مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

کل مقاله 100 صفحه

چکیده:

نهاد خانواده در کنار نهادهای دین و دولت از گذشته تا کنون سازنده جامعه ایران بوده است.نهاد خانواده از قدیم تا عصر حاضر به شکل دهی ساختار اجتماع و ایجاد و تغییرات روابط اجتماعی اعتبار داشته است .

بررسی­های محققان حاکی از آن است هر گونه تغییر در جامعه ایران ریشه در خانواده دارد. اصلی ترین تغییرات در نظام فرهنگی – اجتماعی ایران یا به واسطه خانواده بوده است، یا به واسطه خانواده محقق شده است. این مقاله بنا دارد با توجه به ساختار ویژه و کهن نهاد محوری خانواده آن را به عنوان یکی از مولفه های قدرت فرهنگی مورد بررسی قرار دهد.

واژگان کلیدی: قدرت، فرهنگ، قدرت فرهنگی، نهاد، خانواده

مقدمه:

در طول دو سده اخیر خانواده ایرانی در جریان نوسازی فرهنگی و اجتماعی و سیاسی کشور تغییرات اساسی یافته است.تغییرات خانواده در ایران در زندگی روزمره بازتاب یافته است.خانواده،دین و دولت در ایران به عنوان کشوری کهن و تاریخی در ساختن یکدیگر نقش عمده­ای داشته­اند و تاکید بر نقش هر یک از این سه نهاد اجتماعی به معنای بی توجهی به دیگر نهادها نیست.

خانواده ایرانی طی مراحل متعدد دچار تحول شده است. آنچه امروز با عنوان خانواده می­شناسیم، صورت کهن این نهاد نیست. از نگاه کلی خانواده در مراحل اولیه همان جامعه ایرانی است و در مراحل میانی عامل ساختن دولت و در مرحله جدیدعامل ساختن انسان جدیداست.(ارمکی، 7 ،1386)

مسائل عمده مورد توجه در این مقاله عبارت است از: قدرت فرهنگی چیست؟ ویژگی مولفه قدر ت فرهنگی کدام است ؟ مولفه های قدرت فرهنگی کدام است . پس از آن به بررسی وضعیت خانواده در ایران به لحاظ تاریخی و ویژگی­های آن خاهیم پرداخت؟ که در این بررسی به دنبال پاسخ به این سئوال هستیم که آیا نهاد خانواده در ایران می­تواند یکی از مولفه های قدرت فرهنگی باشدیا خیر؟

تعریف مفاهیم:

قدرت :

فرهنگ:

فرهنگ یعنی خلقیات و ذاتیات یک جامعه و بومی یک ملت؛ تفکراتش، ایمانش، آرمانهایش؛ اینها تشکیل دهنده مبانی فرهنگ یک کشور است.[1]

علم هم جزو فرهنگ است اما آن اخلاق و بعد اخلاقی فرهنگ، آن رقم اخلاقیات در سیاهه فرهنگ بیشترین تأثیر را برای تضمین آینده دارد…فرهنگعمومیکهعرضمی­کنیم، یعنی اخلاقیات عمومی. حالا ما امسال به عنوان شعار در اول سال گفتیم وجدان کار و انضباط اجتماعی خوب این دو تا اخلاق است.[2]

اهمیت فرهنگ

1ـ فرهنگ روح کالبد هر جامعه است

فرهنگ، اساس کار ماست. در واقع فرهنگ با همه شعب آن، یعنی علم و ادبیات و غیره، روح کالبد هر جامعه است. بدون شک فرهنگ مثل روح است. بلاشک فرهنگ است که جامعه را به اصل کار یا بیکاری، به کار تند یا کند و به جهت­گیری خاص یا به ضد آن جهتگیری وادار می­کند. بنابراین نقش فرهنگ، نقش روح در کالبد اجتماع ـ کالبد بزرگ انسانی ـ است. تسخیر ملتها از طریق تزریق و تحمیل فرهنگ بیگانه، کار تازه شناخته­ای نیست، بلکه از قدیم بوده است؛ منتها در یک دو قرن اخیر بر اثر علمی که غربیها به دست آورده­اند و همه کارهای خودشان را منظم و مرتب و با فرمول و برنامه انجام داده­اند، این کار را هم با فرمول و برنامه کرده­اند و می­کنند. آنها می­دانند که این کار را چگونه باید بکنند و کجاها را بیشتر هدف بگیرند. آنها تجربه هم پیدا کرده­اند و انصافا در کار تبلیغات، فرهنگ سازی و فرهنگ­دهی به کشورها و ملتها فوق­العاده­اند.…[3]

2ـ فرهنگ ستون فقرات حیات یک ملت و هویت یک ملت است.

فرهنگ ستون فقرات حیات یک ملت و هویت یک ملت است. فرهنگ مایه اصلی هویت ملتهاست. فرهنگ یک ملت است که می­تواند آن ملت را پیشرفته، عزیز، توانا، عالم، فناور، نوآور و دارای آبروی جهانی کند. اگر فرهنگ در کشوری دچار انحطاط شد و یک کشور هویت فرهنگی خویش را از دست داد، حتی پیشرفتهایی که دیگران به آن کشور تزریق کنند، نخواهد توانست آن کشور را از جایگاه شایسته­یی در مجموعه­ی بشریت برخوردار کند و منافع آن ملت را حفظ کند.[4]

3ـ فرهنگ بستر اصلی زندگی انسان است.

ما فرهنگ را بستر اصلی زندگی انسان می­دانیم؛ نه فقط بستر اصلی درس­خواندن و علم آموختن. فرهنگ هر کشور، بستر اصلی حرکت عمومی آن کشور است. حرکت سیاسی و علمی­اش هم در بستر فرهنگی است. اینهاست که یک ملت را یا شجاع یا غیور و جسور و مستقل می­کند، یا سر افکنده و ذلیل و فرودست و خاک نشین و فقیر می­کند. فرهنگ، عنصر خیلی مهمی است. ما نمی­توانیم از فزهنگ و رشد فرهنگی و پرورش فرهنگی صرف­نظر کنیم. فرهنگ هم مثل علم است؛ فرهنگ هم گیاه خودرو نیست[5]

4ـ فرهنگ مثل هواست.

فرهنگ مثل هواست

5ـ همه راهها واقعا به فرهنگ ختم می­شود

6ـ همه آن چیزهایی که آینده را به وجود می­آورد و تضمین می­کند عامل فرهنگی است.

7ـ قوام یک کشور به فرهنگ است. ملیت یک کشور به فرهنگ آن ملت است.

انواع فرهنگ:

فرهنگ ملی:

فرهنگ عمومی:

فرهنگ تخصصی:

فرهنگ سازمانی:

اجزاءفرهنگ:

مظاهر فرهنگ مانند زبان و خط

پیکره ، باطن و اصل فرهنگ مانندعقاید، آداب اجتماعی، مواریث ملی، خصلت های بومی و قومی

[1]. بیانات رهبری در دیدار وزیر علوم و رؤسای دانشگاهها 17/10/1383

[2]. بیانات رهبری در دیدار اعضای شورای انقلاب فرهنگی 29/9/1373

[3]. بیانات در دیدار اعضای انجمن اهل قلم7/11/1381

[4]بیانات رهبری در جمع کارکنان صدا و سیما 28/2/1383

[5]. بیانات رهبری انقلاب در دیدار وزیر علوم و رؤسای دانشگاهها17/10/1383