مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

دليل انتخاب اين طرح

امروزه در دنیا و ایران به علت مزایای تغذیه ای و اقتصادی تولید گوشت مرغ و تخم مرغ به طور وسیعی توسعه یافته و جانشین منابع پروتئین شده است. این مزایا به طور فهرست وار به قرار زیر است:

الف) مزایای تغذیه ای و بهداشتی:

میزان بالای پروتئین، ضریب هضم بالا، بافت کم در کشتارگاه و هنگام مصرف، کم بودن کلسترول و اسیدهای چرب اشباع شده و بالاخره سالم بودن گوشت از نظر محدود بودن بیماری های قابل انتقال به انسان.

ب) مزایای اقتصادی:

رشد سریع جوجه های گوشتی در نژادهای اصلاح شده، ضریب تبدیل غذای پایین، سهولت تهیه منابع اولیه غذایی، امکان تولید در تمام شرایط جغرافیایی و آب و هوایی، استفاده از روش کاملاً متراکم، استفاده از تکنولوژی های پیشرفته برای تولید، برگشت سریع سرمایه، تولید بر حسب نیاز جامعه در فصول مختلف و در نهایت ارزان تمام شدن تولیدات طیور به طوری که امروزه گوشت مرغ و تخم مرغ، ارزان ترین منبع پروتئین حیوانی در ایران و در تمام کشورهای دنیاست.

 

مقدمه

به طور كلي انسانها براي رشد و ادامه زندگي احتياج به مصرف روئين پروتئين و به خصوص پروتئين حيواني دارد آثار بارز كمبود مصرف پروتئين در چهره افراد كشورهاي فقير و عقب افتاده بخوبي ضرورت نياز مردم را به اين ماده حياتي آشكار مي كند در دنياي امروز بيشتر جمعيت بشر فقر غذايي و آثار ناشي از آن ميباشند ازدياد روز افزون جمعيت جهان و كوچ ساكنين دهات بطرف شهرها از عوامل موثري است كه هر روز دنيا را بسوي فقر و گرسنگي مي كشانداما برخي از كشورهاي مترقي با مال انديشي و روشن بيني براي تهيه و تامين خوراك مورد لزوم افراد خود بنحوي مجدانه ميكوشند كه نه تنها فزوني نياز و تقاضاي مردم خويش را پاسخ مي دهند بلكه با ازدياد توليد و برخورداري از تاثير ترقيات علم و صنعت پس از تامين احتياجات كشور مقادير زياد از محصولات و توليدات غذايي خود را بكشورهاي نيازمند صادر ميكند .

يكي از مواد پروتئيني قابل توجه براي انسان گوشت حيوانات مختلف و از جمله طيور است . تهيه و توليد گوشت ساير حيوانات بعلت ترقي فوقالعاده سطح تقاضا و نقصان فاحش كميت مراتع و غيره ناچار مرغداري را بصورت صنعت جوان و عظيمي در آورده است كه هر روز در حال رشد و توسعه ميباشد به نحوي كه بعضي از كشور ها در اينمورد آنچنان بيش رفته اند كه با وسعتي بكوچكي يكدهم خاك ايران و با جمعيتي حدود چهار برابر مردم ها با استفاده از صنعت عظيم تهيه گوشت پس از رفع نياز خود با صادر كردن مقادير زياد گوشت بخارج ثروت هنگفتي به چنگ مياورند .

اگر چه كشور ايران در سالهاي اخير با سرعت سابقه اي بسوي صنعتي شدن پيش مي تازد و شهرهاي مملكت ما به نحوي روز افزون جمعيت روستاها را بخود جذب مي كند . ولي هنوز بر خلاف برخي از كشورها احتياج مبرم به وارد كردن مواد غذايي از خرج ندارد اما حفظ اين موقعيت و تامين نياز روز افزون مردم به گوشت مستلزم آن است كه صنعت تهيه و توليد گوشت كشور هميشه در حال ترقي و توسعه باشد . سهل ترين طريق ازدياد گوشت در ايران توجه به صنعت جوان مرغداري است زيرا به سبب مهاركردن آبهاي سطح الارضي بوسيله سدهاي متعدد در گوشه و كنار مملكت و نيز به علت حضور چاههاي عميق و نيمه عميق و بهره برداري از آبهاي تحت الارضي همه ساله مقادير زياد و اراضي غير مزروعي و مراتع زير كشت و زرع ميرود و به همين جهت توليد گوشت گوسفند كه غالب مردم ايران به مصرف آن خود گرفته اند دچار اشكال ميشود و توازن بين توليد و مصرف گوشت را فقط صنعت مرغداري و ترقي آن ميتواند حفظ كند .

بر خلاف بعضي از ممالك كه به علت واقع بودن و مناطق حاره مرغداري در آنجا غير ممكن است در ايران با دارا بودن وضع طبيعي و آب و هواي مناسب آينده بسيار درخشاني براي صنعت مرغداري پيش بيني ميشود .

با توجه مردم و علاقمندان به امر مرغداري و حمايت دولت از اين صنعت مولد ثروت در ايجاد سردخانه ها براي نگهداري گوشت مرغ در واقع ازدياد عرضه ميتوان توليد مرغ و محصولات آنرا آنقدر ترقي داد كه پس از رفع نياز و پاسخ به تقاضاي مردم كشور مازاد آنرا بخارج صادر كرد و به اين ترتيب صرفنظر از كمك به مردم گرسنه و محتاج ممالك نيازمند ، طريق بسيار سهل و ساده اي براي جلب ثروت و تحصيل ارز خواهد بود .

 

تاريخچه پرورش طيور

به عقيده برخي از مورخن شرقي بومي شدن مرغ اولين بار توسط قوم ايراني انجام گرفت . در تاريخ طبري كه مربوط به سال 302 هجري قمري است ، اهلي شدن مرغ را توسط كيورث مي داند محقق غربي در مورد منشا و زادگاه مرغ عقيده دارند كه موطن اصلي مرغ از جنوب شرقي آسيا بوده است بمرور در مدت چند هزار سال در ساير نقاط جهان انتشار پيدا كرده است داروين در سال 1859 در زمينه منشاء مرغ اهلي چنين نوشته است:

طبق نوشته داروين قديمي ترين اطلاعي كه درباره ماكيان داريم مربوط به 4000 سال قبل است از اشياء گلي كه در زير خاك هاي هندوستان و چين بدست آمده است اين طور استنباط مي شود كه مرغ از 4000 سال پيش در هندوستان وجود داشته و اهلي بوده است در ابتتدا مرغ به عنوان پرنده زينتي و تفرحي نگهداري مي كردند و خوردن تخم مرغ و گوشت مرغ متداول نبوده است ولي بمرور كه تخم مرغ را خوراكي يافتند به اهميت نگهداري مرغ از نظر غذايي پي بردند .

ماكيان در بين بسياري از اقوام باستاني جنيه مقدس دانستند خروس را يك رو پيك روشنايي مي دانستند در روز گاري كه ساعت هنوز اختراع نشده بود از بانگ خروس براي گاه شناسي استفاده مي كردند و كاروانسراها هميشه چند خروس نگاه مي داشتند تا كاروانيان در سحرگاه با بانگ خروس بيدار شوند .

طبق نظريه محققين غربي مرغ اولين بار در جنوب شرقي آسيا اهلي گرديد و پس از اهلي شدن مرغ در جنوب شرقي آسيا به مرور در اثر مهاجرت اقوام در طي قرن ها به نقاط ديگر منتقل شوند بطوري كه در ده ايندوس واقع در مغرب هندوستان استخوان هاي مرغ را كه مربوط به 2000 سال قبل از ميلاد مسيح است يافته اند و اين محل از موطن اصلي مرغ در حدود 3000كيلومتر فاصله دارد .

مرغ در بين النهرين در حدود 1500 سال پيش از ميلاد مسيح ظاهر شد كه مخصوص دربار سلاطين بود از اين رو به آن « مرغ شاه» مي گفتند و بنظز مي رسد كه بشر جنبه نمايشي دانسته و از نظر تغذيه مورد استفاده نبوده و شاهزادگان آن را براي جنگ انداختن با يكديگر نگهداري مي كردند در اين زمان مقارن با مهاجرت قوم آريايي به اين ناحيه بود .

بدين ترتيب اقوام آريائي در اثر مهاجرت به بين النهرين با مرغ آشنا و در حدود 1000 سال قبل از ميلاد مسيح همراه با مهاجرت اقوام امريكائي به فلات ايران مرغ نيز وارد اين سرزمين گشت و اقوام ساكن اين فلات از آن بهره برداري مي كردند راجع به سوابق حيوانات و طيور در فلات ايران آثار باستاني قابل توجهي بدست امده است از جمله در نقش هاي روي بناها و سنگ و آجر هاي پخته كردستان و شوش تصوير مرغ خانگي خروس غاز و مرغابي و بسياري از پرندگان ديگر ديده شده است .

طبق روايات و مدارك موجود يوناني ها اولين ملت اروپايي بودند كه در حدود 800 سال پيش از ميلاد مسيح از طريق ايران به مرغ دست يافتند و به آن پرنده پارتي مي گفتند يوناني ها در آغاز مرغ را براي جنگ انداختن و فالگيري مورد استفاده قرار مي دادند ولي به مرور به فكر اين افتادند كه از گوشت و تخم مرغ آن استفاده كنند قرار مي دادند ولي به مرور به فكر اين افتادند كه از گوشت و تخم مرغ آن استفاده كنند به مرور مرغ از يونان به سرزمين روم رسيد و رومي ها افراد خوشگذراني بودند و خروسها را اخته كرده و چاق مي نمودند و براي جشنها و ضيافتها استفاده مي كردند از روم مرغ به سرزمين بريتانيا رسيد و پرورش آن معمول گرديد هرگاه اين انتقال تدريجي مرغ از سرزمين اصلي به ساير ممالك بر روي در حدود يك مايل ما 1600 متر در سال بوده است و قرنها طول كشيد تا مرغ از كشوري به كشور ديگر از قاره اي به قاره ديگر مهاجرت نمود .

سالهاي فعاليت هاي مرغداري جديد در ايران

سالهاي فعاليت هاي مرغداري جديد در ايران را به قرار زير مي توان خلاصه كرد:

1- اولين گام در مورد توسعه مرغداري و دامپروري جديد در سال 1309 با تاسيس بنگاه دامپروري كشور برداشته شد هدف از تاسيس اين بنگاه ترويج دامپروري و مرغداري به صورت صحيح و تجارتي در كشور بوده است .

2-در سال 1314 موسسه دامپروري جديد حيدرآباد در كرج تشكيل شد و در مورد دام هاي بومي و اصيل داخلي و خارجي فعاليت خود را آغاز كرد كه بعدا تعدادي موسسات مشابه در نقاط مختلف ايران مانند خراسان و فارس و مازندران تاسيس شد .

3- در سال 1316 تعدادي دام اصيل از خارج وارد ايران شد و به موسسات دام پروري دولتي منتقل شد در شروع كار به دليل عدم وجود متخصصين داخلي از متخصص خارجي بخصوص فرانسوي استفاده شد ولي به مرور با بازگشت دانشجويان اعزامي كشور متخصصين ايراني استفاده شد .

4- در سال 1333 سازمان دامپروري كشور به كمك اصل چهار ترومن و كمك هاي كمي آمريكا تعداد 60000 جوجه از نژادهاي نيوهمشاير ، ردايلندرد و پليموشاروك وارد نبود و اين جوجه ها توسط وزارت كشاورزي بين روستائيان پخش شد ولي به علت بيماري نيكو كاسل مليارد ها ضرر به مرغداري ايراني وارد شد .

5- در سال 1334 خوشبختانه كارشناس موسسه رازي موفق به ساختن واكسن موثر بر عليه بيماري نيو كاسل شد به طوري كه به مرور در سالهاي بعد بيماري تا حد قابل توجهي مورد كنترل قرار گرفت و پس از يك توقف چند ساله در امر گسترش مرغداري جديد در اثر وجود بازار مناسب و تقاضاي كافي براي فرآورده هاي طيور و همچنين وجود تخصص هاي لازم در داخل كشور تشكيلات دولتي و خصوصي درباره شروع به فعاليت در اين زمينه نمودند

6- در سالهاي 1339-1340-1341- به ترتيب تعداد 1327726 و 116322 و 1837180 عدد جوجه يك روزه كه اغلب از نژاد تخمي بودند توسط بخش خصوصي و دولتي وارد ايران شد.

هنوز توليدات طيور در شرايط تجارتي بسيار كم بودو به طوري كه در سال 1329 نسبت توليد مرغداري هاي تجارتي اطراف شهرها به كل توليد تخم مرغ 01/1 درصد بوده اشت .

7- در سال 1339 با تاسيس موسسه جوجه كشي نارمك متعلق به وزرات كشاورزي صنعتي مرغداري نوپاي ايران با ماشين هاي جوجه كشي بزرگ و همچنين تشكيلات تجارتي توليد جوجه يك روزه به مقياس وسيع آشنا گرديد موسسه نارمك در تيرماه 1340 يا ظرفيت 2296160 تخم مرغ مورد بهره برداري قرار گرفت و در سال 1348 ظرفيت آن به 1183140 رسانده شد اين امر موجب تشويق و راهنمايي بخش خصوصي گرديد و به روز تشكيلات عظيم جوجه كشي و توليد جوجه در يك روز ، در اطراف شهرهاي برگ به وجود آمد .

8- در سال 1342 وزارت كشاورزي و همچنين بخش خصوصي بجاي ورود تخم مرغهاي جوجه كشي شروع در تهيه گله هاي مخصوص تهيه تخم مرغ گوشتي و با گله هاي مرغ مادر نمود .

9- در سال 1346 صنعت توليد غذاي دام در ايران پا گرفت و كارخانه غذاي طيور توسط وزارت كشاورزي در سعيد آباد كرج تاسيس شد و مقارن با آن كارخانه بزرگ نظير پارس ، پرويمي ، دانه داران و غيره در رشته توليد صنعتي غذاي دام و طيور به فعاليت پرداختند .

10- در سال هاي 1350 تا 1354 مجتمع هاي بزرگ مرغداري توسط بخش دولتي و خصوصي تاسيس و شورع به فعاليت و بهره برداري نمودند از جمله در سال 1351 شركت ماكيدام با ظرفيت 8 هزار تن تخم مرغ و 2400 تن گوشت و مرغ و 226300 تن خوراك مرغ و در سال 1353 مجتمع عظيم سيمرغ براي توليد گوشت مرغ تخم مرغ و غذاي مرغ مجهز به تشكيلات مرغ مادر جوجه كشي و توليد جوجه يك روزه و تشكيلات كشتارگاه سردخانه در تهران و اصفهان و كرمان و يزد و خراسان به صورت مجموعه اي زنجيره اي به فعاليت پرداخت و به طوري كه به صورت يك موسسه منحصر به فرد در خاور ميانه شد .

در سال 1354 مجتمع بركت در اطراف تهران با ظرفيت 600 هزار مرغ مادر و 62 دستگاه ماشين جوجه كشي و توليد 50 ميليون جوجه در سال به وجود آمد .

11- در سال 1355 كشتارگاه و تشكيلات بسته بندي و ذخيره تخم مرغ پرديس در كرج با ظرفيت توليد 45 تن گوشت مرغ در روز و ذخيره 600 تن تخم مرغ به وجود آمد .

12- در سال 1356 براي اولين بار اجداد تخمي توسط شركت مرنمك وارد ايران گرديد و مورد بهره برداري قرار گرفت و بدين ترتيب قسمتي از گله هاي مرغ مادر تخمي در ايران توليد گرديد و گامي ديگر در جهت خود كفائي برداشته شد .

13- در سال 1358 تعداد زيادي از تشكيلات بزرگ و مجتمع هاي مرغداري بخش خصوصي مصادره و در اختيار دولت يا بانكها و نهاد ها قرار داده شد . بطوري كه امروزه دولت و بانكها و نهادهايي مانند بنياد مستضعفان و بنياد شهيد داراي تشكيلات عظيم مرغداري هستند و نقش مهمي را در توليدات طيور در ايران دارا مي باشند .

14- در سال 1361 تشكيلات توليد لاين هاي گوشتي توسط وزارت كشاورزي در بابل كنار و مازندران شروع به فعاليت نمود اين طرح در سال 1370 به بهره برداري رسيده و بايد مملكت را از نظر توليد گله هاي مرغ اجداد و مرغ مادر گوشتي خودكفاء بر نمايد .

15- در سال 1362 مجتمع پرورش مرغ اجداد گوشتي در موسسه زياران وابسته به وزارت كشاورزي در نزديكي قزوين بوجود آمد و به صورت رضايت بخشي به فعاليت پرداخت و در سال 1370 تشكيلات ديگري به منظور پرورش مرغ اجداد گوشتي در تبريز بوجود آمد و در سال 1371 به بخش خصوصي نيز اجازه فعاليت در زمينه پرورش اجداد گوشتي داده شد .

 

فصل اول :اصول علمي و عملي جايگاه طيور

تهيه جايگاه مناسب يكي از مسائل مهمي مرغداري امروزه را تشكيل مي دهند زيرا قسمت اعظم سرمايه گذاري اوليه يك مرغداري صرف تهيه لانه مي گردد اگر جايگاه از روي اصول و به خوبي تهيه شود مرغها در هواي سرد و گرم خود و در هواي گرم براي سردكردن خود دچار زحمت و اشكال نيستند از اين رو تمام انرژي خود را صرف توليد بيشتر مي نمايند .

تجربه نشان داده است كه هيچ گاه توليد و بهره كافي بدون جايگاه مناسب و صحيح امكان پذير نيست البته منظور از يك جايگاه خوب زيبايي و پرخرجي آن نيست بلكه جايگاه خوب بايد اولا تمام شرايط مناسب را براي زندگي پرنده فراهم سازد به طوري كه فعاليتهاي فيزيولوژيكي بدن به خوبي انجام گيرد و قسمت اعظم غذاي مصرف شده صرف توليد و بهره اقتصادي گردد .

ثانيا ً پرنده را از آزار و تجاوز پرندگان ديگر و حيوانات موذي مصون دارد .

ثالثا : از نظر كار سهل و ساده باشد به طوري كه كارگر مربوطه به آساني و در حداقل مدت به كارهاي جاري رسيدگي كند و از همه مهم تر از نظر اقتصادي نيز مقرون به صرفه باشد عواملي كه به طور اساسي در مورد جايگاه بايد در نظر گرفت عبارتند از :

1- شرايط بهداشتي : از نظر شرايط بهداشتي لانه هاي طيور نكات زير بايد مورد توجه باشد:

 

الف- تامين فضاي لازم : تامين فضا لازم و مناسب محدود سبب اشاعه بيماري هاي مختلف در گله مي شود و از طرفي ديگر قرار دادن فضاي بيش از حد براي مرغان از نظر اقتصادان گران تمام مي شود و مقرون به صرفه نيست از اين رو پيش بيني فضاي مناسب و لازم يكي از اصول اساسي ساختمانهاي پرورش طيور است .

مقدار فضايي كه براي نگهداري هر مرغ در لانه بايد در نظر گرفت بستگي به شرايط محيطي و جغرافيايي نژاد و سيستم پرورش و نگهداري دارد در آب و هواي گرم مانند ايران بايد فضاي بيشتري براي مرغان در نظر گرفت نژاد سنگين كه داراي خته بزرگ هستند احتياج به فضاي بيشتري اند سيستم پرورش نيز در ميزان فضا موثر است اگر مرغها به طريقه كاملا محسوس نگهداري شوند بايد مقدار بيشتري فضا در لانه در اختيار آنها گذاشت از طرفي ديگر هرچه گله بزرگتر باشد احتياج به مقدار كمتري فضا است .

ب- تامين تهويه : تهويه لانه مرغ از چند نظر مهم است.

اولا : به وسيله تهويه اكسيژن كافي در اختيار مرغها گذارده مي شود .

ثانيا : گاز كربنيك و ساير گازهاي توليد شده از لانه خارج مي شود .

رابعا: بوي نامطبوع حاصل از تعميرات مدفوع از لانه خارج مي شود

بايد دانست كه متالبوليسم در پرندگان بالا بوده از اين رو مقدار هواي مورد احتياج آنها نسبت در لانه مرغ بسيار مهم است .

مقدار فضاي هوائي مورد احتياج هر پرنده با جريان هوا در لانه و همچنين اختلاف حرارت هواي داخل و خارج لانه بستگي دارد در يك فضاي محدود هوا بستگي به ارتفاع لانه دارد هرچه سقف بلندتر باشد تهويه و مقدار فضاي هوايي و تنفسي بيشتر مي باشد .

تهويه در لانه ها به طور كلي به دو صورت انجام مي شود :

1- تهويه مصنوعي يا مكانيكي (در سيستم بسته)

2- تهويه طبيعي (در سيستم باز)

در تهويه طبيعي از پنجره هاي ديواري و ناكش و امثال آن استفاده مي شود . تهويه طبيعي بستگي به طرز ساختمان لانه محل لانه از نظر جريان مواد و جهت و طرز قرار گرفتن پنجره ها دارد در لانه هاي كه تعداد كمي مرغ نگهداري مي شود تهويه طبيعي كافي است ولي وقتي كه تعداد زيادي پرنده نگهداري مي شود تهويه طبيعي كافي نيست و بايد از تهويه مصنوعي يا مكانيكي استفاده كرد ميزان تهيه مصنوعي در لانه بستگي به تعداد مرغ و وزون آنها و همچنين چگونگي قرار گرفتن دستگاهاي تهويه اي دارد در مرحله اول بهره صحيح يك روش تهويه به طور دقيق با ارتفاع لانه بستگي دارد لانه هايي كه ارتفاع ديواره آنها دو متر و يا بيشتر است براي تهويه مناسب هستند . در لانه هائي كه ارتفاع ديواره آنها كمتر از 2متر است تهويه به خوبي صورت نمي گيرد به خصوص اگر از تهويه مكا نيكي استفاده شود سرعت تخليه سبب جريان شديد هوا و سبب ناراهتي مرغها مي گردد . در مورد هوا كشهاي مكانيكي كه اغلب الكتريكي هستند علاوه بر ارتفاع سقف محل نصف اندازه مدخل هوا ومسير هوا نيز نقش مهمي در تهويه خواهد داشت .

ج:تامين حرارت: يكي از هدفهاي اصلي جايگاه طيور نگهداشتن حرارت داخلي لانه در ميزان مناسب است ساختمان لانه بايد طوري باشد كه در زمستان گرم و در تابستان خنك باشد در كشورهايي مانند ايران كه اغلب بين حرارت تابستان و زمستان تفاوت زياد است نگهداشتن درجه حرارت لانه در ميزان مناسب اغلب توليد اشكال مي كند ولي با در نظر گرفتن اصول ساختمان مي توان شرايط مناسب را از نظر حرارت براي مرغ فراهم نمود. حرارت مناسب براي جوجه هاي يك روزه در حدود 22-35درجه سانتيگراد است. به مروري كه جوجه ها رشد مي كنند به مقدار كمتري حرارت احتياج دارند زيرا دستگاه توليد حرارت مركزي آنها كاملتر مي شود از اين رو بايد حرارت را كاهش داد.

جدول حرارت مورد نياز براي جوجه هاي در حال رشد

(هفته اول35 – 32) (هفته دوم30) (هفته سوم26 ) (هفته چهارم 23 ) (هفته پنجم20 ) (هفته ششم به بعد16-13)

در شب پرندگان احتياج به حرارت بيشتر مي دادند زيرا فعاليت آنها كمتر است در حالي كه در روز بر اثر فعاليت توليد حرارت كافي مي نمايد از اين رو توصيه شده است كه حرارت لانه شب ها در حدود 17درجه و در روز ها حدود 15 درجه سانتيگراد باشد .

د:تامين رطوبت: مرغان نيز مانند تمام موجودات ديگر احتياج به مقداري رطوبت دارند زيرا همان طور كه ذكر شد متابوليسم در آنها بسيار سريع مي باشد و مقدار زيادي از رطوبت را به وسيله ترشحات مختلف بدن دفع مي كنند از اين رو اگر هواي لانه بيش از اندازه خشك باشد فورا به مقابل اين امر حساسيت نشان مي دهند از طرف ديگر مرغان نسبت به دامهاي ديگر بيشتر آب مي نوشند و ادرار و مدفوع را باهم دفع مي كنند از اين رو اگر لانه به خوبي تهيه نشود مقدار رطوبت فضا در نتيجه رطوبت لانه افزايش مي يابد و اين امر از نظر اشاعه بعضي بيماري هاي انگلي و ميكروبي بسيار بسيار مضر خواهد بود زيرا معمولا عوامل ميكروبي و انگلي در شرايط مرطوب بهتر مي توانند رشد كنند و خاصيت بيماري زائي خود را نگهدارند به خصوص اين امر در مورد كرمهاي روده اي كوكسيديوز به خوبي صادق است از اين رو لانه هاي مرطوب منبع هميشگي و دائمي اين گونه بيماري ها مي باشد كف و ديواره هاي عايق و همچنين تهويه خوب و صحيح سبب كم شدن تراكم رطوبت و در نتيجه بهبود شرايط بهداشتي لانه مي شود .

هـ : تامين نور لانه : اشعه آفتاب و هواي باز و روشن اثر بسيار خوبي در رشد جوجه ها و در ازدياد توليد تخم مرغ دارد .

نور آفتاب از دو نظر حائز اهميت است اولاً سبب از بين رفتن عوامل بيماري زا ميشود و ثانيا بر اثر خواص شيميايي و حياتي خود (اشعه ماوراء بنفش) سبب ايجاد ويتامين D در موجود زنده ميگردد بعضي از مواد حيواني و گياهي در داخل بدن تبديل به ويتامين D ميشوند به اين دسته از مواد پرو ويتامين D ميگويند

براي تامين نور آفتاب در لانه اغلب از پنجره هاي جنوبي استفاده ميشود زيرا پنجره هايي كه در اين جهت قرار گرفته باشند حد اكثر نور آفتاب را براي لانه تامين ميكنند پنجره ها هر چه قدر به كف نزديكتر باشند بهتر است زيرا در هنگامي كه پنجره ها باز ميشوند اشعه افتاب به خوبي در كف لانه و به مرغها مي تابد در تابستان وجود نور شديد افتاب در داخل لانه اغلب سبب ناراحتي مرغها ميشود و گاهي نيز سبب به وجود آمدن عارضه كافي با ليسم در آنها ميگردد از اين رو معمولا به وسيله قرار دادن سايبان در بالاي پنجره بايد از ورود نور آفتاب به داخل لانه جلوگيري كرد به هر حال مسئله وجود نور كافي در لانه يكي از اصول جايگاه طيور به شمار مي رود امروزه اكثرا از نور مصنوعي استفاده ميشود زيرا كنترل ان راحت تر است .

 

2-انتخاب محل جايگاه : محل جايگاه طيور از نظر اقتصادي و همچنين از نظر كار حائز اهميت فراواني است. در اين مورد نكات زير را بايد در نظر داشت :

الف:رابطه با ساختمان هاي ديگر: ساختمان هاي مرغداري نبايد زياد به خانه هاي مسكوني نزديك باشد زيرا اين امر از نظر بهداشتي صحيح نيست از طرف ديگر براي نامطبوع مرغداري و همچنين سر و صداي آنها اغلب مزاحم ساكنين منازل اطراف است .

از سوي ديگر ساختمان مرغداري نبايد زياد از خانه مسكوني كارگران دور باشد زيرا اين امر سبب اتلاف وقت از نظر اياب و ذهاب مي گردد در ضمن رسيدگي به مرغ ها در موقع ضروري مشكل است.

ب:رابطه با شهر: اگر مرغداري زياد به شهر نزديك باشد از نظر اقتصادي ممكن است گران تمام شود زيرا اغلب قيمت زمين در نواحي نزديك شهر گران است از طرف ديگر مرغداري نبايد زياد ازشهر دور باشد زيرا در اين صورت رساندن توليد ات مرغداري به بازارهاي شهر مشكل و گران تمام مي شود.

محل ساختمان مرغداري نبايد نزديك نقاط پر سر و صدا مانند ايستگاه راه آهن-خطوط راه آهن –فرودگاهها- و بلاخره ميدان مشق نظامي و غيره باشد زيرا همان طور كه گفته شد مرغ ها نسبت به سر وصدا بسيار حساس اند و اغلب بر اثر جزئي سروصدا دچار ترس و وحشت مي شوند و توليد آنها به طور محسوس پايين مي آيد.

ج. جايگاه طيور بايد از جايگاه ساير دام ها حتي الامكان دور باشد: به خصوص هيچ وقت نبايد انواع مختلف پرنده مانند مرغ و بو قلمون و اردك و غاز را در يك مكان نزديك هم نگهداري كرد زيرا اغلب بعضي از پرندگان حامل عوامل بيماري زا براي برخي ديگر هستند.

د: جهت لانه: جهت لانه از نظر پيش بيني نور و جريان هوا جهت باد و طوفان هاي موسمي در نظر گرفته مي شود . اين امر بسته به محل موقعيت جغرافيايي فرق مي كند ولي به طور كلي بايد جهتي را انتخاب كرد كه داراي حداكثراشعه آفتاب به خصوص در زمستان باشد . از اين رو بهترين جهت براي لانه جهت جنوبي يا شرقي است . معمولا در جهت جنوبي اشعه آفتاب بهترداخل لانه مي شود . به خصوص اين امر براي آفتاب زمستاني بيشتر صادق است همچنين جهت شرقي داراي همان مزايايي است كه براي جهت جنوبي ذكر گرديده . معمولا پرندگان آفتاب صبح را بيشتر از اشعه آفتاب بعد از ظهر دوست دارند مرغ ها اصولا در صبح فعال تر و سر حال تر اند و وقت بيشتري را در زير اشعه آفتاب صرف مي كنند .

در جهات جنوبي يا شرقي صبح زود آفتاب وجود دارد و در عين حال در روز هاي گرم تابستان زودتر اشعه آفتاب دربعد از ظهر از لانه خارج مي شود.

ح: وضع خاك : ساختمان شيميايي خاك و همچنين موقعيت زمين در مرغداري بايد مورد توجه كامل قرار گيرد.

ساختمان در محل مسطح و يا شيب دار بهتر از نقاط كاملا مرتفع يا پست است زيرا در نقاط شيب دار عمل و خشك نگه داشتن زمين بهتر از نقاط پست صورت مي گيرد . زمين هايي كه درنقاط پست قرار گرفته است اغلب سبب جمع شدن رطوبت در لانه مي شود و خشك نگه داشتن لانه مشكل مي گردد .

عوامل بيماري زاي به خصوص تخم انگل ها به خوبي نمي توانند در زمين هاي رسي و ماسه اي به زندگي خود ادامه دهد در زمينهاي مرطوب و سيليسي و آهكي نمي توان به خوبي عمل زه كشي را انجام داد و از طرف ديگر عوامل بيماري زا و انگل ها به خوبي در چنين شرايطي مي توانند خاصيت بيماري زاي خود را براي مد ت مد يدي حفظ كنند .

كاشتن درخت در اطراف لانه لطافت هوا مي شود از طرف ديگر باعث جلوگيري ار باد و طوفان در زمستان مي گردد با ايجاد سايه درتابستان تا اندازه اي هوا را خنك مي كند .

 

فصل دوم : اصول علمي وعملي تغذيه طيور

تغذيه طيور قسمت مهمي از وظايف مرغداري مدرن امروزرا تشكيل مي دهد مسئله تغذيه از نظر بهداشتي واقتصادي قابل اهميت است از نظر بهداشتي هنگامي مرغ مي تواند به فعاليت فيزيولوژيكي خود به طور مناسب ادامه دهد كه به وسيله تغذيه صحيح تمام مواد مورد احتياج بدن در اختيار او باشد .

از نظر اقتصادي نيز بايستي در نظر داشت كه 75 درصد از مخارج روزمره مرغداري را هزينه هاي مربوط به غذا تشكيل مي دهد از اين رو توجه داشتن به كيفيت وكميت غذا در مرغداري امروز بسيار در خور اهميت است .موادي كه در تغذيه طيور به كار مي رود از نظر ساختمان شيميائي به دستجات زير تقسيم مي شود.

1-آب 2-مواد قندي يانشاسته اي 3-چربي ها 4-پروتئين ها 5-املاح 6- ويتامين ها

1-آب:در بدو امر نام بردن از آب به منزله ي يك ماده غذائي كمي ثقيل به نظر مي رسد. ولي آب در تغذ يه روزانه ي طيور جنبه ي حياتي دارد محروميت از آب طيور را به مراتب سريع تر از محروميت از هر ماده غذايي ديگر از پاي در مي آورد .

وجود آب براي هضم و جذب غذا - انتقال غذا از يك نقطه ي بدن به نقطه ي ديگرو تنظيم حرارت بدن ضروري است . مقدار آب مورد لزوم براي طيور بسته به عوامل مختلف فرق مي كند .

اين عوامل عبارتند از :

1-مقدار غذايي كه خورده مي شود

2-حرارت رطوبت محيطي

3-سن ووضع پرنده از نظر سلامت و بيماري

4-ساختمان و كيفيت غذا-مقدار رطوبت نمك وپروتئين غذا.

 

به طور كلي نسبت آب و غذاي خورده شده در طيور در حدود 2به 1 ويا 3به1 است .

وقتي كه هوا خشك گرم است طيور 2به3 بار بيشتر از حالت معمولي آب مي نوشد همچنين در هنگام بيماري اغلب عطش مرغ زياد مي شود وآب بيشتري مي نوشد از اين رو هميشه بايد آب تميز وپاكيزه و كافي در اختيار مرغ ها قرار داد.

2-موادقندي ونشاسته اي: قسمت اعظم ساختمان گياهان و دانه هاي گياهي از اين مواد تشكيل شده است در ساختمان شيميائي اين مواد اكسيژن وهيدروژن و كربن وجود دارد .

منبع اصلي مواد قندي را گياهان و دانه هاي آنها تشكيل مي دهند بعضي مواد حيواني مانند شير و فراورده هاي آن شامل مقدار كمي مواد قندي مي باشند عمل اصلي مواد قندي تامين انرژي بدن است .

3-چربي ها: چربي ها در طيور در زير پوست اطراف سنگدان و روده قرار گرفته اند.

چربي ها در بدن به منزله ي يك منبع توليد انرژي عمل مي نمايد .

چربي ها اغلب در دانه هاي گياهي وجود دارد در اندام هاي حيواني نيز مقداري چربي وجود دارد . عمل مهم ديگر چربي ها در بدن انتقال ويتامين هاي قابل حل در چربي به اعضاء بدن مي باشد .چربي ها در بدن در برابر اشعه تغير شكل مي دهند و به ويتامينِِD تبديل مي گردند

4-پروتئين ها : از نظر ساختمان شيميائي پروتئين ها از ازت وكربن وهيدروژن واكسيژن و گوگرد تشكيل شده اند در عده اي از پروتئين ها علاوه بر عناصر فوق فسفر هم وجود دارد . پروتئين ها از نظر منشاء ومنبع به دو دسته ي بزرگ تقسيم مي شوند .

1- پروتئين هاي گياهي كه از گياهان به دست مي آيند .

2- پروتئين هاي حيواني كه از بافت ها يا فراورده هاي حيواني منشاء مي گيرد .

 

استفاده از غذا براي رشد :

ميزان رشد در طيور و دامهاي ديگر بستگي به عوامل مختلفي مانند:نوع –نژاد –جنس –سن –وضع – جيره ي غذايي مقدار غذا وبلاخره شرايط محيطي دارد بعضي انواع طيور داراي رشد سريع تري نسبت به برخي ديگر هستند . مثلا اردك داراي سرعت رشد بيشتري نسبت به مرغ خانگي مي باشد .

همچنين از نظر جنس معمولا رشد در خروس ها سريع تر از مرغان است. از طرفي سرعت رشد طيور با سن تغير مي يابد بدين ترتيب كه در سنين اوليه زندگي منحني رشد به سرعت بالا مي رود وسپس اينسرعت كم شده و بالاخرمتوقف شده سير نزولي مي يابد.

جيره ي غذايي مناسب و متعادل سبب سرعت رشد مي شود زيرا تمام مواد مورد احتياج براي رشد را تامين مي كند .

بالعكس جيره هاي غذايي كه يك يا چند نوع ماده اساسي را فاقد هستند سبب كاهش سرعت رشد مي شوند .

به طور كلي هر چه سن پرنده كمتر باشد واحد رشد نسبت به غذايي كه خورده شده است بيشتر است .

بدين ترتيب كم غذاي كه روزانه تو سط طيور در حال رشد به مصرف مي رسد همراه با افزايش وزن ازدياد مي يابد در ابتدا اين افزايش سريع است و بعدا كم مي شود در مراحل بعديكه طيور به وزن كامل رسيدن غذاي مصرف شده ثابت مي ماند و فقط نه مصرف نگهداري و بقاي وزن بدن و توليد مي رسد و متوقف مي شود .

 

ويژگيهاي فيزيكي مواد متشكله خوراك مرغ :

خوراك مرغ از مواد مختلف تشكيل مي شود اين مواد بايد سالم و مرغوب بوده و شرايط آن طبق استاندارد كه در ايران وجود دارد تهيه شده باشد به طور كلي براي تهيه خوراك مرغ از مواد زير مي توان استفاده نمود به طور كلي كه ويژگي هاي شيميايي خوراك مخلوط شده طبق جداول استاندارد باشد :

1- منابع حيواني :شامل پودر ماهي - پودر گوشت - پودر خون - پودر پر - فراوردهاي شير از جمله كشك – بقاياي كشتارگاه دام و طيور – چربي هاي حيواني - پودر استخوان - پودر صدف .

2- منابع گياهي :شامل جو - ذرت - گندم - برنج يولاف - ذرت خوش اي - ارزن روغنهاي گياهي – مازاد كارخانجات قند - مازاد روغن كشي ( كنجاله ) مانند : سويا ، تخم پنبه ، آفتابگردان ، گدرنگ ، بادام زميني ، كنجد ، سبوس- پودر يونجه- مازاد كارخانجات تهيه نشاسته و ...

3-منابع معد ني : شامل نمك طعام - سنگ هاي آهكي و موادشيميايي مختلف .

4- مواد شيميايي و سنتتيك : شامل آنتي بيوتيك ها - مواد پيشگيري كننده ي بيماري ها - مواد زنگدانه ها و مواد مكمل مثل اسيد آمينها و عوامل رشد .

 

مواد اوليه پروتئين حيواني در تغذ يه طيور

پودر ماهي :پودر ماهي داراي 8-3 درصد چربي مي باشد . املاح اصلي مانند آهن ، يد نيز به مقدار كافي در پودر ماهي وجود دارد به اضافه از نظر ويتامين ها بخصوص ويتامين دسته B بخصوص و B2 و B1 و اسيد پانتونيك - نياسين - نيز قابل توجه مي باشد . از اين رو اهميت پودر ماهي در تغذ يه انواع طيور بسيار زياد مي باشد و تقريبا در تمام جيره هاي غذايي طيور ومواد كنسانتر مخصوص طيور - پودر ماهي و يا تركيبات آن وجود دارد.

پودر گوشت و خون : پودر گوشت و خون نيز يكي از مواد اوليه جهت تامين پروتئين در جيره غذاي طيور مي تواند باشد پودر گوشت و خون از مازاد كشتار گاههاي دامي و كنسرو سازي لاشه حيواناتي كه در كشتارگاه به علل مختلفي براي انسان غير قابل مصرف تشخيص داده مي شوند تشكيل مي گردد

مقدار چربي درآمد گوشت بين 7-14 درصد است بسته به نوع تهيه داراي مقادير فراوان كلسيم و فسفر مي باشد به علاوه حاوي مقادير قابل توجهي از عناصر كمياب ( مس ، منگنز، آهن ) است .

پودر خون : خون در بين مواد حاصله از مازاد كشتار گاهي منبع خوبي از پروتئين هاي خام است .پودر خون از نظر پروتئين بسيار غني است . معمولا بين 5/77 – 11/87 درصد ماده ازته دارد .

پودر بقاياي كشتارگاههاي طيور : پور بقايا چنانچه به طور مطلوب تهيه و چربي آن به خوبي گرفته شود ، داراي ميزان كافي پروتئين خام مي باشد از نظر ويتامين و اسيد آمينه نيز غني است به طوري كه ليزين آن درصد 7/2 درصد و متونين آن درصد 1 درصد است . طرز تهيه پودر ضايعات يا بقاياي كشتارگاههاي طيور بدين ترتيب است كه پس از كشتار امعاء و اشياء در سر و پا ها و شاهير ها را در سرند متحرك مي كنند و به وسيله عمل گريز از هرگز آنها را در آب شستشو مي دهند و سپس مواد را در مضون پخت كه داراي حرارت 140 درجه سانتيگراد است به مدت 3-4 ساعت حرارت مي دهند و چربي ان تا حد امكان جدا مي كنند .

پودر پر : پودر پر از اسيدآميه نوع ليزين ، ضعيف است از نظر تريتوفان و هيستيدين نيز دچار كمبود مي باشد مواد معدني پودر در حدود 4 درصد و ميزان فسفر آن سه برابر كلسيم است پودر پر حاوي 2-3 درصد چربي بوده و ويتامين هاي موجود در آن بخصوص ويتامين هاي دسته B در حدود دانه درست مي باشد در جيوه هاي حاوي سويا و ذرت مي توان نامحدود 5 درصد پودر پر هيدروليز شده بدون اشكال مورد استفاده قرار داد ولي درعمل اغلب حداكثر مقدار قابل استفاده در حدود 2-3 درصد جيوه غذايي مي باشد :

پودر شير مواد حاصله از آن : از شير و مازاد كارخانجات لبنيات سازي از قبيل شير چربي گرفته شير خشك ، دوغ حاصل از گره گيري و لاكتوسرم يا آب پنير و سرانجام كشك درجيره غذايي ماهي و طيور مي شود .

پودر لاكتوسرم يا آب پنير : لاكتوسرم مازاد صنعت پنير سازي است كه به صورت پودر تهيه مي گردد آب پنير در حقيقت همان شير بي چربي است با اين تفاوت كه كازوئين يا ماده ازته اصلي ان گرفته شده است .

از نظر مواد پروتئيني پودر شير پس چرخ معمولا از شيري تهيه مي شود كه قسمت اعظم چربي آن گرفته شده باشد . مقدار چربي كه در اين شيرها وجود دارد در حدود 1/0 تا 5/0 درصد است شير پس از چربي داراي 38 درصد مواد ازته مي باشد .

كشك : كشك از دوغ يا شير پس چرخ كه قيمت زيادي ندارد ، تهيه مي گردد چون اگر اين مواد تبديل به كشك نشوند نگاهداري انها با مشكلات فراوان توام خواهد شد . كشك علاوه بر داشتن مقادير معتنابهي املاح معدني حاوي مقدار زيادي مواد پروتئيني است .

 

مواد اوليه پروتئين با منشاء گياهي در تعذيه طيور :

كنجاله ها :

كنجاله ي تخم پنبه : دانه پنبه را پس از جدا كردن الياف و گرفتن كركهاي آن ( ليترگيري) شكسته و از مغز دانه تحت اثر حرارت و فشار و حلالهاي آلي ، روغن آن را استخراج مي نمايند . كنجاله تخم پنبه در ايران توليد مي شود و يكي از منابع پروتئيني گياهي ارزن قيمت براي تعذيه دام و طيور و ماهي است .

كنجاله سويا : از دانه سويا پس از روغن گيري بدست مي آيد و يكي از بهترين و متداولترين منابع تامين پروتئين گياهي در جيره هاي غذايي مي باشد كه علاوه بر پروتئين كافي داراي مقادير لازم اسيد آمينه هاي ضروري و ويتامين هاي دسته B مي باشد .

كنجاله آفتابرگردان : از دانه هاي آفتابگردان پوست كنده پس از روغن كشي به دست مي آيد در كشور شوروي سابق و كشورهاي اروپاي شرقي به مقدار وسيع توليد و در جيوه هاي غذايي دام و طيور و ماهي مورد استفاده قرار مي گيرد .

كنجاله بادام زمين -آراشيد : از دانه بادام زميني پس از روغن كشي به دست مي آيد داراي بويي شبيه به باقلاي تازه بوده و مزه آن شيرين و مطبوع مي باشد .

 

مواد اوليه انرژي زا در تغذيه طيور

گندم : ين دانه معمولا براي تغذيه انسان كشت مي شودو اغلب قيمت آن نسبت به ساير غلات گرانتر است . دانه ي گندم يك از غلات خوب انرژي زا است . با توجه به كمبود گندم توليدي در ايران و واردات مقادير قابل توجهي از آن از خارج استفاده از گندم در جيره هاي غذايي طيور كمتر توصيه مي شود .

ذرت : ذرت يكي از متداولترين دانه هاي آيده غلات است كه به ميزان وسيع در تغذيه دام و طيور ماهي در ايران كشورهاي جهاني به مصرف مي رسد ميزان انرژي ذرت از گندم است .

جو: معمولا از دانه هاي جو همراه با ذرت در فرمول هاي مقدار كم غذايي طيور استفاده مي شود تا كمبود مواد از ته آن را جبران كند . ماده سلولزي جو زيادتر از گندم و ذرت است و اغلب از آن در تغذيه دام استفاده مي شود .

ذرت خوشه اي – سور گوم – مايلو : ذرت خوشه اي به واسطه مقاومت خوبي كه نسبت به حرارت و خشكي و كم آبي دارد مخصوصا در مناطق گرمسير و نواحي كه ميزان بارندگي در آنها كم است به خوبي رشد مي نمايد از اين رو كشت و توليد آن در ايران بايد مورد توجه قرار گيرد .

از ذرت خوشه اي براي تغذيه طيور و ماهي مي توان استفاده نمود و آن را جانشين ذرت نمود مقدار پروتئين آن بيشتر از ذرت مي باشد ولي چربي آن كمتر است .

جو دو سر : در برخي از فرمولهاي مخصوص تغذيه طيور در بعضي از كشور ها از چاودار نيز استفاده مي شود تركيب وارزش غذايي چاودر تقريبا مشابه جو است .

بقاياي سيلوي غلات: از سبوس دانه هاي غلات وهمچنين سبوس برنج نيز در جيره هاي غذايي طيور استفاده مي شود اين مواد عبارتند : سبوس گندم – سبوس برنج (كپك)

روغن ها وچربي ها : در جيره هاي غذايي پاره اي از طيور اضافه كردن چربي هاي گياهي و روغن هاي خوراكي پيش بيني شده است روغن هاي مصرفي بايد از نوع تميز اشياء انتخاب شوند .

پودر يونجه : در حال حاضر در اكثر دنيا پودر يونجه را به عنوان غذاي مكمل در تغذيه حيوانات و طيوربه مصرف مي رسانند اين فرآورده علاوه بر مواد پروتئيني حاوي مقادير قابل توجهي ويتامين هاي مختلف وكلسيم مي باشد .

ملاس : ملاس نيشكر و ملاس چغندر ومواد شربتي شكل و به رنگ قهواي تيره يا سياه رنگ مي باشند تبلور قند به دست مي آيد . اغلب استفاده از ملاس در تغذيه طيور به عنوان چاشني و يا به عنوان سهولت پلت كردن مواد آردي و تهيه غذا به صورت پلت استفاده مي شود به اضافه سبب خوشمزه شدن و طعم مطلوب غذا مي گردد

 

مواد اوليه كه براي تامين املاح در جيره غذائي طيور مورد استفاده قرار مي گيرد :

در حدود 10 درصد از مواد خشك بدن مرغ تشكيل مي شود از اين رو تهيه املاح كافي در تغذيه طيور اهميت زيادي دارد .موادي كه به اين منظور بيشتر مورد استفاده قرار مي گيرند عبارتند از :

پودر استخوان: پودر استخوان به طريق مختلف تهيه مي شود ابتدا مواد آلي آن را مي سوزانند و چربي آن را مي گيرند وسپس مواد باقيمانده رابه صورت پودر در مي آورند اين فرآورده داراي مقدار كافي فسفر است .

پودر صدف يا گوش ماهي : تهيه پودر گوش ماهي در نقاط ساحل بسيار آسان وارزان است گوش ماهي هاي بدست آمده را خرد مي كنند به صورت آرد نرم براي جوجه ها و به صورت خرد شده براي مرغ هاي تخمي به مصرف مي رسد.

سنگ آهك : سنگهاي آهك اغلب داراي مقدار كافي كلسيمي هستند در نقاطي كه تهيه پودر صدف مشكل است به آساني مي توان از سنگ آهك استفاده نمود .

سنگ ريزه ها : از سنگ ريزه معمولا طيوربراي خردكردن غذا درداخل سنگدان استفائه مي كنند .اگر جوجه ها معمولا ازغذاي تمام آردي استفاده مي كنند احتياج به اضافه نمودن سنگ ريزه به جيره غذايي نيست ولي در سنين بلاتر حتما" بايد مقاد ير كافي سنگ ريزه در اختيار طيور سنگ ريزه علاوه بر اينكه به هضم و خرد شدن غذا كمك مي كند تا اندازه اي از نظر تامين كلسيم و فسفر نيز مورد استفاده قرار مي گيرد .

نمك طعام : نمك طعام در جيره ي غذايي تمام دام ها به كار مي رود. نمك طعام منبع اصلي سديم و كلر در بدن مي باشد .استفاده ي بيش از حد نمك در غذاي طيور سبب ورم كليه و نفريت و حتي مرگ مي شود . از نمك طعام به نسبت 5/0 تا 1 درصد حداكثر در غذاي طيور استفاده مي شود .

استفاده از منابع جديد در تغذيه طيور :

استفاده از تك سلولي ها (s-c-p ) : مطالعات و برسي هاي مختلف نشان داده است كه تهيه منابع پروتئيني براي تغذ يه انواع طيور از بازارهاي بين المللي روز به روز مشكلتر و محدود تر خواهد بود و چه بسا در آينده دور يا نزديك تهيه بعضي از اين منابع عملا غير ممكن مي باشد .در اين روش از كشت باكتري ها و قارچ هاي مخصوص در روي گاز و نفت و گاز طبيعي و گاز متان و الكلي متيليك استفاده مي شود و به سرعت سهولت مقاد ير قبلا" توجهي پروتئيني با كيفيت بالا (80 - 78 ) درصد و اسيد آمينه ها موردتوليد ميگردد .هم اكنون در كشور هاي مانند : ژاپن - انگلستان - ايتاليا - فرانسه اين مواد توليد و در تغذيه حيوانات با نتيجه ي خوب به برده مي شود و طبق پيش بيني در آينده نزديك – امكان استفاده از آن در تغذ يه انسان نيز خواهد بود . امروزه در بازار اين فراورده به نام پروتن ارائه مي گردد .

استفادهاز كود مرغي در تغذ يه طيور : در كشور هائي كه از مواد اوليه براي تغذيه دام و طيور و ماهي د چار كمبود هستند،سعي مي نمايند . از تمام امكانات موجود داخلي براي اين منظور استفاده نموده و وابستگي خود را به واردات خارجي تا حد امكان كاهش دهند يكي از اين منابع كه در طي سال هاي اخير به عنوان يك منبع تغذيه اي دام وطيور و ماهي مورد استفاده قرار گرفته است پودر كود مرغ مي باشد .

استفاده از بقاياي كارخانجات جوجه كشي : بقاياي كارخانجات جوجه كشي معمولا از تخم مرغ هاي بي نقطه نطفه مرده و جوجه هاي مرده وجوجه هاي وازده وتلف شده، تشكيل شده است معمولا از هر 4-5 كيلوگرم ازبقاياي مزبور در حدود يك كيلوگرم پودر قابل استفاده بدست مي آيد .

مكمل هاي غذايي :

1-آنتي بيوتيك ها 2- آنتي اكسيدات ها 3- تركيبات آرسنيكي 4- مواد ادويه اي يا چاشني
5- دارو ها 6- تركيبات هورمني 7- تركيبات رنگ دانه ها از جمله مكملهاي غذايي هستند.

 

بهترين و با صرفه ترين فرمول غذايي طيور، كه ما استفاده مي كنيم به شرح زير است :

 

فرمول غذايي براي يك تن دان

رديف	نوع خوراك	مقدار (كيلو)	قيمت هر كيلو	قيمت كل(ريال)
1	سويا	300	3,400	1,020,000
2	ذرت	618	2,700	1,668,600
3	فسفات	12	5,500	66,000
4	صدف	10	500	5,000
5	اسيد آمينه	1	35,000	35,000
6	ليزين	0.6	30,000	18,000
7	پودر ماهي	50	7,000	350,000
8	مكمل	5	10,000	50,000
9	تك ويتامين D3	1	4,000	4,000
10	تك ويتامين A	1	6,500	6,500
11	تك ويتامين E	1	4,500	4,500
12	تك ويتامين B	1	20,000	20,000
جمع		1000.6		3,247,600