مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

 

موضوع گزارش

کارآموزی شرکت انفورماتیک طلوع اندیشه

 

نام استاد :

 

 

نام کارآموز :

 

 

 

گزارش کارآموزش شرکت انفورماتیک طلوع اندیشه :

پیشگفتار :

در طول دوره کارآموزی در شرکت انفورماتیک طلوع اندیشه با اطلاعات و تجارب گوناگونی مواجه شدم که در این گزارش سعی می کنم به بررسی و تشریح این آموخته ها بپردازم ، این گزارش در واقع خلاصه ای است از فعالیت های انجام گرفته توسط اینجانب در طول دوره کارآموزی که آنرا به چند فصل تقسیم بندی نمونه ام ، در طول دوره با روش های مختلف تجارت الکترونیک در یک شرکت انفورماتیک آشنا شدم ، با روش های طراحی فضای تجاری الکترونیکی آشنا شدم و بررسی آنها پرداختم ، این دوره هر چند که بسیار کوتاه بود ولی آموخته های زیادی را برای من در بر داشت که به اختصار به استحضار جنابعالی می رسانم .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

معرفی شرکت انفورماتیک طلوع اندیشه

 

 

 

 

 

1- نام و نوع شرکت :

شرکت انفورماتیک طلوع اندیشه

 

2- سال تاسيس :

شرکت در تاريخ 29/8/1383 تحت شماره 214001 در اداره ثبت شرکتها و مالکيت صنعتي استان به ثبت رسيده است.

 

3- موضوع شرکت :

فعاليت شرکت طبق مفاد اساسنامه ، در زمینه های مختلف رایانه ای در زیر شاخه های نرم افزاری و سخت افزاری ، شبکه های رایانه ای ، سیستم های مبتنی بر داده ها میباشد ، انجام انواع خدمات سخت افزاری و نرم افزاری ، اجرا و پشتیبانی شبکه های رایانه ای در ارگانها و نهادها ، ارائه بسته های نرم افزاری خاص بر اساس نیاز نهاد و یا ارگان مورد نظر .

 

4- نوع فعاليت :

بخشي از تجربيات اين شرکت را ميتوان بشرح زير خلاصه نمود :

- تعمیر و فروش انواع سیستم های سخت افزاری و همچنین ارائه نرم افزار های حسابداری و حسابرسی

- طراحی و پیاده سازی نرم افزار جامع زرگری

- اجرای شبکه های داخلی برای چندین ارگان در استان قزوین

- پشتیبانی شبکه ها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل دوم

فعالیت های انجام شده در دوره

امنیت اطلاعات سایت

 

 

 

 

 

 

فصل دوم – امنیت اطلاعات سایت :

پیشگفتار :

بانکهای اطلاعاتی حاوی حجم بسیار زیادی از داده هایی هستندکه چنانچه به دست اشخاص غیر مسئول برسند، می تواند برای شرکت وافراد شرکتتان بسیارزیان آورباشدSQL . سرورسیستم امنیتی با استحکامی دارد که به شما امکان می دهد تا سرویس دهنده را درسطحی قفل کنید که بتوانید دستیابی به سرویس دهنده، ودستیابی به بانک اطلاعاتی رابه ستونهای خاصی از یک جدول محدود کنید.

 

عناوین مهم این فصل عبارتند از:

▪ نیاز به امنیت

▪ اصول امنیت SQL سرور

▪ مدهای امنیت

▪ برقراری ارتباط با سرویس دهنده وکاربران بانک اطلاعاتی

▪ نقش ها

 

• نیازبه امنیت

در اینجا لازم است نیاز به امنیت را به درستی درک کنید، خطرات امنیتی از سه ناحیه متصور می شوند:

 

۱) فرامینی که از خارج به سیستم وارد میشوند:

مزاحمین خارجی افرادی هستند که کوشش میکنند، تا خارج ازشرکت به سیستم هایتان دستیابی پیدا کنند. این افراد به دلایل مختلف چنین کارهایی را انجام می دهند.

به عنوان مثال ممکن است این کاررا صرفا برای اذیت کردن و شوخی انجام دهند واطلاعات را به شرکت دیگری بفروشند .

۲) افرادی که در شرکتتان کار میکنند:

احتمالا متداولترین نوع مزاحمت برای سیستمتان به شمار می آیند. که انگیزه نهایی آنها، دستیابی به داده هایی است که نباید آنها را ببینند.

 

۳) مزاحمت تصادفی:

مزاحمت تصادفی متداول است.در این حالت کاربر وارد سیستم میشودو اطلاعات بیشتری نسبت به آنچه انتظار دارد به دست می آورد.

 

اصول امنيت SQL سرور

SQL سرورواژه ها ومفاهيم زيادي دارد كه بايد با آنها آشنا شويد.اين مفاهيم شامل مراحلي استكه SQL سروربا انجام آنها به يك كاربر امكان مي دهد تا تحت مدهاي امنيتي مختلف، كهبه زودي بررسي خواهند شد، با يك بانك اطلاعاتي ارتباط برقرار كنند. اين واژه هاعبارتند از:

1 - ID برقراري ارتباط( Login ID): ID برقراري ارتباط، بخشي ازاطلاعات اعتباركاربراست كه كاربر براي دستيابي به SQL سرور ارائه مي دهد.

2 - كلمه عبور: هركلمه عبور صرفا رشته اي ازكاراكترها است كه براي اعلاماعتباركاربري، كه با يكID خاص با سرويس دهنده ارتباط برقرار مي كند، به سرويس دهندهارسال مي شود.کلمات عبور خوب باید حرفی عددی باشندو طول آنها نیز حداقل 6 کاراکترباشد.

3 - ID کاربر: یک مرحله دیگر برای دستیابی به بانک اطلاعاتی خاص است، ID برقراری ارتباط و کلمات عبور، شما را تنها به سرویس دهنده میرسانند.

اگر تا بهاین حد پیش روید، به هیچ یک از بانکهای اطلاعاتی آن سرویس دهنده دستیابی نخواهیدداشت.

بعد از بررسی درستیID برقراری ارتباط توسطSQLسرور و تعیین اینکه کاربرمجاز به دستیابی سرویس دهنده است، وی می بایست یک بانک اطلاعاتی را برای کار انتخابکند وبعد ID برقراری ارتباط را با تمامID های کاربری آن بانک مقایسه می کند تااطمینان حاصل شود که کاربر به بانک اطلاعاتی دستیابی دارد.

4 -نقش ها : هر نقشروشی برای گروه بندی کاربران دارای کارهای مشابه به منظور آسان شدن مدیریت است. نقشها در نگارش های قدیمیSQL سرور تحت عنوان گروه مطرح بودند. به جای تخصیص مجوز به هریک از کاربران بانک اطلاعاتی، به راحتی می توانید یک نقش ایجاد کنید و بعد ازقراردادن کاربران به آن نقش، مجوزها را به آن نقش تخصیص دهید.

5 - نقش برنامهکاربردی: یک نقش ویژه است که امکان دستیابی به داده های موجود در بانک اطلاعاتی راتنها به برنامه های کاربردی خاص می دهد. کاری که این نقش انجام می دهد، آن است کهکاربران را مجاب می کند تا از طریق برنامه کاربردی به داده های بانک اطلاعاتیدستیابی پیدا کنند. این کار کاربران را مجاب به استفاده از برنامه کاربردیی می کندکه خصوصا برای دستیابی به داده ها نوشته شده و از دستیابی برنامه های کاربردی دیگرجلوگیری میشود.

6 - گروه های ویندوزNT :امنیتSQL سرور، شدیدا بر امنیت ویندوزNT بیان شده است

گروه های ویندوزNT مستقیما به نقش هایSQL سرورقابل نگاشت هستند،از این رو هر کاربری که جزئی از آن گروه باشد، به طور خودکار بهSQL دستیابی خواهدداشت.

فرآیند بررسی اعتبار: وقتی کاربری اقدام به دستیابی به سرویس دهندهمیکند، 4چیز کنترل می شود

1 - امنیت در سطح شبکه: که نخستین سطح امنیت است. کاربران در بیشتر مواقع با یک شبکه ویندوزNT ارتباط برقرار خواهند کرد، اما با هرشبکه دیگری که در کنار شبکه مذکور وجود داشته باشد، نیز می توانند ارتباط برقرارکنند. کاربر باید یکID برقراری ارتباط و یک کلمه عبور معتبر شبکه وارد کند و اگر نهدر همین سطح متوقف خواهد شد.

2 - امنیت در خود سرویس دهنده: که دومین سطح امنیتاست. وقتی کاربر به این سطح می رسد، می بایست یک ID برقراری ارتباط و یک کلمه عبورمعتبربرای پیشروی ارائه کند. بسته به مد امنیتی که در سرویس دهنده به کارمیبرید،SQL سرور ممکن است بتواندID برقراری ارتباط با ویندوزNT را تعیین نماید.

3 - نیاز به یکID کاربری در بانک اطلاعاتی: که سومین سطح امنیت است. هیچ کلمهعبوری در این سطح مطرح نیست. در عوض،ID برقراری ارتباط توسط مدیر سیستم باID کاربرینگاشت می شود.

4 - ارتباط امنیت با مجوزها: آخرین سطح امنیت است.SQL سرور کنترلمیکند کهID کاربریی که کاربر از طریق آن به سرویس دهنده دستیابی پیدا کرده است،مجوزهای دستیابی به شیءهای مورد نظر را داشته باشد.این امکان وجود دارد که دستیابیفقط برای برخی شیءها باشدو نه تمام شیءها

 

مدهای امنيت

SQL سروردو روش مختلف برای بررسی اعتبار کاربران ومعرفی آنها بهسرویس دهنده دارد.
1 - روش نخست: بررسی اعتبار ویندوزNT : ویندوزNT می تواند ازویژگیهای بسیار بیشتری در سیستم امنیتی خود استفاده کند، از جمله: حداقل طول برایکلمات عبور، تاریخ انقضای کلمات عبور، جلوگیری از برقراری ارتباط بعد از چند اقدامناموفق. به هنگام استفاده از این روش، کاربر برای دستیابی به سرویس دهنده نیازی بهارائهID برقراری ارتباط و کلمه عبور ندارد، در عوضSQL سرور نام کاربر را ازویندوزNT می خواهد وآن را با فهرست کاربران مجاز مقایسه می کند. مراحل زیر شما رادرآماده سازیSQL سرور برای استفاده از روش بررسی اعتبار ویندوزNT یاری می کنند:

1 - .SQL Server Enterprise Manager را باز کنید وبا سرویس دهنده ای که می خواهیدمد امنیتی آن را تغییر دهید ارتباط برقرار کنید.

2 - گزینه Properties را انتخابکنید.

3 - تب Security را پيدا کنید وآن را برگزینید.

4 - گزینه Windows NT Authentication را انتخاب کنید.

5.SQL Server را دوباره راه اندازی کنید.

 

 

 

اصول امنیتSQL سرور

SQL سرور واژه ها ومفاهیم زیادی دارد که باید با آنها آشنا شوید.این مفاهیم شامل مراحلی است که SQL سروربا انجام آنها به یک کاربر امکان می دهد تا تحت مدهای امنیتی مختلف، که به زودی بررسی خواهند شد، با یک بانک اطلاعاتی ارتباط برقرار کنند. این واژه ها عبارتند از:

۱) I برقراری ارتباط( Login ID): ID برقراری ارتباط، بخشی از اطلاعات اعتبارکاربراست که کاربر برای دستیابی به SQL سرور ارائه می دهد.

۲) کلمه عبور: هرکلمه عبور صرفا رشته ای ازکاراکترها است که برای اعلام اعتبارکاربری، که با یکID خاص با سرویس دهنده ارتباط برقرار می کند، به سرویس دهنده ارسال می شود.کلمات عبور خوب باید حرفی عددی باشندو طول آنها نیز حداقل ۶ کاراکتر باشد.

۳) ID کاربر: یک مرحله دیگر برای دستیابی به بانک اطلاعاتی خاص است، ID برقراری ارتباط و کلمات عبور، شما را تنها به سرویس دهنده میرسانند.

اگر تا به این حد پیش روید، به هیچ یک از بانکهای اطلاعاتی آن سرویس دهنده دستیابی نخواهید داشت.

بعد از بررسی درستیID برقراری ارتباط توسطSQLسرور و تعیین اینکه کاربر مجاز به دستیابی سرویس دهنده است، وی می بایست یک بانک اطلاعاتی را برای کار انتخاب کند وبعد ID برقراری ارتباط را با تمامID های کاربری آن بانک مقایسه می کند تا اطمینان حاصل شود که کاربر به بانک اطلاعاتی دستیابی دارد.

۴) نقش ها:هر نقش روشی برای گروه بندی کاربران دارای کارهای مشابه به منظور آسان شدن مدیریت است. نقش ها در نگارش های قدیمیSQL سرور تحت عنوان گروه مطرح بودند. به جای تخصیص مجوز به هر یک از کاربران بانک اطلاعاتی، به راحتی می توانید یک نقش ایجاد کنید و بعد از قراردادن کاربران به آن نقش، مجوزها را به آن نقش تخصیص دهید.

۵) نقش برنامه کاربردی: یک نقش ویژه است که امکان دستیابی به داده های موجود در بانک اطلاعاتی را تنها به برنامه های کاربردی خاص می دهد. کاری که این نقش انجام می دهد، آن است که کاربران را مجاب می کند تا از طریق برنامه کاربردی به داده های بانک اطلاعاتی دستیابی پیدا کنند. این کار کاربران را مجاب به استفاده از برنامه کاربردیی می کند که خصوصا برای دستیابی به داده ها نوشته شده و از دستیابی برنامه های کاربردی دیگر جلوگیری میشود.

۶) گروه های ویندوزNT :امنیتSQL سرور، شدیدا بر امنیت ویندوزNT بیان شده است

گروه های ویندوزNT مستقیما به نقش هایSQL سرورقابل نگاشت هستند، از این رو هر کاربری که جزئی از آن گروه باشد، به طور خودکار بهSQL دستیابی خواهد داشت.

فرآیند بررسی اعتبار: وقتی کاربری اقدام به دستیابی به سرویس دهنده میکند، ۴چیز کنترل می شود

۱) امنیت در سطح شبکه: که نخستین سطح امنیت است. کاربران در بیشتر مواقع با یک شبکه ویندوزNT ارتباط برقرار خواهند کرد، اما با هر شبکه دیگری که در کنار شبکه مذکور وجود داشته باشد، نیز می توانند ارتباط برقرار کنند. کاربر باید یکID برقراری ارتباط و یک کلمه عبور معتبر شبکه وارد کند و اگر نه در همین سطح متوقف خواهد شد.

۲) امنیت در خود سرویس دهنده: که دومین سطح امنیت است. وقتی کاربر به این سطح می رسد، می بایست یک ID برقراری ارتباط و یک کلمه عبور معتبربرای پیشروی ارائه کند. بسته به مد امنیتی که در سرویس دهنده به کار میبرید،SQL سرور ممکن است بتواندID برقراری ارتباط با ویندوزNT را تعیین نماید.

۳) نیاز به یکID کاربری در بانک اطلاعاتی: که سومین سطح امنیت است. هیچ کلمه عبوری در این سطح مطرح نیست. در عوض،ID برقراری ارتباط توسط مدیر سیستم باID کاربری نگاشت می شود.

۴) ارتباط امنیت با مجوزها: آخرین سطح امنیت است.SQL سرور کنترل میکند کهID کاربریی که کاربر از طریق آن به سرویس دهنده دستیابی پیدا کرده است، مجوزهای دستیابی به شیءهای مورد نظر را داشته باشد.این امکان وجود دارد که دستیابی فقط برای برخی شیءها باشدو نه تمام شیءها.

 

برقراری ارتباط باسروس دهنده وکاربران بانک اطلاعاتی

همانند کارهای دیگری که درSQL سرورانجام می دهید، روشهای مختلف زیادی برای ایجادID های برقراری ارتباط وID های کاربری وجود دارد. نخستین روش برای انجام این کارازطریق یک ویزارد درSQL Enterprise Manager است. این ویزارد شما را گام به گام در ایجاد یک ID برقراری ارتباط ویک ID کاربری یاری می کند

روش دوم برای ایجاد ID ها، استفاده از رویه های ذخیره شده است. اگراز این روش استفاده کنید، درصورت نیاز می توانید همان ID هارا درتمام سرویس دهنده ها ایجاد کنید. آخرین روش، ایجاد مجزای آنها در SQL Enterprise Manager است.

گزینه دیگری که برای افزودن یک ID کاربر دارید، ازرویه های ذخیره شده واجرای SQL Query Analyzer است.

برای بررسی اعتباربا ویندوزNT باید ازرویه ذخیره شده sp-grantloginاستفاده کنید.

وقتی ازروش بررسی اعتبار SQL سروراستفاده می کنید،ازرویه ذخیره شده sp-addloginاستفاده کنید.

قالب sp-grantlogin به شکل زیراست:

sp-grantlogin [@loginname= ]’login’

نامی که پس از sp-grantlogin باید مشخص شود،نام کاربری ویندوزNT و نام حوزه ای است که کاربر در آن قرار دارد.

به عنوان مثال، برای اینکه کاربری به نامMrMoney از حوزهMonopoly را بهSQL سرور بیفزایید، می بایست دستور زیر را اجرا کنید:

sp-grantlogin’Monopoly/Mr Money’

دستور بالا مجوز دستیابی به بانک اطلاعاتی را به آن کاربر اعطا می کند، اما دستیابی بیشتر را برای وی فراهم نمی کند.

 

نقش ها

نقش ها اساسا گروههایی هستند که می توانید برای گروه بندی کاربرانی به کار برید که نیازهای دستیابی آنها مشابه است.

انواع نقش های مختلفی که می توانید به کار برید عبارتند از:

۱) نقش های از پیش تعریف شده سرویس دهنده

۲) نقش های از پیش تعریف شده بانک اطلاعاتی

۳) نقش عمومی

۴) نقش های شخصی بانک اطلاعاتی

 

نقش های از پیش تعریف شده سرویس دهنده

نقش های سرویس دهنده برای آن هستند تا برخی از کارهای مدیریتی سرویس دهنده را به اشخاص دیگر واگذار کنید.

هفت نقش از پیش تعریف شده سرویس دهنده به شرح زیر هستند:

▪sysadmin : اعضای این نقش می توانند هر عملی را در سرویس دهنده انجام دهند. این نقش، مشابهaccount ی به نام sa در نگارش های پیشینSQL سرور است.

▪serveradmin : اعضای این نقش می توانند پیکربندی مشخصات سرویس دهنده را انجام دهند.

▪setupadmin : اعضای این نقش مجازند پیوندهای سرویس دهنده ها را حذف یا اضافه کنند.

▪Securityadmin : اعضای این گروه می توانند برقراری ارتباط با سرویس دهنده را مدیریت کنند.

▪processadmin : اعضای این گروه می توانند هر فرآیندی را که درSQLسرور اجرا می شود را مدیریت کنند.

▪dbcreator : این گروه مجوز ایجاد بانکهای اطلاعاتی در سرویس دهنده را دارد.

▪diskadmin : این گروه مجوز ایجاد و مدیریت فایل ها در دیسک را دارد.

 

نقش های از پیش تعریف شده بانک اطلاعاتی

نقش های از پیش تعریف شده بانک اطلاعاتی به کاربران امکان می دهند تا عملیات گوناگونی را انجام دهند.

نه نقش از پیش تعریف شده بانک اطلاعاتی عبارتند از:

db-owner: اعضای این گروه به عنوان مالک بانک اطلاعاتی تعریف می شوند.

▪db-accessadmin:عضویت در این گروه به کاربر امکان می دهد تا کاربران ویندوزNT وSQL سرور را در بانک اطلاعاتی حذف یا به آن بیفزاید.

▪db-datareader: اعضای این گروه می توانند تمام داده های جداول کاربری بانک اطلاعاتی را ببینند.

▪db-datawriter: اعضای این گروه مجوز افزودن، تغییریا حذف داده های تمام جداول کاربری بانک اطلاعاتی را دارند.

▪db-ddladmin: به کاربرامکان می دهد تا شئ های یک بانک اطلاعاتی راحذف، اضافه یا اصلاح کند.

▪db-securityadmin: اعضای این گروه می توانند نقش ها و اعضای نقش های بانک اطلاعاتیSQL سرور را مدیریت کنند.

▪db-backupoperator: اعضای این نقش مجوز تهیه نسخه پشتیبان از بانک اطلاعاتی را دارند.

▪db-denydatareader: اعضای این گروه نمی توانند هیچیک از داده های بانک اطلاعاتی را ببینند.

▪db-denydatawriter: اعضای این گروه هیچ مجوزی برای تغییر داده های بانک اطلاعاتی ندارند.

 

نقش عمومی

نقش عمومی یک نوع نقش بانک اطلاعاتی ویژه است که تمام کاربران بانک اطلاعاتی عضوی از آن هستند. این نقش به هنگام ایجاد تمام بانک های اطلاعاتی ایجاد می شود.

فایده این نقش زمانی مشخص می شود که می خواهید مجموعه ای از مجوزهای پیش فرض را به تمام کاربران بدهید.

 

نقش های شخصی بانک اطلاعاتی

نقش های شخصی بانک اطلاعاتی، نقش هایی هستند که مدیر سیستم برای مقاصد ویژه ایجاد می کند. این نقش ها توانایی تخصیص مجوزهای ویژه ای را فراهم می کنند که در نقش های از پیش تعریف شده موجود نیستند. قوانینی که می بایست به هنگام ایجاد این نقش ها به خاطر داشته باشید عبارتند از:

نقش های شخصی بانک اطلاعاتی در محدوده یک بانک اطلاعاتی ایجاد می شوند و در وسط چند بانک اطلاعاتی قابل گسترش نیستند.

کاربران در هر لحظه نمی توانند به بیش از یک نقش شخصی بانک اطلاعاتی تعلق داشته باشند.

نقش های شخصی می توانند حاویID های برقراری ارتباط ویندوزNT،IDهای برقراری ارتباطSQLسرور و دیگر نقش های SQLسرور باشند

 

ابزارهای امنیتی در SQL Server

ابزارهایکوچک و بزرگ زیادی در رابطه با امنیت SQL Server ارایه شده‌اند، که بعضیآنها برای حمله و بعضی دیگر برای دفاع و تقویت امنیت SQL Server به کار میروند.
ابزارهایی ارایه شده‌اند که با بکارگیری آنها می توان یک SQL Server امن داشت. ضمناً ابزارهای حمله بسیاری نیز وجود دارند که آشنائی باآنها می تواند دید خوبی در رابطه با امنیت SQL Server و جلوگیری از آسیبهای آن بوجود آورد. بنابراین در دو بخش زیر خلاصه‌ای درباره ی بعضی ازابزارهای حمله و نیز دفاع، ارایه خواهد شد.

 

ابزارهای حمله

ابزارForceSQL نسخه 2.0

این ابزار برای بدست آوردن رمز عبور یک SQL Server استفاده می شود. ForceSQL دارای ویژگی¬های زیر است:

• کنترل و راهبری آسان آن در خط فرمان
• اجرای حمله دیکشنری(1)
• اجرای حمله فراگیر(2)
• بکارگیری درگاهی به غیر از درگاه 1433

 

ابزار SQLDict:

این ابزار که درسطر فرمان تمامی ویندوزها قابل اجرا است، تدارک یک حمله دیکشنری علیهSQL Server را می دهد. جهت بکارگیری آن باید IP ماشین هدف، شناسه‌یکاربری که می‌خواهید رمز او را به دست آورید و فایلی که حاوی رمزهای عبوربرای چک کردن می باشد را مشخص کنید.

 

ابزار CPMdeamon :

این برنامه که در محیط لینوکس نوشته شده است، یک کد CGI را اجرا می‌کند و اجازهی عوض کردن رمز عبور را از راه دور می دهد.

 

ابزار SQLScanner.exe :

این ابزار که درسطر فرمان ویندوز اجرا می شود، یک محدوده آدرس IPاز نوع کلاس B(XXX.XXX) ونام یک فایل خروجی را به عنوان پارامتر می گیرد، و سپس محدوده را جستجوکرده و IP¬هایی را که دارای Sql Server هستند مشخص می نماید و در فایلخروجی لیست می کند. این ابزار قادر به شناسایی SQL Serverهایی که از درگاهاستاندارد 1433 استفاده نمی کنند نیز می باشد.

 

ابزار SqlPing.exe:

این برنامه یسطر فرمان ویندوز، اطلاعات مفیدی (نظیر نام سِرور، شماره ی نسخه ، شماره یدرگاه و ....) در مورد یک SQL Server نصب شده بر روی یک IP خاص ارائه میدهد.

 

ابزارNGSSQLCrack :

ابزارNGSSQLCrack ابزاری است که جهت شکستن رمز عبور در SQL Server 7 و 2000 بکار گرفته می شود.

 

ابزار های دفاعی

ابزار SQL Critical Update:

SQL Critical Update بسته‌ای نرم‌افزاری است که توسط شرکت مایکروسافت ارائه شده و شامل اجزای زیر است:

ابزارSQL Critical Update : که در آن یک وصله ی امنیتی برای نسخه‌هایی ازSQL Server 2000 و MSDE 2000 که در برابر کرم Slammer آسیب‌پذیرند قرار داده شده است.

 

ابزار SQL Scan : با استفاده از این ابزار می توان یک کامپیوتر، یک دامنه‌ و یا محدوده‌ایاز آدرس ها را برای یافتن یک نسخه ی نصب شده از SQL Server 2000 یا MSDE 2000 که در برابر کرم Slammer آسیب‌پذیر است، کنترل نمود.

 

ابزار SQL Check : با استفاده از این ابزار می توان یک کامپیوتر را برای یافتن نسخه هایآسیب‌پذیرSQL Server 2000 یا MSDE 2000 در برابر کرم Slammer، چک کرد.

 

ابزار Microsoft Baseline Security Analyzer (MBSA) :

یک ابزار مجانی ارائه شده از سوی مایکروسافت میباشد که قادر است یک کامپیوتر دارای ویندوز را در برابر وجود پیکربندی‌های اشتباه و یا به روز نبودن نرم‌افزارها بر اساس آخرین بهنگام سازی های امنیتی ارایه شده، چک کند.

ابزار SQLLiteSpeed :

SQL LiteSpeed یک نرم‌افزار پیشرفته برای تهیه ی پشتیبان از بانک های اطلاعاتی SQL Server، در قالب فایل های رمزنگاری شده است.

ابزار EnforcePass :

بسیاری از حملات بر اساس کشف کلمات عبور ضعیف و قابل حدس انجام می گیرند. این ابزار که در واقع یک تابع است، با توجه به معیارهای زیر، از بکارگیری کلمات عبور ضعیف توسط راهبر SQL Server و کاربران جلوگیری می کند.

• کلمه عبور نباید شامل کلمه شناسه ی عبور باشد.
• طول کلمه ی عبور باید بیش از شش باشد.
• کلمه ی عبور باید شامل حداقل یک حرف، یک رقم و یک کاراکتر از علایم باشد.

این تابع باید درون رویه‌های ذخیره‌شده sp_password و sp_addlogin موجود در SQL Server قرار گیرد.

ابزار AppDetective. for Microsoft SQL Server :

این نرم‌افزار یک ابزار برای برآورد کردن میزان امنیت برنامه‌های کاربردی موجود در شبکه ی شماست.

ابزار NGSSQuirreL :

NGSSQuirreL یک ابزار بررسی امنیت برنامه‌ است که مخصوص Microsoft SQL Server طراحی شده است.

1- در این نوع حمله رمز عبور در برابر یک سری کلمات خاص که کاربر آنها را مشخص میکند، چک میشود.

2- در این نوع حمله رمز عبور در برابر تمام ترکیبات موجود کاراکترهای کشخصشده (حروف، ارقام و ...) تا یک طول مشخص چک میشود.

امنيت در ورود به سيستم

زماني كه يك بانك اطلاعاتي جديد را در SQL Server تعريف مي‌كنيد، با كليك سمت راست بر روي نام موتور پايگاه داده‌اي يك سرور درEnterprise Manager و انتخاب قسمت Properties، در زبانه security، موتور بانك اطلاعاتي

امكان انتخاب دو روش مختلف در معرفي و يا شناسايي كاربران مجاز براي ورود به سيستم يا همان عمل احراز هويت (Authentication) را در دسترس قرار مي‌دهد. البته بعد از ساخت يك بانك اطلاعاتي، با كليك سمت راست بر روي نام آن بانك و انتخاب گزينه Properties و سپس security هم مي‌توان روش مورد استفاده را تغيير داد. (شكل 1)

يكي از اين دو روش كه برمبناي ارتباط موتور اين پايگاه داده با اكتيودايركتوري ويندوز 2000 سرور بنا شده است و Windows only نام دارد، باعث مي‌شود تا كاربران از قبل تعريف شده در دامنه (Domain) يك شبكه مبتني بر ويندوز 2000 سرور، به رسميت شناخته شوند. در اين صورت نيازي به معرفي كاربر جديد و يا انتخاب دو نام كاربري براي يك نفر وجود ندارد و كاربر مذكور مي‌تواند از همان نام كاربري و رمز عبوري كه براي ورود به دامنه شبكه ويندوزي خود استفاده مي‌كند، براي اتصال به بانك اطلاعاتي هم استفاده كند.

در روش دوم، ارايه مجوز دسترسي به كاربران با سيستمي خارج از محدوده دامنه‌‌ويندوزي صورت مي‌گيرد. بدين‌صورت مدير سيستم مجبور است براي كليه كاربراني كه قصد اتصال به بانك را دارند، نام كاربري و رمزعبور جديدي را تعريف كند.

تعريف كاربران

در صورتي كه شيوه دوم تعريف كاربران را انتخاب كرده باشيد، بايد ابتدا ليستي از كاربران را به همراه رمزعبور مربوطه‌شان در قسمتي از صفحه Enterprise Manager كه با عنوان Security مشخص شده، معرفي كنيد. اين كار با كليك سمت راست بر روي گزينه Login در قسمت مذكور و سپس new login انجام مي‌گيرد. انتخاب يك نام كاربري به همراه ورود رمزعبور تنها كاري است كه بايد در اين جا انجام گيرد تا يك كاربر به‌طور عمومي در ليست كاربران يك موتور پايگاده داده‌ قرار گيرد.

از اين به بعد، وظيفه مدير سيستم تعيين دسترسي كاربران تعريف شده در قسمت security، به بانك‌هاي مختلف تعريف شده در پايگاه است.

اين‌كار نيز از دو طريق قابل انجام است. در روش اول، دسترسي به هر بانك اطلاعاتي از طريق همان قسمت security صورت مي‌گيرد. كافي است بر روي هر كاربري كه در اين قسمت تعريف كرده‌ايد، كليك سمت راست كرده و ابتدا گزينه خصوصيات و سپس زبانه DataBase Access را انتخاب كنيد. پس از آن ليستي از كليه بانك‌هاي اطلاعاتي موجود در پايگاه به شما نمايش داده مي‌شود كه بايد بانك موردنظر را انتخاب كرده و در ستون Permit كليك موردنظر را انجام دهيد. پس از اين كار

مي‌توانيد يك نام نمايشي را براي نام كاربري مربوطه در ستون user تايپ كنيد. در اين‌جا به عنوان مثال امكان دسترسي كاربر mda را به بانك Northwind فراهم نموده و نام نمايشي <مهيار داعي‌الحق> براي آن انتخاب شده است (شكل 2). همان‌طور كه مشاهده مي‌كنيد اين كاربر به‌طور خودكار در گروه كاربري عمومي (public) بانك مذكور قرار داده مي‌شود.

در روش دوم، به سراغ بانك اطلاعاتي موردنظر در ليست DataBases رفته و با كليك سمت راست بر روي عبارتusers، گزينه New User را انتخاب مي‌كنيم. حال در پنجره نمايش داده شده، بايد از درون ليست Login name، يكي از كاربراني را كه قبلاً در قسمت security تعريف كرده‌ايم انتخاب كرده و نام نمايشي آن را هم در قسمت user name تايپ كنيد. در اين‌جا هم به‌صورت خودكار، كاربر مذكور در گروه كاربري Public براي آن بانك اطلاعاتي قرار مي‌گيرد. (شكل 3)

نقش‌ها (Roles)

درSQL Server، مي‌توان چندين كاربر را در يك گروه كاربري قرار داد. وقتي يك گروه كاربري تعريف مي‌شود، دسترسي آن به قسمت‌هاي مختلف يك بانك اطلاعاتي و كليه عملياتي كه اعضاء آن گروه مي‌توانند انجام دهند، توسط مدير سيستم تعيين مي‌گردد. از اين به بعد هرگاه كاربر جديدي به آن گروه اضافه ‌شود، نيازي به تعريف مجدد سطوح دسترسي و عملياتي براي وي وجود ندارد و سطوح دسترسي به صورت خودكار از طرف گروه به عضو جديد اعطا مي‌شود. درSQL Server به‌صورت پيش‌فرض تعدادي نقش (Role) وجود دارد كه در واقع همان گروه‌هاي كاربري مذكور مي‌باشد. هر كاربري كه توسط مدير سيستم به جمع كاربران اضافه مي‌شود به طور خودكار در نقش public ظاهر مي‌شود. نقش‌هاي از پيش تعريف شده و نحوه دسترسي و قابليت عملياتي آن‌ها عبارت هستند از:

1- db-accessadmin
كاربران تعريف شده در اين نقش قادر خواهند بود، سطوح دسترسي و امنيتي كليه كاربران و نقش‌ها را در قسمت‌هاي مختلف پايگاه تعريف كنند.

2- db-backupoperator
اين نقش مسؤول ايجاد نسخه‌هاي پشتيبان از سيستم و اطلاعات درون آن است.

3- db-datareader
اين نقش قادر است كليه اطلاعات تمام جداول بانك اطلاعاتي موجود در سيستم را بخواند. مگر آن‌كه اطلاعات خاصي توسط مكانيسم Deny از دسترس او دور نگاه داشته شود.

4- db-datawriter
افراد تعريف شده در اين نقش قادرند تا كليه اطلاعات موجود در كليه جداول بانك را با استفاده از دستورات سه‌گانهInsert ،UPdate ،Delete تغيير دهند. مگر آن ‌كه جدول يا فيلد خاصي توسط مكانيسم Deny از دسترس‌شان دور نگه داشته شود.

5- db-ddladmin
كاربران داراي اين نقش مي‌توانند ساختار جداول، ديدها، روتين‌ها و توابع يك بانك اطلاعاتي را با استفاده از دستورات سه‌گانه Create ،alter ،Drop، بسازند، تغيير دهند يا از بين ببرند.

6- db-denydatareader
اين نقش قادر به خواندن هيچ اطلاعاتي از جداول يا ساير قسمت‌هاي بانك نيست.

7- db-denydatawriter
اين نقش هم قادر به تغيير دادن هيچ يك از قسمت‌هاي بانك اطلا‌عاتي نيست.

8- db-owner
اين نقش قادر به انجام هر عملي در بانك‌اطلاعاتي مي‌باشد و بالاترين سطح موجود در يك بانك است.

9- db-securityadmin
مسؤول تعريف و تنظيم نقش‌ها، كاربران و سطوح دسترسي در يك بانك است.

10- public
كاربران اين نقش‌ قادرند تمام جداول، ديدها و ساير قسمت‌هايي كه توسط خودشان يا توسط كاربران متعلق به نقش dbowner ساخته شده را بخوانند و بنويسند.

اما به غير از نقش‌هاي مذكور، مدير سيستم هم مي‌تواند به تناسب، نقش‌هايي را در سيستم تعريف كند. به عنوان مثال فرض كنيد كه در يك واحد حسابداري، كارمندان عادي آن قسمت، موظف به وارد كردن اسناد مالي به يكي از جداول بانك‌اطلاعاتي با استفاده از يك برنامه ويژوال بيسيك هستند. مدير مالي نيز توسط دكمه موجود در همان برنامه قادر است يك روتين ذخيره شده (storedprocedure) را فراخواني كرده تا اسناد وارد شده را تأييد كند. بنابراين فقط كاربر مربوط به مدير مالي حق اجراي روتين مذكور را دارد. برهمين اصل مدير پايگاه يك گروه به نام <حسابداران> را براي ورود اسناد و گروه ديگري را به نام <مدير مالي> براي مديريت آن دپارتمان و جانشينان احتمالي وي در نظر مي‌گيرد و براي گروه اول، اجراي روتين مذكور را در حالت ممنوع (Deny) و براي گروه دوم، در حالت مجاز (Allow) قرار مي‌دهد. شما مي‌توانيد براي تعريف يك گروه يا نقش جديد، بر روي آيتم Roles كليك سمت راست كرده و گزينه New Role و سپس يك نام دلخواه را انتخاب كرده و آن‌گاه با كليك بر روي دكمه Add كاربران از قبل تعريف شده‌تان را يك به يك به جمع آن گروه اضافه نماييد. شايان ذكر است كه هر كاربر مي‌تواند جزء چند گروه يا نقش باشد. در ادامه بايد در همان پنجره مذكور با كليك بر روي دكمه مجوز (Permission)، دسترسي و قابليت عملياتي آن گروه را هم تعريف كنيد. (شكل 4)

انواع مجوزها

1- جداول اطلاعاتي و ديدها

در مورد يك جدول بانك اطلاعاتي شما مي‌توانيد امكان انجام پرس‌وجو، درج، تغيير، حذف و تعريف وابستگي را به ترتيب با علا‌مت زدن در ستون‌هاي SELECT ،UPDATE ،DELETE و DRI براي يك گروه يا كاربر، ممكن يا غيرممكن كنيد. در ضمن در صورتي كه بخواهيد بر روي تك‌تك فيلدها، قواعدي را وضع كنيد مي‌توانيد بر روي دكمه Colums هر جدول كليك كرده و امكان آوردن آن فيلد را در يك عبارت پرس‌وجو (SELECT) و يا امكان تغيير آن فيلد را در يك عمليات UPDATE براي گروه يا كاربر موردنظر مشخص كنيد. (شكل 5)‌ لازم به ذكر است كه همين عمليات براي ديدهاي (View) يك بانك هم قابل انجام است.

 

 

2- روتين‌ها و توابع

در مورد روتين‌ها و توابع تعريف‌شده (UserDefined Fonction) فقط يك ستون مجوز به نام Exec و آن هم به معني امكان استفاده يا عدم استفاده وجود دارد كه توسط مدير سيستم تنظيم مي‌شود. (شكل 6)

3- مجوزهاي اساسي

به غير از عمليات‌عمومي سيستم مثل جستجو، درج، تغيير، اجراي روتين و... كه در بالا ذكر شد، در SQL serverامكانات ويژه‌اي نيز براي كاربردهاي خاص در نظر گرفته شده كه فقط در مواقع لزوم به برخي كاربران يا نقش‌ها اعطا مي‌شود. اگر بر روي نام هر بانك اطلاعاتي موجود در سيستم مثل Northwind، كليك راست كرده و آيتم خصوصيات را انتخاب كنيد، در زبانه آخر يعني Permission ليستي از نقش‌ها و كاربرهاي موجود در سيستم را مشاهده مي‌كنيد كه در جلوي نام هر يك از

آن‌ها و در 8 ستون به ترتيب از چپ به راست امكان ساخت جدول، ديد، روتين، مقادير پيش‌فرض، قواعد، توابع، پشتيبان‌گيري از اطلاعات و پشتيبان‌گيري از لاگ‌ها وجود دارد كه در مواقع خاصي قابل اعطا به كاربران با نقش‌هاي مختلف مي‌باشد. به عنوان مثال اگر برنامه‌نويس قصد داشته باشد تا براي فراهم‌ساختن امكان تهيه يك گزارش پيچيده، به كاربري اجازه اجراي دستور CREATE VIEW را از داخل يكي از فرم‌هاي برنامه ويژوال بيسيك خود بدهد، بايد قبلاً مدير پايگاه را مطلع نموده تا وي ستون Create View را براي آن كاربر، فعال نمايد. همين عمل جهت ساخت جداول موقت براي گرفتن گزارش يا ساير عمليات‌ پيچيده هم وجود دارد و از طريق ستون Create Table قابل انجام است.

در اين صورت كاربر مي‌تواند با استفاده از دستوراتي كه منتهي به ساخت جدول مي‌شود مثل Create Table يا SelectINTO جداول موقتي را توسط برنامه ويژوال بيسيك مورد استفاده خود ايجاد نموده و پس از پايان كار با استفاده از دستور DROP آن‌ها را حذف نمايد. (شكل 7)‌

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل سوم

ارائه سیستم های جامع دانشجویی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه :

دادِگان (پایگاه داده‌ها یا بانک اطلاعاتی) به مجموعه‌ای از اطلاعات با ساختار منظم و سامانمند گفته می‌شود. این پایگاه‌های اطلاعاتی معمولاً در قالبی که برای دستگاه‌ها و رایانه‌ها قابل خواندن و قابل دسترسی باشند ذخیره می‌شوند. البته چنین شیوه ذخیره‌سازی اطلاعات تنها روش موجود نیست و شیوه‌های دیگری مانند ذخیره‌سازی ساده در پرونده‌ها نیز استفاده می‌گردد. مسئله‌ای که ذخیره‌سازی داده‌ها در دادگان را موثر می‌سازد وجود یک ساختار مفهومی است برای ذخیره‌سازی و روابط بین داده‌ها است.

پایگاه داده در اصل مجموعه‌ای سازمان یافته از اطلاعات است.این واژه از دانش رایانه سرچشمه می‌‌گیرد ،اما کاربر وسیع و عمومی نیز دارد، این وسعت به اندازه‌ای است که مرکز اروپایی پایگاه داده (که تعاریف خردمندانه‌ای برای پایگاه داده ایجاد می‌‌کند) شامل تعاریف غیر الکترونیکی برای پایگاه داده می‌‌باشد. در این نوشتار به کاربرد های تکنیکی برای این اصطلاح محدود می‌‌شود.

یک تعریف ممکن این است که: پایگاه داده مجموعه‌ای از رکورد های ذخیره شده در رایانه با یک روش سیستماتیک (اصولی) مثل یک برنامه رایانه‌ای است که می‌‌تواند به سوالات کاربر پاسخ دهد. برای ذخیره و بازیابی بهتر، هر رکورد معمولا به صورت مجموعه‌ای از اجزای داده‌ای یا رویداد ها سازماندهی می‌‌گردد. بخش های بازیابی شده در هر پرسش به اطلاعاتی تبدیل می‌‌شود که برای اتخاذ یک تصمیم کاربرد دارد. برنامه رایانه‌ای که برای مدیریت و پرسش و پاسخ بین پایگاه‌های داده‌ای استفاده می‌‌شود را مدیر سیستم پایگاه داده‌ای یا به اختصار (DBMS) می‌‌نامیم. خصوصیات و طراحی سیستم های پایگاه داده‌ای در علم اطلاعات مطالعه می‌‌شود.

مفهوم اصلی پایگاه داده این است که پایگاه داده مجموعه‌ای از رکورد ها یا تکه هایی از یک شناخت است.نوعا در یک پایگاه داده توصیف ساخت یافته‌ای برای موجودیت های نگه داری شده در پایگاه داده وجود دارد: این توصیف با یک الگو یا مدل شناخته می‌‌شود. مدل توصیفی، اشیا پایگاه‌های داده و ارتباط بین آنها را نشان می‌‌دهد. روش های متفاوتی برای سازماندهی این مدل ها وجود دارد که به آنها مدل های پایگاه داده گوییم. پرکاربرد‌ترین مدلی که امروزه بسیار استفاده می‌‌شود، مدل رابطه‌ای است که به طور عام به صورت زیر تعریف می‌‌شود: نمایش تمام اطلاعاتی که به فرم جداول مرتبط که هریک از سطر ها و ستونها تشکیل شده است(تعریف حقیقی آن در علم ریاضیات برسی می‌‌شود). در این مدل وابستگی ها به کمک مقادیر مشترک در بیش از یک جدول نشان داده می‌‌شود. مدل های دیگری مثل مدل سلسله مراتب و مدل شبکه‌ای به طور صریح تری ارتباط ها را نشان می‌‌دهند.

در مباحث تخصصی تر اصتلاح دادگان یا پایگاه داده به صورت مجموعه‌ای از رکورد های مرتبط با هم تعریف می‌‌شود. بسیاری از حرفه‌ای ها مجموعه‌ای از داده هایی با خصوصیات یکسان به منظور ایجاد یک پایگاه داده‌ای یکتا استفاده می‌‌کنند.

معمولا DBMS ها بر اساس مدل هایی که استفاده می‌‌کنند تقسیم بندی می‌‌شوند: ارتباطی،شی گرا، شبکه‌ای و امثال آن. مدل های داده‌ای به تعیین زبانهای دسترسی به پایگاه‌های داده علاقه مند هستند. بخش قابل توجهی از مهندسی DBMS مستقل از مدل های می‌‌باشد و به فاکتور هایی همچون اجرا، همزمانی،جامعیت و بازیافت از خطاهای سخت افزاری وابسطه است.در این سطح تفاوت های بسیاری بین محصولات وجود دارد.

موارد زیر به صورت خلاصه شرح داده می شود:

• ۱ تاریخچه پایگاه داده
• ۲ انواع دادگان ها
• ۳ مدل های پایگاه داده

۳.۱ مدل تخت

۳.۲ مدل شبکه ای(Network)

۳.۳ مدل رابطه ای

۳.۴ پایگاه داده‌های چند بعدی

۳.۵ پایگاه داده‌های شیء

• ۴ ویژگی‌های سیستم مدیریت پایگاه داده‌ها
• ۵ فهرست سیستم‌های متداول مدیریت دادگان

1- تاریخچه پایگاه داده

اولین کاربردهای اصطلاح پایگاه داده به June 1963 باز می‌گردد، یعنی زمانی که شرکت System Development Corporation مسئولیت اجرایی یک طرح به نام "توسعه و مدیریت محاسباتی یک پایگاه داده‌ای مرکزی" را بر عهده گرفت. پایگاه داده به عنوان یک واژه واحد در اوایل دهه 70 در اروپا و در اواخر دهه 70 در خبر نامه‌های معتبر آمریکایی به کار رفت.(بانک داده‌ای یا Databank در اوایل سال 1966 در روزنامه واشنگتن کار رفت)

تصویر:اولین سیستم مدیریت پایگاه داده در دهه 60 گسترش یافت. از پیشگامان این شاخه چارلز باخمن می‌‌باشد. مقالات باخمن این را نشان داد که فرضیات او کاربرد بسیار موثرتری برای دسترسی به وسایل ذخیره سازی را محیا می‌‌کند. در آن زمانها پردازش داده بر پایه کارت های منگنه و نوار های مغناطیسی بود که پردازش سری اطلاعات را مهیا می‌‌کند. دو نوع مدل داده‌ای در آن زمانها ایجاد شد:CODASYL موجب توسعه مدل شبکه‌ای شدکه ریشه در نظریات باخمن داشت و مدل سلسله مراتبی که توسط North American Rockwell ایجاد شد و بعدا با اقباس از آن شرکت IBM محصولIMS را تولید نمود.

مدل رابطه‌ای توسط E. F. Codd در سال 1970 ارائه شد.او مدل های موجود را مورد انتقاد قرار می‌‌داد. برای مدتی نسبتا طولانی این مدل در مجامع علمی مورد تایید بود. اولین محصول موفق برای میکرو کامپیوتر ها dBASE بودکه برای سیستم عامل هایCP/M و PC-DOS/MS-DOS ساخته شد. در جریان سال 1980 پژوهش بر روی مدل توزیع شده (distributed database) و ماشین های دادگانی (database machines) متمرکز شد، اما تاثیر کمی بر بازار گذاشت. در سال 1990 توجهات به طرف مدل شی گرا(object-oriented databases) جلب شد. این مدل جهت کنترل داده‌های مرکب لازم بود و به سادگی بر روی پایگاه داده‌های خاص، مهندسی داده(شامل مهندسی نرم افزار منابع) و داده‌های چند رسانه‌ای کار می‌‌کرد.

در سال 2000 نوآوری تازه‌ای رخ داد و دادگان اکس‌ام‌ال (XML) به وجود آمد. هدف این مدل از بین بردن تفاوت بین مستندات و داده ها است و کمک می‌‌کند که منابع اطلاعاتی چه ساخت یافته باشند یا نه در کنار هم قرار گیرند.

2- انواع دادگان ها

دادگان‌ها از نظر ساختار مفهومی و شیوه‌ای رفتار با داده‌ها بر دو نوع هستند :

1.دادگان رابطه‌ای

2.دادگان شی‌گرا

3- مدل های پایگاه داده

شگرد های مختلفی برای مدل های داده‌ای وجود دارد. بیشتر سیستم های پایگاه داده‌ای هر چند که طور معمول بیشتر از یک مدل را مورد حمایت قرار می‌‌دهند، حول یک مدل مشخص ایجاد شده اند. برای هر یک از الگوهای های منطقی (logical model) اجراهای فیزیکی مختلفی قابل پیاده شدن است و سطوح کنترل مختلفی در انطباق فیزیکی برای کاربران محیا می‌‌کند. یک انتخاب مناسب تاثیر موثری بر اجرا دارد. مثالی از موارد الگوی رابطه‌ای (relational model) است: همه رویدادهای مهم در مدل رابطه‌ای امکان ایجاد نمایه‌هایی که دسترسی سریع به سطرها در جدول را می‌‌دهد،فراهم می‌‌شود.

یک مدل داده‌ای تنها شیوه ساختمان بندی داده ها نیست بلکه معمولا به صورت مجموعه‌ای از عملیات ها که می‌‌تواند روی داده ها اجرا شود تعریف می‌‌شوند. برای مثال در مدل رابطه‌ای عملیاتی همچون گزینش (selection)، طرح ریزی (projection) و اتصال (join) تعریف می‌‌گردد.

۳.۱ مدل تخت

مدل تخت یا جدولی (flat (or table) model ) تشکیل شده است از یک آرایه دو بعدی با عناصر داده‌ای که همه اجزای یک ستون به صورت داده‌های مشابه فرض می‌‌شود و همه عناصر یک سطر با هم در ارتباط هستند. برای نمونه در ستون هایی که برای نام کاربری و رمز عبور در جزئی از سیستم های پایگاه داده‌ای امنیتی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد هر سطر شامل رمز عبوری است که مخصوص یک کاربر خاص است. ستون های جدول که با آن در ارتباط هستند به صورت داده کاراکتری، اطلاعات زمانی، عدد صحیح یا اعداد ممیز شناور تعریف می‌‌شوند. این مدل پایه برنامه‌های محاسباتی(spreadsheet) است.

پایگاه داده ها با فایل های تخت به سادگی توسط فایل های متنی تعریف می‌‌شوند. هر رکورد یک خط است و فیلد ها به کمک جدا کننده هایی از هم مجزا می‌‌شوند. فرضا به مثال زیر دقت کنید:

id name team

1 Amy Blues

2 BobReds

3 Chuck Blues

4 Dick Blues

5 Ethel Reds

6 Fred Blues

7 Gilly Blues

8 Hank Reds

داده‌های هر ستون مشابه هم است ما به این ستونها فیلد ها (fields) گوییم. و هر خط را غیر از خط اول یک رکورد(record) می‌‌نامیم. خط اول را که برخی پایگاه‌های داده‌ای آنرا ندارند رکورد برچسب(field labels) گوییم. هر مقدار داده‌ای اندازه خاص خود را دارد که اگر به آن اندازه نرسد می‌‌توان از کاراکنر فاصله برای این منظور استفاده کرد اما این مسئله مخصوصا زمانی که بخواهیم اطلاعات را بر روی کارت های منگنه قرار دهیم مشکل ساز خواهد شد. امروزه معمولا از نویسه TAB برای جداسازی فیلد ها و کاراکتر خط بعد برای رکورد بعدی استفاده می‌‌کنیم. البته شیوه‌های دیگری هم وجود دارد مثلا به مثال زیر دقت کنید:

"1","Amy","Blues"
"2","Bob","Reds"
"3","Chuck","Blues"
"4","Dick","Blues"
"5","Ethel","Reds"
"6","Fred","Blues"
"7","Gilly","Blues"