نحوه کشت دادن میکرو ارگانیسم روی محیط
تعریف کشت
برای شناسایی عامل مولد یک بیماری باید باکتری ها را کشت داد یعنی مواد غذایی در اختیار ان قرار دهیم تا بتواند رشد کندمحیط کشت خالص یک باکتری به محیطی گفته می شود که فقط دارای یک نوع میکروارگانیسم باشد و معمولا از روش کشت خطی استفاده می کنیم . کشت خطی به دو صورت انجام می شود :
1.کشت در داخل پلیت2.کشت در داخل لوله
كشتهای عمقی عمودی (Stab Cultures) :حدود 5 الی 10 میلی لیتر از محیط كشت نیمه جامد را در لوله آزمایش ریخته و به طور عمودی میگذارند تا محیط بسته شود. سپس میكروارگانیسمها را توسط آنس میله ای به طور عمقی در مركزاین محیط كشت میدهند.
در عمق باکتری های بی هوازی رشد می کنند.
در سطح باکتری های هوازی رشد می کنند.
مهم ترین و معمول ترین محیط کشت نیمه جامد مورد بررسی SIM است.
سه ویژگی باکتری ها را به صورت همزمان در این روش می توان بررسی کرد.
1- توان تولید در سولفید هیدروژن، اگر باکتری بتواند از ترکیبات موجود در محیط H2S ایجاد کند. H2S در ترکیب با آهن موجود در محیط FeS ایجاد می کند که به صورت رسوبی سیاه رنگ دیده می شود.
2- توان تولید ایندول، اگر باکتری بتواند اسید آمینه تریپتوفان را تبدیل به ترکیب ایندول کند، ایندول مثبت است.
معرف کوواکس ، معرفی است که اگر به محیط افزوده شود در قسمت بالای محیط حلقه آلوانوئید
تشکیل می شود.تا حد امکان باید تشخیص تست ایندول را به تاخیر نیاندازیم. چون ممکن است حجم ایندول تولیدی کم باشد و نتیجه نگیریم.
3- ویژگی سوم Motility یا همان قدرت حرکت باکتریهاست. برای تشخیص با توجه به نحوه کشت باکتری در محیط به توان حرکتی آن پی مس بریم. اگر باکتری متحرک باشد ، کدورت حاصل از رشد یا سیاهی مربوط به تشکیل FeS در مورد باکتری های سولفید مثبت محدود به مسیر حرکت آنس است. ولی اگر باکتری متحرک باشد، کدورت یا سیاهی مذکور پخش می شود.
روش کشت خطی :
در این روش از محیط پیش ریخته جامد در داخل پلیت استفاده می شود. به این ترتیب که ابتدا بوسیله یک آنس سترون شده مقداری از پرگنه باکتری را برداشته و آنرا روی سطح محیط پیش ریخته بصورت خطهای موازی و در چند جهت می کشید . در کشتهای خطی برای بدست آوردن کلنی های تک می توانید پلیت را به 4 قسمت تقسیم کنید بعد در قسمت اول ابتدا نوک آنس را که محتوی پرگنه باکتری است را بصورت خطهای موازی کشیده و بعد خطوط را در منطقه دوم از انتهای خط انتهایی منطقه اول در جهت دیگر ادامه می دهید و در منطقه سوم و چهارم هم به همین صورت عمل می کنید .قبل از مراحل اول ،دوم و سوم (به غیر از مرحله آخر) آنس باید استریل شودو حتما خنک شود. خصوصیت این روش این است که وقتی خطوط موازی را روی سطح محیط می کشید به ترتیب از تراکم باکتریها کاسته می شود و به انتهای خط که می رسید تراکم باکتری کمتر است و در منطقه دیگر وقتی از انتهای خط منطقه قبلی استفاده می کنید در واقع تراکم بسیار کمتر از تراکم باکتریها در ابتدا می باشد و در نتیجه در مناطق دیگر هم به ترتیب از تعداد باکتریها کاسته می شود تا جائی که در منطقه چهارم شما می توانید پرگنه های تکی داشته باشید که کلنی خالص نامیده می شود. بنابراین انجام درست کشت خطی منجر به ایجاد کلنی خالص می شود این کلنی تنها از یک باکتری مادری بوجود می آید . باکتریهای منفرد را باکتریهای مادر می نامند که این باکتریها پس از کشت خطی و جدا شدن سلولهای باکتری از یکدیگر بوجود می آیند. در واقع کلنی خالص به کلنی گفته می شود که با کلنی دیگر تماس نداشته باشد.
چند نکته در مورد تهیه کشت ایزوله خطی
:1. تا حد امکان از حاشیه های محیط استفاده شود.
2. تا حد امکان از لبه پلیت به لبه ی دیگر بروید. خطوط را وسط پلیت رها نکنید.
3. در ابتدای هر مرحله به استثنا مرحله آخر ، آنس را می سوزانید اجازه دهید خنک شود و یکی دو بار با یکی از خطوط انتهایی مرحله قبل تماس دهید
.4. در شروع مرحله چهارم چون از تراکم باکتری های موجود در نوک آنس به حد کافی کاسته شده نیازی به سوزاندن آنس نیست بنابراین تماس هم نمی دهیم.
5. ناحیه ای که می خواهیم کار کنیم روبروی ما باشد. آنس با سطح محیط کشت جامد زاویه ی حاده می سازد. آنس همیشه به ما نزدیک می شود.
6. آنس در مسیر حرکت خود در مرحله آخر نباید با مراحل ما قبل آخر و همینطور مرحله اول تماس داشته باشد.کشت در محیط های مایع به صورت زیر است:در مورد محیطهای کشت باکتریایی که بصورت مایع می باشند برای انجام کشت خطی روی محیط پیش ریخته فقط یکبار لوپ استریل و خنک شده را داخل محیط محتوی باکتری کرده و یک لوپ از آن بردارید سپس آنرا روی محیط پیش ریخته قرار داده و بصورت خطوط موازی آنرا در چند جهت بکشید. رشد باکتری در محیط مایع به صورت ایجاد کدورت بررسی می شود. در صورت کدر شدن محیط باکتری رشد کرده است. قبل از بررسی نتیجه نیاز به ضربه زدن به لوله است.
بررسی اثر حرارت بر روی باکتری ها:
مهم ترین اثر ضد میکروبی است. دو باکتری E.coli و باسیلوس سوبتلیس در محیط کشت نوترینت براث کشت می دهیم. ( مطابق روش کشت در محیط مایع) 10 دقیقه در بن ماری 80 درجه قرار داده که تحت تاثیر
حرارت قرار گیرد ، سپس لوله ها را در انکوباتور قرارداده 48 ساعت بعد نتیجه ها را بررسی می کنیم. ب
اسیلوس سوبتیلیس قادر به تحمل حرارت است، به علت اسپور دار بودن، در حالی که E.coli از بین می رود
http://www.daneshju.ir/forum/f1111/t160868.html
روشهاي کشت ميکروارگانيسمها
- کشت ميکروارگانيسمهاي هوازي
- کشت بي هوازي باکتريها
- کشت بي هوازي باکتريها با استفاده از ديسکاتور
- روش شمارش مستقيم
روش کشت پورپليت را براي شمارش ميکروارگانيسمها
در روش پورپليت با توجه به رقتهاي مختلف تهيه شده از نمونه غذايي براي هر رقت 2 تا 4 ظرف پتري اختصاص داده مي شود و يک ظرف نيز به عنوان کنترل براي اطمينان از سترون بودن روف پتري و محيط کشت در نظر گرفته مي شود. روي ظروف پتري را با شماره نمونه، رقت و تاريخ آزمايش مشخص کرده، در هر دو يا چهار ظرف پتري از رقت مربوط ، يک ميلي ليتر قرار مي دهند به اين ترتيب با استفاده از يک پيپت، کليه رقتها به ظروف پتري منتقل مي شوند، محيط کشت مناسب قبلاً ذوب و در حمام مادي 45 درجه سانتيگراد نگهداري مي شود پس از ريختن رقتهاي مختلف ماده غذايي به داخل ظروف پتري به هر ظرف حدود 15 ميلي ليتر از محيط کشت مذاب که حرارت آن بيشتر از 45 درجه نباشد اضافه مي شود . پس از آن بلافاصله در ظرف را بسته، آن را 15 بار از عقب به جلو، 5 بار در جهت عقربه هاي ساعت، 5 بار از چپ به راست و 5 بار خلاف عقربه هاي ساعت به آرامي حرکت مي دهند تا نمونه و محيط کشت بخوبي مخلوط شوند.
کمي صبر کنيد تا محيط کاملاً ببندد و بعد، از ميحط مذاب که همچنان در حمام بن ماري نگهداري شده مقدار کمي روي هر ظرف پتري مي ريزند به طوري که لايه نازکي از محيط سطح ظرف پتري را بپوشاند. در نتيجه اين عمل از آلوده شدن سطحي جلوگيري مي شود و همچنين تا اندازه اي شرايط بي هوازي براي نشان دادن حالات تخميري برخي از باکتريها ايجاد مي گردد. پس از بسته شدن لايه دوم ظروف پتري را به طور واژگون در گرمخانه با توجه به حرارت مناسب رشد باکتري مربوط قرار مي دهند. کشتها را مدت 24 ساعت در گرمخانه نگهداري مي کنند و پس از اين مدت به کمک دستگاه پرگنه شمار، پرگنه هاي ظاهر شده در ظروف پتري را که بين 300 – 30 پرگنه دارند مي شمارند. مجدداً 24 ساعت ديگر ظروف را در گرمخانه قرار داده، پس از اين مدت يک بار ديگر نيز تعداد پرگنه ها را مي شمارند. ميانگين تعداد پرگنه هاي شمارش شده در دو يا چهارظرف پتري با در نظر گرفتن رقت آن تعداد ميکروارگانيسمهاي موجود در ماده غذايي را تعيين مي کند.
روش کشت سطحي را براي شمارش ميکروارگانيسمها
در اين روش بايد ظروف پتري حاوي محيط کشت قبلاً تهيه شده باشند و سطح محيط با قراردادن آنها در گرمخاه 55 -50 درجه سلسيوس به مدت نيم تا دو ساعت خشم شود. در اين مدت بايد در ظرف پتري باز و سطح محيط رو به پائين باشد. سپس با توجه به رقتهاي تهيه شده، براي هر رقت 2 تا 4 ظرف پتري انتخاب نمود و يک ظرف به عنوان کنترل منفي در نظر گرفت . روي هر ظرف پتري را با شماره نمونه رقت و تاريخ کشت مشخص مي کنند و پس از تهيه رقتها، از رقيق ترين آنها به کمک پيپت 1/0 ميلي ليتري برداشت کرده، در سطح محيط مي ريزند و بعد همان پيپت را رقت بعدي که 10 برابر بيشتر است سه بار شسته و 1/0 از آن را برداشته در ظرف پتري مربوط مي ريزند. به همين ترتيب ادامه داده مي شود تا آخرين رقت، سپس براي هر رقت از يک پخش کننده شيشه اي سترون استفاده کرده، نمونه را بخوبي در سطح ظرف پتري مي گسترانند. نحوه حرکت ميله شيشه اي يا آنس پلاتين روي سطح محيط کشت بايد به گونه اي باشد که از زخمي کردن سطح محيط کشت جلوگيري کند. انجام اي کار با استفاده از ميله شيشه اي سترون آسانتر مي باشد.سپس ظروف پتري را مانند روش قبل با توجه به انتخاب درجه حرارت و زمان گرمخانه گذاري، مدت 24 ساعت در گرمخانه 1 35 درجه سلسيوس قرار داده، پس از 24 ساعت ظروفي را که بين 300- 30 پرگنه دارند مي شمارند. مجدداً ظروف را براي 24 ساعت ديگر گرمخانه گذاري کرده، پس از آن پرگنه ها را شمارش مي کنند و ميانگين شمارش را بدست مي آورند.
روش شمارش باکتريها با کاغذ صافي چه مزايايي دارد و بيشتر در چه مواردي به کار مي رود
کاغذهاي صافي مخصوص ميکروب شناسي در صنعت ساخته شده است که به دليل داشتن منافذ بسيار ريز، ميکروبها را در خود نگه مي دارند. از اين کاغذ صافيها براي ستون کردن مايعات و محلولهاي مختلف حساس به حرارت استفاده مي شود. بعضي از کارخانه هاي سازنده وسايل آزمايشگاهي از اين نوع کاغذها با قيفهاي مخصوص که در برابر حرارت مقاوم اند و قابل سترون شدن مي باشند براي شمارش و جستجوي باکتريها در آب و فرآورده هاي دارويي ساخته اند و حتي بعضي از سازندگان ظروف پتري مخصوص که قطر آنها متناسب با کاغذهاي صافي است و محيط هاي کشت آماده در آمپولهاي کوچک براي يکبار کشت و حتي گرمخانه هاي کوچک که با برق اتومبيل و يا با باتري کار مي کنند براي عمليات صحرايي تهيه و عرضه کرده اند. از اين صافيها براي جستجو و شمارش ميکروبها در آب آشاميدني و ديگر آشاميدنيهايي که تعداد باکتريهاي آنها کم است و لازم مي باشد که حجم زيادي از نمونه براي شمارش و جستجوي باکتري بکار رود استفاده مي شود.
از اين روش در بهداشت محيط و کنترل آب و فاضلاب و بررسيهاي همه گيري شناسي بسيار ارزشمند است.
روش شمارش مستقيم
در روش شمارش مستقيم مي توان از لامهاي مخصوص نئوبار و يا لام توما که معمولاً براي شمارش گلبولهاي خون بکار مي رود استفاده نمود. بدين ترتيب که نمونه مورد آزمايش به نسبتهاي معين با آب مقطر و يا سرم فيزيولوژي و يا هر رقيق کننده مناسب ديگر، رقيق مي شود. بعد از رقت تهيه شده روي لام توما ريخته، يک لامل سنگين روي آ ن قرار مي دهند. چند دقيقه صبر کرده، سپس در زير ميکروسکوپ با عدسي 40 ميکروارگانيسمها را در حجم معيني شمارش مي کنند و با توجه به رقت نمونه – تعداد ميکروارگانيسمها در هر گرم و يا سانتيمتر مکعب بدست مي آيد.
http://www.mainvets.com/laboratory-science/192-1389-05-24-06-44-24.html
کشت باکتری در محیط کشت مایع
پژوهشگران عزیز در بسیاری از پروژه های زیستاز جمله پروژه مبارزه با میکروب ها یکی از مهارت های پرکاربردی که نیاز خواهید داشتکشت باکتری و انتقال آن هاست در ذیل مطلبی در این خصوص بیان می شود:
کشت باکتری: به رشد دادن باکتریها روی موادمورد نیاز آنها کشت (culture) میگویند. باکتریها مانند هر موجود زندهی دیگریبرای رشد به مواد غذایی نیاز دارند. آنها به واسطهی اندازهی کوچکشان و سیستمفیزیولوژی ویژهای که دارند تنها قادر به دریافت مواد غذایی محلول میباشند.
با توجه به این نیاز باکتریها محیطکشتهای(culture medium)گوناگون مایع و جامد برایآنها ساخته شده است. منظور از محیطکشت جامد، محیطهایی است که عموماً حاوی 98درصد آب و 2 درصد مواد حل شدنی جامد هستند، اما به خاطر داشتن مادهی آگار در دمایبالا مایع و در دمای پایین ژلهای میباشند. باکتریها بر اساس نیازهای غذاییشانبه انواع پرنیاز و کمنیاز دسته بندی میشوند.
پلیتهای حاوی محیطکشت نوترینآگار(زرد) و بلاد آگار یا آگار خونی (قرمز
در آزمایشهای میکروبی انتقال باکتریها ازمحیطکشتهای گوناگون به یکدیگر امری رایج میباشد. روشهای استانداردی برای اینکار وجود دارد که رعایت اصول آن برای گرفتن نتایج درست و جلوگیری از آلودگی وبیآمدهای ناخواسته لازم است. کشت اولیه میتواند از انتقال نمونههای زیستی(مانند سطح پوست، ادرار، مواد غذایی، خاک و ...)به محیطکشت، از کشت قبلی یا از انتقال نمونههای باکتریاییتجاری که به صورت پودر یا سوسپانسیون ارائه میشوند، تهیه گردد.
توجه:
پیش از آغاز هر کاری در آزمایشگاه ضدعفونیکردن دستها با الکل 70% ضروری است.
تمامی کشتهای میکروبی الزاماً کنار شعله یازیر هود کلاس دو به بالا انجام میشود.
انتقال باکتری از کشت مایع به مایع
محیطکشتهای مایع عموماً در ظروفقابلاستریلکردن با دهانهی باریک مانند لولهی آزمایش یا ارلن (برای حجم بیشتراز 10 میلیلیتر) آماده میشوند که تا جای ممکن از ورود آلودگی به آنها جلوگیریشود. زیرا این محیطها دارای مواد لازم برای رشد انواع میکروبها بوده و آمادگیبالایی برای رشد میکروبها ناخواسته دارند. در این حالت دو لولهی آزمایش داریم کهیکی حاوی محیطکشت استریل بوده و دیگری حاوی سوسپانسیون باکتری میباشد. سوسپانسیونباکتری در حقیقت شامل باکتریهاییست که در محیطکشت مایع رشد کردهاند. هر دو لولهباید با پنبه یا فویل یا درپیچ، دربسته باشند و تنها هنگام کار کنار شعله یا زیرهود باز شوند.
1. هر دو لوله را درون جالولهای کنار شعلهبگذارید.
2. لولهی حاوی باکتری رشدیافته را بردارید وبا دست چپ نگه دارید.
3. سوسپانسیون باکتری را خوب به هم بزنید تامحتوای آن یکنواخت باشد.
4. در حالی که نمونهبردار را با شست، سبابه وکف دست گرفتهاید، به کمک انگشتهای انتهایی دست راست در لوله را کنار شعله بازکنید و سر لوله را شعلهپاشی کنید (یکی دوبار از روی شعله عبور دهید).
5. با وسایل نمونهبرداری مانند پیپت استریل وپوآر یا سمپلر (نمونهبردار قابل تنظیم برای حجمهای کم و زیاد) از سوسپانسیون حجمموردنیاز را بردارید. نمونههایی از سمپلر در شکل نشان داده شده است.
6. درِ لولهی اول را بگذارید و لوله را درجالولهای قرار دهید.
7. لولهی دوم را به همان ترتیب بردارید ومحتوای نمونهبردار را در آن خالی کنید.
8. لوله را به هم بزنید تا سوسپانسیونیکنواخت گردد و آن را در محل مناسب رشد بگذارید.
انتقال باکتری از جامد به مایع
در این حالت یک محیطکشت جامد حاوی کلنیهای(colony)باکتری و یک لولهی آزمایش حاویمحیطکشت استریل داریم.
1. کنار شعله، پلیت را در دست چپ گرفته و رویچهار انگشت خود قرار دهید.
2. در پلیت را با انگشت سبابه و شست بگیرید بهطوری که بتوانید در را تا نیمه با انگشت شست یا سبابه (به نظر من کار با انگشت شستسادهتر است) بالا بیاورید.
3. با دست راست سوآپ استریل، لوپ سوزنی یاحلقهای را بردارید. لوپ را با شعله سترون کنید.
4. مقداری از کلنی رشدیافته روی محیط جامد (بهاندازهی یک نقطه یا ه در این متن هم کافی است!) را بردارید.
5. در پلیت را ببندید و آن را به کناربگذارید.
6. لولهی آزمایش را طبق روش یادشده بردارید ولوپ را در آن تکان دهید. باکتریهای موجود در یک کلنی به دلیل رشد در رطوبت کم(محیطکشت جامد) مادهی چسبناکی(موکوسی)پیرامون خود تولید میکنند که سببچسبیدن آنها به یکدیگر میگردد. نوع و میزان موکوس بسته به نوع باکتری متفاوتاست. بنابراین برای یکنواخت شدن محیطکشت مایع در این حالت، باید محیطکشت مایع رابه شدت به هم بزنیم. در صورت وجود شیکر میتوان از آن برای همزدن محیط استفادهکرد.
انتقال باکتری از کشت مایع به جامد
در این حالت یک پلیت حاوی محیطکشت جامداستریل و یک لولهی آزمایش حاوی سوسپانسیون باکتری داریم.
1. بسته به حجم موردنیاز برای کشت، بانمونهبردار حجمی، سوآپ و یا لوپ از سوسپانسیون باکتری به روشی که پیشتر گفتیم،مقدار لازم باکتری را برمیداریم.
2. در پلیت را کنار شعله باز کرده و باکتری رابه آن منتقل میکنیم. این مرحله با توجه به هدف ما از انتقال باکتری میتواند بهروشهای گوناگونی انجام شود:
- معمولترین روش، کشتِ چهار-مرحلهای میباشدکه برای به دست آوردن تککلنی و مشاهدهی تغییرات ناشی از رشد باکتری در محیطکشت(مثل همولیز) روش مناسبی است.
در این روش مطابق شکل، از یکطرف پلیت شروع کرده و چند بار پلیت را به اندازهی 60 تا 90 درجه میچرخانیم.
در این روش معمولاً از سوآپاستفاده نمیشود. چون با جذب باکتری به درون پنبه، در مقدار باکتری منتقلشوندهایجاد خطا میکند.
برای گرفتن تک کلنی پیش از هر مرحله لوپ رامیسوزانیم و با گوشهای از محیط کشت که با باکتری در تماس نیست سرد میکنیم و درآخرین مرحله از کشت لوپ را نمیسوزانیم.
- کشت چمنی یک کشت یکنواخت در سطح پلیت به مامیدهد و بیشتر برای آنتیبیوگرام و سنجش هالهی عدم رشد اطراف مواد مهارکنندهیرشد و یا برای شمارش تمام کلنیهای موجود در واحد حجم کشتدادهشده، استفادهمیشود.
در این روش بیشتر از سوآپ برای پخش یکنواختباکتری استفاده میشود. همچنی میتوان با پیپت پاستور یک پخشکننده(spreader)به شکل زیر ساخت و از آن برایپخش کردن سوسپانسیون در همهجای محیط کشت استفاده کرد.
پخشکنندهی فلزی با قابلیت استریلیزاسیون بهکمک حرارت مستقیم شعله
شکل شماتیک پخشکننده تهیهشده از پیپتشیشهای پاستور
تصویری از پیپت پاستور پیش و پس از خم شدن
مراحل تهیهی پخشکننده از پیپت پاستور
روش کشت دادن روی محیط کشت جامد به کمکپخشکننده
- کشت خطی برای مشاهدهی اثر آنتاگونیستی دویا چند میکروب بر هم انجام میشود.
- کشت چند بخشی هم اغلب برای نگهداریسویههای میکروبی به مدت کوتاه در یخچال انجام میگیرد.
در این روش پلیت از قسمت کف با مارکر به چندبخش تقسیم شده و در هر کدام یک سویهی متفاوت کشت داده میشود.
انتقال باکتری از کشت جامد به جامد
در این حالت اگر محیط کشت دوم در پلیت تهیهشده باشد: انتقال باکتری از نظر برداشتن باکتری اولیه شبیه کشت جامد به مایع است واز نظر روش کشت روی محیط جامد تفاوت چندانی با انتقال باکتری از محیط مایع به جامدندارد.
اما در مواردی محیطکشت جامد در لولهی آزمایشتهیه میشود. کاربرد این روش در مشاهدهی توانایی حرکت باکتری یا هوازی/ بیهوازیبودن آن و به طور کلی در موارد تشخیص بیوشیمیایی باکتری میباشد. اگر محیطکشت درلوله صاف باشد از لوپ سوزنی و اگر مایل باشد از لوپ حلقوی برای کشت استفادهمیکنیم. نحوهی برداشت باکتری مجدداً با روشهای پیشین فرقی ندارد.
کشت در محیط جامد با استفاده از لوپ سوزنیبرای مشاهدهی حرکت باکتری (در لولهی سمت راست باکتری به علت دارابودن تاژه حرکتکرده و کل محیط را کدر کرده است. اما در لولهی سمت چپ باکتری توانایی حرکت نداشتهو تنها در مسیر فرورفتن سوزن رشد کرده است.)