مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

 

 

موضوع تحقيق كارورزي:

حقوق و دستمزد

 

 

 

 

 

 

 

 

تاريخچه در مورد خدمات پس از فروش

امروزه با توجه به گسترش بازارهاي رقابتي در جهان و تأثير آن در اقتصاد کشور و همچنين توجه شرکت‌هاي توليدي و خدماتي به اهميت ارائه خدمات برتر، ضرورت طراحي و توليد سيستم‌هاي مکانيزه يکپارچه در رابطه با مديريت خدمات پس از فروش دو چندان شده است. سازمانهايي که تا ديروز در فکر جذب مشتريان جديد بودند، امروزه به دنبال افزايش سطح رضايت مشتريان هستند، در شرايطي که خدمات پس از فروش به عنوان يکي از عوامل موفقيت شرکتها شناخته مي‌شود.

در کشور ما هنوز توجه زيادي به معقوله نشده است. سازمانها در عرصه خدمات پس از فروش به دليل گستردگي به اين سمت رفته‌اند که :

1ـ در مراکز استانها اقدام به تأسيس نمايندگي کنند.

2ـ با آموزش به مشتريان خود کيفيت خدمات پس از فروش را بالا ببرند.

به عنوان مثال مي‌توان از طريق آموزش نحوه نصب دستگاهها در منزل، به افزايش سطح کيفيت خدمات پس از فروش کمک کرد. با بررسي شرکتهاي موفق دنيا مشخص مي‌شود که اهداف و اصول اين سازمانها حول ارائه خدمات برتر مي‌گردد. به عنوان نمونه شرکت
آي . بي . ام . (IBM) که در سال 1991 در نيويورک با هدف توليد ماشين حساب و ماشين تحرير تأسيس شد، با برنامه‌ريزي صحيح به يکي از بزرگترين شرکتها در عرصه فناوري ارتباطات و اطلاعات تبديل شده است. توماس واتسون موسس آي بي ام بزرگترين ويژگي شرکت را تفکر اعلام کرده است. به گفته ايشان در شرايطي که ارائه خدمات پس از فروش در بسياري از شرکتها معقوله‌اي فراموش شده است. ما آي بي ام (IBM)را مترادف که ارائه خدمات مي‌دانيم. در سال 2003 ميلادي يک نظرسنجي در شرکت (IBM) صورت گرفت. و در اين نظرسنجي از کارکنان شرکت سوال شد که ارزش ويژه‌اي که اين شرکت مي‌تواند در نظر بگيرد چيست؟ پس از بررسي نتايج نظرسنجي عواملي که بيشترين امتياز را به دست آوردند به ترتيب عبارت بودند از :

1ـ نحوة ارائة صحيح خدمات پس از فروش

2ـ از خود گذشتگي براي جلب رضايت مشتري

3ـ نوآوري

4ـ مسووليت پذيري پرسنل

خدمات پس از فروش را به سه عامل تجلي پاسخگويي در صنايع ايجاد تصوير مناسب از نام محصول نزد مشتري و مزيت رقابتي مي‌توان تعريف کرد و چاشها و فشارهاي محيطي بر خدمات پس از فروش در ايران را به موارد زير تقسيم کردند.

1ـ کيفيت پايين محصولات

2ـ افزايش فرايند انتظارات مشتريان

3ـ عدم سرمايه گذاري سازمانها در اين زمينه

4ـ تغيير قوانين

چهار عامل فوق باعث شده است که خدمات پس از فروش در ايرن با چالشهاي فراوان مواجه شود.

 

آشنايي با مرکز خدمات پارس الرمس :

معرفي کلي مرکز : مرکز خدمات الرمس با هدف ارائه خدمات تخصصي در زمينه تعميرات لوازم صوتي و تصويري و تلفن همراه به وسيله چند تن از متخصصين اين رشته در تاريخ 10/9/82 تأسيس گرديد.

دو سال فعاليت تخصصي و حرفه‌اي در عرصه تعميرات، از الرمس، درختي تنومند ساخته است که ريشه‌هاي عميق و محکم آن را پيوند با تکنولوژي، تعهد، احساس مسووليت و صميمت هر چه بيشتر با مشتري تشکيل مي‌دهد. حضور هزاران مشتري وفادار به الرمس خود دليلي بر اثبات اين ادعاست. مرکز خدمات الرمس بعنوان نماينده رسمي شرکت‌هاي معتبر در زمينه الکترونيک يکي از تخصصي ‌ترين مراکز ارائه خدمات پس از فروش اين شرکتها در کشور است و از آنجا که شرکتهاي مذکور از بزرگترين عرضه کنندگان لوازم صوتي و تصويري و گوشي تلفن همراه در دنيا هستند و مجموعه بسيار کاملي از بهترين‌ها را در هر گروه از محصولات خود ارائه مي‌نمايند، مرکز خدمات الرمس نيز عملاً مهمترين مرکز خدمات پس از فروش اين محصولات بشمار مي‌رود. اينک اين مراکز افتخار همکاري با بيش از 60 نفر کارشناس متخصص را دارد که علاوه بر دارا بودن مدارک رسمي علمي و سوابق ارزشمند کاري، مدارک معتبرترين بين المللي کيفيت و کميت را نيز اخذ نموده‌اند.

برنامه‌هاي توسعه مرکز :

الف ـ اعطاء نمايندگي به اشخاص حقيقي و حقوقي در شهرستانها جهت گسترش شبکه خدمات پس از فروش در سراسر ايران.

ب ـ دريافت و اعطاء نمايندگي محصولات معتبر و پرفروش

ج ـ افزايش سهم خود از بازار مشتري

راهبردهاي مراکز :

مرکز خدمات الرمس براي ميل به اهداف خود راهبردهاي ذيل را مد نظر قرار داده است.

الف ـ تخصصي شدن هر چه بيشتر از طريق ارتقا‌ء دانش همکاران و بروز نگهداشتن آنها.

ب ـ استفاده از سيستمهاي جديد نرم افزاري و سخت افزاري

ج ـ تمرکز حول مشتريان .

مرکز خدمات الرمس در راستاي اهداف و برنامه‌هاي خود در شهريور ماه سال 1383 يعني حد.ود 9 ماه پس از تاريخ تأسيس، موفق به اهراز رتبه اول به مدت 5 ماه در خصوص خدمات پس از فروش در خاورميانه از شرکت SONY گرديده است که اين خود افتخاري بس بزرگ براي مديريت و کارشناسان پر تلاش اين مرکز به حساب مي‌آيد . الرمس جهت تحقق آرمان ديرينه خود که به غير از جلب رضايت مشتري نمي‌باشد اقدام به کسب مدارک بين المللي ISO 9001 و ISO14001 و OHSA18001 نموده است که اين نيز خود افتخار مهم ديگري براي مديريت و کارشناسان اين مراکز مي‌باشد، چرا که الرمس تنها مرکز خدمات پس از فروش در خاورميانه مي‌باشد که اقدام به کسب اين مدارک بين المللي نموده است.

 

به نام خدا

موضوع تحقيق : حقوق و دستمز

 

 

منابع :

1 ـ حسابداري حقوق و دستمزد. نويسنده: مهدي قرباني / شهرام روز جهاني

2 ـ مديريت سيستم‌هاي حقوق و دستمزد. نويسنده : دکتر کمال کمالي

3ـ دستمزد و مزاياي قانون کار و تأمين اجتماعي. تأليف: يوسف رونق

4ـ اساس پرداخت دستمزد در صنايع. تأليف : مهندس رضا نيازمند

 

مزد از نظر حقوقي قانون کار :

مزد از لحاظ قانون کار، اجرتي است که کارفرما به ازاي کار انجام شده به کارگر پرداخت کند.

ماده 35قانون کار مزد را به اين ترتيب تعريف نموده در مزد عبارت است از وجود نقدي يا غير نقدي يا مجموع آنها که درمقابل انجام کار به کارگر پرداخت مي‌شود. و در تبصره يک آن اشاره شده است که چنانچه مزد با ساعات انجام کار مرتبط باشد، مزد ساعتي و در صورتي که بر اساس ميزان انجام کار يا محصول توليد شده باشد، کارمزد، و چنانچه بر اساس محصول توليد شده با ميزان انجام کار در زمان معين باشد، کارمزد ساعتي ناميده مي‌شود.

دستمزد و مزايا در قوانين کار ايران :

ماده 4 قانون کار ايران مصوب اسفند ماه سال 1337 که تا اواخر سال 1369 قابل اجرا بوده است بيان مي‌دارد: مزد و حقوق عبارت است از : وجه نقد يا هر گونه مزاياي غير نقدي که در مقابل انجام کار به کارگر داده مي‌شود. قابل ذکر است در طول سالهاي اجراي قانون کار مزبور، مفاد ماده 4 آن همراه يکي از عوامل ناسازگار با مسائل روابط کار در زمينه مزد بود و اين ماده قانون قادر نبود مناسبات بسيار گسترده و پيچيده مزدي در بين کار فرمايان و کارگران را بدون مشکل‌ حل و فصل نمايد. ابهام مفاد اين ماده درباره پرداختهاي متفاوتي که تحت نامهاي گوناگون صورت مي‌گرفت و به دليل عدم تفکيک آن از اصل مزد و محاسبه ساير مزاياي پرداختي به کارگران مانند اضافه‌کاري، حق نوبت کاري اصل مزد و محاسبه ساير مزاياي پرداختي به کارگران مانند اضافه‌کاري، حق نوبت کاري، پاداش سهم سود و غيره، باعث بروز اختلاف کارگر و کارفرما مي‌باشد، لذا صرف نظر از وجه و مبلغ مزد که از لحاظ اقتصادي و اجتماعي و وضعيت معشيتي و رفاهي کارگران اهميت دارد، تعريف مبهم و ناکافي از آن نيز در مناسبات بين کارفرمايان و کارگران تأثير مناسبي نداشته البته ايراد اصلي شايد اين باشد که در اين قانون تفکيک مزد به روز مزدي و کارمندي شده است. اگر چه در تبصره يک مادة 15 در مورد تعطيلات و مرخصيها بدين موضوع به ترتيب زير اشاره شده است ولي به هر حال مأخذ مزد براي ايام تعطيل و مرخصيها به اين ترتيب مي‌باشد: مأخذ محاسبه مزد براي ايام تعطيل و مرخصي در مورد کارگراني که در مقابل محصول کار خود مزد دريافت مي‌دارند (کار مزد) عبارت است از نصف حد متوسط کارمزد کارگر در آخرين سي روز کار، در هر صورت اين مبلغ نبايد از حداقل مزد کمتر باشد. قانون کار مصوب 1369 : فصل سوم اين قانون تحت عنوان شرايط کار داراي پنج مبحث (مبحث اول حق السعي با 17 ماده از 34 تا 50، مبحث دوم مدت کار با 11 ماده از ماده 51 تا 61 و مبحث سوم با 13 ماده از ماده 62 تا 74 تحت عنوان تعطيلات و مرخصيها و مبحث چهارم 4 ماده از75 تا 78 با عنوان شرايط کار زنان و مبحث پنجم با 6 ماده از 79 تا 84 تحت عنوان شرايط کار نوجوانان) بنابراين 50 ماده از 203 ماده قانون کار يعني حدود يک چهارم قانون کار شرايط کار را در بر مي‌گيرد که مباحث اصلي اين کتاب عموماً زمينه پرداختيها اعم از نقدي و غيره کارکنان مشمول قانون کار مي‌باشد و با تاکيد بر مبحث اول يعني حق السعي (مواد 34 تا 50) يعني 17 ماده از قانون کار شرايط کار را در بر مي‌گيرد.

حق السعي :

به موجب ماده 34 قانون کار، کليه دريافتهاي قانوني را که کارگر به اعتبار قرار داد کار اعم از مزد يا حقوق کمک عائله‌مندي، هزينه‌هاي مسکن، خواربار، رفت و آمد، مزاياي غيرنقدي، پاداش افزايش توليد، سود سالانه و نظاير آنها دريافت مي‌نمايد، حق السعي مي‌نامند. حق السعي ميزات دريافتي است که کارگر در قبال تلاش مشروع و در چارچوب قانون کار به دست مي‌آورد. اعم از اين که تحت عنوان مزد يا حقوق، مزاياي غير نقدي،‌ پاداش حسن انجام کار، پاداش افزايش توليد، سود ساليانه يا مانند اينها باشد. حق السعي بر اساس قرار داد و در مقابل انجام کار پرداخت مي‌شود بنابراين در صورتي که کارگر به هر دليلي تعهد موضوع قرار داد کار را انجام ندهد، مستحق دريافت هيچگونه وجهي نمي‌باشد. نکته مهم ديگر اينکه منظور از انجام کار اين نيست که کار به طور کامل انجام شده باشد.

عوامل بنيادي در تعيين مزد :

اگر چه ظاهراً در قوانين و مقررات جاري روشهاي تعيين مزد، حداقل مزد ثابت و مزد متغير و ساير مزايا پيش بيني شده است، ولي به هر حال از لحاظ مباني اصولي و علمي، عوامل متعددي در تعيين مزد نقش دارند که مهمترين آنها مي‌توانند شرايط بازار کار از جمله شرايط عرضه و تقاضاي نيروي کار، سازمان، اتحاديه و سنديکاهاي کارگري و مزدبگيران، رشد جمعيت کشور، جواني، توانمنديها، تخصص و مهارت نيروي ماهر، قوانين و مقررات حاکم بر ساعت کار موظف و غير موظف، کميت و کيفيت کار و نيروي انساني حاکم بسيار تعيين کننده باشند و در ضمن عوامل ديگري از جمله: مقررات مالياتها، فرهنگ جامعه يا مسائلي از اين دست نيز در تعيين مزد موثر است.

حقوق يا دستمزد :

مزد از نظر سازمان بين المللي کار، مراجع قانونگذاري کشور، حقوق دانان، نويسندگان و نظريه پردازان علوم مديريت داراي تعاريف مختلفي است که هر کدام به نوبه خود در خود توجه و دقت و بهره گيري هستند. به گونه‌اي که نمي‌توان براي آن يک تعريف جامع کامل بيان کرد که در بر دارنده، مفهوم و حقوق، مزد و مزايا باشد و اين امر ريشه در تنوع مزايا و مزدها و روشهاي مختلف پرداخت دارد. مسائل اقتصادي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي و قوانين خاص کشورهاي جهان نيز از عوامل پديد آورنده مشکل ارائه يک تعريف جامع و کامل مزد مي‌باشند.در قانون کار جمهوري اسلامي ايراني بحث مزد در موارد مختلف به ويژه در بحث حق السعي همواره مطرح شده است اما بحث حقوق از لحاظ قانوني جايگاه خاصي ندارد. از لحاظ عرف پرداخت مزد به صورت دائمي نيست و عموماً بحث پرداختهاي روزانه، ساعتي يا هفتگي را در پي دارد و چنانچه کارگري به صورت قرار داد طولاني پس از يکماه در کارگاهي مشغول کار باشد به صورت عرف معمول در پايان هر ماه حقوق دريافت مي‌کند. به هر حال ما در اين نوشته عموماً مزد و حقوق را به صورت مترادف به کار مي‌بريم مگر در جايي که بحث پرداختي ماهانه مطرح باشد که اصطلاحاً حقوق و در غير اين صورت مزد گفته مي‌شود.

اهداف حمايت از مزد

حمايتهايي که از مزد در مقاله نامه‌هاي بين المللي و قوانين کار به عمل مي‌ايد داراي اهداف مشخص زير است: 1 ـ برقراري مناسبات صحيح مزد بين طرفين کارگر و کارفرما

2ـ حفظ قدرت خريد کارگران در تأمين حداقل مخارج خود و خانواده آنان در حد يک مصرف قابل قبول.

3ـ برقراري راهکارهايي که قدرت خريد مزد در برابر افزايش تورم و ديگر پديده‌هاي منفي اقتصادي مقاوم باشد.

4ـ جلوگيري از پرداخت مزدهاي کم و فاقد قدرت خريد کافي در شرايط نامناسب اشتغال در بازار که ممکن است به کارگران تحميل شود.

5 ـ بالا بردن سطح عمومي دستمزدها از طريق تأثير حداقل مزد در ساير سطوح مزدي به فرد و فراهم آوردن امکان مشارکت کارگران در سهم درآمدهاي ملي.

6ـ جلوگيري از ايجاد رقابت ناسالم در بازار مزدهاي ناشي از وجود و يا بروز شرايط خاص.

7 ـ تعيين سهم مزد در برنامه‌ريزي توسعه و رشد اقتصاد ملي با توجه به سمت گيريهاي لازم از شرايط خاص

8ـ ايجاد عدالت اجتماعي از طريق اعمال سياستهاي مزد مناسب و عادلانه

9ـ حمايت از مزد در ارتباط با دو دسته، يکي کارگران، ديگري مزد زنان و جوانان مدنظر قرار دارد.

موارد لزوم حمايت از مزد کارگران در قالب نحوه پرداخت کارگر از مزد خود يا کارفرما در مزد کارگران خود و يا افراد ثالث مشخص شده است. اما دسته دوم گروه زيادي از زنان و نوجوانان مي‌باشند که از لحاظ سن اشتغال مورد توجه بوده و اولين قانوني که در اين زمينه به تصويب رسيد در سال 1802 در فرانسه بود که اشتغال به کار جوانان زير 12 سال را ممنوع نمود، ولي در برخي از کشورها به 16 سال افزايش يافته و قسمت دوم حمايت از مزد مساوي زنان و مردان است که در مقاوله شماره 100 کشورهاي عضو ملزم به رعايت تساوي مزد زنان و مردان داشته است.

مزد از لحاظ اقتصادي و اجتماعي

مزد از لحاظ اقتصادي عموماً همانند بحث عرضه و تقاضاي کار و قيمت آن است که در بازار کار و بر اساس عرضه و تقاضاي کالا تعيين مي‌شود. در يک بازار عرضه و تقاضاي کار، کارگر نيروي کار خود را به فروش مي‌گذارد و کارفرما از اين بازار نياز خود را تأمين مي‌کند. برخي انديشمندان علم مديريت و اقتصادانان نظريه‌هاي خود را تحت عنوان تئوريهاي حقوق و دستمزد مطرح کرد‌ه‌اند. ليکن از لحاظ اجتماعي تأمين آينده کارگر مورد بحث است، زيرا کارگر علاوه بر اينکه بايد بتواند با دريافت مزد وسيله معشيت خود را تأمين کند بايد بتوانند آتيه خود و خانواده‌اش را در زماني که به دلايلي قادر به کار کردن نيست تأمين کند. در حقيقت بايد همواره بر وضعيت آينده کارکنان توجه شود و به جاي مزد «اسمي» مزد «واقعي» کارگر مدنظر باشد. آنچه بايد مورد توجه قرار گيرد بحث مزد اجتماعي است. در اين رابطه مزد عادي که مربوط به مقررات مباني قانوني پرداختهاي شغل است به کارگران پرداخت مي‌شود. ولي آنچه که در راستاي تأمين اجتماعي فرد است، تعطيلات هفتگي، مرخصيها، تأمين رفاه و بهداشت، کمک هزينه غذا و ساير مواردي است که تحت عنوان مزد اجتماعي يا مزاياي جنسي ناميده مي‌شود. جنبه ديگري از مزاياي اجتماعي مسئله تأمين حداقل معشيت کارگران است که حمايتهاي قانوني در اين رابطه اعم از ملي و بين المللي وجود دارد در مورد حداقل مزد، در جايگاه خود، اشاره خواهد شد.

اصول بنيادي سياستهاي مزدي

از آنجا که اثرات مزد با توجه به عوامل موثر در آن از جمله ميزان سرمايه گذاري، افزايش توليد و کيفيت آن، قيمت تمام شده کالا و خدمات و به کارگيري نيروي متخصص و ماهر، عامل اصلي درجات و رشد اقتصادي است، لذا توجه مسائل و سياستهاي مزد عامل اصلي و تعيين کننده در ثبات و رشد اقتصادي محسوب مي‌گردد. اين سياستها بايد در راستاي رشد جمعيت و افزايش نيروي انساني متخصص، ماهر و فعال و منطبق با جذب نيروي انساني جديد در مشاغل جديد و ايجاد هماهنگي بين بازار کار و خدمات از يک سو و جلوگيري از تورم شديد و افزايش نامناسب قيمت‌ها باشد. تحقق اهداف فوق با رعايت سياستهاي مزدي که اول : موجب افزايش مزد واقعي و ارتقاء سطح زندگي گردد. دوم : درآمد حاصل از مزد بيشتر از نرخ رشد قيمت‌ها باشد، سوم : نيروي انساني به صورت عادلانه از ثمرات کار مناسب خود برخوردار گردد. و چهارم : وصول مصرف سطح و موقعيت اجتماعي مزد بگير مي‌باشد.

مفهوم حقوق و دستمزد :

با وجود آنکه حقوق و دستمزد از مفهوم واحدي برخوردار مي‌باشد ولي از لحاظ امور استخدامي اين دو با هم تفاوت دارند. عبارت است از مقداري ثابتي که معمولاً به طور ماهيانه به کارمندان پرداخت مي‌شود. و دستمزد به مزد ساعتي يا روزانه کارگران اطلاق مي‌شود. يا از طرف ديگر حقوق و دستمزد عبارتند از وجه نقد يا هر گونه مزاياي غير نقدي و يا مجموع آنها که کارکنان در مقابل انجام کار از کارفرما دريافت مي‌کنند. البته دستمزد براي کارگران اين است که معمولاً بر اساس ساعت، روز، هفته و يا تکه کاري محاسبه و پرداخت مي‌گردد. و حقوق براي انجام کارهاي جمعي و فکري به آنان پرداخت مي‌شود. بديهي است که حقوق و دستمزد از نظر اقتصادي تابع قوانين و مقررات و عوامل بسياري از قبيل عوامل اقتصادي، سياسي، فرهنگي، اجتماعي، اخلاقي و ارزشي است.

قدرت و دستمزدها :

دستمزد رُل مهمي را در زندگي جامعه بازي مي‌کند. اين گفته نه تنها براي مردمي که مستقيماً دستمزد دريافت مي‌دارند صادق است بلکه براي کليه افرادي که محصولات صنعتي را خريد و فروش مي‌کنند و يا کليه اشخاص که سرويس‌هاي مربوط به محصولات صنعتي را انجام مي‌دهند نيز صدق مي‌نمايد و اين ارتباط موقعي کاملاً مشهود است که قيمت تمام شده يک محصول را تجزيه و تحليل نماييم آن وقت مشاهده مي‌شود که قسمت اعظم قيمت تمام شده يک محصول را دستمزد تشکيل داده است. معمولاً سطح زندگي و طرز زندگي يک کارگر در هر زمان معين مستقيماً مربوط است به مقدار و قدرت خريد دستمزدي که او دريافت مي‌دارد و معمولاً يک کارگر هيچگونه ذخيره‌اي که از آن استفاده کند و يا هيچ درآمد خارجي غير يا دستمزد خود ندارد. لذا دستمزدي که يک کارگر دريافت مي‌دارد منحصراً محدود مي‌شود به پرداخت مخارج خانه و تفريحات او در نتيجه در زندگي او موثر ميشود و زندگي کارگر خود اثر فوق‌العاده در ادارة امور صنايع دارد. دستمزدهاي پرداختي را نبايد به طور مطلق مورد نظر قرار داد بلکه بايد دستمزد پرداختي در ساير کارخانه‌ها و دستگاههاي صنعتي که در همان رشته و در همان ناحيه کار مي‌کنند مقايسه نمود و در ضمن نيز احتياجات اقتصادي کارگري را از لحاظ خريد وسايل زندگي – خوار و بار وساير مايحتاج که خود او تهيه مي‌کند. هر چه ميزان دستمزد پرداختي در يک تشکيلات براي تهيه حداکثر محصول بيشتر باشد آن تشکيلات بهتر است.

دستمزدهاي حقيقي :

بايد بين دستمزد حقيقي و دستمزدهاي نقدي فرق و تمايز کلي قائل شد. از نظر کارگر و سطح زندگي او دستمزد حقيقي يک عامل اصلي و حياتي است دستمزد حقيقي بوسيله قيمت امتعه و اغذيه و لوازم زندگي اندازه گرفته مي‌شود ولي دستمزد نقدي به وسيله واحدهاي نقدي که يک فرد دريافت مي‌دارد معرفي مي‌شود. بالا رفتن دستمزدها بدون بالا رفتن سطح محصول معمولاً باعث بالا رفتن قيمت محصول مي‌شود و ارزش پول پايين مي‌آيد و در اين موقع سطح زندگي اشخاص مانند متقاعدين و ساير افرادي که حقوق نقدي ثابتي دريافت مي‌دارند يا مستمري ثابت دارند پايين مي‌آيد و در عين حال کارگراني که دستمزد اضافي دريافت مي‌دارند مقدار خيلي کمي سطح زندگي خود را مي‌توانند بالا ببرند. البته اگر اضافه دستمزد فقط براي يک دسته کوچک کارگر صورت گيرد آنها مي‌توانند تقريباً به همان نسبت زندگي خود را بهبودي دهند ولي تجربه ديده شده که نمي‌توان فقط دستمزد يک عده محدود و معدودي کارگر را بالا برد و اضافه دستمزدها حالت عمومي دارد. چيزي که باعث تأسف است اينست که اکثر مردم رابطه بين سطح دستمزدها و سطح زندگي را نمي‌دانند.

 

اهميت فراگير مطالب مرتبط با حقوق و دستمزد

کساني که در رشته‌هاي امور مالي مشغول تحصيل مي‌باشند و اطلاعات حسابداري .0را فرا مي‌گيرند يکي از انواع هزينه‌هايي را که با آن آشنا مي‌شوند هزينه حقوق و دستمزد است و به تبع روش حسابداري و ثبت اين هزينه را در دفاتر روزنامه و کل فراخواهند گرفت. ولي بايد توجه داشت بحث هزينه حقوق و دستمزد داراي مطالب زيادي مي‌باشد که هر فرد حسابدار يا کسي که در واحد حقوق و دستمزد سازمان يا موسسه‌اي کار مي‌کند نياز به داشتن تخصصي در اين زمينه خواهد بود اين اطلاعات را به صورت خلاصه مي‌توان شناخت سيستمهاي کنترلي حقوق و دستمزد، شناخت قوانين بيمه و ماليات و ساير موارد قانوني همچون اضافه‌‌ کاري و مأموريت و تهيه اسناد و مدارک ثبت ليستهاي حقوق و دستمزد و ساير موارد نام برد که در ادامه با آنها بيشتر آشنا خواهيم شد.

مي‌دانيد هزينه نيروي کار بخش اعظمي از بهاي تمام شده توليد کالا و خدمات يک موسسه يا يک واحد اقتصادي را به خود اختصاص مي‌دهد و در واقع تأثير قابل توجه‌اي بر سود واحدهاي تجاري خواهد داشت البته اهميت هزينه حقوق و دستمزد در واحدهاي مختلف متفاوت است ولي به طور معمول هزينه حقوق دستمزد 3/1 از درآمدهاي اقتصادي و تجاري را به خود اختصاص مي‌دهد بنابراين پُر واضح است کساني که در رشته امورمالي تحصيل مي‌کنند بايد اطلاعات جامع و کافي در اين زمينه داشته باشند.

نقش حقوق و دستمزد

هد ف اساسي از تنظيم طرح و مقررات مربوط به حقوق و دستمزد پرداخت حق الزحمه عادلانه و متناسب با كوشش است كه مستخدم در ايفاي وظايف و مسووليت هاي سازماني متحمل مي شود.حصول اين هدف، ضمن آنكه رفاه و آسايش كارمند را فراهم مي سازد در جهت منافع مؤسسات بوده و در بهبود وضع اجتماعي و توسعه اقتصادي جامعه نيز موثر است. زيرا فرد با دريا فت حقوق كافي و متناسب خواهد توانست احتياجات اساسي و ضروري خود و خانواده خويش را تأمين مي سازد. حقوق مناسب انگيزه موثري جهت توسعه مهارت ، مع لومات و تصدي پرسنل براي مشاغل پرمسووليت خواهد بود. از سوي ديگر و از ديدگاه اقتصاد ملي، پرداخت حقوق و دستمزد كافي و عادلانه در بالا بودن سطح زندگي و افزايش قدرت خريد افراد يك جامعه تأثير فراوان دارد. هر گاه در يك جامعه، افزايش حقوقها با افزايش نسبت كارايي موسسات هم آهنگ نباشد ترقي قيمت ها حتمي است و در پاره اي از احوال ممكن است اين عدم تعادل ميزان مصرف را كاهش دهد و بيكاري و بحران اقتصادي بوجود آورد زيرا بين سطح حقوق و دستمزد كارايي افراد جامعه رابطه مستقيم وجود دارد. هر قدر كارايي و مهارت افراد جامعه كم باشد، بهمان نسبت ميزان حقوق و دستمزد و سطح زندگي در آن جامعه پايين است از اين دو سطح زندگي در هر منطقه شاخص تعيين حدا قل دستمزد كارگران آن محسوب مي شود.

تعاريف و اصطلاحات حقوق و دستمزد

دستمزد :

عبارت است از مبالغ خالصي که به صورت وجوه نقدي، غير نقدي و يا مجموع آنها به کارگر در مقابل ساعت کاري، روز کاري ، تکه کاري و يا ميزان مشخصي از کار پرداخت مي‌شود.

حقوق : عبارت از مبالغ خالصي که در مقابل کار فکري و يا جسمي و يا ترکيبي از فعاليت‌هاي فکر و جسمي به صورت ماهانه يا سالانه به کارمند پرداخت مي‌شود.

مزايا : امتيازاتي از قبيل کمک‌هاي غير نقدي، مدد معاش، مرخصي، بيمه، خانه‌هاي سازماني وام‌هاي بلند مدت و کوتاه مدت و ... که مستقيماً ارتباط با ارزش شغل و نظام‌هاي معمول حقوق و دستمزد ندارد و جداي از اين رو پرداخت مي‌شود.

سيستم حقوق و دستمزد چگونه بايد باشد

اشاره کرديم که هزينه حقوق و دستمزد بخش قابل ملاحظه‌اي از هزينه‌هاي يک موسسه را به خود اختصاص مي‌دهد پر واضح است مديريت واحدهاي اقتصادي نياز به کنترل دقيق و منظمي در اين زمينه دارند و از طرفي مي‌دانيد کارکنان يک واحد اقتصادي توقع دارند حقوق و مزاياي خود را به شکل منظم دريافت کنند. و همچنين بايد توجه داشت که محاسبات تعيين حقوق و مزايا پر حجم و گسترده است و در ضمن معمولاً قوانين کشورها، واحدهاي اقتصادي را ملزم نموده‌اند تا اطلاعاتي از تعدادکارکنان حقوق و دستمزد و مزاياي مربوط را هم به دستگاههاي ذي ربط همچون وزارت دارايي براي وصول ماليات حقوق و سازمان تأمين اجتماعي براي ارائه خدمات ارسال دارند در نتيجه موارد فوق ايجاد يک سيستم منظم و دقيق را براي حقوق و دستمزد ضروري کرده است. بنابراين يک سيستم حقوق و دستمزد بايد به شکلي طراحي شود که اطلاعات لازم را به سرعت و به موقع جمع آوري و مبلغ صحيح قابل پرداخت به هر يک از کارکنان و دستگاههاي مربوطه را محاسبه کند و در ضمن روشهاي کنترلي مناسب براي جلوگيري از پرداخت وجوه به شکل غير قانوني به افراد سوء استفاده کنند را ايجاد نمايد. بايد اشاره کرد امروزه رايانه بخش عمده‌اي از محاسبات حقوق و دستمزدرا در مدت زمان بسيار کوتاه انجام مي‌دهد وليکن رايانه يک ابزار، در دست کار بران مي‌باشد و داشتن اطلاعات در ارتباط با حقوق و دستمزد لازم و ضروري مي‌نمايد.

اجزاء و عناصر سيستم حقوق و دستمزد کدام‌اند :

اجزاء و عناصر تشکيل دهنده يک سيستم حقوق و دستمزد به طور کلي و بدون در نظر گرفتن اينکه اين سيستم براي موسسه بازرگاني و خدماتي و يا توليدي طراحي شده به شرح زير مي‌باشد.

ـ دايره کارگزيني

- دايره ثبت ورود و خروج پرسنل

ـ دايره حسابداري حقوق و دستمزد

که ما براي بررسي اجزاء عناصر فوق الذکر ابتدا به شکل کلي آنها را معرفي کرده و در ادامه بيشتر در ارتباط با آنها بحث کرده و جزئيات وظايف آنها مورد تجزيه و تحليل قرار خواهد داد.

وظايف دايره حسابداري حقوق و دستمزد چيست :

اين دايره وظيفه تهيه و تنظيم لبست حقوق و دستمزد و تعيين مبلغ ناخالص و خالص حقوق و دستمزد قابل پرداخت به هر يک از پرسنل را به عهده دارد در واقع اسناد و مدارک حقوق و دستمزد هر يک از پرسنل و کارکنان در اين دايره نگهداري مي‌شود توجه داريد که بحث‌ حسابداري هزينه حقوق و دستمزد در اين دايره مطرح مي‌شود. ابتدا در بخش کارگزيني موسسه اقدام به انعقاد قرار داد کار نموده و با توافق‌هاي در ارتباط با نحوه و شرايط کار و زمان و مدت و ساير مواردي که طبق قوانين کار مشخص شده به عنوان يکي از پرسنل آن موسسه شروع به کار مي‌نمايند. سپس اطلاعات توافقهاي کار شامل زمان و مدت کار، ميزان حقوق و دستمزد و نرخ دستمزد و ساير موارد در اختيار واحد حسابداري حقوق و دستمزد قرار مي‌گيرد و از طرف ديگر فرد مذکور پس از کار در موسسه واحد ثبت ورود و خروج اطلاعات مدت زمان کار ايشان را در طي مدت کار را ثبت مي‌نمايد که معمولاً پس از يکماه کارکرد زمان ورود و خروج در اختيار واحد حسابداري قرار مي‌گيرد. واحد حسابداري پس از محاسبه مدت کارکرد فرد مورد نظر با لحاظ قرار داد کار و شرايط قانون کار و دستمزد متعلقه پرسنل مذکور را و کسورات قانوني ايشان را تعيين و اقدام به ثبت در حسابها مي‌نمايد. حال که با سيستم حقوق و دستمزد به طور کلي آشنا شديم بهتر است با هر يک از اجزاء سيستم آشنا شده و مطالب بيشتري در اين زمينه بدانيم. اشاره شد در واحد کارگزيني توافق‌هاي کاري و شرايط کار مدت کار، حقوق پايه، اضافه کاري، نوبت کاري و ساير موارد مشخص مي‌شود موارد قانوني کار به کارمند يا کارگر تفهيم مي‌شود و قرار داد کار منعقد مي‌گردد.

قرار داد کار و شرايط اساسي انعقاد قرار داد کار چگونه است :

قرار داد کار عبارت است از قرار داد کتبي يا شفاهي که به موجب آن کارگر در قبال دريافت حق السعي، کاري را براي مدت موقت يا مدت غير موقت براي کارفرما انجام مي‌دهد. در قرار داد کار علاوه بر مشخصات دقيق طرفين بايد موارد زير مشخص شود. الف ) نوع کار يا حرفه يا وظيفه‌اي که کارگر بايد به آن اشتغال يابد. ب ) حقوق يا مزد مبنا (پايه) ج ) ساعات کار، تعطيلات و مرخصي‌ها د) محل انجام کار
هـ) تاريخ انعقاد قرار داد و ) مدت قرار داد چنانچه کار براي مدت معين باشد. ز ) مواردي ديگر که عرف و عادت شغل يا محل ايجاب مي‌نمايد.

طرفين مي‌توانند با توافق يکديگر مدتي را به نام دورة آزمايشي کار تعيين نمايند که مدت دوره آزمايشي بايد در قرار داد کار مشخص شود.

حقوق يا مزد مبنا چيست

حقوقي که با رعايت قانون کار براي کارگران رسمي و يا به وسيلة عقد قرار داد که مخالف قانون کار نباشد براي انجام يک ساعت کار يا توليد يک واحد محصول تعيين شده و به صورت ساعتي، روزانه، هفتگي و معمولاً ماهانه پرداخت مي‌شود را حقوق يا مزد مبنا گويند. اگر مزد کارگر بر اساس تعداد توليد و بدون در نظر گرفتن ساعت کارکرد (پارچه کاري) پرداخت شود اصطلاحاً به آن کار مزد گويند.

مدت کار :

بر اساس ماده 51 قانون کار، ساعت کار عادي مدت زماني است که کارگر نيرو و يا وقت خود را به منظور انجام کار در اختيار کارفرما قرار مي‌دهد به غير از مواردي که در قانون مستثني شده است با توجه به اينکه ساعت کارگران در شبانه روز نبايد از 8 ساعت تجاوز نمايد. طبق تبصره (1) اين ماده کارفرما با توافق کارگران، نماينده يا نمايندگان قانوني آنان مي‌تواند ساعت کار را در بعضي از روزهاي هفته کمتر از ميزان مقرر و در ديگر روزها اضافه بر اين ميزان تعيين کند به شرط آنکه مجموع ساعت کار هر هفته از 44 ساعت تجاوز نکند. بايد توجه داشت در ماده 52 قانون کار اشاره شده است که در کارهاي سخت و زيان‌آور و زيرزميني ساعت کار نبايد از 6 ساعت در روز و 36 ساعت در هفته تجاوز نمايد.

اضافه کاري چيست و چه شرايطي دارد:

در شرايط عادي ارجاع کار اضافي به کارگر با شرايط ذيل مجاز خواهد بود.

الف) موافقت کارگر

ب ) پرداخت 40% اضافه بر مزد هر ساعت کار عادي

ج ) ساعت اضافي ارجاعي به کارگران نبايد از 4 ساعت در روز تجاوز نمايد مگر در موارد استثنايي با توافق طرفين.

منظور از شب کاري و نوبت کاري چيست :

کار روز کارهايي است که زمان انجام آن از ساعت 6 بامداد تا 22 مي‌باشد و کار شب کارهايي است که زمان انجام آن بين 22 تا 6 صبح بامداد قرار دارد.

کار مختلط

کارهايي است که بخشي از ساعات انجام آن در روز و قسمتي از آن در شب واقع مي‌شود.

کار نوبتي

عبارتست از اينکه کاري در طول ماه گردش داشته باشد به نحوي که نوبتهاي آن در صبح يا عصر يا شب واقع شود. بايد بدانيد براي هر ساعت کار در شب به غير از کارگران نوبتي (نوبت کارشان در صبح يا عصر يا شب است) 35% درصد اضافه بر مزد ساعت کار عادي تعلق مي‌گيرد و اما طبق قانون، کارگران نوبت کاري اگر نوبت کارشان در صبح و عصر واقع شود 10% و چنانچه نوبت کارشان در صبح و عصر و شب قرار گيرد 15% و در صورتي که نوبت کار در صبح و شب و يا عصر و شب باشد 5/22% اضافه بر دستمزد عادي به عنوان فوق العاده نوبت کاري دريافت خواهند کرد .

بايد توجه داشته باشيد که ساعات نوبت کاري ممکن است از 8 ساعت در شبانه روز و يا 44 ساعت در هفته تجاوز نمايد ليکن ساعات کار در چهار هفته متوالي نبايد از 176 ساعت بيشتر شود. نکته قابل توجه اينکه بايد بدانيد طبق قانون کار ارجاع کار اضافي به کارگراني که شبانه يا کارهاي خطرناک و سخت و زيان آور انجام مي‌دهند ممنوع است.

تعطيلات و مرخصيها

طبق ماده 62 قانون کار روز جمعه روز تعطيل هفتگي کارگران با استفاده از مزد مي‌باشد. بايد توجه داشت در امور مربوط به خدمات عمومي نظير آب، برق، اتوبسراني و يا در کارگاههايي که حسب نوع يا ضرورت کار و يا توافق طرفين، به طور مستمر روز ديگري براي تعطيل تعيين مي‌شود همان روز در حکم روز تعطيل هفتگي خواهد بود به هر حال تعطيل يک روز معين در هفته اجباري است. کارگراني که به هر عنوان به اين ترتيب روزهاي جمعه کار مي‌کنند در مقابل عدم استفاده از تعطيل روز جمعه 40% اضافه بر مزد دريافت خواهند کرد. مرخصي استحقاقي سالانه کارگران با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه يک ماه است، ساير روزهاي تعطيل جز ايام مرخصي محسوب نخواهد شد. مرخصي ساليانه کارگراني که به کارهاي سخت و زيان آور اشتغال دادند 5 هفته مي‌باشد. که استفاده از اين مرخصي حتي الامکان در دو نوبت در پايان هر شش ماه صورت مي‌گيرد بايد بدانيد براي کار کمتر از يک سال مرخصي به نسبت مدت کار انجام يافته محاسبه شود.

عيدي و پاداش

عيدي و پاداش کارگران در پايان هر سال بر مبناي حقوق و دستمزد توسط هيأت دولت تعيين مي‌گردد اما بايد توجه داشت که به طور معمول در پايان دورة مالي يا در پايان هر فصل مبالغي به عنوان عيدي و پاداش به کارکنان پرداخت مي‌شود و در ضمن بايد بدانيد که معمولاً هيأت مديره موسسات براي پرداخت عيدي مي‌توانند مبلغي بيش از حداقل تعيين شده از طرف هيئت دولت به کارگر پرداخت کند.

فوق العاده مأموريت

مأموريت به موردي اطلاق مي‌شود که کارمند براي انجام کار حداقل 50 کيلومتر از محل کارگاه اصلي دور شود و يا ناگزير باشد حداقل يک شب در محل مأموريت توقف نمايد. فوق العاده مأموريت نبايد کمتر از مزد ثابت يا مزد مبناي روزانه کارگران باشد همچنين کارفرما مکلف است وسيله يا هزينه رفت و برگشت آنها را تأمين نمايند.