر شناسايي وضعيت موجود و مشكلات بصورت كيفي و سپس كمي مي باشد.

 

4- 6-1- فعاليتهاي مبتني بر توليد محصولات سازگار با محيط زيست

در راستاي دستيابي به محصولات سازگار با محيط زيست، اقداماتي توسط بخشهاي قانونگذاري صورت پذيرفت كه منجر به فعاليتهايي از قبيل موارد ذيل گرديده است:

 

 

1-4- 6-1- زمينه سازي جهت كنترل آلودگي خودروهاي توليد داخل:

با توجه به اينكه كنترل آلودگي خودرو از ديدگاه موضعي (7 شهر آلوده كشور)، ملي و جهاني توسط نهادها و گروه هاي مختلف پيگيري مي شود، اقدامات متعددي در اين خصوص صورت پذيرفته است كه بعنوان نمونه مي توان به موارد زير اشاره نمود:

- پيگيري اجراي استاندارد 04/15 –ECE ، 83 –ECER در كارخانجات خودروسازي داخلي

- پيگيري گاز سوز نمودن اتوبوسها CNG بويژه اتوبوسهاي شركت واحد

- مشاركت در جلسات اصلاح سوخت وزارت نفت، جهت هماهنگي در اجراي Euro2

- هدايت خودروسازان با هدف اصلاح موتورهاي ديزل تا حد استانداردهاي Euro2

- هماهنگي جهت انژكتوري كردن موتور پيكان

- هماهنگي جهت دو گانه سوز كردن خودرو هاي عمومي

- پيگيري طرحهاي جايگزيني خودروهاي مستعمل

 

 

2-4-6-1- حذف و جايگزيني مواد مخرب لايه ازن:

در اين زمينه بخش صنعت اقدامات متعددي را به انجام رسانيده است كه اين موارد براساس مصوبات اجرايي پروتكل مونترال و با همكاري دفتر حفاظت لايه ازن صورت پذيرفته است و اهم اين اقدامات بقرار ذيل مي باشد(7)

نظارت بر انهدام و قراضه كردن تجهيزات مربوط به تكنولوژي مواد مخرب لايه ازن در كارخانجات مشمول تغيير سيستم به مواد دوستدار لايه ازن.

- برگزاري كارگاههاي آموزشي «حفاظت از لايه ازن و اقدامات انجام شده و قابل انجام در بخش صنعت و معدن» براي مديران و كارشناسان واحدهاي صنعتي و معدني مرتبط.

- نظارت بر نحوه توليد و پيگيري مشكلات اجرايي سيستم پس از حذف مواد مخرب لايه ازن در 14 كارخانه يخچال سازي (از قبيل بهمن، آزمايش، ارج، لوازم خانگي پارس و ايران پويا).

- نظارت بر اجراي پروژه هاي حذف مواد مخرب لايه ازن در كارخانجات يخچال سازي (از قبيل يخچاوان، يخساران، زاگرس2، الكترو استيل و عالي سرد) و اسفنج سازي (از قبيل مشهد فوم و سافوم).

- تصويب پروژه هاي حذف مواد مخرب لايه ازن در كارخانجات يخچالسازي (از قبيل سردكاران، الكتروسرد ازنا، الكترو شرق مازندران و خوزستان تكنيك) و اسفنج سازي (از قبيل بهمن پلاستيك)

 


مبلغ قابل پرداخت 19,440 تومان

توجه: پس از خرید فایل، لینک دانلود بصورت خودکار در اختیار شما قرار می گیرد و همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال می شود. درصورت وجود مشکل می توانید از بخش تماس با ما ی همین فروشگاه اطلاع رسانی نمایید.

Captcha
پشتیبانی خرید

برای مشاهده ضمانت خرید روی آن کلیک نمایید

  انتشار : ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۶               تعداد بازدید : 696

دیدگاه های کاربران (0)

دفتر فنی دانشجو

توجه: چنانچه هرگونه مشكلي در دانلود فايل هاي خريداري شده و يا هر سوال و راهنمایی نیاز داشتيد لطفا جهت ارتباط سریعتر ازطريق شماره تلفن و ايميل اعلام شده ارتباط برقرار نماييد.

فید خبر خوان    نقشه سایت    تماس با ما