فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول:آشنایی کلی با مکان کارورزی
1-1 مقدمه. 2
1-2 تاریخچه مسجد جمکران. 2
1-3 ماجرای ساخت مسجد.. 3
1-4 مسجد جمکران در منابع تاریخی.. 6
1-5 معماری.. 6
1-6 توسعه مسجد.. 9
فصل دوم:آشنایی با بخشهای مختلفمسجد جمکران
2-1 روابط عمومی مسجد مقدس جمکران:12
2-2 واحد حقوقی و املاک... 14
2-3 واحد نذور و هدایا16
2-4 واحد فرهنگی خواهران - مسجد جمکران. 18
2-5 معاونت فرهنگی مسجد مقدس جمکران. 19
2-6 واحد مراسم و تبلیغات... 20
2-7 واحد کتابخانه. 20
2-8 واحد ارشاد و ثبت کرامات... 21
2-9 بانک اطلاعات... 22
2-10 اینترنت... 22
فصل سوم:فعالیت های فرهنگی درمسجد مقدس جمکران
3-1 مقدمه. 24
3-2 فعالیت های آموزشی.. 24
3-2-1 برگزاری دوره های آموزش قرآن. 24
3-2-2 برگزاری کارگاه های آموزشی.. 25
3-2-3 طرح طلیعه انس.... 26
3-2-4 طرح بینات... 27
3-2-5 طرح ارزیابی قرآنی پرسنل.. 28
3-2-6 طرح هر مادر ایرانی یک مربی قرآنی.. 28
3-2-7 مشاوره قرآنی ( فردی و چهره به چهره). 29
3-2-8 برگزاری نشست های تخصصی.. 31
3-2-9 جلسه هفتگی آموزش عمومی قرآن. 31
3-3 فعالیت های تبلیغی و ترویجی.. 32
3-3-1 محافل قرآنی.. 32
3-3-2 ختم تلاوت نور،صلوات، اذکار و ادعیه. 33
3-3-3 جُنگ های قرآنی.. 34
3-3-4 برگزاری مسابقات قرآنی.. 35
3-3-5 گروه همخوانی و مدیحه سرایی خدام المهدی(عج). 36
3-3-6 نمایشگاه دائمی و موزه قرآن. 36
3-3-7 برپایی نمایشگاه قرآن و عترت با همکاری و مشارکت نهادها، مراکز و مؤسسات فعال قرآنی.. 37
3-3-8 آئین ترتیل خوانی.. 38
3-3-9 کرسی ملی تلاوت... 39
3-3-10 تولید نرم افزارهای قرآنی.. 40
3-3-11 ایستگاه مطالعه. 41
فصل چهارم:بحث و نتیجه گیری
4-1 نتیجه گیری.. 43
4-2 پیشنهادات... 45
منابع و مآخذ.. 46
فهرست تصاویر
عنوان صفحه
شکل 1-1 تصویری از مسجد قدیم جمکران. 3
شکل 3-1 برگزاری دوره های آموزش قرآن. 25
شکل3-2 برگزاری کارگاه های آموزشی.. 26
شکل 3-3 طرح طلیعه انس.... 27
شکل 3-4 طرح بینات... 28
شکل 3-5 طرح هر مادر ایرانی یک مربی قرآنی.. 29
شکل 3-6 مشاوره قرآنی ( فردی و چهره به چهره). 30
شکل 3-7 جلسه هفتگی آموزش عمومی قرآن. 32
شکل 3-8 محافل قرآنی.. 33
شکل 3-9 جُنگ های قرآنی.. 34
شکل 3-10 برگزاری مسابقات قرآنی.. 35
شکل 3-11 گروه همخوانی و مدیحه سرایی خدام المهدی(عج). 36
شکل 3-12 نمایشگاه دائمی و موزه قرآن. 37
شکل 3-13 آئین ترتیل خوانی.. 38
شکل 3-14 کرسی ملی تلاوت... 39
شکل 3-15 تولید نرم افزارهای قرآنی.. 40
فصل اول
آشنایی کلی با مکان کارورزی
1-1 مقدمه
مسجد جَمْکَران، مسجدی منسوب به امام زمان (عج) در محدوده شهر قم که گفته میشود، حسن بن مثله جمکرانی به دستور امام زمان (عج) آن را ساخته است. مسجد جمکران تا دهه پنجاه شمسی، ساختمان کوچک و سادهای داشته، اما پس از انقلاب اسلامی ایران نوسازی شده و بر فضای آن افزوده و تاسیسات و بناهای متعددی پیرامون آن ساخته شده است. این مسجد هماکنون با واحدهای گوناگونی مانند واحد مراسم و تبلیغات، روابط عمومی، کتابخانه، انتشارات و تحقیقات، ثبت کرامات، نذورات و هدایا، اداره میشود و سالانه پذیرای حدود پانزده میلیون زائر است.
1-2 تاریخچه مسجد جمکران
نامها
این مسجد در گذشته به «مسجد قدمگاه» مشهور بوده و به سبب نزدیکی با روستای جمکران، به مسجد جمکران شهرت یافته است. همچنین به سبب انتساب به حضرت مهدی(عج)، «مسجد صاحبالزمان» نیز نامیده میشود.
روستای جمکران
جمکران در گذشته روستای مهمی بود و نام آن در کتاب تاریخ قم (قرن چهارم) بارها تکرار شده است. به گفته حسن بن محمد قمی، جمکران اولین روستای قم بوده که جم ملک آن را بنا کرد. او همچنین انتساب بنای جمکران را به حضرت سلیمان(ع) خلاف واقعیت ندانسته و ساخت محلهها و بناها و آتشکدههایی در این روستا را به شخصی به نام جلین پسر ماکین نسبت داده است. در متون عصر قاجار به مزارع و محصولات کشاورزی جمکران اشاره شده است.
اولین مسجد
شکل 1-1 تصویری از مسجد قدیم جمکران
به گزارش تاریخ قم، اولین مسجدی که در قم، پیش از مهاجرت اشعریان از کوفه به این شهر در اوایل قرن دوم بنا شد، مسجد قریه جمکران بود که خَطّاب اسدی آن را بنیان نهاد و در آن به تنهایی نماز میگزارد.
مدرسی طباطبایی احتمال داده که مسجد جمکران فعلی همان مسجد خطّاب اسدی باشد که پس از گریز ساکنان غاضریه از قبیله بنی اسد به جمکران، به هنگام قیام مختار در کوفه، توسعه بیشتری یافت.
1-3 ماجرای ساخت مسجد
بر اساس آنچه محدث نوری در جنه الماوی نقل کرده است، حسن بن مثله جمکرانی میگوید:
شب سه شنبه، ۱۷ ماه مبارک رمضان سال ۳۹۳ه.ق جماعتی از مردم به در خانه من آمده و مرا از خواب بیدار کردند و گفتند: امام زمان شما را به حضور طلبیده است. آنها مرا به محلی که اکنون مسجد جمکران است آوردند، امام(عج) مرا با نام خودم صدا زد و فرمود:
برو به حسن مسلم که در این زمین کشاورزی میکند بگو: این زمین شریفی است و حق تعالی آن را از زمینهای دیگر برگزیده است و دیگر نباید در آن کشاورزی کند. عرض کردم: مولای من لازم است دلیل و نشانهای داشته باشم و گرنه مردم حرف مرا قبول نمیکنند، حضرت فرمود:
تو برو و آن رسالت را انجام بده، ما نشانههایی برای آن قرار میدهیم و همچنین به سید ابوالحسن (یکی از علمای قم) بگو در این زمین مسجدی بنا نماید. بزی هم در گله جعفر کاشانی است، آنرا خریداری کن و بدین مکان آور و آن را بکش و بین بیماران انقاق کن، هر بیمار و مریضی که از گوشت آن بخورد، حق تعالی او را شفا میدهد. امام دستور نماز خاصی را نیز به من دادند.
صبح هنگام به همان مکان شب گذشته رفتم و در آنجا زنجیرهایی را دیدیم که طبق فرموده امام حدود بنای مسجد را نشان میداد، سپس به قم نزد سید ابوالحسن رفتم و چون به در خانه او رسیدم، خادم او گفت: آیا تو از جمکران هستی؟ به او گفتم: بلی! خادم گفت: سید از سحر در انتظار توست. سید مرا گرامی داشت و گفت: ای حسن بن مثله من در خواب بودم که شخصی به من گفت:
حسن بن مثله از جمکران نزد تو میآید، هر چه او گوید تصدیق کن و به قول او اعتماد نما. آنگاه من ماجرای شب گذشته را برای وی تعریف کردم. با هم به سمت جمکران حرکت کردیم، گله جعفر کاشانی را دیدیم، یک بز به طرف من دوید، جعفر سوگند یاد کرد که این بز در گله من نبوده و تاکنون آنرا ندیده است، به هر حال آن بز را به محل مسجد آورده و آن را ذبح کرده و هر بیماری که از گوشت آن تناول کرد شفا یافت. پس از این ماجرا سیدابوالحسن مسجدی با سقفی از چوب در آن مکان احداث کرد.
منبع داستان مسجد جمکران
قول مشهور درباره ساخت مسجد کنونی جمکران، به حکایتی برمیگردد که میرزا حسین نوری (۱۲۵۴-۱۳۲۰ق) در کتابهایش از جمله نجم الثاقب و جنة المأوی نقل کرده است. ناشران کتاب بحار الانوار نیز داستان را به نقل از جنة الماوی به کتاب بحار الانوار افزودهاند.
نوری در کتاب نجم ثاقب داستان را به کتاب تاریخ قم نسبت داده و نوشته است که نویسنده تاریخ قم ماجرا را از کتابی با نام مونس الحزین فی معرفة الحق و الیقین اثر شیخ صدوق نقل کرده است. ولی در کتاب مستدرک الوسائل خود میگوید که داستان را در حاشیه کتاب نقد الرجال به خط آقا محمد علی فرزند وحید بهبهانی (۱۱۴۴-۱۲۱۶ق) دیده است. او همچنین تصریح میکند کتابی با نام مونس الحزین در فهرست کتابهای شیخ صدوق ندیده است. و از سوی دیگر میگوید که سال وقوع داستان ده سال بعد از مرگ شیخ صدوق است و نتیجه میگیرد که شاید تاریخ نقل شده در حاشیه نقد الرجال اشتباه باشد
محققان کتاب نجم ثاقب نیز تصریح کردهاند که کتابی با نام مونس الحزین از شیخ صدوق تاکنون یافت نشده است. آنان همچنین گفتهاند این ماجرا در ترجمه تاریخ قم موجود نیست و اصل کتاب تاریخ قم نیز فعلا در دسترس نیست.
نماز مسجد جمکران
مطابق نقل بالا امام زمان به حسن بن مثله میفرماید: به مردم بگو به این مکان رغبت کنند و آن را عزیز دارند و چهار رکعت نماز در آن گزارند.
دو رکعت اول:
به نیت نماز تحیت مسجد است، در هر رکعت آن یک حمد و هفت بار سوره «قل هو الله احد» خوانده میشود و در رکوع و سجود هم هفت مرتبه ذکر تکرار میشود.
دو رکعت دوم:
به نیت دو رکعت نماز امام زمان (عج) سوره حمد را شروع و آیه «ایاک نعبد و ایاک نستعین» را صد بار تکرار میکند و بعد از آن بقیه سوره حمد را خوانده و سوره (قل هو الله احد) را یک بار قرائت میکند و به رکوع رفته و ذکر (سُبحانَ رَبّی العَظیمِ و بِحَمدِهِ) هفت مرتبه و سپس به سجود رفته و ذکر (سُبحانَ رَبّی الاَعلی و بِحَمدِهِ) را نیز هفت مرتبه تکرار میکند.
رکعت دوم را نیز به همین ترتیب میخواند، پس از سلام نماز یک بار (لا اله الا الله) گفته و به دنبال آن تسبیحات حضرت زهرا(ع)خوانده شود وبعد از آن به سجده رفته و صد بار صلوات بفرستد.
1-4 مسجد جمکران در منابع تاریخی
درباره این مسجد، در هیچ یک از منابع تاریخی سخنی نیست و تنها منشی قمی، ضمن بیان وقایع سال ۹۸۶، در شرح حال میرغیاث الدین محمد میرمیران نوشته است که او به هنگام توقف در قریه لَنجَرودِ قم، گاهی در مَقامِ با احترام امام زمان (عج) در جمکران اعتکاف میکرد، که به گفته فقیهی مقصود از آن مقام، مسجد جمکران است. اطلاع دیگر، مأخوذ از کتیبه تاریخی مسجد، مشتمل بر شعری با مادّه تاریخ ۱۱۶۷ است که به تعمیر مسجد در آن سال اشاره دارد.ظاهرا در همان زمان راهی درشکهرو برای مسجد احداث گردید. در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی، ساختمان مسجد قدیمی و نیمه ویران بود.
1-5 معماری
به استناد اشاره قاضی احمد قمی و کتیبه مورخ ۱۱۶۷، مسجد پیش از دوران افشاریه ساخته شده است، ولی از ویژگیهای معماری عصر صفوی در مسجد جمکران اطلاعی در دست نیست.
طبق کتیبه مسجد، بنایی که میرزا علی اکبر جمکرانی در سال ۱۱۶۷ق آن را تعمیر کرد، شامل مسجدی ستوندار به ابعاد ۱۷×۵ متر با چهار فرش انداز، در جنوبِ صحنی به ابعاد ۱۷×۱۳ متر بوده است که در دوران ناصری، حاج علیقلی جمکرانی یک جانب صحن آن را با مبلغ سیصد تومان بنا کرد. علی اصغر خان اتابک در اوایل حکومت مظفرالدین شاه (۱۳۱۳ـ۱۳۲۴) مسجد و صحن را تعمیر کرد و حجرهها و ایوانهایی در اطراف صحن و دو آب انبار، یکی در صحن و دیگری در خارج از صحن، بنا کرد.
آیت اللّه محمد تقی بافقی نیز تعمیراتی در مسجد انجام داد و در آنجا آب انباری احداث کرد. در طی تعمیر مسجد در دوره قاجار، تزئیناتی به بنا افزوده شد که شامل ازاره کاشیکاری خشتی هفت رنگ به ارتفاع ۱ و نیم متر و تزئیناتی با نقوش اسلیمی با آب طلا و لاجورد در قسمت فوقانی و کتیبهای از کاشیهای خشتی به خط ثلث از سوره جمعه در بخش میانی شبستان مسجد بود.
محراب
این مسجد دارای چهار محراب پنج تَرْکی با پوشش مقرنس گچی و لچکیهای کاشیکاری شده با کتیبههایی به خط ثلث با عبارت "فَمَنْ صَلّیها فَکانَّما صَلّی فی البیتِ العتیق " بود. در میان محراب مرکزی چاه کوچکی قرار داشت که دهانه آن با سنگ مرمر میان تهی پوشانده شده بود و برخی زائران برای تبرک از درون آن خاک میبردند. در سینه همین محراب قطعه سنگ دیگری از مرمر شفاف قرار داشت که در میان آن اثر یک قدم بزرگ، به نشان قدمگاه بودن مسجد، حجاری شده بود. در ۱۳۵۰، با اقدام آیت اللّه فیض قمی (متوفی ۱۳۷۰) چاه را پُر کردند و سنگ مزبور را کندند، زیرا به اعتقاد ایشان نشان بدعت بود.
محوطه ورودی
در ۱۳۳۲ش مسجد جمکران به اهتمام سید محمد آقازاده تعمیر و بعضی قسمتهای آن تجدید بنا شد و تالاری در جنوب صحن، با شش ستون از تیرآهن، به طول هفده و عرض چهار متر، احداث گردید که در واقع همان محوطه ورودی مسجد بود. کتیبه تاریخی مسجد با مادّه تاریخ ۱۱۶۷ در همین بنا نصب بود که اکنون در انبار مسجد نگهداری میشود.
مبلغ قابل پرداخت 22,679 تومان
برچسب های مهم