مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

جغرافیای کشورعربستان سعودی

کشورعربستان سعودی

شناخت عربستان برای کسانی که قصد سفر به آن کشور را دارند به دلیل ویژگی های منحصر به فردش از اهمیتی دوچندان و ضرورتی افزون تر برخوردار است، زیرا عربستان مرکز گسترش زمین ، محل هبوط آدم وحوا ، سرزمین برپاشدن کعبه ، جایگاه جوشش چشمه توحید و طلوع خورشید تابناک و حیات بخش اسلام ، زادگاه خاتم پیامبران حضرت محمد (ص) ، صدیقه اطهر حضرت فاطمه زهرا (س) و ائمه هدی (ع) ، محل وقوع وشکل گیری تاریخ پر افتخار و خاطره انگیز صدر اسلام ، مهد پیدایش تمدن بزرگ اسلامی ، آرامگاه کوثرهستی ، و چهار امام و پیشوای معصوم و بسیاری از سادات و بستگان اهل بیت (ع) و....... می باشد .

جغرافیای طبیعی :

• کشورعربستان سعودی یکی ازکشورهای قاره آسیا درمنطقه استراتژیک خاورمیانه با مساحت 2,240,000 کیلومتر مربع ، بزرگ ترین کشور شبه جزیره عربستان محسوب می گردد ، زیرا حدود 75 درصد آنرا فرا گرفته است.
• عربستان سعودی از شمال به اردن و عراق و از جنوب به جمهوری یمن و عمان و از شرق به کویت ، بحرین ، قطر و امارات عربی متحده و خلیج فارس و از غرب به دریای سرخ محدود می شود و با همسایگان خود ، 4532 کیلومتر مرز زمینی دارد .
• این کشور بین خط العرض جغرافیایی 16 الی 32 درجه در شمال خط استوا واقع شده و از سطح دریا 750 تا 1500 متر ارتفاع دارد .

عوارض طبیعی :

• کشور عربستان سعودی از نظر جغرافیایی به 4 منطقه تقسیم می شود :
• الف – ارتفاعات غربی : این سلسله جبال که به کوههای «سروات» شهرت یافته اند از خلیج عقبه در شمال آغاز و تا منطقه حجاز و اسیر در جنوب ادامه می یابد .
• ب – نجد : منطقه نجد در مرکز شبه جزیره عربستان واقع شده و قسمت اعظم آن را فرا گرفته است .
• ج- احساء و قطیف : این منطقه در ساحل شرقی کرانه های خلیج فارس قرار گرفته است .
• د- صحراهای شن زار :که این بیابانها به سه قسمت تقسیم شده اند که عبارتند از :

1- صحرای نفود :که در شمال عربستان واقع است .

2- صحرای دهناء : این صحرا در میان صحرای نفود و صحرای« رب الخالی» قرار گرفته است

3- صحرای رب الخالی : که مساحت آن تقریبا 600 هزار کلیومتر مربع است و این بیابان زاید در جنوب صحرای دهناء و درمیان نجد و عمان قرار گرفته است که تا نیم قرن گذشته از هرگونه تمدن بشری و آبادانی تهی بوده اما اکنون به دلیل اکتشاف منابع فراوان نفت ، اهمیت زیاد یافته است .

عربستان از سوی دیگر به 3 ناحیه تقسیم شده است :

1- تهامه : این سرزمین از ساحل دریای سرخ آغاز و تا سرزمین نجران امتداد دارد در این منطقه شدت گرما و آفتاب سوزان و نوزیدن باد ، زندگی را مشکل نموده است ؛ علت نامگذاری آن به تهامه نیز همین است .

2- نجد : این ناحیه قسمت اعظم عربستان را فرا گرفته و دارای 750 تا 1500 متر ارتفاع از سطح دریاست به همین جهت آن را (سرزمین مرتفع ) می گویند نجد قلب صحرا و موطن آل سعود و کانون شکل گیری آئین وهابیت است .

3- حجاز : این منطقه که در شمال غربی عربستان سعودی واقع شده و بیشترین قسمت آن را مناطق کوهستانی تشکیل می دهد . حجاز را استان غربی عربستان نیز می نامند و شهرهای مقدس مکه و مدینه ، همچنین ینبع ، جده و طائف در آن قرار گرفته اند .

آب و هوا :

عربستان در شمار خشک ترین و گرم ترین مناطق دنیاست ؛ هوای این کشور در تابستان بسیار گرم و در زمستان معتدل می باشد .

دراین کشور بارندگی بسیار کم است ؛ به گونه ای که متوسط بارش سالانه این کشور 100 میلی متر گزارش شده است .

در عربستان حتی یک رودخانه وجود ندارد که پیوسته به دریا بریزد ولی در آن وادی هایی است که سیلاب ها را در خود جای می دهد .

به دلیل گستردگی صحرا ها ، وضعیت زمین و کمبود آب ، تنها یک صدم از مجموع اراضی عربستان قابل کشت و زراعت می باشند .

ذخایر و منابع طبیعی :

عربستان دارای منابع و ذخایر طبیعی غنی و گستردهای است ؛ این منابع و ذخایر عبارتند از :نفت ، گاز ، نقره ، مس ، سنگ آهن ، اورانیوم ، فسفات ، سنگ مرمر ، روی ، اکسید ، پتاسیم ، نمک ، آهک و........

پایتخت و شهرهای مهم :

پایتخت عربستان سعودی ، شهر « ریاض » است و با آنکه بیش از چند دهه از انتخاب آن به عنوان پایتخت نمی گذرد ، توسعه چشمگیری یافته است .

بعد از ریاض ، مهم ترین شهر سیاسی عربستان ، پایتخت سابق این کشور ، شهر« جدّه » است که هنوز اهمیت خود را حفظ کرده است و همه وزارتخانه ها در آن شعبه دارند و مقامات سیاسی چند ماه از سال را در آن اقامت می گزینند .

پس از جده شهر« طائف » که به دلیل خوشی آب و هوایش در اوج گرمای تابستان محل تشکیل هیئت دولت می باشد و از اهمیت سیاسی برخوردار است

شهرهای مهم مذهبی :

مهم ترین شهر مذهبی این کشور ، «مکه » است که به علت وجود مسجد الحرام و برگزاری مناسک حج در آن ، از قداست خاصی برخوردار می باشد . پس از آن شهر « مدینه » به دلیل وجود مسجد و حرم نبوی و قبرستان بقیع در آن دارای اهمیت و جایگاه ویژه ای است .

این دو شهر ، افزون بر اهمیت مذهبی به دلیل شکل گیری تاریخ اسلام در آنها از اهمیت تاریخی نیز برخوردارند .

بنادر مهم : مهم ترین بندر عربستان بندر « جدّه » است این بندر در ساحل دریای احمر واقع شده است و به لحاظ سیاسی ، تجاری و بازرگانی دارای اهمیت بسیار زیادی است تعدادی از پایگاههای مهم نظامی و دریایی در این بندر قرار دارند .

پس از جدّه بنادر دمام ، ینبع ، جیزان ، جبیل ، جبل و بندر نفتی راس التنومه دارای اهمیت اند .

تقسیمات کشوری

عربستان به سیزده منطقه (استان) تقسیم شده است که در راس هر منطقه ، امیری به حگم پادشاه نصب می گردد . این مناطق عبارتند از :

1. ریاض 2. شرقیه 3. مکه مکرمه 4. مدینه منوره 5. حائل 6. القصیم 7. تبوک 8. الباحه 9. عسیر
10. نجران 11. جوف 12. جیزان 13. الحدود الشمالی

میقات جحفه

جحفه یکی از میقاتهای پنجگانه حج و عمره است. بررسی و مطالعه پیرامون این میقات از نظر جغرافیایی، تاریخی، فقهی، وضع کنونی وراههای منتهی به آن، در خور اهمیت است; به ویژه آن که جحفه یکی از دو میقاتی است که حجاج ایرانی در موسم حج از آنها محرم میشوند.

نگاهی گذرا به اهمیت جحفه

جحفه به عنوان یک منطقه جغرافیایی، به جهات یاد شده در زیر اهمیت و شهرت یافته است:

1 ـ یکی از منازل هجرت پیامبر اسلام ـ ص ـ بوده است.

2 ـ چهار راهی است که دو راه به سمت حرمین شریفین، راهی به سوی بندر ینبع و راه چهارمی، از طریق ساحل، به سمت شام از آن منشعب میشود.

3 ـ عامل مذهبی; زیرا جحفه یکی از میقاتهای پنجگانه است که پیامبر اسلام ص ـ معین کرد تا حاجیان از آنجاها محرم شوند.

4 ـ گاهی عامل چهارم نیز به این جهات افزوده میشود و آن عبارت از جنبه تاریخی آن است; زیرا جحفه پس از دورانی عمران و آبادی، دچار عقب ماندگی و خرابی گشته که توجه پژوهشگران را به خود جلب میکند تا پیرامون آن بررسی و مطالعه کنند.

نام جحفه

جحفه در زمان قدیم به نام «مَهْیَعَه» شناخته میشده است که بنابر مشهور، به همین صورت; یعنی بافتح میم، سکون هاء وفتح یاء و عین ضبط شده است. اما به گفته «سیاغی»، «قاضی عیاض» از بعضی از علما نقل کرده که آن را با کسر هاء صحیح میدانستند. البته به نظر قاضی عیاض این قول غیر مشهور است.(1)

«مهیعه» از ماده هاع هیعاً ـ با فتح هاء ـ و هیعاناً گرفته شده که به معنای انبساط و باز شدن است و یا از ماده هاع هِیاعاً ـ با کسر هاء ـ گرفته شده که به معنای وسعت و گسترش میباشد.