چكيده

پژوهش حاضر تحت عنوان بررسي رابطه خلاقيت و پيشرفت تحصيلي در دانش آموزان دختر كلاس پنجم دو تا از مدارس كرج انجام شده است.

جامعه پژوهش عبارت است از كليه دانش آموزان سال پنجم ابتدايي در شهرستان كرج كه از بين آنها 100 آزمودني با استفاده ازروش نمونه گيري تصادفي ساده انتخاب گرديد.

ابزار اندازه گيري در اين تحقيق عبارت است از آزمون مداد كاغذي چند جوابي براي سنجش خلاقيت (MPPT ) و همين طور براي سنجش عملكرد تحصيلي آزمودنيها ازمعدل نيم سال گذشته آنها استفاده شد كه پس از جمع آوري داده ها با استفاده از روش آماري ضريب همبستگي پيرسون به تحليل داده ها پرداخته شد كه ضريب همبستگي (%29r= )به دست آمد و معلوم شد كه بين خلاقيت و پيشرفت تحصيلي آزمودنيها رابطه مثبت و معناداري وجود دارد.

فصل اول

مقدمه :

كنجكاوي و تفكر پيرامون افراد سرآمد و با استعداد سابقه اي بس طولاني،در حدود دو هزار سال دارد و احتمالاً به زماني برمي گردد كه براي اولين بار انسان علاقه مند شد بداند چرا افراد با هم تفاوت دارند.در جوامع مختلف هميشه افرادي بوده اند كه از خود توانايي ها وبرجستگي خاص نمايان مي ساختند كه اين امر موجب تحريك حسن كنجكاوي ديگران مي گرديد و سوء ظن،نفرت و يا ترغيب و تشويق آنها را در پي داشت.اشخاصي بوده اند كه با استعداد فراوان و نبوغ فوق العادة خويش در طول زندگي توجه و تحسين همه را به خود جلب نموده اند و يا بدون توجه مردم،زندگي كرده اند و گاه پس از مرگشان به نبوغ آنها پي برده شده است.گرچه تمدن و فرهنگ انساني نتيجه تلاش تمام افراد بشر است اما غنا و عظمت آن مديون افراد خلاق،متفكران،نوابغ،كاشفان و مخترعان بوده است.از اين رو،اهميت شناخت و پرورش اين افراد آشكار مي شود.بنابراين در دنياي پيچيدةكنوني كه شاهد رقابتهاي بسيارفشرده جوامع مختلف براي دستيابي به جديدترين تكنولوژي ها و منابع قدرت هستيم.افراد تيزهوش و خلاق و صاحبان انديشه هاي نو و متكبر همانند گرانبهاترين سرمايه ها از جايگاه بسيار بالايي برخوردار هستند.زيرا هرقدر جهاني كه در آن زندگي مي كنيم پيچيده تر شود نياز به شناسايي و پرورش ذهنهاي خلاق و آفريننده محسوس و روشن تر مي گردد.در همين رابطه توين بي [1] معتقد است كه شانس براي به دست آوردن خلاقيت بالقوه مي تواند موضوع زندگي و مرگ هر جامعه اي باشد.همچنين تورنس[2] (1959)نقل از نيسان و ديگران(1377)استدلال مي كند كه تصاوير آگاه و ناخودآگاه ازآينده نيروي محركة مهمي در پس دستاوردهاي آينده اند.تصاوير مثبت آينده نيروهاي پرتوان مغناطيسي هستند كه ما را به تحرك واداشتند و به ما انرژي لازم را براي حركت به پيش،به سوي امكانات،راه حل ها و دستاوردهاي خلاق و جديد – مي دهند،ازطرفي براي آنكه بتوانيم قدرت تصور خود را پرورش دهيم و تصاوير مثبتي از آينده خلق كنيم بايد خلاقيت خود را پرورش دهيم.چه نياز به خلاقيت اجتناب ناپذير است(نيسان،حيدري پاك نيكرو 1377)

به همين دليل امروزه جامع ما بيش از هر زمان ديگر به افراد هوشمند و خلاق نياز دارد و در شرايط كنوني مسأله خلاقيت از مهمترين مسائل در قلمرو روانشناسي آموزشگاهي است.به طوري كه در اصل 25 كليات نظام آموزش و پرورش جمهوري اسلامي ايران مصوب شوراي تغيير بنيادهاي نظام آموزش و پرورش (1367) تحت عنوان پرورش توان تفكر،نقد و ابتكار آمده است كه:در تدوين و اجراي برنامه هاي آموزش و پرورش بايد از شيوه هايي استفاده شود كه توان تفكر،تحليل و نقد،ابتكار و خلاقيت را تقويت كنند و زمينة مناسب را براي خودآموزي دانش آموزان فراهم نمايند.همچنين اين اصل مي افزايد كه … برنامه ريزي آموزشي و درسي بايد به گونه اي باشد كه به دانش آموزان مجال تفكر داده شود و آنان را به انديشيدن و تفكر ترغيب نمايد…تعليمات بايد به گونه اي باشد كه در دانش آموزان رشد فكري وقوّة تجزيه و تحليل را تقويت بنمايد…

در تنظيم و محتوا و مواد درسي و تدريس بايد ازشيوه هايي استفاده شود كه متكي بر مشاركت فعال دانش آموزان در درس و بحث باشد و به دانش آموزان فرصت كافي جهت ارائه يافته هاي خود،راه حل هاي مختلف براي حل مسايل و شيوه هاي ابتكاري داده شود در كليه فعاليتهاي فوق برنامه بايد براي دانش آموزان ميدان عمل جهت بروز و پرورش ابتكارات و خلاقيت داده شود و از جاذبة اين گونه فعاليتها جهت پرورش روح تفكر و تحقيق در دانش آموزان استفاده شود…همچنين در برنامه هاي تربيت معلم،روش هاي پرورش استعداد ابداع و خلاقيت به معلمين در مراحل مختلف تحصيلي تعليم داده شود.در مورد خلاقيت و شناخت كودكان خلاق بايد خاطر نشان سازيم،قبل از اينكه كودكي بتواند خلاق شود به شرايط و يا محيط مناسب نياز دارد.سياستي كه اكنون در آمريكا دنبال مي شود و داراي ابعاد جهاني مي باشد مؤيد اين نكته است،يعني به دنبال افراد تيزهوش و خلاق در سطح جهان هستند تا با فراهم ساختن زندگي بسيار مطلوب،آنها را به كشور خود فراخوانده وبا آموزش هاي مناسب و با امكانات بسيار پيشرفته زمينه را براي بروز خلاقيت ها در آنها آماده كرده تا درآينده كشورشان را صاحب قدرت و مشعل دار علم و تكنولوژي كنند.اگر به آمار محققان و مكتشفان اين كشور نگاه كنيم مي بينيم كه شمار بسياري از آنها از كشورهاي ديگر و از جمله كشور ما ايران مي باشند.البته بايد توجه داشت كه عوامل ژنتيك،پيدايش استعداد خلاقيت را در افراد ممكن مي سازد ولي با وجود آن بروز و رشد اين استعداد به شدت تحت تأثير محيط غني و والدين و مربياني آگاه مي باشد.

به طوري كه مي توان گفت خلاقيت به عنوان يك استعداد،حاصل تعامل پيچيده وراثت و محيط است (افروز 1371) بنابراين ، خلاقيت موضوع بسيار پيچيده‌اي است و شناخت و شكوفا سازي آن به عنوان يك استعداد نيازمند فراهم آوردن روش هاي تربيتي نوين است و اهميت اين موضوع در جامعة صنعتي امروز به ويژه در دنياي رايانه ها مملوس تر مي شود.همچنين نقش مدرسه و مربيان در جهت پرورش افكارخلاق و رشد توانايي هاي اين گونه افراد از اهميت بسزايي برخوردار است.(افروز 1371)

با توجه به مطالب فوق در اين پژوهش برآنيم تا مشخص كنيم كه خلاقيت به عنوان يك استعداد چه ارتباطي با پيشرفت تحصيلي دارد.و راههاي پرورش ورشد خلاقيت در كودكان چيست و چه عواملي مانع رشد خلاقيت در كودكان مي شود.

مسأله پژوهشي

آيا بين خلاقيت و پيشرفت تحصيلي دانش آموزان ابتدايي رابطه معناداري وجود دارد؟

فرضيه پژوهشي

بين خلاقيت و پيشرفت تحصيلي دانش آموزان ابتدايي رابطه مثبت وجود دارد.

اهداف تحقيق

با توجه به نياز جوامع بشري خصوصاً كشور ما به استعدادها و ذهن هاي خلاق خصوصاً‌ در دفع تنگناهاي موجود و ابداع و خلق روش ها و فنون نو،هدف از انجام اين پژوهش بهادادن و اهميت گذاشتن به اين ذهنهاي خلاق و آگاهي دادن به جامعه خصوصاً‌ والدين و معلمان در رابطه با چگونگي برخورد با اين استعدادهاي خدادادي و راههاي پرورش و رشد خلاقيت آنها مي باشد.و همين طور بر آنيم تا مشخص كنيم كه خلاقيت با پيشرفت تحصيلي رابطه دارد و به عبارتي ديگر دانش آموزاني كه خلاق هستند از پيشرفت تحصيلي خوبي نيز برخوردارند.

تعريف اصطلاحات

الف)تعايف سازنده و مفهومي

خلاقيت:تورنس (1959) (نقل از كفايت 1373)در تعريف خلاقيت اظهار مي‌دارد:خلاقيت فرآيندي است مشتمل بر حساسيت به مسائل،كمبودها،تنگناها و ناهماهنگي ها اين حساسيت در پي تشخيص مشكل يا مشكلاتي به وجود مي آيد و به دنبال آن جستجو ، براي يافتن راه حل هايي جهت رفع آن مشكلات و طرح فريضه هايي براي اين منظور آغاز مي گردد،پس از آن فريضه هاي مطرح شده و راه حل هاي ناشي از آنها مورد آزمايش قرار مي گيرد و در صورت لزوم دستكاري مي شود و تغييرات لازم در آنها به وجود مي آيد و بالاخره نتايج حاصل از اين آزمايش منتشر مي گردد.(كفايت 1373)

1- Token Bee

2- Torrance