مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

فهرستمطالب

***مقدمه:

بيان مسئله:

اهداف و ضرورت هاي تحقيق:

سئوالهاي پژوهش:

فرضيه هاي پژوهش:

تعاريف مفهومي و عملياتي:

ادبيات و پيشينه تحقيق

فصل دوم:

دلبستگي چيست؟

پايه هاي شکل گيري نظريه دلبستگي

1999).

وابستگي بنابه نظريه بالبي:

ز: مؤلفه هاي اصلي دلبستگي:

روش هاي بالبي:

انواع دلبستگي

دلبستگي در نوجواني و جواني:

سبب شناسي اعتياد

زمينه هاي فردي اعتياد:

زمينه هاي اجتماعي- فرهنگي اعتياد:

پيشه پژوهشي در رابطه با سبک هاي دلبستگي:

فصل سوم

 

روش اجراي تحقيق

طرح پژوهش:

نمونه و روش نمونه گيري:

ابزار اندازه گيري و نحوه اجرا و ارزشيابي

جامعه آماري:

1- پرسشنامه دلبستگي بزرگسال هازان و شيور نسخه جديد1993:

فصل چهارم:

 

تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه:

بخش اول: آماره‌هاي توصيفي

فصل پنجم:

بحث ونتیجه گیری

5-2 بررسی سبکهای دلبستگی از نظر میزان آمادگی به اعتیاد

5-3 بررسی سبکهای دلبستگی از نظر میزان سخت رویی

5-4 بررسی رابطه بین سخت رویی ومیزان آمادگی به اعتیاد:

محدودیت ها

پیشنهادات

مقدمه:

چکیده:

سبک دلبستگی مفهومی است که توسط جان بالبی (1996)برای تبین رابطه کودک-مادر در خلال نخستین سال زندگی کودک معرفی شد. دلبستگی شامل سه سبک متفاوت ایمن, ناایمن-دو سو گرا وناایمن اجتماعی می باشد و نخستین مطالعات تفصیلی در رابطه با سبک های دلبستگی توسط آینسورث (1996)انجام شد.

سخت رویی: کوباسا¹ از اولین محققانی بود که به ویژگی شخصیتی توجه کرد و به این نکته پی برد اشخاصی که درجه ای بالا از استرس را بدون بیماری جسمی و روانی تجربه می کنند ساختار شخصیتی متفاوت از افرادی دارند که در شرایط استرس زا بیمار می شوند (کوباسا 1983). وی در تحقیقات خود نشان داد که این تمایز شخصیتی در ساختاری با نام سخت رویی منعکس است که از سه مولفه کنترل²، چالش³ و تعهد⁴ تشکیل شده است. او برای اولین بار در سال 1979 سخت رویی را تعریف کرد. در پژوهش حاظر نقش سبک دلبستگی و سخت رویی در رابطه با آمادگی به اعتیاد مورد بررسی قرار گرفته است و فرضیه های پژوهش از این قرار است:

1- بین سه سبک دلبستگی از نظر میزان آمادگی به اعتیاد تفاوت معناداری وجود دارد.

2- بین سه سبک دلبستگی از نظر میزان سخت رویی تفاوت معناداری وجود دارد.

3- بین سخت رویی و میزان آمادگی به اعتیاد رابطه معناداری وجود دارد.

نمونه حاظر در پژوهش 300 نفر از مردان معتاد گمنام در شهر قم بود ، برای نمونه گیری ابتدا از روش نمونه گیری در دسترس استفاده و سپس به روش گلوله برفی به جامعه مورد نظر دست یافته و از بین آنان 300 نفر از افراد به روش تصادفی ساده انتخاب نمودیم. این پژوهش در مطالعات پس رویدادی قرار می گیرد. سبک دلبستگی توسط پرسشنامه سبک دلبستگی بزرگسال هازان و شیور، سخت رویی توسط پرسشنامه دیدگاه های شخص کوباسا و آمادگی به اعتیاد توسط پرسشنامه افراد در معرض اعتیاد پریسا دهکردی اندازه گیری شد.

روش تحلیل واریانس یک راهه و همبستگی پیرسون به عنوان الگوی آماری انتخاب گردید و نتایج حاصل نشان داد که بین سه سبک دلبستگی از نظر میزان آمادگی به اعتیاد در سطح 99% اطمینان تفاوت معناداری وجود دارد و نیز بین سبک دلبستگی و سخت رویی تفاوت معنادار وجود دارد و همچنین بین سخت رویی و آمادگی به اعتیاد همبستگی منفی یا رابطه معکوس معناداری وجود دارد.

باتوجه به یافته های پژوهش توصیه هایی در مورد شکل گیری سبک دلبستگی و سخت رویی در دوران کودکی و تقویت آن در بین افراد صورت گرفت و در خاتمه فواید و محدودیت های پژوهش اخیر مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

 

***مقدمه:

شخصيت کامل هر فرد در شيوه دوست داشتن وي نمايان مي شود. موضع گيري نسبت به عشق به اساس کيفيت رابطه با مادر در خلال نخستين سال زندگي مشخص مي گردد.

اگر فرد مانند کودک لوس و نازپرورده اي به مادر دلبسته باقي بماند کم و بيش مانند انگلي تحول خواهد يافت که همواره ارضاي همه نيازهاي خود را از ديگري انتظار خواهد داشت، چون هرگز صرف نظر کردن از ميل يا خواسته‌اي را نياموخته است(دادستان 1376).

انسان در آغاز خلقت فهميده است که براي بقاي خود بايد به صورت گروهي و دسته جمعي زندگي کند و لازمه زندگي گروهي رعايت روابط و تعاملات سالم دو سويه است، که اين روابط ابتدا از هسته خانواده شروع شده و به جامعه سوق داده مي شود. در رابطه ايمن نوزاد و والدين براساس تقويت مداوم به قابليت لذت بردن متقابل دست مي‌يابند.

يک سبک دلبستگي ايمني بخش يک پايه ايمن را براي کشف جهان و آشکار ساختن سهولت تحول شناختي اوليه را فراهم مي سازد. براي مثال هازان و شيور 1982، در فلانگان 1999) به اين نتيجه رسيدند که کودکان کم سن داراي دلبستگي ايمني بخش مستقلانه تر به اکتشاف محيط اطرافشان مي پرداختند و همچنين نوآوري بيشتري را در روش‌هايشان براي حل مسئله نشان مي دادند(فلانگان 1999).

از طرف ديگر سخت رويي يکي از ويژگيهاي شخصيتي است که به عنوان عاملي براي ارتقاء سلامتي تلقي مي شود. کوباسا(1979) سخت رويي را ترکيبي از باورها در مورد خويشتن و جهان مي داند که فرد را در برابر فشارهاي بيروني و دروني مصون مي سازد. در واقع اين ويژگي توانايي پردازش مناسب محرک هاي بيروني و دروني است.

مفهوم سخت رويي نبايد صرفاً در نيرويابي خاص براي تحمل فراوان فشارهاي رواني خلاصه کرد، بلکه وجود اين سازه فرد را در شرايط سخت پيش مي برد او را ياري مي کند که وقايع تهديدآميز را با موفقيت بيشتري پشت سر بگذارد. سخت رويي توانايي درک درست شرايط بيروني و قابليت تصميم گيري مطلوب در مورد خويشتن است.(جمهري 1380).

سخت رويي نگرش دروني خاص را بوجود مي آورد که شيوه رويارويي افراد با مسائل مختلف زندگي را تحت تأثير قرار مي دهد. سخت رويي باعث مي شود تا فرد عوامل تنش زا را بصورتي واقع بينانه و با بلندنظري مورد توجه قرار دهد. به عبارتي، قصد بنيادي يک فرد سخت رو در زندگي باعث مي شود که وي حوادث زندگي را به صورتي قابل درک و قوام با تنوع و گوناگوني در نظر بگيرد.

سخت رويي زاييده دانشي است که بر مبناي آن شخص به منابع بيشتري براي پاسخ گويي به عوامل تنش زا دسترسي پيدا مي کند. به تعبيري، يک احساس بنيادي از کنترل است که درفرد سخت رو باعث پرورش ديدي خوش بينانه نسبت به عوامل تنش زا مي شود.

از اين رو پژوهش حاضر در درجه اول دستيابي به ريشه ها و علل اين مشکلات و شيوه هاي برطرف کردن آن و نوع سبک دلبستگي در رابطه با اين مشکلات و تأثير ويژگي شخصيتي سخت رويي در مقابله با اين مشکلات و تأمين بهداشت رواني در سطح جامعه بوده است، و در هر صورت پژوهش حاضر به دنبال پاسخگويي به اين سئوال است که چه رابطه اي بين سبک‌هاي دلبستگي و سخت رويي با آمادگي به اعتياد در بین افراد وجود دارد؟

 

بيان مسئله:

سبک و الگوي دلبستگي که از دوران کودکي شکل مي گيرد در گستره زندگي نسبتاً پايدار مي ماند. دلبستگي در جريان چرخه ي زندگي از مادر به نزديکان و بالاخره به گروههاي بيش از پيش وسيعتري تسري مي يابد و به صورت عاملي مهم براي ساخت دهي شخصيت کودک در مي آيد.

نوجواني به عنوان آخرين مرحله تحول ساخت هاي شناختي و وهله هايي که فرد چهارمين جدايي مهم زندگي خود،يعني جدا شدن از بزرگسال را تجربه مي کند با مسئله هويت يابي درگير است(اريکسن 1958 منصور، 1376) تمامي تجارب گذشته و مسايل دلبستگي در سطحي جديد برايش مطرح مي شود که بايستي به حال آنها و نيز ارزيابي ارزشهاي گذشته بپردازد. الگوي، دلبستگي داراي سه سبک متفاوت ايمن، ناايمن، اجتنابي، مضطرب، دوسوگرا مي‌باشد. و با توجه به ساختار و ويژگي هر کدام از سبک هاي دلبستگي در دوران کودکي بنابه نظريه جان بالبي مبنا و ريشه شکل گيري شخصيت فرد در دورانهاي بعدي است.

الگوي دلبستگي کودک- والد مي تواند زمينه ساز نحوه برخورد با مسايل آتي در زندگي فرد از قبيل مشکلات تحصيلي، عاطفي، شغلي و غيره دخيل باشد و نيز شيوه نگرش فرد را نسبت به مسايل و مشکلات همچنين استعداد و آمادگي هاي فرد را نسبت به حل و فصل مشکلات، واکنش ها و عکس العمل هاي فرد را در برابر معضلات اجتماعي و ناکامي ها و ... را تعيين مي کند.

با توجه به مشاهدات و تجارب گذشته يکي از مسايل مهم و رايج، وجود دلبستگي هاي ناايمن و وابستگي شديد به یکی از افراد در گروه همسالان مثلا یک دوست ویا همکلاسی ویا... بود، به قسمي که زندگي عاطفي و فردي و نگرش و ساختار شخصيتي آنان را مختل مي نمود و باعث انزوا و طرد عاطفي و اجتماعي آنان از سوي ديگران و استيصال فرد مورد علاقه ايشان مي گرديد و موجب آمادگي فرد و يا موجب قرار گرفتن فرد در معرض انحرافات و يا اختلالات رفتاري مي شد؛ که يکي از همين مسايل و مشکلاتي که دامنگير جامعه امروزي است، اعتياد به مواد مخدر است.

يکي ديگر از متغيرهايي که ارزيابي آن در تبيين آمادگي به اعتياد منطقي به نظر مي رسد سخت رويي است سوزان کوباسا (1979) سخت رويي را به منزله فرصتي براي پويايي و سازگاري مجدد و ميداني براي تحقق و ارتقاء خويشتن تلقي مي نمايد و در برابر اين رويدادها تسليم منفعلانه را انتخاب نمي کنند. سخت رويي باعث پرورش ديدي خوش‌بينانه نسبت به عوامل در رابطه با بيماريها و مواجه با مشکلات خاص و ناکاميها مورد پژوهش قرار گرفته است.

مدي (1990) در تبيين دقيق تري براي بررسي نقش محافظت کننده سخت رويي به معرفي روش هاي مقابله گشتاوري (تبديلي)[1] و روشهاي مقابله واپس رونده[2] مي پردازد. در جريان مقابله هاي گشتاوري فرد با بروز رفتارهاي خاص رويدادهاي منفي را به رويدادهاي مثبت تبديل مي کند. و يا حداقل از جنبه هاي آسيب رسان يا منفي آن کم مي کند، روش مقابله گشتاوري از دو مؤلفه ذهني و رفتاري تشکيل شده است براساس مؤلفه ذهني فرد رويدادها را با سعه صدر و روشن بيني مورد نظر قرار مي دهد. اين برخورد، تا حد زيادي تهديدآميز بودن رويدادها را تقليل مي دهد.

فرصتي مناسب براي پردازش دقيق تر رويداد و اجزاء تشکيل دهنده آن را مهيا مي سازد، و در نهايت همه چيز براي بروز مؤلفه رفتاري مناسب فراهم مي گردد. در روش هاي مقابله واپس رونده، فرد در ميزان تهديدآميز بودن يک رويداد مبالغه نمود و آن را شکل يک مصيبت يا به گفته آلبرت آليس فاجعه (شفيع آبادي، عبدالله 1368 ص 133)، ارزيابي مي کند و مسلماً حاصل اين ارزيابي يک اقدام نامتناسب با رويدادها و به احتمال فراوان، تهديد سلامت رواني فرد خواهد بود.

بدين ترتيب مي بينيم که افراد در کنار آمدن با شرايط دشوار يا استرس زا زندگي از راهبردهاي مختلف استفاده مي‌کنند. و شايد به همين دليل عده اي تحت شرايط پر استرس بدون نشان دادن مقاومت به بيماري تن مي دهند و يا در معرض سوء استفاده مواد مخدر و پناه بردن به آن قرار مي گيرند.

اهداف و ضرورت هاي تحقيق:

سبک و الگوي دلبستگي که در چهارچوب رابطه مادر- کودک از سه ماهه سوم شکل مي گيرد در مراحل بالاتر به فرزند و همسر منتقل مي شود و پايدار مي ماند شيوه و سبک دلبستگي فرد نسبت به مادر نوع و سبک دلبستگي شخص را در مراحل بعدي تعيين مي نمايد.

اگر شخص مانند کودک لوس و نازپرورده به مادر دلبسته باقي بماند؛ کم و بيش مانند انگلي تحول خواهد يافت، که همواره ارضاي همه نيازهايش را از ديگري انتظار خواهد داشت. چون هرگز صرف نظر کردن از ميل يا خواسته اي را نياموخته است.

آرمدن[3] و گرنبرگ[4] (1998) از بررسيهاي متعدد خود نتيجه گرفته اند که کيفيت دلبستگي به والدين و همسالان با سلامتي روان نوجوانان، شکل گيري هويت، کنار آمدن با بحرانهاي مختلف و رضايت از زندگي ارتباط معني دارد وجود دارد (پاکدامن 1380 ).

ميکولين (1998)، واترز (1977) نشان داده اند که افراد با دلبستگي ايمن به والدين و همسالان خود از مواجهه با مشکلات کمتر نااميد مي شود و بهتر از عهده حل آن بر مي آيند (گلي نژاد 1380).

کودکان دلبسته ايمن در مورد دوستان خود پاسخگوتر، ياري دهنده تر و کمتر انتقادگر هستند (کرنز1996) همچنين دلبستگي ناايمن با رفتارهاي تعارض نوجوانان در برابر والدين همبستگي دارد. (کفري واودمن 2000) (به نقل از شريفي 1379).

در بررسي ديگري نشان داده شده است که دلبستگي ناايمن در دوره نوجواني موجب سطوح بالاتري از افسردگي،اضطراب و عواطف منفي مي شود و نوجوانان دلبسته ايمن براي کنار آمدن با تعارضها و تضادهاي بين فردي بيشتر احتمال دارد که از شيوه هاي حمايت جويانه يا اجتنابي استفاده کنند. (تورکاني. واسوني 1999) (خانجاني،1378).

سخت رويي يک ويژگي شخصيتي مي باشد که داراي سه مؤلفه تعهد، کنترل و چالش است کوباسا (1970) مفهوم سخت رويي را به عنوان يک عامل تعديل کننده[5]، در مقابل رويدادهاي استرس زاي زندگي، بخصوص ابتلا به انواع بيماري هاي جسمي معرفي کرد پيش بيني نظري کوباسا اين بود که داشتن اين صفت افراد را در مقابل اثرات منفي رويدادهاي زندگي مقاوم تر نموده و در نتيجه احتمال ابتلاي آنان را به بيماري هاي جسمي و رواني کاهش مي‌دهد.

شواهد متعددي بيانگر اين واقعيت است که به موازات بيماريهاي جسمي بسياري از آشفتگي هاي رواني، به دليل وجود عوامل استرس زا بوجود آمده و تداوم مي يابند. در اين ميان مي توان به افسردگي، اضطراب، اسکيزوفرني و اعتياد به مواد مخدر اشاره نمود (ملک زاده1379).

در اين پژوهش سعي بر آن است تا رابطه سبک هاي دلبستگي و سخت رويي را با آمادگي به اعتياد مورد بررسي قرار گيرد. تحقيقات اخير با استناد به مطالعات جامع و مدلل نشان داده اند که در کنار افراد وابسته به يکي از مواد مخدر تعداد قابل توجهي از افراد را مي توان يافت که از نظر شخصيتي مستعد اعتياد به مواد مخدرند، يعني در معرض جدي اعتياد به يکي از انواع مواد مخدر هستند (برژره، 1989) در تاييد اين ديدگاه محققين اميدوارند که بتوانند عوامل سبب‌سازو زمينه ساز اعتياد را شناسايي و از طريق آن بتوانند افراد مستعد به سو مصرف مواد را تشخيص دهند. پيرجليان(1380).

در اين پژوهش نيز سعي خواهد شد نقش سبک هاي دلبستگي و ويژگي شخصيتي سخت رويي را در آمادگي به اعتياد جوانان و نوجوانان مورد بررسي قرار گيرد.

 

 

سئوالهاي پژوهش:

1- آيا بين سبکهاي دلبستگي و ميزان آمادگي به اعتياد تفاوت معناداري وجود دارد؟

2- آيا بين سخت رويي و سبکهاي دلبستگي رابطه معناداري وجود دارد؟

3- آيا بين سخت رويي و ميزان آمادگي به اعتياد رابطه معناداري وجود دارد؟

 

فرضيه هاي پژوهش:

1- بين سه سبک دلبستگي از نظر ميزان آمادگي به اعتياد تفاوت معناداري وجود دارد.

2- بين سه سبک دلبستگي از نظر سخت رويي تفاوت معناداري وجود دارد.

3- بين سخت رويي و ميزان آمادگي به اعتياد رابطه معناداري وجود دارد.

 

[1]- Transformotion Coping

[2]- Regressive Coping

[3]- Armsden

[4]- Greenberg

[5]- Mediator