مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

فهرست مطالب

عنوان صفحه

تـالاب انـزلـی... 1

اهميت و ارزش تالاب.... 1

موقعيت جغرافيائی تالاب انزلی... 2

مدیریت تالاب.... 3

سازمان... 3

مناطق حفاظت شده. 4

طرح های آبخیزداری... 5

کنترل شهر نشینی... 5

حفاظت از شبکه های اکولوژیکی ناحیه ای... 6

هماهنگی بین مؤسسات و سازمانها6

اهداف کلی سازمان... 7

شیوهای کلی:7

پرندگان... 8

گیاهان... 9

ماهیها10

پستانداران... 10

الف- تخريب مستقيم:10

ب- تغييرات محيطي كه باعث كنترل سطح آب مي شود شامل:10

ج- انواع آلودگيها:10

د- فعاليتهاي اجتماعي، اقتصادي مخرب:11

هـ - رسوبات:12

و - آلاينده هااي منطقه اي:12

تالاب و خطراتي كه آن را تهديد ميكند.. 13

بررسی میزان فلزات سنگین در چند گونه موجودات تالاب.... 16

اقداماتي در جهت رفع آلودگي... 16

منابع آلاینده. 18

فعالیت های پژوهشی بر روی میگوی آب شیرین تالاب.... 19

 

تـالاب انـزلـی

سن تالاب انزلی بسيار جوان است از لحاظ زمين شناسی اصولاٌ تالاب ها بصورت خليج هائی هستند كه بوسيله تيغه ماسه ای از دريا جدا شده اند و مرداب خليجی ناميده می شوند و يا نقاط گودی هستند كه در اثر حركات پوسته ای زمين شكل می گيرند در مورد تالاب انزلی پسروی دريای خزر و جريانات دريائی منجر به جداسازی آن از دريا شده است. اين تالاب در آغاز قرن 15 در اثر تشكيل دوزيانه خشكی باريك دشتی به پهنای 270 تا 9 كيلومتر و كاهش ارتفاع سطح آب دريا شكل گرفته است. زبانه غربی بنام شبه جزيره بندر انزلی ناميده می شود كه تا كپورچال ادامه دارد و شبه جزيره ماهروزه در اين بخش در خليج كوچك كپورچال و بهمبر را از همديگر جدا می سازد. تالاب انزلی يكی از نقاط استثنائی و فوق العاده جالب و متنوع الجنبه در سطح جهانی است حفظ و حراست آن از هر نظر يك وظيفه بزرگ ملی است. اين تالاب شرايط مناسبی به منظور زيستگاه پرندگان بومی و تخم ريزی و تغذيه داشته و در فصول پائيز در زمستان انبوه پرندگان مهاجر را به خود جلب می نمايد و در اين رهگذر در فوايد اجتماعی و اقتصادی اين شهر تاثير بسزائی دارد.

اهميت و ارزش تالاب

اكثر تالاب ها واجد ارزش وفوايد زيادی بوده و از نظر اكولوژی گياه شناسی، جانور شناسی، سيمولوژی و يا هيدرولوژی دارای اهميت بين المللی هستند.

تالاب انزلی جدا از اين ارزش ها نبوده و اهميت چند جانبه ای آن چه از نظر بين المللی و چه داخلی به جز مسائل اكولوژيك محيطی نقش خاصی در جغرافيا و اقتصاد منطقه دارد. بطوريكه علاوه بر حائز ارزش بودن، در افزايش توليد گياهی و پروتئين سفيد ( پرندگان مهاجر) به عنوان مهمترين پشتوانه درتكثير ماهيان كه در اقتصاد شيلاتی دريای خزر واجد ارزش های متعدد و مهمی بوده است و در رابطه با جذب گردشگران و كنترل سيلاب های منطقه فراهم نمودن امكانات ارتباطی آبی (درحمل و نقل داخلی و تجارت خارجی) نيز می باشد.

موقعيت جغرافيائی تالاب انزلی

مساحت تالاب حدود 150 كيلومتر مربع در 37 دقيقه و 28 درجه عرض شمالی و 49 و 25 درجه طول شرقی در جنوب دريای خزر و جنوب شهرستان انزلی در استان گيلان قرار گرفته است. طول متوسط تالاب در امتداد شرقی - غربی حدود 30 كيلومتر و عرض متوسط آن در امتداد شمال و جنوب حدود 3 كيلومتر و وسعت كنونی آن 150 كيلومترمربع است. عمق تالاب 5/2 متر در بخش غربی است. اين تالاب از شمال به دريای خزر از شرق به پيربازار و از غرب به كپورچال و آبكنار از جنوب به صومعه سرا و بخش های شهرستان رشت مربوط می شود.

ارزش ها و فوايد تالابها

تالابها يكي از مهمترين زيستگاه هاي طبيعي در جهان مي باشند و داراي ارزش ها و فوايد بسياري به ويژه در گردش انرژي در محيط زيست نقش مؤثري دارند. جانوران و گياهان در اين محيط آبي به هم وابسته اند و نقش هاي اكولوژيك هريك از آنها ادامه حيات را در اين اكوسيستم تنظيم مي كند و از لحاظ تحقيقاتي و آموزشي بر زيستگاه حيات وحش، ذخاير گياهي، فوايد هيدرولوژيك و موقعيت گردشگري، درخور اهميت مي باشند.

1- فوايد هيدرولوژيك: تالاب ها جلوي جريانهاي سيلابي شديد را مي گيرند و اگر نباشند شدت اين جريان ها دو برابر خواهد بود. در ذخيره سازي آب كمك مي كند و سفره هاي آب زير زميني را غني مي كند. تالاب ها قدرت خودپالايي نيز دارند.

2- ارزش تفرجگاهي و توريسم: تنها از چشم اندازهاي نادر و بديع تالابها وجود پرندگان آبزي، آشيانه ها و جوجه هاي آنها، همچنين گياهان زيباي تالابي در سطح آب مشخص هستند و آرامش موجود در تالاب ها همراه با آواي پرندگان يكي از بديع ترين چشم اندازها مي باشد. ناگفته نماند براي استفاده از موهبت هاي الهي، اين طبيعت زيبا نياز به يك عاشق به طبيعت، آگاه و دلسوز دارد.

3- حمل و نقل آبي: حاشيه نشينان از طريق كانال هاي آبي و تالاب ها براي حمل و نقل محصولهاي كشاورزي و باغي، دامي و ديگر مايحتاج خود استفاده مي كند. در واقع اين اكوسيستم هاي آبي راه هاي ارتباطي مناسب براي روستاهاي اطراف مي باشند.

4- جلوگيري از فرسايش خاك: رويش گياهان حاشيه تالاب ها خنثي كننده عوامل مختلفي است كه باعث فرسايش خاك مي شود. در واقع لايه هاي سطحي خاك را حفظ مي كند.

5- تأثير اقليمي بر محيط اطراف دارد: هواي اطراف تالاب به علت وجود حجم عظيمي از آب معتدل و داراي رطوبت نسبي است.

6- تالاب هاي منابع تأمين آب: آب اين مناطق به مصارف گوناگون، از جمله كشاورزي، استفاده مستقيم انساني، جانوران وحشي، دام ها و كارخانه ها و صنايع مي رسد.

مدیریت تالاب

سازمان

سازمان حفاظت محیط زیست مسؤل تالابها در ایران می باشد.سازمان حفاظت محیط زیست در حقیقت مسؤل اصلی سیاستگذاری ، وضع قوانین و مقررات ،مدیریت پروژهای اصلی ،حمایتهای فنی از این دفاتر می باشد .مدیریت تالاب انزلی بر عهده اداره کل محیط زیست گیلان می باشد که در مرکز استان ( رشت ) واقع است . این اداره کل با اداره های محیط زیست در شهر انزلی و صومعه سراجهت حفاظت از تالاب همکاری می کند.جمعاً 31 محیط بان در تالاب فعالیت می کنند.

کارهای مربوط به حفاظت زیست محیطی ( 1353 – اصلاح شده در 1371 ) و آیین نامه اجرائی فعالیتهای حفاظت زیست محیطی ( 1354 – اصلاح شده در 1374 ) عبارت از قوانین عمده حاکمه حفاظت زیست محیطی می باشند. طبق این قوانین مناطق مختلف حفاظت شده نظیر پارک ملی ،آثار طبیعی ملی ،پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده آن توسط حفاظت می شوند .بعلاوه سازمان حفاظت محیط زیست مناطقی را به عنوان مناطق شکار ممنوع تعیین نموده است. شکار در این مناطق اکیداً ممنوع است.

مناطق حفاظت شده

منطقه حفاظت شده ( منطقه حفاظت شده سیاه کشیم،پناهگاه حیات وحش سلکه ) در تالاب انزلی تعیین گردیده اند.شکار ،ماهیگیری ،قطع درختان و بسیاری از فعالیتهای دیگر در این منطقه اکیداً ممنوع است.طبق قانون این مناطق تنها مناطق حفاظت شده داخل تالاب می باشد ،که این نواحی در خلال سالهای 1349 ،1359 تعیین گردیده اند. لذا از آن پس شرایط زیست محیطی تالاب به شکل قابل توجهی تغییر نمود.در گذشته حدود مناطق حفاظت شده به خوبی مشخص نشد و در نتیجه قسمتی از نواحی جنوبی منطقه حفاظت شده سیاه کشیم مورد تعرض قرار گرفت.اخیراً سازمان حفاظت محیط زیست در تلاش است تا در تعیین مرزهای مناطق حفاظت شده تجدید نظر به عمل آورد.علاوه بر این،اداره کل محیط زیست گیلان چندین پیشنهاد مبنی بر تأسیس سه منطقه شکار ممنوع در بخش شمالی تالاب ارائه نمود که این پیشنهادات توسط سازمان حفاظت محیط زیست مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

طرح های آبخیزداری

حوزه آبخیز تالاب انزلی شامل منطقه وسیعی است و توسط سازمانهای مختلف مدیریت می شود.بنابراین این زیر طرحهای زیر در طرح آبخیز داری گنجانده شدند:

1. مدیریت مرتع
2. مدیریت جنگل
3. مدیریت مناطق جلگه ای
4. کنترل شهر نشینی
5. ایمن سازی شبکه
6. بوم شناسی ناحیه ای

کنترل شهر نشینی

شهر سازی در حوزه آبخیز تالاب به دلایل مختلف فشارهای منفی بر اکوسیستم تالاب وارد می آورند.این دلایل شامل موارد زیر است:

فشار مستقیم وارده از توسعه شهری (خصوصاً در نواحی شمالی تالاب)، افزایش بار آلودگی وارده به تالاب،کاهش زیستگاههای طبیعی و سایر موارد است.فعالیتهای شهر سازی باید به دقت کنترل شوند.بدین منظور توصیه می شود که اقداماتی نظیر بازنگری در طرح نهایی قدیمی شهر انزلی صورت پذیرد.سازمانهای مربوطه باید در توسعه استان با همدیگر همکاری نمایند و ارزیابی های زیست محیطی نیز اجرا شود.

 

حفاظت از شبکه های اکولوژیکی ناحیه ای

به منظور حفاظت از تالاب انزلی ،تنها حفاظت از خود تالاب کافی نیست.زیرا بسیاری از موجودات خصوصاً پرندگان و ماهیها زیستگاههای فراتر از خود تالاب دارند و توسط مناطق طبیعی در فواصل دورتری از تالاب حمایت می شوند.به منظور حفاظت کلیه مناطق تالاب انزلی باید شبکه اکولوژیکی ناحیه ای که با سایر تالابها ،رودخانه ،دریاچه ها،آبگیرها و مناطق مهم اکولوژیکی در ارتباطند،حفاظت شود.

هماهنگی بین مؤسسات و سازمانها

بسیاری از سازمانها در مدیریت کاربرد اراضی حوزه آبخیز تالاب انزلی در گیر می باشند و مشارکت و همکاری آنها در مدیریت جامع زیست محیطی از اهمیت چشمگیری برخوردار خواهد بود .توصیه می گردد که مؤسسات و سازمانهای زیر با همدیگر هماهنگی تنگاتنگ داشته باشند:

• هماهنگی در زمینه مدیریت زیست محیطی در نواحی کوهستانی( اداره کل منابع طبیعی و اداره حفاطت محیط زیست )
• هماهنگی در برنامه های ساماندهی دام با سازمانهای مربوطه (اداره کل منابع طبیعی ،مدیریت زراعت و باغبانی «سازمان جهاد کشاورزی ،بخش امور دام سازمان جهاد کشاورزی ،شرکت آب و فاضلاب روستایی،کمیته امداد و سایر سازمانهای مربوطه »)
• بازنگری در خط و مشی های ساماندهی دام
• در اختیار نهادن اطلاعات اداره کل منابع طبیعی ، مدیریت آبخیزداری سازمان جهاد کشاورزی و سازمان آب منطقه ای وزارت نیرو با همدیگر
• هماهنگی در مدیریت کاربرد اراضی به منظور عملیات شهر سازی (سازمان مسکن و شهر سازی ،دفتر فنی استانداری ،اداره کل منابع طبیعی ،اداره کل حفاظت محیط زیست و سایر سازمانهای مربوطه )
• هماهنگی به منظور مدیریت زیست محیطی ناحیه ای
• اجرای منظم برای مدیریت اصلی کاربری اراضی
• ادغام اداره کل منابع طبیعی و مدیریت آبخیز داری سازمان جهاد کشاورزی
• توسعه ظرفیت به منظور مدیریت زیست محیطی

اهداف کلی سازمان

مشکلات زیست محیطی تالاب انزلی نمودی آشکار از مدیریت ضعیف زیست محیطی در حوزه آبخیز می باشد.حفاظت از تالاب امری دشوار است مگر اینکه مشکلات مدیریت منطقه ای زیست محیطی برطرف شوند.بنابر این هدف کلی طرح نهایی "تقویت و بهبود مدیریت زیست محیطی جهت حفاطت محیطی جهت حفاظت از تالاب انزلی" می باشد.

شیوهای کلی:

(1)حفاظت جامع از اکوسیستم تالاب انزلی و حوزه آبخیز آن

طرح نهایی باید به جستجوی راههایی برای حفاظت تالاب و اکوسیستم حمایت کننده آن باشد.

(2)کنترل فشار زیست محیطی خارجی

به منظور حفاظت از تالاب ،باید فشارهای زیست محیطی خارجی که از مناطق اطراف آن منشأ می گیرند،نظیر ورود فاضلاب،زباله جامد و حمل رسوب کنترل شوند.

(3) توسعه بهروری پایدار از منابع زیست محیطی

طرح نهایی باید بهره وری پایدار از منابع زیست محیطی تالاب و حوزهای آن را توسعه بخشد.

(4) مدیریت جامع

طرح نهایی می تواند با انجام اقدامات گوناگون زیست محیطی در چهار چوب جامع زیست ،به مدیریت جامع رودخانه های حوزه آبخیز دست یابد.

پرندگان

145 گونه پرنده مهاجر جز در ایران شناخته شده اند.77 گونه (53% ) از این پرندگان را می توان در تالاب انزلی مشاهده نمود . در سال 1381 حدود 700،000 پرنده مهاجر از قبیل اردک ،غاز ،قو ،و چنگر در تالاب مشاهده شده اند که از سیبری یا دیگر مناطق جهان به این ناحیه مهاجرت کرده اند.تالاب یکی از مهمترین زیستگاهها برای زمستان گذرانی پرندگانی نظیر باکلان کوچک است که در اواسط زمستان به طور منظم پذیرایی بیش از 500 پرنده می باشد .پلیکان سفید ،پلیکان یا خاکستری ، و غاز پیشانی سفید کوچک از پرندگانی محسوب می شود که بسته به شرایط آب و هوایی در این مکان زمستان گذرانی می کنند.این منطقه بعنوان گذرگاه پرندگانی نظیر اردک سر سفید،سلیم سینه بلوطی ،خروس کولی شکم سیاه و پا شلک کوچک به ثبت رسیده است.از گونه های ارزشمند دیگر پرندگانی شامل قوی کوچک ،اردک بلوطی ،عروس غاز و اردک سر سیاه می باشد که در ایران در معرض خطر انقراض می باشند.

دیگر پرندگانی شامل قوی کوچک ،اردک بلوطی ،عروس غاز و اردک سر سیاه می باشد که در ایران در عرض خطر انقراض می باشد

گیاهان

گیاهان تالابی موجود در تالاب انزلی به طور کلی در چهار دسته طبقه بندی می شوند:

1. گیاهان غوطه ور
2. گیاهان شناور
3. گیاهان بن در آب
4. گیاهان خشکزی

9گونه گیاهان غوطه ور (نظیر زارم واش در وسعت بالا)،11 گونه گیاهان شناور (سه کوله خیز،عدسک آبی و سله با لاله مردابی)، 11 گونه از گیاهان بی در آب (نظیر نی ) و 6 گونه از گیاهان خشکی زی را می توان در تالاب مشاهده نمود.

خروجی تالاب انزلی به دریای خزر می ریزد .این امر باعث شده که تالاب به عنوان مکان مناسبی برای تخمگذاری گونه های فقط در تالاب انزلی یافت می شوند و در هیچ نقطه ای از بخش جنوبی دریای خزر نمی توان آنها را مشاهده نمود .39 گونه بلوطی ،خروس کولی شکم سیاه،و پا شلک کوچک به ثبت رسیده است.از گونه های ارزشمند دیگر پرندگانی شامل قوی کوچک ،اردک بلوطی ،عروس غاز و اردک سر سیاه می باشد که در ایران در عرض خطر انقراض می باشد

ماهیها

از 49 گونه ماهیان تالاب انزلی منحصراً در تالاب زندگی می کنند ،زالون ،رفتگر سنگی، گاو ماهی مرمری ،سیم،سس ماهی ،ماهی ریز نقره ای،س.ف هشتر خان،کولی از گونه های رایج ماهیان تالاب می باشند.

پستانداران

پستانداران این نواحی به گربه جنگلی ،گراز و شنگ (سمور آبی) اشاره نمود.

مهمترين انواع كاربريهاي اراضي تالابي كه سبب وقوع تأثيرات عمده و مخرب بر تالاب انزلي شده شامل:

الف- تخريب مستقيم:

۱- تخليه مواد زائد جامعه شهري در حاشيه مرداب در مسير جاده انزلي به آستارا

۲- احداث راههاي ارتباطي در اطراف تالاب انزلي.

۳- استفاده از آب تالاب براي كشاورزي و بازگشت پساب كشاورزي به تالاب.

ب- تغييرات محيطي كه باعث كنترل سطح آب مي شود شامل:

۱- تأسيسات بندري.

۲- تغيير مسير رودخانه و نهرهاي منتهي به تالاب.

۳- زهكشي زراعي.

۴- زهكشي جهت امور بهداشتي براي كنترل ميكروب هاي بيماري زا.

ج- انواع آلودگيها:

۱- آلودگي ناشي از فعاليتهاي زراعي در زمينهاي حاشيه مرداب بخصوص در روستاهاي بخش آبكنار.

۲- آلودگي هاي ناشي از فعاليتهاي صنعتي در كنار رودهاي منتهي به تالاب براي نمونه مي توان اشاره اي به رودخانه زرجوب نمود كه يكي از آلوده ترين رودخانه هاي كشور است اين رودخانه به طول ۵۵ كيلومتر و ميانگين حجم آب سالانه ۱۷۳۵۴۸ ميليون متر مكعب (در محل پل سازمان آب) از كوههاي پوشيده از جنگل (نيزه سر) سرچشمه گرفته و در منطقه پيربازار با رودخانه گوهر رود تلاقي نموده و با نام رودخانه پيربازار با آلودگي بسيار به تالاب بين المللي انزلي وارد مي شود و يكي از حوزه هاي آبريز تالاب مي باشد (رودخانه زرجوب قبل از ورود به شهر رشت رودخانه سياهرود ناميده مي شود). رودخانه زرجوب در مسير حركت پذيراي فاضلاب ۱۰ بيمارستان، ۵۲ گرمابه و تعداد ۳۸ واحد صنعتي و كارخانه هاي متعدد و پسابهاي اراضي كشاورزي است، تعداد ۶ شهر، ۵ بخش و ۱۸ دهستان و بيش از ۳۰۰ روستا در حوزه اين رودخانه وجود دارد. بخشي از فاضلاب صنعتي كارخانه هاي حوزه و تمامي فاضلابهاي شهري و روستايي بدون تصفيه به رودخانه تخليه و باعث آلودگي شديد اين رودخانه مي شود كه تلفات مرگ و مير وسيع آبزيان رودخانه و تالاب انزلي را در مقاطع بحراني باعث مي شود.

۳- آلودگي ناشي از فعاليتهاي اجتماعات انساني كه با تخليه پساب و مواد زائد جامد واحدهاي مسكوني، شهري و روستايي به طور مستقيم يا غيرمستقيم وارد تالاب مي شوند.

د- فعاليتهاي اجتماعي، اقتصادي مخرب:

۱- صيد و شكار بي رويه جهت تأمين نيازمنديهاي غذايي و گذران اقتصادي يا براي گذراندن اوقات فراغت و ورزشهاي تفريحي كه منجر به كاهش جمعيت گونه هاي وابسته به تالاب مي شود.

۲- استفاده بي رويه و مخرب از مناطق تفرجگاهي.

هـ - رسوبات:

انتقال مواد رسوبي از طريق رودخانه هاي ورودي به تالاب و ته نشيني مقدار زيادي از مواد معلق در آن يكي از علل كاهش عمر طبيعي تالاب و مرگ زودرس آن مي باشد. به طوري كه سطح وسيعي از تالاب مملو از رسوبات شده و عملاً حيات تالاب در خطر است.

فعاليتهاي كشاورزي نسنجيده در پيرامون تالاب انزلي يكي از عوامل تخريب و زوال اين تالاب مي باشد. اختلال درتعادل اكولوژيك براثر انواع سموم و كودهاي شيميايي كه در فعاليت هاي كشاورزي مورد استفاده قرار مي گيرد، از پيامدهاي فعاليت هاي كشاورزي بي رويه در اراضي اطراف تالاب انزلي مي باشد.

و - آلاينده هااي منطقه اي:

همچنين رشد و توسعه شهرها و شهرك هاي صنعتي بدون مكان يابي صحيح، از عوامل تهديد كننده تالاب انزلي و از منابع مهم آلودگي آب تالاب مي باشد.

در سالهاي اخير منطقه طالب آباد در حد فاصل تالاب و درياي خزر (فاصله بين بندر انزلي و حسن رود) به عنوان منطقه صنعتي مطرح شده و دهها واحد كوچك و بزرگ صنعتي در آن مستقر گرديده است كه طبعاً باعث بحرانهاي زيست محيطي بيشتر در اين منطقه مي شود.

صنايع مستقر در حوزه آبريز تالاب،از نظر محل استقرار، نوع و ميزان آلودگي و محل تخليه به رودخانه هاي ورودي از اهميت ويژه اي برخوردار مي باشند و تقريباً سالي نيست كه حادثه اي نظير مرگ و مير آبزيان و بخصوص ماهيان تجاري پديد نياورند. از ۳۸ واحد صنعتي آلاينده آب در استان گيلان تعداد ۲۳ واحد در حاشيه تالاب و يا در مسير رودخانه هاي آن قرار گرفته اند و نقش آنها در آلودگي اين اكوسيستم حساس و به خوبي آشكار است.

 

تالاب و خطراتي كه آن را تهديد ميكند

دفن روزانه ۲۰۰تن زباله شهر انزلي درحاشيه تالاب، آلودگي رودخانه هاي شمال، بويژه رودخانه هاي گيلان و رشت، تبديل روزانه ۱۵۰ليتر آب به فاضلاب ( به ازاي هرنفر) ورود انواع واقسام شوينده ها، تلنبارشدن يك ميليارد و ۲۰۰ميليون تن گل ولاي، ورود پسابها، كودها، سموم شيميايي وازهمه مهمتر رويش بي رويه سرخس

هم اكنون يك ميليارد و۲۰۰ميليون تن گل ولاي ناشي از رسوبات حاصل ۴۰سال شست وشوي ۴۰۰۰كيلومتر مربع خاك حوزه هاي آبريز بازده رودخانه منتهي به تالاب درتالاب انزلي وجود دارد. تاچند دهه قبل عمق تالاب انزلي هشت تا ۱۱متربود اما درحال حاضرته نشين شدن رسوبات عمق آن را به ۳متر رسانده است.

هم اكنون سرعت انباشته شدن رسوبات دركف تالاب ۱۰ برابر بيشتر از چهاردهه قبل است.

۴۰سال پيش هرسال شش هزارتن ماهي از تالاب انزلي صيد مي شد اما حالا مقدار استحصال ماهي تنها ۶۰۰تن بود. درحال حاضر به دليل انباشت گياه آزولا درتالاب انزلي و كم شدن اكسيژن درسطح آب كه مانع رسيدن نور و اكسيژن به عمق آب مي شود، بيش از ۴۰گونه ماهي بومي و ماهيان درياي خزر درخطر انقراض قرار دارند.مهندس ديده بان تصريح كرد ؛ تالاب انزلي جزو فهرست كنوانسيون رامسر است .

با زيرپاگذاشتن مقررات كنوانسيون، تالابها از جمله تالاب انزلي با مشكلات زيادي مواجه خواهند شد. آلودگيهاي صوتي، انتشار تركيبات خطرناك سرب، اكسيد گوگرد، كربن و نيتروژن ناشي از عبور و مرور وسايل نقليه ازجمله عوامل تخريب اكوسيستم تالاب است.انبارشدن يك ميليارد و ۲۰۰ميليون تن گل ولاي به ارتفاع ده متر موجب رشد ني و آزولا شده است كه مصرف اكسيژن زياد محلول درآب زندگي آبزيان راتهديد مي كند.

متأسفانه بارندگيهاي پي درپي وكاهش اكسيژن درتالاب بواسطه متصاعدشدن گاز اكسيدسولفيد SH2 درسطح تالاب موجب تلف شدن هزاران ماهي درتالاب شده است وبا هربار بارندگي وكم شدن اكسيژن برتعداد مرگ ومير ماهيان افزوده مي شود.

با اين حال هرساله بيش از ۳۲ميليون مترمكعب فاضلاب خانگي شهرستانهاي رشت، انزلي، صومعه‌سرا، فومن و ماسال كه حوضه آبخيز تالاب انزلي هستند، وارد تالاب مي‌شود.

همچنين ازطريق مزارع كشاورزي در سال حدود دو ميليون ليتر سموم وارد محيط تالاب انزلي مي‌شود.

از طرفي رسوب حوضه آبخيز تالاب انزلي به طور فزاينده‌اي درحال افزايش است و به علت ضعف عمليات آبخيزداري و تخريب بيش از اندازه حوضه آن سالانه ۵۸۵ هزار تن خاك به صورت رسوب به اين تالاب سرازير مي‌گردد.

كارشناس اداره كل حفاظت محيط زيست استان گيلان در اين‌باره گفت: تالاب انزلي يكي از مهمترين زيستگاههاي طبيعي در جهان است كه در محاصره مزارع برنج قرار گرفته واين در حالي است كه هر ساله مقادير زيادي از باقي مانده سموم شيميايي كه در شاليزارها مورد استفاده قرار مي‌گيرد به‌همراه آب اضافي مزارع ازطريق رودخانه‌هاي همجوار تغذيه‌كننده تالاب وارد تالاب انزلي مي‌شود.

رهاسازي همه ساله ميليون‌ها بچه ماهي سفيد در خروجي‌هاي تالاب چنانچه هم‌زمان با ورود اين سموم به تالاب باشد قطعا ضريب برگشت بچه ماهيان را شديدا كاهش خواهد داد.

تالاب انزلي همچنين محل تخم ريزي بسياري از ماهيان بومي و مهاجر است كه ورود اين مواد سمي ذخاير موجود در اين زيستگاه را به شدت تهديد مي‌كند.

" طرح مطالعاتي احياء تالاب هم‌اكنون توسط سازمان حفاظت محيط زيست و سازمان همكاريهاي بين‌المللي ژاپن در دست انجام است.

اجراي طرح احياء تالاب و طرح جامع گردشگري نقش مهمي در حفاظت از اين نگين ارزشمند طبيعي كه از جاذبه‌هاي مهم گردشگري منطقه و كشورمان است، خواهد داشت.

تسريع دراحداث شبكه بهداشتي فاضلاب نقش بسيار مهمي در كاهش آلودگي‌ها و حفاظت از اين تالاب زيبا دارد.

به گفته كارشناسان احياء اين تالاب زيبا كه داراي ارزش بين‌المللي است با احداث شبكه‌هاي تصفيه فاضلاب در مبادي ورودي رودخانه‌ها، لايروبي تالاب، اصلاح جنگلهاي حوضه آبريز، برداشت گياهان شناور و غوطه ور از تالاب، رفع تصرفات حريم امكان پذير است.

علاقمندان طبيعت و محيط زيست سالم بر لزوم حفاظت از تالاب زيباي انزلي به منظور حفاظت از زيستگاه طبيعي دهها هزار پرنده و همچنين گياهان، آبزيان و جانوران مختلف تاكيد دارند.

با اين حال تا زماني كه مردم كشورمان احساس مسووليت كافي نسبت به حفاظت از اين ثروت ملي نداشته باشند و تمام تلاش خود را براي جلوگيري از آلودگي تالاب بين‌المللي انزلي انجام ندهند طرحهاي مطالعاتي و اقدامات اجرايي براي احياء تالاب نتيجه‌بخش نخواهد بود.

بررسی میزان فلزات سنگین در چند گونه موجودات تالاب

- در این بررسی میزان 5 فلز سنگین: روی، کبالت ، جیوه، سرب و کادمیم در عضله 4 گونه از ماهیان تالاب انزلی شامل: کاراس ، کپور، اردک ماهی و فیتوفاگ که از مهمترین ماهیان اقتصادی تالاب می‌باشند اندازه‌گیری شده است . اندازه‌گیری عناصر فوق با استفاده از دستگاههای جذب اتمی (دارای شعله جهت روی، کبالت ، سرب و کادمیم)و جذب اتمی بدون شعله (بخارات سرد جیوه جهت اندازه گیری جیوه)انجام گرفت . میانگین فلزات سنگین در این بررسی (x_+STD) برای روی 17/280_+4/830 ، کادمیم 0/025_+0/021 کبالت 0/693_+0/480 سرب 1/04_+0/60 و جیوه 0/300_+0/120ppm (وزن خشک)بدست آمده است . میانگین مقادیر عناصر فوق پایین‌تر از حد مجاز تعیین شده از سوی سازمان بهداشت جهانی می‌باشد. با وجود این بررسی‌ها، لزوم توجه به مسائل زیست محیطی تالاب انزلی را هشدار داده و ضرورت پالایش پس آبهای کارخانجات حوزه آبخیز را نشان می‌دهد..

کپور- Carp / تالاب انزلی- Anzali lagoon / اردک ماهی- Esox lucius / ماهی- Fish / کاراس (ماهی)- Carassius Auratus / فیتوفاگ (ماهی)- Hypophthalmichthys molitrix / آلودگی آب- Water Pollution / فلز سنگین- Heavymetal / کشاورزی-

اقداماتي در جهت رفع آلودگي

فعاليتهايي در سالهاي اخير از سوي محيط زيست در خصوص جلوگيري ازريزش آلودگي كشتارگاهها و انواع صنايع به داخل تالاب انزلي صورت گرفته است.

در ضمن با پيگيري اين سازمان درصد بالايي از واحدهاي صنعتي گيلان از سيستم‌هاي تصفيه فاضلاب برخوردار شده‌اند كه اين امر با ممانعت از ورود مستقيم فاضلاب‌هاي شيميايي سبب شد تا ميزان آلودگي دربخشهايي از تالاب انزلي كاهش يابد.

همچنين درچند سال اخير بر زلالي بخش‌هايي از آب تالاب افزوده شده‌است و افزايش اكسيژن دراين تالاب موجب شده تا شرايط مناسبي براي برخي از آبزيان بخصوص ماهي فتوفاك فراهم شود.

به دليل عدم اجراي مديريت جامع در تالاب، رعايت نكردن اصول فرهنگ زيست محيطي و ضعف مديريتي علاوه بر نابودي تالاب انزلي محيط زيست نيز دچار چالش شده‌است.

تالاب انزلي از نظر حفظ تنوع زيستي و گونه‌هاي پرندگان مهاجر در منطقه و دنيا مطرح است.

با وجود گونه‌هاي بسيار زياد جهاني و دريايي در اين تالاب هنوز در زمينه ساماندهي زباله و فاضلاب جاري شده به اين محيط چاره اساسي انديشيده نشده‌است.

وجود كارخانه كمپوست زباله براي ادامه حيات تالاب انزلي ضروري است

سالهاي سال است كه روزانه چندين تن زباله در حاشيه يكي از زيباترين و ارزشمندترين تالاب‌هاي جهان يعني تالاب بين‌المللي انزلي مي‌ريزد.

زباله‌هايي كه اين تالاب بي‌نظير را با شيرابه‌هاي مسموم خود آلوده مي‌سازد و حيات جانداران و مردم منطقه را به خطر مي‌اندازد.

اين درحالي است كه وجود يك كارخانه كمپوست در شهر بندرانزلي مي‌توانست به جاي آلوده نمودن محيط اين تالاب بين‌المللي ، زباله‌ها را تبديل به كود آلي نمايد.

تا چندسال قبل كسي به فكر ساخت كارخانه كمپوست براي حل اين معضل نبود تا اين كه مسوولان به پيشنهاد كارشناسان و صاحب نظران تصميم به ساخت چنين كارخانه‌اي در اين شهر گرفتند.

منابع آلاینده

منابع اصلی آلودگی در حوزه آبخیز را می توان به موارد زیر تقسیم نمود:

1) فاضلابهای خانگی

2) فاضلابهای صنعتی

3) فضولات دامی

4) پسابهای حاصل از آبیاری شالیزارها

5) ورود پسابهای حاصل از آبیاری اراضی

6) جنگلها و مراتع

جمعیتی حدود 2/1 میلیون نفر در حوزه آبخیز تالاب زندگی می کنند.این جمعیت به طور عمده در رشت ( 713.000 ) ،صومعه سرا(137.000 )، انزلی(120.000 ) و سایر شهرها متمرکز می باشند.تعداد کل دام موجود (گاو و گوسفند و بز و خر ) حدود 910.000 رأس می باشد که بار آلودگی زیادی را به وجود می آورند.استفاده بی رویه از کودها و آفت کشها در فعالیتهای کشاورزی از دیگر منابع آلاینده محسوب می گردند.فعالیتهای صنعتی محدودی در حوزه آبخیز تالاب به ویژه رشت و انزلی وجود دارند.با این حال صنایعی وجود دارند که باعث ورود فلزات سنگین و مواد سمی به حوزه آبخیز می شوند.شکل زیر میزان بار آلودگی وارده بر تالاب را نشان می دهد .فضولات دامی و فاضلابهای خانگی عمده ترین منابع آلاینده آلی (COD ) و منابع آلاینده غذایی ( نیتروژن کل،فسفات کل) می باشند.این مقادیر بر پایه تخمین می باشد و اطلاعات تفصیلی بعد از تجدید نظر ارایه خواهد.

فعالیت های پژوهشی بر روی میگوی آب شیرین تالاب

میگوی آب شیرین غیر بومی شناسایی کردند محققان پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی در تالاب بین المللی انزلی یک گونه منابع آبی این پژوهشکده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا ایرنا اظهار داشت احمد قانع "عضو هیئت علمی پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی و کارشناس اکولوژی":

در تالاب انزلی مشاهده شد (Macrobrachium Nippoense ) هیدرولوژی تالاب انزلی یک گونه جدید میگوی آب شیرین در بررسی هاس رشد قابل قبولی در تالاب انزلی داشته و به سایر منابع آبی استان و استان های وی گفت : بررسی ها و تحقیق روی این گونه نشان می دهد که این جانور تاکنون تکثیر و نیز منتقل شده است همجوار آبزیان پرورشی در استخرها مصرف دارد و می تواند به تولید انبوه برسد وی افزود : این میگو هم برای مصارف انسانی و هم به عنوان یک غذای زنده برای دیگر در تنوع زیستی یک منطقه و زنجیره غذایی موجودات بومی،اجرای طرح این محقق بخش اکولوژی پژوهشکده آبزی پروری گفت:بررسی اثرات مثبت ومنفی این میگو طلب میکند تحقیق مستقلی را قانع تصریح کرد :این میگو اندازه متوسط دارد که اندازه نر آن 8/2 سانتی متر و اندازه ماده آن 5/7 به گفته وی این گونه ،بومی کشورهای چین ،کره و ژاپن است و در کشورهای دیگر نیز نظیر روسیه ،بلاروس ،سنگاپور و فیلیپین نیز پرورش داده می شود این محقق افزود:چگونگی ورود این گونه تاکنون مشخص نشده و احتمال داده می شود که با محموله های سایر آبزیان به صورت ناخواسته وارد تالاب انزلی شده باشد وی اظهار داشت:این گونه در کشور چین ارزش تجاری دارد میلادی یکصد هزار تن در این کشور تولید2000 هزار تن و در سال 15 حدود 1998

 

http://daneshjooqom.4kia.ir/