فهرست مطالب

فصل اول : آشنایی با تشکیلات بانک توسعه تعاون

مقدمه....... ..3

موقعیت جغرافیایی شعبه مرکزی... ..4

چارت سازمانی و تعداد کارکنان شعب ... ..4

مختصری از شرح وظایف کارکنان شعبه.. .5

رئیس شعبه....... 5

معاون شعبه..... ..5

رئیس دایره صندوق.... ...6

تحویلداران... ...6

دایره حوالجات.... ...7

ممیز حساب ...7

تحصیلدار..... ....8

خدمتگزار شعبه.........................................................................................................................8

دایره اعتبارات.........................................................................................................................8

معرفی انواع محصولات خدمات بانک ملت...........................................................................10

1-حساب جاری الکترونیک (جام)..........................................................................................10

2-حسابهای سپرده قرض الحسنه و مدت دار الکترونیک بانک ملت........................................11

3 -خدمات اینترنتی 24 ساعته.................................................................................................11

4-همراه بانک ملت................................................................................................................12

5-پیامک 20033 و تلفن بانک جام 813200...........................................................................12

6-ملت کارت متمرکز...........................................................................................................12

7-پایانه پرداخت الکترونیکی فروشگاهی...............................................................................13

8-هدیه کارت ملت................................................................................................................13

9-بن کارت ملت..................................................................................................................13

10-انواع تسهیلات بانکی.....................................................................................................14

فصل دوم :عقوداسلامی

1- قرض الحسنه.....................................................................................................................16

کارمزد...................................................................................................................................16

وثایق وتضمینات.....................................................................................................................17

نحوه محاسبه کارمزد قرض الحسنه پرداختی ...........................................................................17

عملیات حسابداری قرض الحسنه.............................................................................................18

1- ثبت حساب انتظامی قراردادهای .......................................................................................18

2- ثبت وثایق وتضمینات.......................................................................................................18

3- پرداخت قرض الحسنه واخذ کارمزد .................................................................................18

4-دریافت اقساط....................................................................................................................19

5- خاتمه عملیات وتسویه حساب های مربوطه.........................................................................19

2- مضاربه..............................................................................................................................20

عملیات حسابداری مضاربه .....................................................................................................22

1-ثبت قرارداد مضاربه........................................................................................................... 22

2-ثبت وثایق وتضمینات ........................................................................................................23

3-ثبت حق صلح هزینه های احتمالی......................................................................................23

4-ثبت تعهدات بانک.............................................................................................................23

5-پرداخت سرمایه مضاربه .....................................................................................................24

6-فروش کالای موضوع مضاربه.............................................................................................24

3-مشارکت مدنی...................................................................................................................25

عملیات حسابداری مشارکت مدنی..........................................................................................26

1- ثبت قرارداد ......................................................................................................................26

2-اخذ وثایق وتضمینات.........................................................................................................26

3-واریز مشارکت مدنی..........................................................................................................27

4-استفاده از سرمایه مشارکت مدنی........................................................................................28

5-دریافت وجوه حاصل ازفروش کالا یا اموال موضوع مشارکت.............................................28

6-محاسبه سود وتسویه حساب مشارکت مدنی........................................................................28

الف:در صورتی که نتیجه حاکی از سود باشد..........................................................................29

ب:در صورتی که نتیجه حاکی از زیان باشد............................................................................29

7-خاتمه عملیات وبرگشت حساب های انتظامی......................................................................30

4-فروش اقساطی....................................................................................................................31

فروش اقساطی مسکن..............................................................................................................32

فروش اقساطی مواد اولیه لوازم یدکی وابزار کار......................................................................32

نحوه تعیین سود معاملات فروش اقساطی.................................................................................33

عملیات حسابداری فروش اقساطی ..........................................................................................34

1-ثبت قرارداد........................................................................................................................34

2-واحد وثایق وتضمینات.......................................................................................................34

3-پیش پرداخت فروش اقساطی.............................................................................................35

4-ثبت تعهدات بانک.............................................................................................................35

5- خرید اموال موضوع فروش اقساطی...................................................................................35

6-واگذاری یا فروش کالا به متقاضی.....................................................................................36

7-تعدیل پیش پرداخت فروش اقساطی...................................................................................36

8-دریافت اقساط....................................................................................................................37

9-تسویه حسابها فروش اقساطی .............................................................................................38

5-اجاره به شرط تملیک.........................................................................................................38

عملیات حسابداری اجاره به شرط تملیک................................................................................39

1-ثبت قرارداد.......................................................................................................................39

2-ثبت وثایق وتضمینات.........................................................................................................40

3-وصول پیش دریافت از مشتری...........................................................................................40

4-پیش پرداخت به فروشنده/سازنده.......................................................................................40

5-خرید اموال اجاره به شرط تملیک......................................................................................41

6-واگذاری اموال اجاره به شرط تملیک.................................................................................41

7-انعکاس اموال اجاره به شرط تملیک در حسابهای انتظامی ذیربط.........................................42

8-تغییرات قرارداد..................................................................................................................42

9-دریافت مال الاجاره............................................................................................................43

10-تعدیل حساب سود سالهای آینده .....................................................................................43

11-عدم وصول به موقع اقساط اجاره......................................................................................43

12-وصول اقساط سررسید گذشته /معوق................................................................................44

13-تسویه حساب اجاره به شرط تملیک در پایان قرارداد........................................................45

6-سلف.................................................................................................................................45

سود معاملات سلف................................................................................................................46

عملیات حسابداری...............................................................................................................47

1-ثبت قرارداد.....................................................................................................................47

2-ثبت وثایق وتضمینات......................................................................................................47

7- جعاله.............................................................................................................................48

نحوه محاسبه جعل وتعیین اقساط بازپرداخت.........................................................................49

عملیات حسابداری جعاله......................................................................................................49

1-ثبت قرارداد.....................................................................................................................49

2-اخذ وثیقه یا تضمین.........................................................................................................49

3-اخذ پیش دریافت............................................................................................................50

4-ثبت تعهدات بانک وپرداخت به پیمانکار..........................................................................50

5-اسناد مربوط به اتمام کار توسط پیمانکار (عامل ثانوی) ....................................................50

6- مزارعه...........................................................................................................................51

عملیات حسابداری مزارعه....................................................................................................52

1-ثبت قرارداد.....................................................................................................................52

2-ثبت وثایق وتضمینات......................................................................................................52

3-پرداخت بابت مزارعه ......................................................................................................52

4-دریافت سهم بانک..........................................................................................................53

5-تسویه حساب مزارعه .......................................................................................................53

6-برگشت حسابهای انتظامی ...............................................................................................54

9-مساقات...........................................................................................................................55

حسابداری مساقات...............................................................................................................55

1- ثبت قرارداد....................................................................................................................55

2-ثبت وثیقه یا تضمین.........................................................................................................55

3-پرداخت بابت مساقات......................................................................................................56

4-دریافت حاصل فروش (سهم بانک) .................................................................................56

5-تسویه حساب مساقات......................................................................................................56

6-برگشت حسابهای انتظامی................................................................................................56

فصل سوم: ضمانت نامه های بانکی

مبحث اول كليات ضمنتنامه بانکی ..........................................................................................60

مبحث دوم انواع ضمانتنامه هاي بانكي.....................................................................................61

1- ضمانتنامههاي شركت در مناقصه ومزايده .......................................................................61

2-ضمانتنامه حسن انجام تعهدات....................................................................... ..................62

3-ضمانتنامه پيش پرداخت...................................................................................................63

4-ضمانتنامه استرداد حسن انجام كار....................................................................................64

5-ضمانتنامه تعهد پرداخت...................................................................................................65

1-5- ضمانتنامه گمركي........................................................................... .........................65

انواع ضمانتنامه هاي گمركي ....................................................................... ..................65

1-1-5- ضمانتنامه پرداخت سود وعوارض گمركي .......................................................56

2-1-5- ضمانتنامه ترخيص موقت كالا...........................................................................56

3-1-5- ضمانتنامه ترانزيت كالا......................................................................... ...........66

4-1-5- ضمانتنامه پاساوان کالا.......................................................................... ...........66

نکات مهم در خصوص صدور ضمانتنامه گمرکی....................................................................67

2-5- ضمانتنامه نظام وظيفه ........................................................................... ....................68

3-5- ضمانتنامه دادگستري.......................................................................... ......................69

4-5- ضمانتنامه هاي متفرقه........................................................................... ....................69

صدور ضمانتنامه براي اشخاص فاقد وثائق كاملا معتبر يا سابقه اعتباري با معرفي وتضمين مشتريان اعتباري بانك.......................................................................................................70

صدور ضمانتنامه با درج شرط يا شرياطي درمتن آن...........................................................71

ضمانتنامه ارزي ............................................................................................ ...................72

صدور ضمانتنامه ها جهت طرح هاي عمراني......................................................................72

نكات حائز اهميت در خصوص صدور ضمانتنامه جهت طرح هاي عمراني دولت...............72

مبحث سوم مدارك مورد نياز جهت تشكيل وتكميل پرونده اعتباري.......................................74

الف)اشخاص حقيقي........................................................................................... ..................74

ب) اشخاص حقوقي........................................................................................ ......................74

مبحث چهارم عمليات صدور وحسابداري ضمانتنامه................................................................80

الف)عمليات صدور ضمانتنامه............................................................................. ...................80

ب) عمليات حسابداري صدور ضمانتنامه.................................................................................82

1-ب- ثبت انتظامي قرارداد........................................................................... ....................82

2-ب- ثبت انتظامي تعهد نامه.......................................................................... ..................82

3-ب – ثبت تعهدات ........................................................................... ............................82

4-ب- ثبت سپرده نقدي........................................................................... .........................83

5-ب- ثبت تمبر مالياتي........................................................................... .........................83

6-ب- ثبت كارمزد........................................................................... .................... ...........83

ثبت سند در اولين روز كاري يال مالي بعد...............................................................................84

مبحث پنجم كارمزد صدور وتمديد ضمانتنامه هاي بانكي........................................................85

عمليات حسابداري تمديد ضمانتنامه........................................................................................86

نكات حائز اهميت در مورد تمديد ضمانتنامه ها ......................................................................87

مبحث هفتم تقليل ضمانتنامه........................................................................... ..................89

عملیات حسابداری تقلیل ضمانتنامه ........................................................................................90

برگشت تعهدات ........................................................................... ........................................90

برگشت سپرده نقدی...............................................................................................................91

برگشت کارمز........................................................................... ......................... ..................91

برگشت وثایق.........................................................................................................................91

مبحث هشتم ابطال ضمانتنامه...................................................................................................92

عملیات حسابداری ابطال ضمانتنامه ......................................................................... ...............94

برگشت كارمزد تمديد ضمانتنامه قبل از سررسيد.....................................................................96

فصل چهارم : نتیجه گیری و راهکارها

کلام آخر............................................................................................................ ................101

مقدمه

طبق مندرجات ماده یک اساس نامه تصویب شده در مجمع عمومی بانکها،بانک توسعه و تعاون به موجب تصویب نامه مورخه 29/5/1358 مجمع عمومی بانکها با اجازه حاصل از ماده 17 لایحه قانونی اداره امور بانکها با ادغام بانکها ی داریوش- تهران ،پارس – اعتبارات تعاونی وتوزیع – ایران وعرب – بین الملل ایران – عمران – بیمه ایران – تجارت خارجی ایران وفرهنگیان تشکیل گردید.

دراین میان شهرستان البرز نیز با داشتن دو شعبه بانک توسعه و تعاون بنامهای شعبه مرکزی وشعبه خیابان امام خمینی سهم بسزایی در ارائه خدمات به مشتریان داشته وکارکنان این شعبات با شعار ادب،دقت وسرعت خدمتگزاری به مردم شریف وفهیم منطقه را افتخار می دانند.

موقعیت جغرافیایی شعبه مرکزی

بانک توسعه و تعاون شعبه مرکزی با مساحتی حدود 2000متر مربع در ضلع شمال غربی میدان انقلاب البرز قرار داشته که حدود 500متر مربع فضای اداری ونزدیک 1000متر مربع مهمانسرا و500متر مربع زیر زمین می باشد.

 

میدان انقلاب

خ امام رضا

خ

خ سعدي خ كاشاني

بانك ملت

 

 

 

 

 

چارت سازمانی وتعداد کارکنان شعب

تعداد کارکنان این شعبه 15 نفر بوده که به صورت چارت سازمانی زیر ايفاء وظیفه می نمایند.

رئیس شعبه

 

معاون شعبه

 

رئیس دایره صندوق رئیس دایره اعتبارات رئیس دایره حواله جات ممیز حساب تحصیلدار بایگان خدمتگزار

 

 

تحویلدار

تحویلدار

تحویلدار

تحویلدار

کارمند اعتبارات

تحویلدار

 

 

 

مختصری از شرح وظایف کارکنان شعبه :

رئیس شعبه :

مسئولیت شعبه با رئیس می باشد که مدیریت ونظارت به کلیه امورات شعبه وارتباط با مشتریان وجذب منابع وتصویب اعتبار رابه عهده دارد.

 

معاون شعبه:

در واقع مدیر داخلی بوده که مسئولیت ونظارت برعملکرد سایر پرسنل وامورات داخلی بانك را دارد.

 

 

رئیس دایره صندوق :

مسئولیت کلیه عملیات مربوط به خزانه وصندوق شعبه را بر عهده داشته وکنترل ، تامین وجه نقد مورد نیاز شعبه،تقسیم اسکنا س وایران چک بین تحویلداران با شروع روز کاری ،کنترل وتحویل مانده موجودی صندوق کلیه تحویلداران در پایان روز کاری واعاده آن به خزانه ، مطابقت مانده خزانه با خلاصه دفتر کل رابه عهده دارد.

تحویلداران:

امورمربوط به افتتاح انواع حسابهای بانکی ، دریافت و پرداخت وجه نقد و ایران چک، واریز وجه به حساب مشتریان ، پرداخت چکهای مشتریان ، صدور گواهی نامه عدم پرداخت چک ، صدور دسته چک ، فروش تمبر مالیات دریافت قبوض اب و برق و گاز و تلفن ثابت و همراه و ... و سرویس دهی و پول گذاری دستگاههای خودپرداز را انجام می دهند.

مثلا اگر مشتری A مبلغ 10000 ریال به حساب جاری 120 خود واریز می نماید سند ذیل توسط تحویلدارصادر و ماشین می گردد.

بدهکار بستانکار

حساب صندوق 10000

حساب جاری مشتری 10000

یا اگر مشتری B مبلغ 5000 ریال از حساب پس انداز قرض الحسنه خود برداشت نماید سند به شرح ذیل صادر می شود.

بدهکار بستانكار حساب سپرده پس انداز 5000

صندوق شعبه 5000

دایره حوالجات :

کلیه امورات مربوط به حواله وجوه مشتریان به سایر شهرستانها دریافت حواله از سایر شهرستانها و واریز به حساب مشتری ، وصول چکهای سایر شهرستانها از طریق فاکس ، وصول چکهای عمده شعب شهرستان از طریق اتاق اسناد پایاپای و ... را انجام می دهد.

مثلا اگر برای یک مشتری به حساب جاری 130 حواله ای به مبلغ 50000 ریال از شهرستان کرج وصول می گردد سند ذیل صادر می نماید.

 

 

بدهکار بستانکار

حوالجات عمده ما 50000

حساب جاری 50000

ممیز حساب:

عملیات مربوط به حسابداری شعبه را انجام می دهد که کلیه اسناد صادره از واحد های صندوق ، اعتبارات و حوالجات و سایر قسمتها را جمع آوری نموده و پس از ممیزی و تفکیک به ترتیب سر فصل های خلاصه دفتر کل و جمع اسناد هر سر فصل و مطابقت با خلاصه دفتر کل و بالانس حسابها اسناد را تحویل بایگان می دهد.

تهیه صورت مغایرت بانکی ، درخواست وجه از خزانه دارای مدیریت شعب خراسان شمالی را و کنترل اقلام باز مثل بستانکاران وبدهکاران ، صدور انواع چکهای بانکی ، صدور اسناد حقوق و چکهای مالیات و ... بر عهده حسابدار شعبه می باشد.

تحصیلدار :

تحصیلدار شعبه کار نامه رسان و روابط بین بانکها و ادارات شهرستان و سایر امور محوله از طرف رئیس ومعاون شعبه را بر عهده دارد.

خدمتگزار شعبه :

امورات مربوط به خدمات و پذیرایی و تنظیفات را انجام می دهد.

دایره اعتبارات :

اهم وظایف قسمت اعتبارات که در واقع بیشترین امور حسابداری و اسناد حسابداري در این قسمت انجام می گردد به شرح ذیل می باشد:

1- مطالعه دقیق دستوالعملهای صادره و رعایت سیاستهای اعتباری سالیانه ، کنترل و نظارت دائم حدود اعتبارات تعیین شده برای شعبه در رابطه با عقود مختلف

2- اخذ و بررسی تقاضاهای واصله از مشتریان در خصوص تقاضای تسهیلات و بررسی آنها و موافقت با اعطای تسهیلات ، تنظیم پیشنهاد مربوطه و ارسال به مراجع تصویب اعتبار.

3- تشکیل پرونده اعتباری پس از تصویب تسهیلات و اخذ مدارک لازم در خصوص هر یک از تسهیلات

4- استعلام میزان تعهدات و بدهی متقاضیان وبررسی وضعیت حساب و چک برگشتی آنها قبل از اعطای تسهیلات.

5- اعطای تسهیلات با توجه به مطابقت شغلی مشتری با انواع تسهیلات مثل فروش اقساطی ، مشارکت مدنی ، مضاربه ، سلف ، اجاره به شرط تملیک ، جعاله و ....

6- صدور انواع ضمانتنامه بانکی جهت شرکتها ، پیمانکاران و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی باتوجه به نوع درخواست مشتری.

7- اخذ تضمین کافی ( سفته ، غیر منقول ، اوراق بهادار و ....) از مشتریان با ضامن معتبر و نگهداری آنها در محیط ایمن تا هنگام تسویه بدهی مشتری

8- تنظیم کلیه قردادهای عقود اسلامي با مشتریان و امضاء آنها

9- اعطا انواع تسهیلات به مشتریان پس از طی مراحل فوق

10-پیگیری وصول اقساط مشتری در سررسید و اقدامات جهت وصول تسهیلاتی که در سررسید پرداخت نشده و اقساط معوق گردیده است.

11- صدور و امضاء اسناد حسابداری مربوط به کلیه تسهیلات و ثبت کد هر سر فصل کل و معین حساب مربوطه در اسناد و اوراق صادره و تحویل آنها به واحد حسابداری

12- ورود اطلاعات مشتری و ثبت تسهیلات اعطایی در سیستم های رایانه ای

13- شناسایی سود و درآمد اقساط سررسید شده در اول روزکاری و ثبت اسناد در سیستم رایانه ای

14- بالانس نمودن دفاتر معین کلیه تسهیلات با خلاصه دفتر کل شعبه در پایان هر روز.

15- تسویه حساب با مشتریان در سر رسید تسهيلات واعاده تضمین آنان پس از تسویه كامل بدهی .

16 – حفظ اطلاعات محرمانه مشتریان که سرمایه های بانک بوده و تکریم و احترام ارباب رجوع .

معرفی انواع محصولات خدمات بانک توسعه و تعاون :

1- حساب جاری الکترونیک (جام) :

نوعي حساب قرض الحسنه جاری است که واریز و برداشت از حساب در تمامی شعب این بانک که به صورت لحظه ای (on line ) امکان پذیر است با استفاده از حساب جام فاصله ها کوتاه گردیده و مشتریان نیاز به مراجعه حضوری به شعبه افتتاح کننده حساب نداشته و می توانند با مراجعه به نزدیکترین شعبه بانك توسعه و تعاون نسبت به دریافت خدمات متنوع (دریافت دسته چک ، واریز و دریافت وجه ، واگذاری چک ، دریافت موجودی ، گردش حساب و ...) از حساب جام اقدام نماید .

 

 

2- حسابهای سپرده قرض الحسنه و مدت دار الکترونیک بانک توسعه و تعاون :

با افتتاح حساب الکترونیک قرض الحسنه امکان دریافت و پرداخت در تمام شعب بانک توسعه و تعاون سراسر کشور و شرکت در قرعه کشی و استفاده از تسهیلات بانکی با توجه به معدل حساب برای مشتریان فراهم بوده و به حسابهای الکترونیک سپرده کوتاه مدت و بلند مدت سود علی الحساب معادل نرخ اعلام شده از سوی بانک مرکزی تعلق گرفته و ماهیانه به حساب مشتری واریز می گردد در حال حاضر نرخ سود سپرده های کوتاه مدت 7% و بلند مدت 6 ماهه 12% یک ساله 14 درصد دو ساله 15 درصد سه ساله 5/15 چهار ساله 16 و پنج ساله5/16 درصد می باشد.

 

 

 

3- خدمات اینترنتی 24 ساعته:

• امکان انجام حواله اینترنتی فی مابين تمامی حسابهای الکترونیک در لحظه به دو صورت محدود و سقف بالا ( با استفاده از سخت افزار و نرم افزار ویژه که از سوی بانک در اختیار مشتری قرار می گیرد.)
• دریافت سي گردش آخر هر یک از حسابهای الکترونیک به صورت online
• پرداخت قبوض آب ، برق ، گاز ، تلفن ثابت و همراه
• امکان خرید اینترنتی کالا و خدمات
• امکان دریافت صورت حساب تا 200 گردش و ارسال به آدرس پست الکترونیک
• امکان تغییر نام کاربری و کلمه عبور

4- همراه بانک توسعه و تعاون:

نرم افزار کوچکي است که دارندگان هر یک از حسابهای متمرکز ، می توانند با نصب بر روی گوشی تلفن همراه خود از خدماتي مثل اعلام مانده و سه گردش اخر حساب ، پرداخت قبوض ، انتقال وجه بین حساب جام ، توسعه و تعاون کارت و سایر حسابهای متمرکز ، تایید مبلغ و تاریخ چك هاي جام و تغییر رمز عبور استفاده نمایند.

5- پیامک 20033 و تلفن بانک جام 813200:

نیز امکان پرداخت قبوض – اعلام موجودی – دریافت صورت حساب از طریق نمابر و اطلاع از یک سند خاص را به مشتری می دهد.

6- توسعه و تعاون کارت متمرکز :

کارتی است برای ارائه خدمات شبانه روزی و به هنگام (on line ) به دارندگان حسابهای متمرکز بانک توسعه و تعاون نظیر جام ، قرض الحسنه پس انداز الکترونیک و سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت الکترونیک و امکان برداشت وجه از خودپردازهای عضو شتاب و خرید از فروشگاها و انتقال وجه به حسابهای متمرکز و کارتهای سایر بانکها ، خرید اینترنتی را به مشتری می دهد.

 

 

7- پایانه پرداخت الکترونیکی فروشگاهی :

این دستگاه امکان خرید از طریق کارتهای الکترونیک را به مشتریان فروشگاه ها می دهد با عبور دادن کارت الکترونیک از شیار دستگاه کارت خوان و وارد کردن مبلغ مورد نظر و شماره رمز توسط دارندگان کارت تراکنش انجام شده و رسید خرید کالا صادر می گردد و وجه کالا از حساب دارنده کارت کسر و به حساب الکترونیکی صاحب فروشگاه واریز می گردد .

8- بن کارت توسعه و تعاون:

ادارات و نهاد ها و کارخانجات می توانند کمکهای غیر نقدی کارکنان خود را تحت بن کارت به بانک سفارش داده و بانک با صدور بن کارت و شارژ مبلغ دستوری توسط اداره مورد نظر با رمز های اختصاصی بنام کارکنان در اختیار آنها قرار داده و امکان خرید کالا از فروشگاههای اداری پایانه الکترونیکی را به کارکنان می دهد.

9- هدیه کارت توسعه و تعاون:

مشتریان می توانند جهت مناسبتهای مختلف یا سهولت در حمل اسکناس نسبت به خرید هدیه کارت يكصد تا یک میلیون ریالی اقدام نمایند . هدیه کارت قابل دریافت وجه نقد از خودپرداز و یا خرید کالا از فروشگاههای دارای پایانه می باشد.

 

 

10- انواع تسهیلات بانکی :

عبارتند از قرض الحسنه ، مضاربه ، معاملات سلف ، مشارکت مدني ، فروش اقساطي ، اجاره به شرط تملیک ، جعاله ، مزارعه ، مساقات و ضمانت نامه بانکی که تراز نامه جز دارایی های بانک می باشد و در فصل عقود اسلامي به جزئیات آنها اشاره خواهد شد.

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل دوم:

عقوداسلامی

 

 

 

 

1- قرض الحسنه

قرض الحسنه اعطایی عقدی است که به موجب آن بانک (بعنوان قرض دهنده)مبلغ معینی را طبق ضوابط مقرر به اشخاص حقیقی وحقوقی (به عنوان قرض گیرنده )به قرض واگذار می نماید .تعهد باز پرداخت قرض گیرنده ،صرفا معادل مبلغ دریافتی بعلاوه کارمزد آن خواهد بود .سهم قرض الحسنه اعطایی هر بانک ،سقف تسهیلات اعطایی به متقاضیان وکارمزد آن سالانه توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مشخص می گردد .حداکثر مجموع کل قرض الحسنه های اعطایی هر بانک معادل کل سپرده های پس انداز قرض الحسنه می باشد.

مدت بازپرداخت قرض الحسنه های اعطایی برای رفع احتیاجات اشخاص حقیقی در رابطه با هزینه های ازدواج ،تهیه جهیزیه ،درمان بیماری تعمیر مسکن ،کمک هزینه تحصیلی وکمک برای ایجاد مسکن در روستاها حداکثر 3سال می باشد.

کارمزد

کارمزد تسهیلات اعطایی قرض الحسنه موضوع این دستورالعمل در حال حاضر حداقل 5/2%وحداکثر4% می باشد مشروط بر این که از هزینه های تجهیز منابع قرض الحسنه ونیز هزینه های اعطای آن تجاوز ننماید .

ضمنا نحوه محاسبه آن بدین گونه است که کارمزد قرض الحسنه وبراساس نامه شماره ثبت914 مورخ 19/6/1383 اداره مطالبات ومقررات بانکی ،به روش تعهدی صورت می گیرد .لذا ملاک شناسایی درآمد زمان دریافت کارمزد نبوده وصرفا هر سال به میزان مدت مربوط به همان سال به حساب درآمد منظور می شود وکارمزد مربوط به سال آینده در حسابی واسطه نگهداری می شود تا در سال آتی از حساب فوق خارج وبه حساب در آمد قطعی بانک منظور گردد.

وثایق وتضمینات

اگر چه براساس ماده15 قانون عملیات بانکی بدون ربا قراردادهای قرض الحسنه ،بنابر توافق طرفین ،در حکم اسناد لازم الاجرا وتابع آیین نامه اجرایی رسمی می باشد ونیازی به دریافت وثایق وتضمینات دیگری نمی باشد ،معهذا بانکها می توانند به منظور حصول اطمینان بیشتر از وصول مطالبات خود در قبال قرض الحسنه اعطایی ،تامین کافی از بین انواع وثایق وتضمینات قابل قبول خود اخذ نماید.

نحوه محاسبه کارمزد قرض الحسنه پرداختی

تعداد ماههای سال (12) ×نرخ کارمزد×میزان قرض الحسنه اعطایی در بدو امر=کارمزد قابل دریافت هنگام پرداخت قرض الحسنه

 

100×12

سهم کارمزد سال آتی- کل کارمزد دریافتی=کارمزد مربوط به سال جاری

تعداد ماههای سال (12) ×نرخ کارمزد×میزان قرض الحسنه اعطایی = محاسبه کارمزد درسررسید سال بعد

100×12

جهت سهولت محاسبه ،بازپرداخت اقساط به صورت ماهانه در نظر گرفته شده است.

قابل توجه است چنانچه قرض الحسنه در نیمه اول ماه پرداخت گردد ماه مذبور به طور کامل در محاسبه کارمزد منظور می شود ودر غیر اینصورت کسر ماه از محاسبه حذف می گردد .اگر مدت قرض الحسنه در نیمه اول ماه خاتمه یابد آن ماه درمحاسبه کارمزد به حساب نمی آید ودر صورتی که در نیمه دوم باشد یکماه کامل منظور خواهد شد .

عملیات حسابداری قرض الحسنه

پس از بررسی وتایید پرداخت قرض الحسنه واخذ وثایق وتضمینات لازم عملیات حسابداری به شرح ذیل انجام می گردد.

1- ثبت حساب انتظامی قراردادهای :

بدهکار –حساب انتظامی قراردادها(قرض الحسنه اعطایی)به مبلغ 1 ریال

بستانکار –طرف حسابهای انتظامی به مبلغ 1ریال

2- ثبت وثایق وتضمینات

بدهکار –حساب انتظامی وثایق وتضمینات مربوط به مبلغ ترهین /اسمی

بستانکار- طرف حساب انتظامی به مبلغ ترهین اسمی ریال

3- پرداخت قرض الحسنه واخذ کارمزد :

بدهکار –حساب قرض الحسنه اعطایی به مبلغ پرداختی

بستانکار- حساب قرض الحسنه جاری / حساب قرض الحسنه پس انداز/صندوق به مبلغ پرداختی

بدهکار-حساب قرض الحسنه جاری/ پس انداز به مبلغ کارمزد مقرر

بستانکار –حساب کارمزد سال آتی (قسمتی از کارمزد سال آتی تاسررسید یکسال)

حساب قرض الحسنه اعطایی به ترتیب شماره قرض الحسنه در دفاتر معین ثبت ونگهداری می شود وجمع مانده قرض الحسنه اعطایی در دفاتر معین با مانده ی همین حساب در دفتر کل باید مطابقت داشته باشد .

4-دریافت اقساط

بدهکار- حساب صندوق /قرض الحسنه جاری/ قرض الحسنه پس انداز به مبلغ اقساط دریافتی

بستانکار - حساب قرض الحسنه اعطایی به مبلغ اقساط دریافتی

سند صادره در حساب قرض الحسنه مربوط دردفاتر معین وجمع این گونه دریافت ها دردفتر کل ثبت می شود .بدیهی است اسناد فوق درهر مرحله تکرار می شود تا مطالبات بانک تسویه گردد.

5- خاتمه عملیات وتسویه حساب های مربوطه:

پس از وصول کلیه مطالبات بانک طبق قراردادهای منعقده ،ضمن فک رهن وثایق یااسترداد تضمینات ،اسناد انتظامی صادره در خصوص قرارداد وتضمینات برگشت وحساب های مربوطه تسویه گردد.

بدهکار- طرف حسابهای انتظامی وثایق وتضمینات به مبلغ اسمی/ترهین

بستانکار-حساب انتظامی وثایق وتضمینات به مبلغ اسمی/ترهین

بدهکار- طرف حسابهای انتظامی قرارداها به مبلغ1 ریال

بستانکار- حسابهای انتظامی قراردادها (قرض الحسنه اعطایی)

درخاتمه یاداور می شوددر صورتی که قرض گیرنده از پرداخت اقساط تعیین شده خودداری نماید وبرای تسویه بدهی خود اقدامی به عمل نیاورد واحدهای بانکی می باید مانده بدهی رابه حساب مطالبات سررسید گذشته یا معوقه قرض الحسنه اعطایی منتقل واقدامات لازم جهت وصول مطالبات بانک معمول دارند.

2- مضاربه

مضاربه ،یکی دیگر از عقود معین قانون مدنی است که به موجب ان تسهیلات لازم در اختیاراشخاصی که در امر تجارت وبازرگانی اشتغال دارند قرار می گیرد .

عقدمضاربه در تعریف به قراردادی اطلاق می گردد که به موجب آن یکی از طرفین (مالک)عهده دار تامین سرمایه (نقدی ) می گردد .با قید اینکه طرف دیگر (عامل) باآن تجارت کرده ودر سود حاصله ،هردو طرف شریک باشند.

بانک به عنوان مالک ،سرمایه نقدی را دراختیار عامل اعم از شخص حقیقی یا حقوقی قراردهد .این سرمایه می تواند بصورت یکجا ویا برحسب نیاز بتدریج در اختیار استفاده کننده از تسهیلات قرار گیرد .بانکها در امر واردات ،مجاز به انعقاد قرارداد مضاربه با بخش خصوصی نمی باشند .مدت قرارداد حداکثر یکسال از زمان انعقاد تا تسویه کامل موضوع قرارداد می باشد.

در عقد مضاربه به سهم هریک از طرفین می باید به نحو مشاع وبه صورت نسبت یا درصدی از کل سود معامله تعیین وتوافق گردد.بنابراین به هیچ وجه نمی توان مبلغ معینی سود یا درصد معینی از سرمایه مضاربه رابه عنوان سهم سود طرفین قرارداد .از آن جا که نرخ سود تسهیلات مضاربه در تعرفه عمومی معاملات به صورت "حداقل پیش بینی" منعکس گردیده است .بنابراین تقسیم منافع بین بانک ومشتری به ترتیبی توافق می شود که حداقل سود مورد انتظار برای بانک حاصل شود.

حدا قل سود مورد انتظار بانک در مضاربه باتوجه به تعرفه های بانک ،وهمچنین نسبت تسهیم سود بین بانک وعامل با توجه به میزان سرمایه ،مدت قرارداد ونرخ سود مورد انتظار بانک پیش بینی وبه شرح ذیل تعیین می گردد.

1-ابتدا سود مورد نظر را در مرحله فروش پیش بینی می نماییم .

2-حداقل سود مورد انتظار بانک را در مدت تعیین شده محاسبه می نماییم .

3-با یک تناسب حداقل نسبت سهم سود بانک رابه دست می آوریم .

به عنوان مثال :دریک معامله مضاربه با سرمایه 50000000ریال ،که طبق بررسی های به عمل آمده پیش بینی می شود کالای موضوع مضاربه با سود10 % ظرف 3 ماه به فروش برسدوپیش بینی حداقل سود مورد انتظار بانک24% در سال باشد ،نسبت تقسیم سودبین بانک وعامل به شرح ذیل خواهد بود:

پیش بینی سود کل در مرحله فروش کالا

حداقل سود مورد انتظار بانک

حداقل نسبت سهم سود بانک نسبت کل سود پیش بینی کل سود در مرحله فروش

100 5000000

X 3000000

نسبت سهم سود عامل 40%=60%-100%

باید توجه داشت که سهم سود بانک پس از فروش براساس نسبت فوق که ممکن است خیلی بیشتر ازپیش بینی زمان انعقاد قرارداد باشد اخذ می گردد نه براساس حداقل پیش بینی شده در ابتدای قرارداد.

عملیات حسابداری مضاربه

پس از بررسی های همه جانبه وتعیین وثایق وتضمینات وتنظیم قرارداد ،اسناد حسابداری به شرح ذیل صادر می گردد:

1-ثبت قرارداد مضاربه

بدهکار-حساب انتظامی قراردادها(قراردادهای مضاربه)1ریال

بستانکار- طرف حساب های انتظامی( قراردادهای مضاربه)1ریال

ثبت این سند صرفا جهت نشان دادن تعداد قراردادهای منعقده مضاربه می باشد.

 

 

2-ثبت وثایق وتضمینات

وثیقه غیرمنقول وکالا به مبلغ ارزیابی واسناد تجاری به مبلغ اسمی در حسابهای انتظامی ثبت خواهد شد.

بدهکار- حساب انتظامی وثایق وتضمینات به مبلغ ترهین یا اسمی

بستانکار- طرف حساب های انتظامی وثایق وتضمینات به مبلغ ترهین یا اسمی

3-ثبت حق صلح هزینه های احتمالی

چنانچه عامل علاوه بر هزینه های قابل قبول با صلح هزینه ها یی که انجام می دهد موافقت نماید ،اسناد ذیل (به مبلغ حق صلح )معمولا به مبلغ 1000ریال صادر می گردد.

بدهکار-حساب هزینه های متفرقه (حق صلح قراردادهای مضاربه) 1000ریال

بستانکار- حساب جاری عامل 1000ریال

4-ثبت تعهدات بانک

چنانچه مقرر باشد سرمایه مضاربه دفعه واحده پرداخت گردد و بانک تعهدی ازبابت معامله انجام شده نداشته باشد ثبت تعهدات لزومی نخواهد داشت ،ولی چنانچه پرداخت سرمایه مضاربه به دفعات صورت پذیرد آن میزان ازسرمایه که در تعهد بانک می باشد در حساب تعهدات به شرح ذیل ثبت می گردد:

بدهکار-طرف حساب تعهدات بانک بابت مضاربه به میزان مانده سرمایه پرداخت نشده

بستانکار-حساب تعهدات بانک بابت مضاربه به میزان مانده سرمایه پرداخت نشده .

5-پرداخت سرمایه مضاربه

پرداخت سرمایه مضاربه که با توجه به قیمت کالا وهزینه های مربوط خواهد بود به شرح ذیل انجام می شود:

بدهکار-حساب مضاربه –تسهیلات اعطایی به میزان سرمایه پرداخت شده

بستانکار-حساب صندوق یا جاری عامل به میزان مانده سرمایه پرداخت شده

حال چنانچه سرمایه مضاربه قرار باشد به دفعات پرداخت گردد اسناد حسابداری بالا تکرار شده وبه همان میزان از حساب تعهدات بانک برگشت می شود.

بدهکار- حساب تعهدات بانک بابت مضاربه به میزان انجام تعهد

بستانکار-طرف حساب تعهدات بانک بابت مضاربه به میزان انجام تعهد

6-فروش کالای موضوع مضاربه

باعنایت به این که عامل طبق قرارداد موظف است ماحصل فروش را به تدریج وهمزمان با فروش کالا بلافاصله به حساب بانک واریز نماید ،لذا وجوه حاصل از فروش کالا(بتدریج یا یکجا )به حساب مضاربه-وجوه دریافتی بابت تسهیلات پرداختی به شرح ذیل وارد می گردد:

بدهکار-حساب صندوق یا جاری عامل معادل مبلغ واریز شده

بستانکار- حساب مضاربه –وجوه دریافتی معادل مبلغ واریز شده

 

 

3-مشارکت مدنی

مشارکت مدنی یکی ازعقود موثر بمنظور ایجاد تسهیلات برای توسعه فعالیتهای تولیدی ،بازرگانی وخدماتی می باشد طبق تعریف مشارکت مدنی عبارت است از د رآمیختن سهم الشرکه نقدی یا غیر نقدی متعلق با اشخاص حقیقی یا حقوقی متعدد ،به نحو مشاع ،بمنظور انتفاع وطبق قرارداد.

متقاضیان می توانند با توجه به کارایی این عقد ازتسهیلات بانکی استفاده نمایند .در موارد زیر می توان ازعقد مشارکت مدنی استفاده نمود:

1-تولید وفروش محصول

2-واردات ماشین الات ،مواد اولیه وابزار کار

3-واردات کالا به قصد فروش

4-صادرات کالا

5-بازرگانی داخلی

6-احداث مسکن انفرادی وانبوه سازی

7-بخش خدمات

برای انجام معامله مشارکت مدنی موضوع معامله ،سرمایه لازم برای مشارکت ،وثایق وبهای کالاوهزینه های تقریبی وقیمت تمام شده ،قیمت فروش ونحوه آن،نسبت سهم سود بانک ومتقاضی می بایستی مشخص شود .مدت قرارداد مشارکت مدنی با توجه به اقتضای فعالیت موضوع قرارداد به تشخیص بانک وموافقت شریک در ابتدای قرارداد معین می گردد وحداکثر مشارکت بانک در هر شرکت مدنی هشتاد درصد کل سرمایه می باشد.

عملیات حسابداری مشارکت مدنی

پس از بررسی درخواست متقاضی وتصویب تسهیلات اعطایی عملیات حسابداری به شرح ذیل انجام می گیرد:

1- ثبت قرارداد

قرارداد مشارکت مدنی که با توافق طرفین تنظیم ومورد قبول واقع گردیده وبه مبلغ یک ریال

در حسابهای انتظامی قراردادها ثبت می شود

بدهکار-حساب انتظامی قراردادهای مشارکت مدنی 1ریال

بستانکار-طرف حساب انتظامی قراردادهای مشارکت مدنی 1ریال

2-اخذ وثایق وتضمینات

غیر منقول اخذ شده به مبلع ترهین واسناد دریافتی به عنوان تضمین به مبلغ اسمی در حسابهای

انتظامی ثبت می گردد.

بدهکار-حساب انتظامی وثایق تضمینات مربوط به مبلغ ترهین یا اسمی

بستانکار- طرف حسابهای انتظامی وثایق تضمینات مربوط به مبلغ ترهین یا اسمی

3-واریز مشارکت مدنی

سرمایه شرکت مدنی توسط بانک وشریک تامین وبه حساب مشترک مشارکت مدنی که برای این منظور در بانک افتتاح می شود واریز وبه شرح ذیل در حسابها ثبت گردد.

بدهکار-حساب سپرده الحسنه جاری/پس انداز شریک یا شرکا ءبه مبلغ سهم الشرکه شریک یا شرکاء

بستانکار- حساب مشترک مشارکت مدنی

بدهکار- حساب تسهیلات اعطایی- مشارکت مدنی به مبلغ سهم الشرکه بانک

بستانکار-حساب مشترک مدنی- مشارکت مدنی به مبلغ سهم الشرکه بانک

چنانچه تسهیلات اعطایی مشارکت مدنی دفعه واحده پرداخت نگردد لازم است حساب تعهدات نگهداری وبه هر میزان که از سهم بانک پرداخت می شود از حساب مربوطه برگشت شود.حال چنانجه تمام یا قسمتی از سهم الشرکه شریک غیرنقدی باشد،پس از تقویم به شرح ذیل در حسابهای مربوط ثبت می گردد.

بدهکار- حساب بدهکاران موقت به مبلغ تقویم شده سهم شریک

بستانکار- حساب بدهکاران موقت به مبلغ تقویم شده سهم شریک

در صورتی که آورده بانک نیز غیرنقدی باشد اسناد ذیل صادر می گردد

بدهکار-حساب تسهیلات اعطایی –مشارکت مدنی به مبلغ تقویم شده سهم بانک

بستانکار-حساب مشترک مدنی - مشارکت مدنی به مبلغ تقویم شده سهم بانک

بدین ترتیب تحویل وتحول اموال شرکت مدنی توسط شریک یاشرکاء تحقق می پذیرد