مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

مقدمه

برای اجرای هر پروژه عمرانی و برای اینکه بطور کامل یک ساختمان و هر بنایی ایجاد گردد نیاز به دو طرف یک پیمان به نامهای کارفرما ( طرف مالک زمین و پروژه ) و پیمانکار (طرف اجرایی) که می توانند حقوقی و یا حقیقی باشند و با توجه به نوع پروژه و مقیاس آن متفاوت می باشد کارفرما که شخصیتی حقوقی و یا حقیقی می باشند خواهان آن است که پروژه ای را اجرا کند و حال اینکه برای اجرای آن نیاز به یک بازوی اجرایی دارد که پیمانکار می باشد کارفرما بسته به نوع مضوع پیمان ، پیمانکار را از طرق مختلف ( مزایده ، مستقیم و ...) مشخص می کند و پس از رفع مشکلات قرارداد پیمان را هر دو طرف امضا می کنند و موافقت خود را با شرایط پیمان اعلام می دارند و موظفند که به وظایف خود با توجه به پیمان عمل کنند با توجه به جنبه اجرایی وظایف پیمانکار و کارهایی که انجام می دهد را بررسی می کنند پس از اینکه زمین توسط کارفرما به پیمانکار تحویل شد کار پیمانکار آغاز می شود.

کلیه اقداماتی که که از شروع تا اتمام یک پروژه ( ساختمان ) صورت می گیرد به ترتیب زیر می باشد :

1. تجهیز کارگاه
2. عملیات خاکی ساختمان
3. اجرای فنداسیون
4. اجرای ستونها
5. پل در ساختمانهای فلزی
6. اجرای سقفها
7. اجرای کلیه کارهای داخلی ( نازک کاری)

تجهیز کارگاه

قبل از انجام هر کاری پس از تحویل گرفتن زمین پیمانکار موظف به تجهیز کارگاه می باشد تجهیز کارگاه عبارت است از کلیه اقداماتی که باعث سرعت بخشیدن به کار با کمترین امکانات و بیشترین بازده می باشد این اقدامات عبارتند از :

1. مشخص کردن محوطه کارگاه
2. ایجاد دفتر نگهبانی
3. ایجاد دفتر مدیریت و سرپرستی
4. ایجاد انبارهایی برای نگهداری مصالح
5. تهیه مصالح و تدارکات آنها
6. تهیه ماشین آلات و لوازمات مورد نیاز برای کارگاه
7. ایجاد امکانات رفاهی و خدماتی با توجه به نوع و مقیاس پروژه

 

1-1- مشخص کردن محوطه کارگاه

اصولا برای جلوگیری از ورود افراد متفرقه و حیوانات به کارگاه و همچنین برای اینکه کارگاه فقط یک درب ورود و خروج داشته باشد اطراف محوطه کارگاه را بوسیله دیوار و فنس با پوشش سیم خاردار مشخص و احاطه می کنند این کار علاوه بر موارد فوق باعث مشخص شدن محوطه کارگاه نیز می‌شود .

 

 

 

 

 

 

1-2- ایجاد دفتر نگهبانی

معمولا در کارگاه یک درب بیشتر وجود ندارد و دفتر نگهبانی در جلوی این درب ایجاد می شود این دفتر مزایای زیادی دارد:

• محل اسکانی برای نگهبانان محوطه کارگاه می باشد
• نظارت بر ورود و خروج کارگران و کارکنان میکند
• محل مناسبی برای بازرسی می باشد
• محل مناسبی برای تحویل مصالح می باشد

 

 

 

 

 

 

 

 

1-3- ایجاد امکانات رفاهی و خدماتی با توجه به نوع و مقیاس پروژه

معمولا در هر کارگاه دفتری برای مسئول کارگاه و مهندسان مقیم ( و مهندس ناظر و سرپرست کارگاه ) و بطور کل پرسنل دفتر فنی ایجاد می شود این دفتر عموما در قسمتی از کارگاه قرار می گیرد که برای رسیدن به تمام نقاط کارگاه کمترین زمان را بگیرد و مسئولان به تمام نقاط کارگاه دید و تسلط کافی و لازم داشته باشند از کلیه نقشه ها و برنامه زمان بندی و دیگر اسناد و مدارک پیمان یک نسخه در این دفتر قرار دارد.

 

 

 

1-4- ایجاد انبارهایی برای نگهداری مصالح

در محوطه کارگاه برای جلوگیری از آسیب خوردن مصالح و لوازمات قبل از آنکه مصالح را به کارگاه بیاورند باید انبارهایی هر چند مختصر در کارگاه ایجاد شود تا مصالح و لوازم را از خطر اثرات جوی در امان نگهدارد محل این انبارها باید به گونه ای انتخاب شوند که امکان دسترسی با آن آسان باشد و همچنین انبارهای میلگرد نیز باید دارای ترتیب خاصی باشد که ضمن گرفتن کمترین فضا ترتیب کارها نیز به راحتی صورت پذیرد.

1-5- تهیه و تدارک مصالح و لوازم

برای شروع کار باید ترتیبی داده شود که مصالح و لوازم مورد نیاز جهت کارهای اولیه فراهم شود به نحوی که به ترتیب پیش بینی شده در برنامه زمان بندی خلل و تاخیری به وجود نیاید.

1-6- تهیه ماشین آلات و لوازمات

بهتر است بعضی از ماشین آلات مانند بالابرها، دامپرها، بتونیر، ویبراتور ، دستگاه خم ، آرماتور و جرثقیل ها و ... در صورت نیاز با مهندس مشاور تهیه و به کارگاه آورده شوند.

1-7- ایجاد امکانات رفاهی و خدماتی ( با توجه به مقیاس پروژه )

گاهی اوقات در کارگاههای بزرگ و خصوصا کارگاههای دور از شهر که نیاز به سکونت کارگران و کارمندان می باشد باید مسائل رفاهی و خدماتی آنها از قبیل محل خواب مناسب و در خورد شان ، حمام ، زمین بازی، درمانگاه ، کلوپهای شبانه و .... فراهم شده باشند.

 

عملیات خاکی ساختمان

پس از تمام عملیات تجهیز کارگاه ، عملیات خاکی ساختمان صورت می گیرد به کلیه اقداماتی که در جهت آماده سازی زمین برای ایجاد بنا صورت می گیرد عملیات خاکی می گویند که به شرح زیر می‌باشد:

1. مشخص کردن ابعاد زمین موضوع پیمان
2. زهکشی و علف کنی
3. ترازیابی دقیق كليه نقاط جهت بار ریزی و باربرداری در صورت نیاز
4. گود برداری
5. انتقال خاکها

2-1- مشخص کردن ابعاد زمین موضوع پیمان

در ابتدا قبل از انجام هر کاری مهندسان نقشه برداری بوسیله دوربینهای مخصوص نقشه برداری مکان دقیق زمین را تعیین و بوسیله ریختن گچ و آهک محل دقیق آن را مشخص می کنند و همچنین محل دقیق اکسها ( پی ها) را برای گود برداری مشخص می کنند.

2-2- زهکشی و علف کنی

پس از اینکه ابعاد و مکان دقیق زمین مشخص شد و وضعیت و فاصله آنها نسبت به خیابانها و جاده های اطراف مورد بازرسی قرار گرفت و همچنین محل چاههای فاضلاب و چاه های آب قدیمی و مسیر قناتها نسبت به پی سازی تعیین شد در صورت لزوم این چاهها با بتن یا شفته پر شود عملیات زهکشی و کندن علفهای هرز و ریشه کنی آنها شروع می شود زیرا ممکن است آن ریشه ها ایجاد خرابی در بتن و حوادث پیش بینی نشده دیگری کنند.

2-3- پیاده کردن نقشه

پس از بادید محل و ریشه کنی اولین قدم در ساختن یک ساختمان پیاده کردن نقشه میباشد که منظور از پیاده کردن نقشه یعنی انتقال نقشه ساختمان از روی کاغذ بر روی زمین به طوری که محل دقیق پی ها و ستونها و دیوارها و زیر زمینها و عرض پیها روی زمین به خوبی مشخص باشد.

2-4- گود برداری

برای انجام عملیات گود برداری ابتدا حجم عملیات خاک برداری را مشخص کنیم پس از آن باید ماشین آلات را با توجه به حجم مشخص شده و کارآیی ماشین آلات انتخاب کنیم ( بیل مکانکی مناسب ، کامیون مناسب و ...) سپس اگر بنا دارای زیر زمین یا طبقات منفی باشد ابتدا باید گود برداری زیرزمین یا طبقات منفی انجام دهیم سپس گود برداری را تا روی پی انجاممی دهیم به علاوه چند سانتیمتر بیشتر برای فرش کف و عبور لوله ها که باید محل پی های نقطه ای یا پی های نواری و شناژها را با دست خاکبرداری کرد.

 

2-5- در موقع گود برداری یا مواقعی که در مجاورت زمینی که قصد گود برداری داریم ساختمانی قرار داشته باشد باید توجه کرد که در اثر گودبرداری ساختمان مجاور نشست نکند برای جلوگیری از ریزش دیواره های محل گود برداری به داخل گود علاوه بر شیب ملایمی که دیواره اطراف دارد که از دیوارهای مانع نیز استفاده میشود که می تواند به صورت فلزی باشد و به صورت دستک زنی است تا علاوه بر ریزش دیواره از نشست دیوار مجاور نیز جلوگیری میکند ( مانند ستونهای آجری بصورت منبری) که این روش را روش تنگ زدن می نامند .

اجرای فنداسیون

مرحله سوم اجرای یک پروژه مرحله اجرای فنداسیون میباشد این مرحله اولین مرحله اجرای ساختمان میباشد که باید برای اجرای آن حداکثر دفت و توجه را صرف نمود اصولا بارهای سقف از طریق تیر به پل و از پل به ستون و از ستونها به پی ها و از پی به زمین منتقل می شود و اگر هر گونه نارسایی و ضعفی در این مسیر وجود داشته باشد باعث ایجاد فشار بر روی دیگر اعضا و احتمالا شکستن آنها و فرو ریختن و یا جابجا شدن سقف می شود که پی یکی از آن اعضا می باشد بطوریکه اگر پی قادر به انتقال بار از ستون به زمین نباشد و دارای نقصی باشد باعث فرو ریختن سقف و یا پایین رفتن ستون می شود البته عرض و طول و عمق پی ها کاملا بستگی به وزن ساختمان و قدرت تحمل خاک محل ساختمان دارند و در ساختمانهای فلزی بیشتر از پی های نقطه ای استفاده می شود و در زمینهای سست و ساختمانهای بسیار سنگین از پی های سراسری استفاده می شود اجزاء یک پی کامل به طور کامل عبارتند از :

1- شفته ریزی 2- بتن مگر

3- قالب بندی 4- عایق بندی

5- آرماتور بندی 6- نصب بیس پلیت

7- رگلاژو ( گروت) 8- اجرای بتن ریزی

3-1- شفته ریزی

بطور کلی خاکهای زمین به چند دسته تقسیم می شوند که توسط آزمایشگاه مکانیک خاک تعیین می گردد بسته به نوع خاک برای زمین تصمیم گیری میشود اغلب مواقع قدرت مجاز تحملی زمین برای ساختمانهای کوچک با مشاهده خاک پی و دیدن طبقات آن و طرز قرار گرفتن دانه ها برر روی همدیگر و یا با ضربه زدن به وسیله کلنگ به محل پی و یا تجربیات محلی قابل تشخیص میباشد بطور کلی برای زمینهایی که استقامت کمتری دارند باید شرایطی را به وجود آورد که آن زمین توانایی تحمل بارها را داشته باشد ایجاد استقامت مصنوعی خاک یکی از آن شرایط انجام شفته ریزی میباشد در زمینهایی که قبلا تحت عملیات خاکبرداری ، گود برداری شده اند توسط ملات شفته آهکی یا ملات باتارد که تشکیل شده از آهک و سیمان و آب و مصالح سنگی درشت دانه است انجام می شود.

3-2- قالب پی

برای انجام پی نیاز به یک قالب می باشد تا آرماتورها درون آن قرار گیرند قالب پی اصولا دو نوع آجری و فلزی میباشد که نوع آجری آن به خاطر اینکه اولا مقرون به صرفه است ثانیا نیاز به باز کردن و تعمیر و تمییز کردن ندارد و ثالثا بخاطر اینکه حکم عایق و نگهدارنده پی را نیز دارد مصرف بیشتری دارد دیوارهای قالب آجری را باید به وسیله کاور عایق بندی کرد به دلیل اینکه بتن از بین درز آجرها بیرون نیاید و شیره بتن توسط آجر جذب نشود ( شکل 1)

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل1- نمای اجرای قالبهای آجری پس از گود برداری

 

 

3-3- بتن مگر

بتن مگر یا بتن نظافت بتنی است با عیار پایین و نسبتی که دقت در آن چندان اهمیت ندارد و بتن مگر بر روی شفته و در زیر قالب پی در اندازه ای بزرگتر از عرض قالب پی ریخته می شود و چنانکه از اسم آن مشخص است بخاطر اینکه فاصله ای بین زمین و قالب پی وجود داشته باشد و همچنین به خاطر اینکه بتن پی مستقیما با زمین در تماس نباشد و سطح زیر پی کاملا تراز و یکسان باشد بین مگر را اجرا می کنند مقدار سیمان در بتن مگر در حدود 100 الی 150 کیلوگرم در متر مکعب است ضخامت بتن مگر در حدود 10 سانتی متر میباشد.

بتن مگر در پی های با قالب آجری درون قالب ریخته می شوند ( شکل 2- الف)

اما در قالب های فلزی قبل از نصب قالبها بتن مگر ریخته می شود ( شکل 2- ب)

 

 

 

 

 

 

 

شکل 2- الف ریختن بتن مگر در کف قالب

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 2- ب- ریختن بتن مگر قبل از گذاشتن قالب ( خصوصا قالبهای فلزی)

آرماتور بندی

بتن از مقاومت بسیار خوبی برخوردار میباشد اما مقاومت کششی آن بسیار پایین است و در محل تارهای کششی ترک هایی در آن ایجاد میشود لذا برای جلوگیری از ترکیدن بتن در محل تارهای کششی میلگرد های فولادی قرار میدهند و بهمین خاطر برای تقویت کششی آن از آرماتور استفاده یم شود.

بطور کلی به هر گونه میلگردی که در بتن و برای تقویت بتن به کار می رود آرماتور میگویند

آرماتور بندی عموما در محوطه کارگاه صورت می گیرد ( شکل 3)

 

 

 

 

 

 

 

شکل 3- آرماتور بندی در محل کارگاه

در آرماتور از میلگردهای متفاوتی استفاده میشود که انواع آرماتور عبارتند از :

- آرماتور ساده

- آرماتور عاج دار و میلگرد را با قطر آن میخوانند و در سیستم متریک میلگرد با قطرهای 2 و 3 و 4 و 5 و 6 و 8 و 10 و 12 و 14 و 16 و ... و 50 وجود دارد آرماتورها به دو صورت جوش و بست بهم اتصال داده می شوند و به صورت شبکه های آماده شده درون قالبهای آجری قرار میگیرند اصولا آرماتوربندی باید به صورت دقیق باشد و به نحوی صورت گیرد که تمام نکات مورد نیاز در مورد قفسه آرماتور محاسبه و رعایت شود در محاسبات مربوط به قفسه آرماتور باید قطر آرماتورها فاصله بین آنها فاصله خاموتها ( آرماتورهای عرضی) دقیقا محاسبه شود.
( شکل 4)

 

 

 

 

 

 

 

شکل 4- الف- قفسه های آرماتور در قالب آجری و قرار دادن صفحه های زیر ستون

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 4- ب- قفسه های آرماتور در قالب فلزی و قرار دادن آرماتورهای انتظار

 

 

 

3-6- نصب بیس پلیت ( صفحه زیر ستون)

صفحه زیر ستون ( بیس پلیت) یکی از مواردی است که در نصب آن حداکثر دقت را باید به کار بست میزان دقتی که در این اجرا وجود دارد بر دیگر ارکان ساختمان خصوصا تیرها تاثیر مستقیم دارد منظور از دقیق بودن بیس پلیت همان تراز بودن آن و تراز بودن تمام صفحات با یکدیگر و بیرون بودن پیچها و خالی بودن زیر سوراخ صفحه میباشد.

گونیا یا عصایی درآمده و در بتن قرار میدهند حداقل تعداد بلت 4 عدد میباشد روی صفحه زیر ستون یک سوراخ جهت خارج شدن هوای زیر صفحه و امکان رگلاژ توسط گرت تعبیه شده است.

صفحه زیر ستون به قفسه آرماتور متصل میشود و به نحوی قرار میگیرد که پس از ریخته شدن بتن صفحه کاملا بر روی بتن قرار گیرد صفحه بیس پلیت برای ساختمانهایی با ستونهای فلزی می باشد اما در ساختمانهایی با ستونهای بتنی بجای صفحه زیر ستون از آرماتورهای انتظار استفاده میشود و تقریبا نقش صفحه زیر ستون را در ساختمانهای بتنی ایفا میکند

3-7- پس از اجرای مرحله قالب بندی و آرماتور بندی نوبت به مرحله بتن ریزی میرسد اما قبل از مرحله بتن ریزی باید مراحل قبل کامل و بطور دقیق چک شوند زیرا اگر اشکالی در هر یک از موارد وجود داشته باشد هم ایجاد خسارت میکند و هم اینکه تنها راه جبران آن تخریب و اجرای مجدد آن میباشد.

بتن مورد نیاز توسط تراک میکسرها از بچینگ به محل بتن ریزی انتقال داده میشوند و توسط شوت، پمپو یا ترمین به داخل قالبها ریخته میشوند در هنگام بتن ریزی باید توجه داشت که صفحه زیر ستون هیچگونه حرکتی نداشته باشد ضمن اینکه نباید هیچگونه بتنی روی آن ریخته شود باید کاملا بر روی بتن قرار گیرد ( شکل 5- الف)

3-8- البته گاهی اوقات و با توجه و نظارت دستگاه نظارت بتن در محل توسط بتونیرهای کوچک ( 250 و 750 لیتری) ساخته می شود که مطمئنا کیفیت بتن ساخته شده توسط بچینگ را ندارد و همچنین از سرعت پایین نیز برخوردار است فقط جهت کارهایی با متراژ پایین میشود از آنها استفاده کرد.

 

 

 

 

 

 

 

شکل 5-الف- بتن ریزی در قالبهای آجری و رعایت صفحه های بیس پلیت

و در مورد آرماتورهای انتظار نیز باید توجه داشت که بطور کامل و حداکثر به اندازه 50-40 سانتیمتر از سطح بتن ریخته شده بیرون باشد و روی آنها هم هیچگونه بتنی ریخته نشود
( شکل 5- ب)

 

 

 

 

 

شکل 5- ب- بتن ریزی در قالبهای فلزی و رعایت آرماتورهای انتظار

باید توجه داشت که پس از بتن ریزی با توجه به اسلامپ بتن صفحه زیر ستون و میلگردهای انتظار کاملا بالاتر از سطح بتن قرار داشته باشد.

اجرای ستونها

ستونها یکی از مهمترین ارکان ساختمان میباشد و بطور کل بار اصلی ساختمان بر دوش ستونها میباشد و ستونها باید نیروها را به پی انتقال دهند و بیشترین بار را در کل ساختمان تحمل می کنند ستونها به دو دسته تقسیم می‌شوند.

الف) آهنی

ب) بتنی

 

الف) آهنی

ستونهای آهنی به چند طریق انجام می پذیرد :

1. دوبل
2. سوبل
3. سه گانه ( شکل 6)

ستونهای فلزی در ساختمان با توجه به نوع ساختمان و بار وارد بر آن محاسبه می شوند و از تیرآهن شماره بالا بیشتر استفاده میشود.

در اجرای دوبل 2 تیرآهن I شکل به صورت پشت به پشت به هم جوش داده می شوند در اجرای سوبل 3 تیرآهن I شکل به طریق دوبل اجرا می شوند و در اجرای سه گانه 2 تیرآهن شکل دوبل و یک تیرآهن بین آنها جوش داده می شود ستونهای آماده شده را ( ابتدا تمام اتصالات را بر روی زمین به ستون جوش می دهیم تا در بالا نیازی به جوشکاری برای اتصالات نداشته باشیم ) بوسیله تاورکرین برداشته و به صورت عمود بر روی صفحه زیر ستون قرار داده و کاملا به صورت شاقولی جوش دهیم ( شکل 6 و 7)

 

 

 

شکل 6- نمایی از برپا کردن ستونهای یک ساختمان به صورت دوبل با ورقه های اتصالی نبشی ها و صفحه های مربوط به باد بندها

 

 

 

 

 

 

 

شکل 7- آماده سازی پلها و تیرهای طبقه های بالا بر روی زمین ( و سپس بالا کشیدن آنها توسط تاورکرین و قرار دادن بر روی نبشی ستون در محل طبقه مورد نظر)

انواع اتصالات مربوط به ستون عبارتند از :

1. نبشی
2. لچکی
3. دستک
4. ورقه های اتصال
5. صفحه های تقویت
6. تسمه های اتصال

1-4- تسمه های اتصال :

جهت اتصال پروفیل های ستون به یکدیگر از تسمه های اتصال استفاده می کنند برای ساختمانهای معمولی از تسمه هایی به عرض 10 سانتیمتر و ضخامت 1 سانتیمتر استفاده یم شود طول تسمه قدری کمتر از پشت تا پشت و معمولا به صورت موازی جوش داده می شود که فاصله آنها از یکدیگر در حدود 40 سانتیمتر میباشد.

2-4- صفحه های تقویت

گاهی ممکن است که ستون انتخاب شده از لحاظ شماره تیرآهن برای کلیه طبقات مناسب بوده و فقط برای یک یا دو طبقه پایین که بار بیشتری را تحمل می کنند ضعیف باشد که در این صورت برای تقویت ستون ورقهای تقویت سر تا سری پیشنهاد می شود.

3-4- لچکی

اگر لنگرهای وارده در پای ستون زیاد باشد لچکی می اندازیم که برای جلوگیری از خم شدن نبشیها در پای ستون دو یا سه قطعه تسمه به صورت لچکی بین دو بال نبشی قرار داده و جوش میدهند لچکی را نیز می توان زیر نبشیهای پلها که بار زیادی را تحمل می کنند به کار برد.

4-4- ورق بست

در بالا و پایین و همچنین در محل عبور پلها در طبقات برای ستونهای سراسری بجای تسمه از ورق استفاده میشود که به آن ورق بست گویند پهنای این ورق کمی کمتر از پشت تا پشت ستون است و ارتفاع آن حداقل در ابتدا و انتهای ستون برابر عرض ورق است و ضخامت آن حداقل یک پنجاهم ارتفاع ورق است.

5-4- بادبند

برای تحمل نیروهیا جانبی در ساختمانهای فلزی معمولا از سیستم مهار بندی استفاده می شود که نیروهای جانبی توسط بادبند تحمل می گردد در این صورت تغییر مکان طبقات کاهش می یابد از بازددی مناطق زلزله زده به وضوح مشخص شد ساختمانهایی که دارای سیستم بادبندی بوده اند مقاومت بیشتری از خود در مقابل زلزله نشان داده اند برای بادبندها از پروفیلهای نبشی ، ناودانی، تیرآهن و ... استفاده می شود برای اینکه سطح جوش در بادبندها به اندازه کافی باشد در محل اتصال بادبندها به کره و یا محل دو پروفیل بادبند به یکدیگر صفحاتی جوش میدهند که ابعاد تقریبی آن 35 در 35 و ضخامت 1 سانتی متر است بهتر است که دهانه ای از ساختمان که بادبندی شده تا روی فونداسیون بادبندی شود این بادبندها باعث می شوند نیرویی که در اثر باد و یا زلزله به بالای ستون وارد می شود به سرعت به زمین منتقل شود.

بعضی از قوانین حاکم بر بادبند عبارتند از

1. بادبند بصورت متقارن در کل ساختمان اجرا گردد.
2. بابدند در کل ساختمان بصورت یک شکل استفاده گردد.
3. بادبند طوری و در دهانه هایی اجرا گردد که از نظر معماری با مشکل مواجه نشویم.
4. بادبند x ضربدری بهترین نوع بادبند و بادبند k بدترین نوع باد بند میباشد.

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 8- نمایی از نحوه اتصال ستون آهنی به پی با اتصالات آن

 

 

 

 

 

 

شکل 9- الف- لچکی و نحوه اتصال آن به ستون و پل

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 9-ب- نحوه اجرای بادبند

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل9-ج- نحوه قرار گیری بادبند در کار

 

ب) ستونهای بتنی

این دسته از ستونها به طور کلی برای ساختمانهای بتنی و یا نیمه بتنی میباشد می توان با ستونهای آهنی از تیرهای بتنی استفاده کرد ولی نمیتوان با ستونهاي بتنی تيرهاي آهنی به کار برد برای اجرای ستونهای بتنی قبل از انجام هر کاری باید به توجه به نوع ساختمان و بارهای مرده و زنده ساختمان ابعاد ستون و نوع شبکه آرماتور آن را محاسبه کنیم سپس با توجه به نوع محاسبات نوع آرماتور را ساخته و در جای خودش قرار می دهیم در ستونهای بتنی صفحه زیر ستون وجود ندارد و برای اتصال ستون به پی به طریق دیگری عمل می شود بدین ترتیب که در هنگام آرماتور بندی و بتن ریزی پی حدود 50-40 سانتی متر از آرماتورها را اضافه قرار
می دهند و بدون میلگرد انتظار می‌گویند ( شکل 10)

سپس قفسه آرماتور ستون را به آنها اتصال میدهند پس از این اتصال نوبت به قرار دادن قالب می رسد پس از اینکه قالب را قرار دادیم پایه های اطمینان را نیز محکم می کنیم ( شکل 11)

سپس نوبت به بتن ریزی می رسد برای بتن ریزی باید بتن را در لایه های 40-30 سانتیمتر ریخت و پس از هر بار ریختن بتن را متراکم کرد بتن را نباید از ارتفاع خیلی زیاد رها کرد زیرا درشت دانه ها و ریز دانه های آن جدا می شوند. برای جلوگیری از این اتفاق دریچه هایی ( باز شوهایی) بر روی قالب نصب می شود که بسیار راحت باز و بسته می شوند و بسیار دقیق آب بندی شده اند و از آن دریچه ها بتن به داخل ستون ریخته می شوند. ( شکل 12)

چند نکته مهم در اجرای ستونهای بتنی :

1. نحوه مهار بندی ستونها میباشد که باید کاملا مهار شده باشد اگر در اطراف دارای دیوار میباشد به دیوار و اگر ديوار نباشد توسط کابلهای کششی مهار گردند.
2. در هنگام قالب بندی و بخصوص قبل از بتن ریزی از گونیا بودن قالب در کل طول قالب اطمينان حاصل شود.

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 10 – نمایی از آرماتورهای انتظار برای ستون طبقه بالاتر

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 11- نمایی از نحوه مهار ستونهای مرکزی و رعایت آرماتورهای انتظار

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 12- نمایی از نحوه اجرای ستونها و دیوارها در طبقات

 

5- اجرای پلها در ساختمانهای فلزی

پس از آنکه ستونها در ساختمانهای فلزی برپا شدند نوبت به اجرای پلها می رسد پلها آن قسمت از ساختمانهای فلزی هستند که بار سقف به وسیله آنها به ستون منتقل میشود و طریقه اتصال آنها به ستون به این صورت است که یا از کنار ستون می گذرند یا از وسط ستون گذر می کنند یا به جان ستون ختم می شوند.

در حالت اول که ساده ترین شکل میباشد پل در حهت بال تیرآهن ستون روی نبشی و لچکی که به ستون متصل شده قرار می گیرد.

در حالت دوم تیرآهن یا پل از بین دو ستون می گذرد که فاصله بنی دو ستون حداقل 5/0 سانتیمتر از بال پلی که می خواهد از داخل آن عبور کند بیشتر باشد که عبور پلهای سراسری در این نوع اتصال به دلیل اینکه اگر دو طرف ساختمان باز نباشد مشکل است.

در حالت سوم اگر امکان پلهای سراسری نیست پل را در این حالت برش داده و به جان ستون جوش می دهند زیرا سوراخ کردن جان ستون جهت اجرای پل سراسری باعث ضعیف شدن آن می گردد پلها را بر روی زمین و برای هر طبقه به طور جداگانه و در محل دقیق در بین ستونها جوش میدهند وسپس توسط تاورکرین به بالا و محل نصبش برده می شود و رد آنجا فقط بر روی نبشی ها قرار داده می شوند و بین نبشی ها و ستونها و پلها جوش می دهند و دیگر تمام کار جوشکاری را در بالا انجام نمیدهند ( شکل 13)

 

 

 

 

 

 

شکل 13-الف- اجرای پلها بر روی زمین و در لابلای ستونها و سپس انتقال آنها به بالا

 

 

 

 

 

 

 

شکل 13-ب-پلهای انتقال داده شده و نمای کلی از یک اسکلت فلزی ساختمان

1-5- تیرهای لانه زنبوری

بعضی اوقات برای بالا بردن ظرفیتخمشی تیرها می توان آنها را به صورت لانه زنبوری برش داده سپس با حرکت یک خانه به طرف جلو یا عقب ارتفاع تیر حدودا 5/1 برابر می شود با افزایش ارتفاع تیر ممان اینرسی افزایش می یابد در تکیه گاهها که احتمال وجود نیروی برشی میباشد و چون جان تیر آهن بیشتر برش را تحمل می نماید در تیرهای لانه 9 زنبوری برای بالاتر بردن ظرفیت برش حداقل دو یا سه چشمه را ورق می زنند که معمولا ضخامت ورقها حداقل 10 میلیمتر و پهنای آن مساوی پهنای جان تیر لانه زنبوری است تا بتواند نیروهای وارد بر تکیه گاه که 5/1 برابر نیرو در سایر قسمتها میباشد جلوگیری کند.

6- اجرای سقفها

بعد از اجرای ستونها و دیوارهای حمال نوبت به اجرای سقفها می رسد.

سقفها به طرق مختلف اجرا می شوند که عبارتند از

1. طاق ضربی
2. تیرچه بلوک
3. یکپارچه
4. سقفها با تیرچه آهنی و بتن ریزی
5. سقف و دیوار یکپارچه

6-1- طاق ضربی

قدیمی ترین و شناخته ترین نمونه اجرای سقف و مخصوص ساختمانهای فلزی می بادش در این روش به وسیله تیرهای آهنی چشمه ها و دهانه هایی ایجاد می کنند و بوسیله آجر و ملات گچ خاکی ضربی می زنند در مورد زدن ضربی باید رعایت شود که قوس ضربی از مقیاس مجاز آن ( 4-3 سانتیمتر) نباید بیشتر و یا کمتر باشد زیرا اگر کمتر باشد مقاومت قوس کم خواهد بود و اگر قوس زیاد باشد برای پر کردن قوس و همچنین هم سطح کردن سطح بالای قوس مشکل خواهیم داشت و هم وزن سقف زیاد خواهد شد مزیت این روش هزینه اجرای آن میباشد و عیب آن هم انتقال صدا و حرارت می باشد ( شکل 14)

در این روش ميلگرد بصورت ضربدری صرفا به جهت جلوگیری از چند تیر و به جهت یکنواخت سازی سقف بصورت ضربدری بر روی تیرها و یا در دهانه تیرها جوش داده می شود.

2-6- تیرچه بلوک

تیرچه بلوک یکی از پر کاربردترین روشهای اجرای سقف می باشد این روش رایجترین مورد اجرای سقف در سالهای اخیر میباشد (شکل 15) و دلیل آن هم اجرای بسیار سریع آن هزینه مناسب آن و مقاومت و عایق بودن بسیار خوب آن می باشد رد حالی که از وزن نسبتا پایینی برخوردار میباشد در این روش هم از بلوکهای بتنی که در اندازه های 6 و 4 خانه ای و هم از بلوکهای سفالی در اندازه های مختلف استفاده می شود ( شکل 16) از دیگر مزیتهای این روش این است که هم در ساختمانهای فلزی و هم در ساختمانهای بتنی می توان از آن استفاده کرد ( شکل 17) در این روش ابتدا تیرچه ها را بر روی پلها و دیوارها قرار داده و بوسیله پایه ها آنها را در جایشان محکم نگه می داریم سپس بلوکها را در فواصل بین آنها قرار می دهیم.

در اجرای تیرچه ها باید دقت شود که تمام تیرچه ها در یک خط بوسیله ریسمان قرار گرفته باشند و جلو و عقب و بالا و پایین نباشند در اجرای بلوکها هم باید دقت شود که بلوکها دقیقا در جای خود قرار گیرند لبه های آنها را کاملا چک کنیم تا از فواصل دو تیرچه بیرون نزنند و حتی المقدور از تیرچه ها و بلوکهای استاندارد استفاده شود ( شکل 18)

 

 

 

 

 

شکل 14- الف-نمایی از سقف اجرا شده تیرچه بلوک با بلوک سفالی

 

 

 

 

 

 

 

شکل 14- ب- نمایی از سقف اجرا شده تیرچه بلوک با بلوک بتنی

 

 

 

 

 

 

 

شکل 15- بلوک سفالی و بتوني

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 16- نمایی از اجرای سقف تیرچه بلوک در ساختمان فلزی با بلوک سفالی

 

 

 

6-3- یکپارچه

این روش برای استقامت بیشتر سقف استفاده می شود هزینه و وزن آن نسبتا زیاد می باشد مزیت این روش مقاومت بسیار زیاد آن می باشد.

روش اجرای آن نیز بدین ترتیب است که پس از اجرای ستونها و بالا بردن پلها و اجرای تیرها فواصل بین تیرها ( دهانه ها ) را بوسیله قالبهای چوبی سرتاسر سقف طبقه را می پوشانیم و زیر آن را بوسیله پایه های بسیار محکمی کاملا مهار می کنیم و پس از آب بندی کامل قالب و عایق بندی آنها توسط یک لایه نایلون ( برای جلوگیری از جذب آب بتن توسط چوبها ) اقدام به بتن ریزی بصورت یکپارچه می کنیم در این روش هیچگونه آرماتوری وجود ندارد.

 

 

 

 

 

 

 

شکل 17- سقف بتنی یکپارچه اجرا شده و بطور کامل و قالب برداری شده

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 18- الف- نمایی از 3 حالت آماده قالب بندی ، آماده بتن ریزی، قالب برداری شده

 

 

 

 

 

 

 

شکل 18-ب نمایی نزدیک از سقف آماده بتن ریزی و قالب برداری شده و اتصالات آهنی مورد استفاده