مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

فهرست مندرجات

 

عناوين صفحه

 

ترويج و آموزش كشاورزي 4

رابطه ترويج با تحقيق 6

رابطه تحقيق با آموزش 7

كمك مروج از طريق ارتباط با محقق 8

روشها و وسايل كمك آموزشي 9

نكات ايمني هنگام سمپاشي 10

عوامل مؤثر در كاهش بازدهي كود و زراعت و باغباني 11

هورمون Pix و كاربرد در پنبه 11

ارزش مبادله يك كيلو پنبه محلوج با ساير محصولات 12

كرم قوزه پنبه 12

كنه پنبه 13

رقم ساحل 14

بيماري بلاست برنج 15

سوختگي غلاف برنج 16

خسارت موشها به برنج 17

خسارت پرندگان به برنج 17

سياهك دروغي برنج 18

پوسيدگي غلاف برنج 18

پوسيدگي ساقه برنج 19

پروانه كرم ساقه خوار برنج 19

اختلاف بين برنج و سوروف 20

پوسيدگي طوقه برنج 20

منابع و مأخذ 22

 

 

 

 

 

 

ترويج و آموزش كشاورزي

بطوركلي فعاليتهاي ترويجي را كه در غالب كشورهاي جهان پذيرفته شده مي توان به چنداصلاستوار دانست:اصول اقتصادي ، اصول آموزشي و اصول اداري.

كه در اينجا بطور اجمالي به اصول آموزشي ، اشاره خواهد شد:

براي اينكه سطح ميزان بيشتر خواهي در بين جامعه روستائي بالا رود، و براي اينكه انديشه هاينو و شيوه هاي نوين كشاورزي در روستا رواج پيدا كند و براي اينكه حس همياري و خودياري درروستا ها فزوني يابد و سرانجام براي اينكه بتوان به هدفهاي نهائي ترويج كه همانا افزايش سطحدرآمد روستائيان و رسيدن به كمال مطلوب در مظاهر مختلف زندگاني آنها دست يافت بايد ازلاقيدي ها و توكل داشتن روستائيان به طبيعت كاسته ، شك و ترديد ها و اتكاء به غير از ميان آنهابرطرف نموده و بالاخره حس همكاري و مأنوس شدن بكار هاي دسته جمعي را در آنها بطور شايستهاي بالا برد.يگانه عاملي كه ما را در اين مسير به مقصود مي رساند ، آموزش و تعليم همگاني روستائيانمي باشد و نمي توان از آن در هيچ مرحله اي از مكان و هيچ نوع فعاليتي صرفنظر كرد.

با آگاهي به اين مسئله و در كل با توجه به اينكه روستائيان بدون آموزش قادر نخواهند بودفعاليتهاي فني ، اجتماعي و اقتصادي را به طرز پسنديده اي به انجام برسانند . ترويج اساس و ركناصلي خود را بر پايه آموزش استوار كرده است.

ترويج يك آموزش غير رسمي است چون آموزش در ترويج وابسته به تدريس و تعليممدرسه اي و با برنامه رسمي نمي باشد. ترويج آموزش است چون هدفش ياد دادن ، فهماندن ومدرن كردن مردم به روشهاي بهتر مي باشد . و به هيچ وجه هدفش مجبور كردن و مطيع كردن آنهانمي باشد. مروجين با روشهاي ترويجي به روستائيان مي آموزند كه چگونه با افزايش عملكرد ، پولبيشتري بدست آورند و در عين حال چگونه از درآمد بيشتر، استفاده مطلوب بعمل آورند.

اگر به مردم روستائي ، راه ها و روش هاي حل مشكلات آنها آموخته شود آنها هم مي توانندتصميم بگيرند و عاقلانه اقدام كنند ترويج به مردم ياد مي دهد كه چگونه از منايع طبيعي خوداستفاده كنند تا در نتيجه روشهاي غير فني زراعي آنرا نابود نكنند ، بلكه در بهبود شرايط واستعدادهاي اين منابع نيز اقدام شود . رفتار ، عقايد و مختصات خانواده ، جامعه و محيط زندگي ، درزندگي فردي بسيار مؤثر است و عامل مهمي در عوض شدن رفتار ، عقايد و فعاليتهاي فردي محسوبمي شوند . بنابراين در آموزش ترويجي ، فرد نيز بايستي مورد نظر قرار گيرد.

مراكز تحقيقاتي بايد خود را سريعا به مروجين انتقال دهند و مروجين با آموزش به روستائيانمي توانند نقش ارزنده اي در بالا بردن معلومات كشاورزي روستائيان بازي كنند ، فلوئيت زير بيانكننده اين مطلب مي باشد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

رابطه ترويج با تحقيق

در تماس مروجين با كشاورزان ، مروج مي تواند محقق كشاورزي منطقه ، محدوديتهاي كاريكشاورزان و وضعيتي كه آنها دارند آشنا سازد.

حتي بهتر است كه مروج جهت اطمينان از مناسب بودن توصيه هاي ترويجي و انطباق آنها با نيازكشاورزان زمينه تماس مستقيم كارشناسان را با كشاورزان فراهم نمايد.

اجراي آزمايش در شرايط كشاورزان موقعيت خوبي جهت بررسي كاربرد نتايج تحقيقات درسطح مزرعه و همچنين كسب اطلاعات لازم از اشكالات و معايب توصيه ها توسط محققين بدستمي دهد.

بدين ترتيب برداشت عمومي از فلسفه هدف و كار ترويج را مي توان به اين صورت ساده وخلاصه كرد : ترويج پلي است ميان مردم روستائي و مراكز تجقيقاتي ، كه البته اين پل بايستي نوعيمعبر دو سويه باشد. يعني از يك سو توصيه ها و دستور العمل هاي فني تحقيقات را به روستا برده و ازطرف ديگر مسائل و مشكلات روستائيان را بايد به محققين انتقال دهد.

 

 

 

 

 

كشاورزي مركز تحقيقات

 

 

 

 

 

پــــــُــــــــــــــــل

 

با توجه به اينكه اشاعه ايده هاي علمي و فني جديد كه نوعا پيشرفته ترين روش و يا آخرين توصيههاي فني مي باشد در منطقه مورد عمل به مهارتي بسيار احتياج دارد ، لذا با توجه به هدف آموزشترويج كه ترويج نوعي آموزش غير رسمي داوطلبانه در خارج از مدرسه است. مروج بايستي برايتحقق اهداف خود از مهارتهاي آموزشي خاصي برخوردار باشد. نكات آموزشي را بدقت رعايتنموده و هدف آموزشي را بشناسد تا كارش عملا در جامعه پيشرفت كند ؛ الزاماً مروج بايستي ابتدايك آموزشگر شود و بعد عهده دار كار ترويج گردد. در همين رابطه است كه آموزش از نوعي كهمطلب ترويج است ، يكي ديگر از مباني اين امر به حساب آمده و لازم است به دقت مورد بررسي ومطالعه قرار گيرد ، تا منظور از آن در كار ترويج به روشني مشخص شود.

رابطه تحقيق با آموزش

همانطور كه مي دانيم نتايج داده هاي تحقيقاتي محققين بايستي بصورت ايده هاي نو همواره باآموزش آموزشگران در مسير تلفيق گردد تا بصورتي قابل پذيرش و مأنوس به روستائي ارائه شود.

اين نكته نوعي ارتباط بين بخشهاي تحقيقاتي و بخشهاي آموزشي مي باشد كه ارتباط دهنده آنها مروجين هستند .

نهادهاي آموزشي از طرفي مسئول پرورش محققين هستند و از طرف ديگر آموزشهاي پژوهشگرانه ارائه مي دهند . از طريق آموزش است كه كاربر و نكات علمي مشخص و مفهوم مي گردد . ضمناً اولين مهارتهاي لازم براي انجام امور تحقيقي و ترويجي آنها ار طريق آموزش ديدن و كسب اطلاعات لازم مورد نياز ميسر مي شود .

رابطه بين تحقيق و آموزش امريست غير قابل انكار .

ترويج با آموزش نيز در رابطه است ، و در اينجا به همين نكته بسنده مي كنيم كه :

ترويج بدون آموزش ، خصوصيات و مشخصات خود را از دست مي دهد و اسا ساً اين دو لازم و ملزوم يكديگرند . جدي كه هيچ نظام ترويجي بدون وجود آموزش نمي تواند توفيق يابد و يا حداقل از توفيق مداوم برخوردار شود . به همين جهت است كه آموزش را پايه اصلي و جزء لاينفك ترويج دانسته اند .

كمك مروج از طريق ارتباط با محقق

همانطور كه مي دانيم ترويج پلي است بين تحقيقات و زارعين ، اطلاعات علمي را به زارعين مي رساند مسائل آنها را درك مي كند ، مسائل يا راه حل هاي علمي را به محقق مي رساند ، محقق براي يافتن راه حل تجسس مي كتد و نتيجه را به مروج مي رساند و سپس او آن را به زارعين منتقل مي كند .

اگر مروج نتواند زبان زارع و محقق را درك كند ، مروج خوبي نخواهد شد . نتيجه آنكه يا مسائل به تحقق نمي رسد و يا راه حل آن به زارع ، و در اين صورت اين پل
شكسته است .

در اينجا به اختصار به روشهاي آموزشي در ترويج اشاره مي شود ، كه در انجام آنها در بالا بردن راندمان عمل آموزشي ترويج موثر است .

روش آموزشي انفرادي :

در اين روش آموزشي ، مروج به سراغ تعداد محدودي از افراد مختلف مي رود و از طريق ديدار در مزرعه ، محل كار يا دفتر مروج يا تما سهاي تلفني ، نامه و مانند اينها آموزشهاي لازم را به آنها مي دهد .

روش آموزشي گروهي :

غالباً اين روش زماني مطرح مي شود كه افراد محدودي يا جمعيت كوچك مسائل مشتركي داشته باشند ، به نحوي كه تعداد فراگير آن امكان آموزشهاي انفرادي را دشوار يا غير ممكن مي سازد .

در اين خالت روشهايي مانند نمايش طريقه اي يا نمايش روش ، نمايش نتيجه اي ، سخنراني ، اسلايد ، فيلم ، گردشها و بازديدهاي گروهي ، كنفرانسها ، سمينارهل و انواع ديگر گردهمائيها مورد استفاده قرار مي گيرند .

روش آموزش انبوه يا جمعي :

در حالتي مورد استفاده قرار مي گيرد كه اولاً مسائل عمومي در برنامه آموزشي مطرح باشد و ثانياً آموزش آموزش همزمان افراد در مكانهاي مختلف و در سطح وسيع ميسر و مقدور نباشد .

در اين حالت انواع بولتن ها ، پوسترها ، نشريات ترويجي ، مجلات ، روزنامه ها ،
برنامه هاي راديوئي و برنامه هاي تلويزيوني و از قبيل ، روشهاي مناسبي براي ارائه خدمات آموزشي مي باشند .

به هرحال بايستي مروج هدف ، امتيازات ، محدوديتها و مناسبترين طريقه بكار بردن هر يك از روش هاي ترويجي را بداند و آنگاه به كار نبرد .

 

 

 

 

 

 

 

 

روشها و وسائل كمك آموزشي در ترويج :

با روستايين ارتباط متقابل برقرار نموده و مطالب آموزشي بين آنان مطرح شود .

 

نامه نمايشگاه تلويزيون

 

چارت سخنراني نشريات ترويجي

 

پوستر راديو تابلو هاي نمايشي

 

اطلاعيه جلسات ترويجي

عكس مجامع و مجالس

نمايش نتيجه اي

 

نمايش طريقه اي

گردش دسته جمعي

 

ملاقات در دفتر كار در حين نمايش

 

قبل از نمايش داستانهاي ترويجي

بعد از نمايش

اسلايد و فيلم استريپ

ملاقات درخانه و مزرعه.

 

 

 

نكات ايمني در موقع سمپاشي مزارع كشاورزي

هرگز سم را در دسترس اطفال قرار ندهيم .

سموم را بايد در محلهاي در بسته و دور از دسترس نگهداري كنيم .

هرگز نبايد محلول سم را با دست مخلوط كنيم يا بهم بزنيم .

هميشه محلول سم را با دستكش و يك قطعه چوب بهم بزنيم .

بدون كلاه سمپاشي نكرده و براي باز كردن لوله سمپاش آنرا فوت نكنيم .

براي باز كردن سوراخ سر لوله سمپاش از يك سوزن استفاده كنيم .

هرگز در موقع وزش باد شديد سمپاشي نكنيم .

در موقع وزش باد ملايم پشت به باد سمپاشي كنيم .

جهت جلو گيري از مسموميت اشخاص و حيوانات ، ظروف خالي سم را هيچگاه يه حال خود رها نكنيم .

ظروف خالي سم را له كرده و در چاله نسبتاً عميق دفن كنيم .

هيچ وقت در موقع سمپاشي غذا نخوريم و سيگار نكشيم .

بعد از سمپاشي لباس كار را در آورده ، دست و صورت خود را با آب و صابون بشوئيم .

 

عوامل موثر در كاهش بازدهي كود در زراعت و باغباني :

نا مساعد بودن خاك در هنگام كاشتن بذر 20 تا 25%

نا مساعد بودن خاك واريته و نژاد گياه زراعتي 20 تا 40%

دير كاشتن بذر 20 تا 40%

مقداركمي بذر 10 تا 25%

آبياري ناكافي 10 تا 25%

تأثير علف هاي هرز 15 تا 50%

نا صحيح بودن تعادل كودي 5 تا 10%

گسترش و پخش نا صحيح كودها در زمانهاي نا مساعد

نا مساعد بودن خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك

خاك هاي شور – قليا و شور قليا ( قليا – سنديك )

خاكهاي آهكي

خاكهاي باتلاقي

 

هورمون Pix و كاربران آن در زراعت پنبه

در مزرعه نمايشي و ترويجي و تحقيقي پنبه شهرستان علي آباد كتول واقع در روستاي مزرعه كتول از هورمون Pix استفاده گرديد ، مقدار دز مصرفي اين هورمون يك و نيم ليتر همراه با دويست لستر آب در هكتار و زمان اجراي آن هنگامي است كه گياه وارد مرحله گلدهي مي شود و گاهاً تا حدود ده درصد مزرعه وارد فاز گلدهي مي كردد .

استفاده از هورمون Pix در مزرعه پنبه باعث مي گردد كه رشد رويشي پنبه كاهش يابد و تا اندازه قابل توجهي رشد زايشي را افزايش مي دهد به علاوه چون پنبه رشد رويشي كمتري پيدا مي كند عمليات برداشت پنبه آسان تر و پنبه زود رس مي گردد ، و عمليا ت لازم براي كشت بعدي سهل تر انجام مي گردد .

استفاده از هورمون Pix با عث تيرگي رنگ در پنبه گرديده و برگها رنگ تيره تري پيدا مي كند ، لذا اين يرگها بيشتر نور خورشيد را جذب مي كنند و ساخت توليد مواد اوليه را بهتر انجام مي دهند در حالي كه متوجه گرديده شد كه پنبه هايي مه هورمون Pix روي آنها پاشيده شده است كمتر در معرض آفات و بيماري هاي گياهي قرار گرفته اند ، استفاده از اين هورمون مثمرثمر بوده و در آينده سعي بر آن است كه تمامي مزارع پنبه از اين روش پيروي نمايند و هورمون Pix در تمام مزارع پنبه گسترش يابد .

ارزش مبادله يك كيلو پنبه محلوج در مقايسه با ساير محصولات در بازار بين المللي

يك كيلو پنبه محلوج

12 كيلو گندم

15كيلو ذرت

18 الي 10 كيلو برنج

6 تا 7 كيلو سويا

 

كرم قوزه پنبه

پروانه شفيره لارو تخم

كرم قوزه پنبه به غنچه و قوزه پنبه حمله كرده و خسارت وارد مي سازد .

مبارزه زراعي :

از بين بردن بوته هاي پنبه پس از برداشت – شخم عميق زمستانه – غرقاب مزرعه حداكثر تا دي ماه .

مبارزه شيميايي :

استفاده از ، يكي از سموم موثر يه شرح زير :

1- پودر سويل

2- محلول انرو سولفات

موقع سمپاشي :

قبل از ظهور گل و غنچه : وقتي درهرده بوته يك تخم با كرم ديده شد .

بعد از ظهور گل و غنچه : وقتي درهرصد بوته يا غنچه با قوزه يك يا چند كرم ديده شد.

بهترين زمان سمپاشي صبح زود و غروب مي باشد .

كنه پنبه Tetranychas urticae

كنه بالغ وره سن سه پوره سن دو پوره سن يك تخم

اين آفت پلي فاژ بوده و در كليه نقاط پنبه خيز كشور وجود دارد و در زير برگ هاي شاداب ايجاد يك ميكروكلبما مي نمايد ، و پشت برگ ها زندگي كرده و تارهايي مانند تار عنكبوت مي تند .

طغيان اين آفت بيشتر به خاطر استعمال بي رويه سموم كلره يه خصوص توك فن ، اندرين ، آلدرين ، ددت در پنبه كاريها مي باشد .

پيشگيري :

مبارزه با علفهاي هرز حاشيه و داخل مزارع ، سمپاشي لكه هاي آلوده در داخل مزارع ، سمپاشي حاشيه بيروني و داخلي مزارع در دو نوبت از اواسط بهار با فاصله دو هفته .

مبارزه شيميايي :

از سموم زير مي توان به نسبت هاي مختلف استفاده كرد :

1- ديكوفن 2- تتراديفون 3- مونوكروتونوس (نوواكرون)

4- بينا باكريل 5- نئورون 6- مروسيد

7-آكار

ساحل

(رقم كشت پنبه در متطقه گرگان و كنبد )

اين پنبه نيز از نتيجه دورگ گيري بين كوكر صدويلت و رقم سيصد و چهل و نه كه مركز اوليه آن از آمريكا است ، در مركز بررسي هاي پنبه ورامين حاصل شده و بسيار پر محصول مي باشد كه از سال هزار و سيصد و چهل و هفت جهت كاشت به كشاورزان معرفي گرديده است . كيل آن سه درصد بيش از كوكر صدويلت و حدود چهل درصد است .

الياف آن محكم تر ، بلندتر و مرغوب تر است . اندازه قوزه ها بزرگتر و هر قوزه آن
شش و نيم تا هفت گرم وزن دارد و به علت بزرگي قوزه ها عمل برداشت آن به
صهولت انجام مي شود .

در مقابل رطوبت و بيماري بوته ميري ( ور تيپليوز ) مقاوم و براي كاشت در گرگان و گنبد و مازندران و كردكوي بسيار مناسب است ؛ طول الياف آن بيست و هشت مفيد
نود و پنج ميلي متر ، درصد يكنواختي الياف آن چهل و شش و نيم و درجه رسيدگي آنها هشتاد و يك و درصد كل الياف نود و هفت و نيم مي باشد و در ايران به طور متوسط در هر هكتار 3 – 3/2 تن وش توليد مي شود .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بيماري بلاست برنج Blast

عامل بيماري Pyrieuleria oryzae cau

اين قارچ مي تواند در كليه مراحل رشد بوته برنج را آلوده نمايد ، علائم مشخص بيماري وجود لكه هاي دوكي شكل ( در مركز عريض و در طرفين انتهائي نوك نيز ) روي
برگ مي باشد .

لكه هاي بزرگ به طول يك و نيم سانتي متر و به عرض 3/. تا 5/. سانتي متر و در مسط به رنگ خاكستري مي باشد ، برگهاي ارقام حساس اغلب در اثر شدت آلودگي از بين
مي روند ، لكه هاي كوچك به اندازه سر سوزن اغلب نشان دهنده مقاومت گياه به بيماري است . در اين حالت تشخيص آن بيماري لكه قهوه اي مشكل است .

بيماري بلاست ممكن است به ساقه در محل گره ها نيز حمله نمايد ، در اين حالت ، محل اتصال غلاف به ساقه سياه و پوسيده شده و به آساني از ساقه جدا مي شود . آلودگي ممكن است به گردن خوشه سرايت نمايد ، در اين صورت گردن خوشه سياه رنگ شده و به راحتي مي شكند .

موقعي كه اين نوع آلودگي ايجاد مي شود ، دانه ها لاغر و پوك مي شوند ، استعمال كودهاي ازته به مقدار زياد و رطوبت روي برگ شرايط مناسب براي توسعه بيماري را فراهم مي نمايد .

پيشگيري :

زود كاشتن – نشاء را با عمق كم و با فاصله مناسب كشت گردد ، هنگام تشكيل گل و غنچه از كود دادن پرهيز نموده ، بعد از برداشت مزرعه را شخم زده و آب تخت كنيد .

مبارزه شيميايي :

هينوزان – بنليت

زمان سمپاشي :

سمپاشي اول كمي قبل از ظاهر شدن خوشه .

سمپاشي دوم بعد از ظهور اكثر خوشه ها .

 

سوختگي غلاف برنج Sheat blight

عامل بيماري Rhizoetomla solani kuhn

Thenatephoras caecumeris . F . R Donk

علائم اوليه به صورت اكه هاي خاكستري متمايل يه سبز در غلاف برگ در نزديكي سطح آب ديده مي شود .

لكه ها بيضوي يا دايره اي ابتدا طول يك سانتي متر سپس بزرگ تر شده و به قطر 2 تا 3 سانتي متر و به هم اتصال پيدا مي كنند ، اختلاف رنگ لكه ها و حاشيه هاي آن قسمتهاي آلوده را به راحتي مشخص مي نمايد .

در شرايط مرطوب و مساعد پهنك برگ ها با ساقه هاي آلوده تماس پيدا نموده و آلوده مي شوند ، علائم بيماري مخصوصاً گل كردن و رسيدن كاملاً مشخص و شدت آلودگي سبب لاغري دانه ها مي شود .