مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چكيده. الف

 

فصل اول: (کلیات)

1-1 مقدمه. 2

1-2 بیان مسئله پژوهش.... 3

1-3 اهمیت پژوهش.... 3

1-4 هدف پژوهش.... 4

1-4-3 هدف ویژه5

1-5 فرضیات- سؤالات پژوهشی.. 5

1-6 تعریف واژهها و مفاهیم. 6

1-7 روش پژوهش.... 7

 

فصل دوم: (ادبیات پژوهش)

2-1 مقدمه. 9

2-2 ارزشیابی اقتصادی برنامههای بهداشتی- درمانی.. 10

2-3 انواع ارزشیابی در اقتصاد بهداشت... 10

2-3-1 به حداقل رساندن هزینه(Cost minimization). 10

2-3-2 اثر بخشی هزینه (Cost effectiveness). 10

2-4 نحوه اندازه گیری هزینه ها( دادهها)11

2-5 نحوه اندازه گیری نتایج( ستادهها)12

2-5-1 بررسی کیفیت زندگی (Qualitg of life). 12

2-6 ارائه یک الگوی ملی اقتصادی برای تعیین اولولیتهای بهداشتی- درمانی.. 12

2-7 کالاهای مراقبتهای درمانی.. 13

2-8 خصوصيات كالاي مراقبت‌هاي درماني.. 14

2-9 مراقبت‌هاي درماني و كالاهاي عمومي.. 15

2-10 مفهوم تقاضا در مقابل نياز. 15

2-11 تقاضا برای مراقبتهای درمانی.. 17

2-12 خصوصیات توابع تقاضا19

2-13 تخمین تابع تقاضا20

2-13-1 بررسی بازار. 21

2-13-2 تجربه با بازار کنترل شده21

2-13-3 روشهای اقتصاد سنجی.. 21

2-14 مفهوم کشش مصرف کننده21

2-14-1 کششهای قیمتی.. 22

2-14-2 کششهای درآمدی.. 22

2-14-2-1 کشش متقاطع خدمت یا کالا. 23

2-15 خطای خصوصیت تابعهای تقاضا24

2-16 كيفيت مطلوب مراقبت و مشكلات سنجش آن. 24

 

فصل سوم:(تاریخچه پژوهش)

3-1 مقدمه. 27

3-2 تقاضا برای مراقبتهای بهداشتی در مناطق شهری چین.. 28

3-3 برآورد تابع تقاضا خدمات بهداشتی و درمانی در آمریکا و کانادا28

3-4 برآورد تابع تقاضای خدمات بهداشتی و درمانی در مناطیق روستایی تانزانیا30

3-5 برآورد تابع تقاضای خدمات درمانی در ایران. 31

3-6 تخمین تابع تقاضای دارو در ایران بین سالهای 1363 تا 1372. 32

 

فصل چهارم: (روش اجراي پژوهش)

4-1 مقدمه. 34

4-2 روش پژوهش.... 35

4-3 جامعه پژوهش.... 35

ز

4-4 نمونه پژوهش.... 35

4-5 نوع پژوهش.... 35

4-6 ابزار به کارگیری.. 36

4-7 روش تحلیل دادهها36

4- 8 ترکیب هزینهها در سید مصرفی خانوارها37

4-9 بررسی روند هزینههای تقاضای کل خدمات بهداشت و درمان برای خانوارهای شهری.. 37

4-10 بررسی روند هزینه تقاضای کل خدمات بهداشتی و درمانی برای خانوارهای روستایی.. 39

4-11 بررسي روند هزينه مصرف دارو براي خانوارهاي شهري.. 41

4-12 متغیرهای مستقل تأثیر گذار بر تقاضای خدمات بهداشتی و درمانی.. 43

4-12 بررسي روند هزينه مصرف دارو براي خانوارهاي روستايي.. 44

4-13 تخمین تابع تقاضای کل خدمات بهداشتی و درمانی خانوارهای شهری.. 46

4-14 تخمین تابع تقاضای کل خدمات بهداشتی و درمانی خانوارهای روستایی.. 47

4-15 تخمین تابع تقاضای دارو برای خانوارهای شهری.. 47

4-16 تخمین تابع تقاضای دارو برای خانوار روستایی.. 48

 

فصل پنجم: (بحث و نتیجه گیری)

5-1 مقدمه. 50

5-2 تحلیل یافتههای پژوهش در رابطه با اهداف و سؤالات پژوهش.... 51

5-3 گزارش و تفسیر نتایج حاصله از پژوهش.... 51

5-4 پیشنهاد پژوهشگر در رابطه با نتایج حاصل از پژوهش.... 54

5- 5 پیشنهاد پژوهشگر در رابطه با مطالعات بعدی.. 54

منابع و مآخذ. 56

الف) منابع فارسی.. 56

ب) منابع انگلیسی.. 57

 

-1 مقدمه

امروزه بسیاری از اصول کلیدی اقتصاد خود بر مبنای بررسی تقاضا شکل گرفته است و تحلیل تقاضا نقش مهمی در بررسی­ها اقتصادی جدید ایفا می­کند. نظریه­های اقتصادی تا مدتها جایگاهی در حیطه بهداشت و درمان نداشت، زیرا معتقد بودند که کالاهای بهداشتی با سایر کالاها و خدمات تفاوت دارد. ویژگی­های بخش بهداشت و درمان موجب شده بود تا محققان در استفاده از نظریه­های اقتصادی در بخش بهداشت تردید کند، ولی رشد تدریجی هزینه­های بهداشتی و درمانی موجب شد تا تلاش­های گسترده­ای در بخش بهداشت و درمان صورت گیرد.

برآورد دقیق تقاضا و عوامل مؤثر بر آن در سطح فردی امکان پذیر نیست، ولی می­توان عواملی را یافت که در مورد اکثر افراد صدق کند به عبارت دقیق تر در تحلیل تقاضا در صدد یافتن عواملی هستیم که بر میزان مراقبت­های بهداشتی و درمانی که مردم مایل به خرید آن هستند تأثیر گذار باشد درک این عوامل به ما کمک می­کنند تا متغیرهای مؤثر بر مصرف خدمات را در جامعه بهتر شناسایی کنیم میزان مصرف خدمات را در گروه­های جمعیتی مختلف دقیق تر پیش بینی کنیم و در صورت لزوم آن را کنترل و تعدیل نماییم.

 

 

1-2 بیان مسئله پژوهش

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357، سیاست­های مهار رشد جمعیت که از برنامه چهارم عمرانی در سال­های 1346 تا 1351 پیگیری می­شد کنار گذاشته شد. به این ترتیب متوسط رشد سالانه جمعیت در سرشماری در سال 1365 به رقم بالای 9/3 درصد رسید و همچنین جمعیت شهرنشین نسبت به جمعیت روستایی افزایش یافت به طوری که متوسط نرخ رشد سالانه مناطق شهری در سال 1357، 95/2 درصد بوده است فشار ناشی از افزایش هزینه بر بودجه محدود دولتها منجر به کاهش نقش آنها در زمینه ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در بازار این گونه خدمات شده است.

در نظام خدمات در جامعه هر نوع خدمت باید دارای چهار ویژگی باشد که عبارتند از بهره وری بالا، کیفیت و تناسب با نیازهای جامعه، فقدان هر کدام از این چهار ویژگی باعث می­شود تا خدمت ارائه شده کامل و جامع نباشد برای تعیین اولویت­های بهداشتی و درمانی کشور ضرورت تدوین یک الگو و مدل اقتصادی، که تا حدی اصول فوق در آن رعایت شده باشد لازم است. همچنین محدودیت منابع، افزایش جمعیت و افزایش روز افزون هزینه­های بهداشتی و درمانی مورد نیاز جامعه خود را تأمین کند.

اگر تابع تقاضا مشخص باشد مزایای فراوانی دارد یکی از این مزایا عبارتند از: مشخص شدن رفتار مصرف کنندگان ایران نسبت به تغییرات قیمت، درآمد، کیفیت، کمیت خدمات با توجه به کشش قیمتی و کشش درآمدی افراد که این پژوهش با برآورد تابع تقاضای خدمات بهداشتی و درمانی از طریق بودجه خانوار و مخارج انجام شده در بخش بهداشت و درمان در طی سال­های 1362 لغایت 1381 سعی در بدست آوردن معیاری برای مشخص کردن مقدار تقاضا دارد.

 

1-3 اهمیت پژوهش

تأثیر سرنوشت ساز و انکار ناپذیر سلامتی افراد جامعه بر کارایی و بهره وری نیروی انسانی و در نتیجه افزایش نرخ رشد اقتصادی، به اندازه­ای است که ارتقای سطح سلامتی جامعه از محور اصلی توسعه پایدار و بخش لاینفک آن در نیل به شکوفایی و ارتقای کیفیت زندگی محسوب می­شود بدیهی است که چنین راهبردی، بسته هر گونه حرکت و اقدامی در بارنامه ریزی اقتصادی و اجتماعی می­باشد.

طبق گزارشات توسعه انسانی سازمان ملل متحد، غالباً سهم هزینه­های درمانی و بهداشتی در GPP کشورهای توسعه یافته بیشتر از کشورهای توسعه نیافته است این نکته نشان می­دهد که سطح توسعه یافتگی کشورها با میزان اهمیتی که سلامتی نیروی انسانی در جامعه دارد افزایش می­یابد. بنابر این برای رسیدن به سطح مطلوبی از توسعه، سلامتی نیروی انسانی همواره از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. به علت ویژگی­های خاصی که بر عرضه و تقاضای خدمات بهداشتی و درمانی و ماهیت این کالا حاکم می­باشد و از سوی دیگر اهمیت آن در توسعه اقتصادی، دولتها نقش گسترده­ای در این بازار ایفا می­کنند و معمولاً سهام زیادی از هزینه­های بهداشتی و درمانی را بر عهده دارند.

بنابراین افزایش سطح، تقاضا، سبب ایجاد نرخ رشدهای بالا در سطح قیمتها و در سطح هزینه­های خدمات درمانی شده­اند یکی از راهکارهای متداول به منظور کنترل سطح هزینه­ها، کاهش تعداد خدمات مورد حمایت و حرکت به سمت آزاد سازی قیمت­ها برای سایر خدمات می­باشد.

کاهش سطح حمایت­های دولت از مصرف کنندگان خدمات بهداشت و درمان و انتقال بخشی از بار هزینه­های این بخش مصرف کنندگان از یک سو و افزایش شدید سطح قیمت­های خدمات مذکور از سوی دیگر، با تبع بر سطح مصرف خدمات بهداشت و درمان اثر خواهد گذاشت. از آنجا که مصرف کنندگان به عنوان تقاضا کنندگان کالای درمان با هدف حداکثر ساختن مطلوبیت خود مجبورند تا قیودی از قبیل محدودیت قدرت خرید را لحاظ کنند رفتار مصرفی آن بر آوردهایی از کشش قیمتی و سایر جنبه­های اقتصادی را ارائه می­دهد. مطالعه حاضر به دنبال این است که با تخمین تابع تقاضا برای خدمات و ارائه تحلیلی اقتصادی بر هزینه­های جامعه شهر نشینی و روستا نشینی به تفکیک دهکهای درآمدی با توجه به تحولاتی که در بالا به آنها اشاره شد در آغاز برنامه سوم توسعه، عوامل اقتصادی مؤثر بر مصرف این خدمات و نحوه اثر گذاری آنها را تبیین نماید.

 

1-4 هدف پژوهش

فراهم آوردن زمینه­ای برای دست یافتن به مدلی که بیان کننده رفتار افراد جامعه در ارتباط با تقاضای خدمات درمانی باشد. پژوهشگر این پژوهش سعی نموده تا با در نظر گرفتن تمامی متغیرهای تأثیر گذار بر رفتار مصرف کننده در ارتباط با تقاضای خدمات مدلی را طراحی کند که این مدل از نظر آماری در سطح معنی داری قابل قبول باشد و با تئوری­های اقتصادی قابل توجیه باشد.

 

1-4-3 هدف ویژه

- تعیین متغیرهایی که می­توانند بر میزان تقاضای خدمات بهداشتی و درمانی خانوارهای ایران مؤثر باشند.

- تعیین کشش قیمتی تقاضا برای خدمات بهداشتی و درمانی خانوارهای ایران

- تعیین کشش درآمدی تقاضا برای خدمات بهداشتی و درمانی خانوارهای ایران

- تعیین تأثیر تغییرات درآمد خانوارهای ایران بر مخارج مصرفی

- تعیین میزان تأثیر تغییرات شاخص قیمت داروی مصرفی بر مخارج خانوارهای ایران

 

1-5 فرضیات- سؤالات پژوهشی

1-5-1 چه متغیرهایی می­توانند بر میزان تقاضای خدمات بهداشتی و درمانی خانوارهای ایران مؤثر باشد؟

1-5-2 کشش قیمتی تقاضا برای خدمات بهداشتی و درمانی خانوارهای ایران چقدر می­باشد؟

1-5-3 کشش درآمدی تقاضا برای خدمات بهداشتی و درمانی خانوارهای ایران چقدر می­باشد؟

1-5-4 میزان تأثیر تغییرات درآمد خانوارهای ایران بر مخارج مصرفی بخش بهداشت چقدر است؟

1-5-5 کشش قیمتی تقاضا برای دارو خانوارهای ایران چقدر می­باشد؟

1-5-6 کشش درآمدی تقاضا برای دارو مصرفی خانوارهای ایران چقدر می­باشد؟

 

 

1-6 تعریف واژه­ها و مفاهیم

- تقاضا(demand): مقدار کالا یا خدمتی است که یک فرد مایل است در طی یک دوره معین از زمان بخرد تابعی از قیمت کالا، درآمد پولی قیمت سایر کالا و سابقه تقاضا کننده می­باشد.

- کشش درآمدی تقاضا(income Elasticitg demand): درصد تغییرات مقدار تقاضا تقسیم بر درصد تغییرات درآمد، برابر با کشش درآمدی تقاضا می­باشد.

- خانوار(Housenold): از چند نفر تشکیل می­شوند که با هم در یک اقامتگاه زندگی می­کنند با یکدیگر هم خرج هستند و با هم غذا می­خورند.

- هزینه (COST) : هر کالا یا خدمتی از نظر علم اقتصاد، همه کالاها و خدماتی است که از دست می­دهیم تا آن کالا یا خدمت را بدست آوریم که به هزینه فرصت یا فرصت از دست رفته نیز مشهور است.

- ضریب کشش (ELasticitg coefficient) ضریب کشش نشان دهنده حساسیت ایجاد شده در تغییر مقدار یک عامل مثل قیمت در مقایسه با تأثیر آن بر مقدار عامل دیگر مثل مقدار تقاضا است.

- تقاضا کشش دار(ELasticitg of demand) تقاضایی است که بر اثر یک تغییر جزیی در قیمت، مقدار تقاضا برای آن کالا تغییر کند. موقعی که ضریب کشش کوچکتر از یک باشد، تقاضا بی کشش است. موقعی که ضریب کشش بیشتر از یک باشد تقاضا دارای کشش است، اگر ضریب کشش برابر یک باشد تقاضا دارای کشش واحد است.

- متغیر مستقل(Dependent Realtg) : تحت عنوان متغیر برون زا، یا متغیر توضیح دهنده توصیف می­گردد و بر متغیر وابسته تأثیر می­گذارد متغیر مستقل مانند: قیمت، درآمد، زمان

- متغیر وابسته(Dependent Vanable): تحت عنوان متغیر درون زا، یا متغیر تشریح شده توصیف می­گردد و تحت تأثیر متغیرهای مستقل قرار دارد متغیر وابسته مانند هزینه تقاضای خدمات بهداشت.

 

1-7 روش پژوهش

به طور کلی شیوه و فرآیندی که به منظور رسیدن به هدف ( حل مسأله) انتخاب می­گردد روش پژوهش نامیده می­شود به عبارت دیگر روش پژوهش علمی به عنوان مجموعه­های از قواعد، ابزار و راههای معتبر و نظام یافته برای بررسی و اقعیت­ها و دستیابی به راه حل مشکلات تعریف می­شود.

- قیمت(Price): این متغیر بر اساس قانون تقاضا بر مصرف خدمات و کالاهای مصرفی در بهداشت و درمان مؤثر می­باشد.

- درآمد (Income): به عنوان متغییر مستقل دیگری است که بر اساس قانون تقاضا بر میزان مصرف خانوارها تأثیر فراوان و مستقیم دارند که درآمد خانوارها هر ساله توسط مرکز آمار ایران منتشر می­شود.

- زمان(Time): متغییر مستقل دیگری است که از عوامل مؤثر بر تقاضای بهداشت و درمان می­باشد زمان هم یکی از قیودی است که بر انتخاب نوع کالاها و خدمات و سطح مصرف آن مؤثر است.

هزینه تقاضا(Cost demand): هزینه تقاضای خدمات بهداشتی و درمانی خانوارهای شهری تابعی است از شاخص قیمت و درآمد خانوارها که با افزایش یا کاهش هر یک از این دو متغیر ایجاد شده باعث افزایش یا کاهش در هزینه ( متغیر وابسته) مشاهده خواهد شد.

 

فصل دوم:

(ادبیات پژوهش)

 

2-1 مقدمه

طبق گزارش­های سازمان ملل متحد، بخش درمان با کمبود منابع مالی مواجه است و از طرف دیگر مصرف کنندگان خدمات درمانی از بالا بودن هزینه­های درمان ابراز نگرانی می­کنند. طبق اطلاعات منتشر شده توسط بانک مرکزی شاخص قیمت بخش بهداشت و درمان در دهه هفتاد بیشترین افزایش را داشته این مسئله ضرورت تجدید نظر در قیمت گذاری و انتخاب بهینه قیمت و مقدار خدمات متناسب با اهداف بخش درمان کشور را هر روز بیشتر از قبل مشخص می­کند یکی از نکات اصلی در بحث تعیین قیمت مناسب در بخش درمان بررسی کشش­های قیمتی تقاضا و کشش­های درآمدی تقاضا و عرضه خدمات درمانی می­باشد. در صورتی که از ضرایب کشش­های فوق اطلاعاتی وجود نداشته باشد هر گونه تعیین قیمت غیر عملی خواهد بود و منجر اتلاف منابع تخصیص غیر کارا می­باشد به عبارت دیگر در صورتی که توابع عرضه و تقاضا برای خدمات درمانی به خوبی تشخیص داده شود و بخش درمان بخواهد از طریق افزایش قیمت منابع درآمدی خود را تأمین کند این خدمات به عنوان یک کالای لوکس فقط مورد استفاده کسانی خواهد بود که نسبت به قیمت خدمات درمانی حساس نمی­باشد.

 

 

2-2 ارزشیابی اقتصادی برنامه­های بهداشتی- درمانی

در مورد ارزشیابی اقتصادی نکته مهم تشخیص، اندازه گیری و ارزش گذاری هزینه­ها و نتایج بطور همزمان و هدف نهایی ارزشیابی اقتصادی تهیه یک راهکار برای انتخاب یک تصمیم و یا یک برنامه و سپس تخصیص منابع به آن برنامه است.

لذا در تحلیل هزینه­ها و نتایج همیشه باید دیدگاه گروه­های مؤثر از جمله جامع را مورد توجه قرار داد و در مقایسه هزینه­ها و نتایج بین دو برنامه باید براساس دیدگاه­های مختلف و ارزش نسبی آنها نسبت به انتخاب برنامه کاراتر اقدام کرد ارزشیابی اقتصادی در صورتی کامل است که در آنها حداقل دو برنامه با هم مقایسه شوند و برنامه کاراتر انتخاب شود وهم تحلیل نتایج و بازده مورد بررسی قرارگیرد در حالی که اگر در ارزشیابی اقتصادی به جای تحلیل فقط به توصیف هزینه و یا توصیف نتایج پرداخته همچنین بین دو برنامه مقایسه انجام نشود ارزشیابی ناقص است.

 

2-3 انواع ارزشیابی در اقتصاد بهداشت

در ارزشیابی اقتصاد بهداشت چهار روش وجود دارد که هدف نهایی در این 4 روش مقایسه داده­ها (هزینه­ها) و ستاده­ها ( نتایج) است.

 

2-3-1 به حداقل رساندن هزینه(Cost minimization)

نتیجه بالینی روشهای مختلف درمانی یکسان می­باشد اما هزینه روش­ها متفاوت است و بر این اساس، روش کم هزینه تر انتخاب می­شود.

 

2-3-2 اثر بخشی هزینه (Cost effectiveness)

دراین روش اثر بخشی تکنیکی مورد بحث قرار می­گیرد در این نوع ارزشیابی بر خلاف روش قبل- نتایج روش­های مختلف درمان از نظر تنوع مشابه و از نظر اندازه متفاوت هستند. مثلاً اگر نتیجه افزایش طول عمر باشد.

دو برنامه برای افزایش طول عمر در نظر گرفته می­شود.

برنامهA با هزینهX باعث افزایش عمر به میزانM سال می­باشد.

برنامهB با هزینهY باعث افزایش طول عمر به میزان N سال می­باشد.

X/M= هزینه به ازای افزایش طول عمر در برنامه A

Y/M= هزینه به ازای افزایش طول عمر در برنامهB

و لذا قدرت تصمیم گیری در تخصیص منابع به برنامه A وB وجود دارد.

 

2-4 نحوه اندازه گیری هزینه­ها( داده­ها)

معمولاً هزینه­ها را با اشکال مختلف دسته بندی می­کنند:

 

2-4-1 هزینه­ها مربوط به سلامت و در واقع مراقبت­های بهداشت و درمان که هزینه­ها به 4 گروه زیر تقسیم می­شود.

 

2-4-1-1 هزینه­های ثابت: که در کوتاه مدت و دست کم به مدت یک سال به تعداد بیمار وابسته نیست(مثل هزینه­های مربوط به سرمایه گذاری ساختمانی یا تجهیزاتی و یا حقوق کارکنان)

 

2-4-1-2 هزینه متغیر: مانند هزینه­هایی که به تعداد بیماران درمان شده بستگی دارد( مثل هزینه تدارکات دارو)

 

2-4-1-3 سایر هزینه­ها: مثل هزینه­هایی که ویژه بهداشت و درمان نیست( مانند هزینه­های مربوط به رفت وآمد کارکنان)

 

2-4-1-4 هزینه­هایی محاسبه مالی آن مشکل است( مثل هزینه­های تحمل درد، اضطراب)

در دسته بندی به شکل دیگر هزینه­ها را به دو دسته تقسیم می­کند که شامل هزینه­های مستقیم و هزینه­های غیر مستقیم