مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

ويتامين B

مقدمه

ویتامینها ترکیبات آلی غیر از قندها ، لیپیدها و پروتئینها هستند که در طبیعت توسط تک یاخته‌ها ، سلولهای گیاهی و پاره‌ای از جانداران تکامل یافته ساخته می‌شوند. چون سلولهای بدن انسان قادر به ساختن ویتامینها نیستند نیاز بدن به ویتامین باید از محیط زیست مرتبا و به مقادیر لازم توسط مواد غذایی تامین شود.

با اینکه ویتامینها نقش سازنده و تولید کننده انرژی را ندارند اهمیت آنها در انجام پدیده‌های حیاتی به اندازه‌ای است که فقدان یا کمبود هر یک از آنها موجب پیدایش اختلالات شدید در یک عضویا تمام بدن می‌گردد. ویتامینها به دو گروه محلول در آب و محلول در چربی تقسیم می‌شوند. ویتامینهای گروه B در گروه ویتامینهای محلول در آب قرار دارد.

ماده مغذی که از آن با عنوان ویتامین B نام می برند، در واقع شامل 6 ویتامین متمایز محلول در آب است که کمپلکس یا مجموعه ویتامین B نامیده می شود. این کمپلکس نقش بسیار مهمی در تنظیم متابولیسم سلولها در بدن ایفا می کند، از اینرو، انرژی لازم برای هر نوع فعالیت فیزیکی را برای ما فراهم می کند.

گاهی شکل های مختلف ویتامین هایی که کمپلکس ویتامین B را می سازند، در موادغذایی یکسانی یافت می شوند، از اینرو نیازی نیست که برای جبران کمبود این ویتامین در بدن، از مکمل های غذایی آن استفاده کنید. تازمانیکه در رژیم غذایی خود از انواع و اقسام موادمغذی استفاده کنید، دچار کمبود ویتامین B نخواهید شد.

در زیر به اطلاعات لازم درمورد ویتامین B اشاره می کنیم.

 

فواید ویتامین های B برای سلامتی

همه ویتامین های B برای حفظ سلامت جسمی ما، در کنار یکدیگر عمل می کنند. گاهاً وقتی در یکی از انواع ویتامین های B کمبود داشته باشید، در بقیه آنها نیز کمبود دارید.

انواع مختلف ویتامین های B عبارتند از:

• ویتامین B1: تیامین
• ویتامین B2: ریبوفلاوین
• ویتامین B3: نیاسین
• ویتامین B5: اسید پانتاتونیک
• ویتامین B6: پیریدوکسین
• ویتامین B7: بیوتین
• ویتامین B9: اسید فولیک
• ویتامین B12 : سیانوکوبالامین

 

موادغذایی حاوی ویتامین B

ویتامین های B معمولاً در نان یا محصولات نانی یافت می شوند، چون خمیر نان منبع بسیار خوبی از این ماده مغذی است.

علاوه بر این منبع، منابع زیر نیز مملو از ویتامین B هستند:

 

سیب زمینی

موز

عدس

فلفل

ماهی تن

دانه ها

آجیل

تخم مرغ

سیریال های صبحانه

برخی از انواع نوشابه های انرژی زا

سینه مرغ

آب گوجه فرنگی

مقدار مصرفی توصیه شده برای ویتامین B

از آنجا که ویتامین های B محلول در آب هستند، به هیچ عنوان در بدن ذخیره نمیشوند و اگر بیشتر از حد مورد نیاز مصرف شود، روزانه از بدن دفع می شود. از اینرو واجب است که هر روز به مقدار لازم از این ویتامین مصرف کنید تا دچار کمبود نشوید.

مقدار توصیه شده برای مصرف ویتامین B6، 1.3 میلیگرم در روز تا سن 50 سالگی و بعد از آن 1.7 میلیگرم در روز است. اما معمولاً توصیه می شود که اگر میزان کالری های مصرفیتان 200 کالری عادی در روز است، مصرف خود را تا 2 میلیگرم در روز بالا بیاورید.

برای اکثر افراد، به شرط اینکه از انواع و اقسام موادغذایی در رژیم خود استفاده کنند، مشکلی در تامین ویتامین های B مورد نیاز بدن نخواهد بود. مسموم شدن زا این ویتامین فقط زمانی اتفاق خواهد افتاد که مقدار بسیار زیادی از این ماده را به صورت مکمل استفاده کنیم و زمانیکه چنین مسئله ای رخ دهد، اختلالات عصب شناختی یا بیحسی و کرختی در فرد ایجاد خواهد شد.

علائم کمبود این ویتامین شامل موارد زیر است اما دقت کنید که فقط محدود به اینها نیست: زخم شدن زبان، کج خلقی و زودرنجی، گیجی، احساس افسردگی، تشنج.

اطمینان یابید که در رژیم غذایی خود به میزان کافی از موادغذایی حاوی ویتامین B استفاده می کنید. حتی آنهایی که رژیم های کم کربوهیدرات را دنبال می کنند و به مقدار خیلی کمی از موادغذایی حاوی مخمر استفاده می کنند، می توانید نیاز خود به این مکمل را با مصرف غذاهایی مانند ماهی، سینه مرغ، و آجیل برطرف کنند. انواع و اقسام مکمل های ویتامین B کمپلکس نیز در بازار موجود است که درصورت وجود کمبود می توانید از آنها استفاده کنید.

 

ویتامین B1

اولین ویتامینی که از گروه ویتامینهای B کشف شده است. این ویتامین تأثیرات بسیار مهمی در سوختن قندها در بدن و عملکرد اعصاب دارد. ویتامین ویتامین B1 از راه روده جذب خون می‌شود. تغییراتی بر روی آن صورت می‌گیرد و آماده استفاده بافتها می‌گردد. یکی از موادی که در جذب آن اختلال ایجاد می کند، الکل است که مصرف زیاد آن موجب کمبود ویتامین ویتامین B1 می شود. این ویتامین در بدن ذخیره نمی‌شود.

عملکرد آن در اندامها ، فعال کردن آنزیمهای لازم برای سوختن قند در بدن است. این ویتامین نقش اساسی در ادامه عملکرد چرخه کربس دارد. نقش مهم دیگر آن در اعصاب است. ما برای انجام هر حرکت و یا درک احساس از محیط نیاز داریم پیامهای عصبی از مغز به اعصاب بدن و بالعکس منتقل شوند، ویتامین ویتامین B1 در انتقال پیامهای عصبی نقش مهمی دارد.

ساختمان شیمیایی

ویتامین B1 یا تیامین دارای دو حلقه هتروسیلیک می‌باشد که یکی از آنها گوگرددار به نام تیازول و دیگری حلقه دو ازت‌دار پیریمیدین است. حلقه پیریمیدین به صورت 2 و 5 - دی متیل 4- آمینو پیریمیدین و حلقه تیازول به صورت 4 متیل 5 هیدروکسی اتیل تیازول می‌باشد. این دو حلقه توسط ازت حلقه تیازول و ریشه متیل کربن 5 پیریمیدین به یکدیگر متصل می‌شوند. ویتامین تیامین یکی از ویتامینهای محلول در آب است.

عوامل شیمیایی موثر

وجود ریشه‌های متیل حلقه پیریمیدین و تیازول و ریشه هیدروکسی اتیل حلقه تیازول برای فعالیت ویتامین ضروری است. هیدروژن متصل به کربن 2 حلقه تیازول نقش اساسی را در خواص کوآنزیمی این ویتامین به عهده دارد. تیازمین یک الکل ازت‌دار است و به کمک عامل الکلی خود می‌تواند با اسیدها استریفیه و استر پیروفسفریک آن به نام تیامین پیروفسفات ، شکل فعال این ویتامین در بدن می‌باشد.

خواص فیزیولوژیک

کمبود ویتامین B1 در انسان سبب بروز بیماری بری‌بری می‌گردد که معمولا با عوارض قلبی- عروقی و عوارض عصبی و خیز همراه است. عوارض قلبی- عروقی شامل تپش قلب ، نفس تنگی و هیپرتروفی قلب می‌باشد که تدریجا منجر به احتقان قلب ، کبد ، ریه و پیدایش خیز می‌گردد. عوارض عصبی نیز منجر به پلی نوریت اعصاب محیط می‌گردد که ممکن است با یک خونریزی مغزی همراه باشد.

ضعف عضلانی و بی‌اشتهایی ، کم شدن حرکات معده ، حالت تهوع ، تب و لاغری توام با اختلالات رویشی و عوارض پوستی از علایم دیگر این بیماری است. فقدان تیامین با افزایش ترکیبات سه کربنه همراه بوده و میزان اسید لاکتیک در سلولهای عصبی و اسید پیروویک در سلولهای عضلانی و خون ازدیاد حاصل می‌کند.

فعالیت کوآنزیمی

تیامین به صورت استر دی‌فسفریک یعنی تیامین پیروفسفات ، کوآنزیم آنزیمی به نام دکربوکسیلاز است که باعث دکربوکسیله شدن اسیدهای آلفاستونیک می‌گردد. دکربوکسیله شدن اسید پیروویک به دو صورت ممکن انجام می‌شود.

کربوکسیلاسیون ساده

در این عمل اسید پیروویک با از دست دادن یک مولکول گاز کربنیک به استالدئید تبدیل می‌شود و در مراحل بعدی آلدئید احیا شده و تولید الکل می‌نماید. این نوع دکربوسیلاسیون غیر هوازی است و توسط باکتریها و مخمر آبجو انجام می‌شود.

دکربوسیلاسیون اکسیداتیو

این نوع دکربوکسیلاسیون با اکسیداسیون توام است. یعنی اسیدپیروویک ، 2/1 مولکول اکسیژن گرفته و ایجاد اسید استیک و گاز کربنیک می‌نماید.

مکانیزم تیامین در دکربوکسیلاسیون اکسیداتیو اسید پیروویک

ابتدا اسید پیروویک بر روی کربن 2 حلقه تیازول قرار گرفته و تولید یک جسم ناپایدار می‌کند که با از دست دادن یک مولکول گاز کربنیک به کمپلکس تیامین پیروفسفات و استالدئید فعال تبدیل می‌گردد.

ریشه دو کربن‌دار آلدئید فعال بر روی لیپوآمید انتقال یافته و ایجاد پیوند تیواستر پر انرژی به نام استیل دی هیدرولیپوآمید می‌نماید.

ریشه دو کربن‌دار استات از لیپوآمید بر روی کوآنزیم A انتقال یافته و تولید استیل کوآنزیم A استات فعال می‌کند.

در طی دو واکنش فوق ، آلدئید فعال اکسید شده و به ریشه استات فعال تبدیل می‌گردد، در حالی که لیپوآمید به صورت احیا شده درمی‌آید. در این مرحله ، کوآنزیمهای گیرنده هیدروژن مانند FAD یا فلاوپروتئینها وارد عمل شده و باعث اکسیداسیون مجدد لیپوآمید می‌شود و دوره مزبور ادامه می‌یابد و یک مولکول دیگر اسید پیروویک وارد عمل می‌شود.

هیدروژنهای حاصله توسط FAD یا NAD به سیستم انتقال الکترون منتقل می‌گردند.

ریشه استات فعال از استیل کوآنزیم A وارد دوره کربس می‌شود.

نیاز و منابع

حبوبات ، کبد و کلیه‌ها ، غنی از ویتامین B1 هستند ولی در مرحله پخت طولانی غذاها ، ویتامین غیر فعال می‌شود. احتیاج به ویتامین B1 در مراحل ضعف عمومی ، نقاهت ، کار عضلانی زیاد و شیردهی بیشتر است. اگر جیره غذایی از لیپیدها و پروتئینها غنی باشد، نیاز به تیامین کاهش می‌یابد. انسان متوسط برای هر هزار کالری انرژی غذایی مورد نیاز ، روزانه به 0.5 میکروگرم ویتامین B1 احتیاج دارد.

 

ویتامین B2

ریبوفلاوین یا ویتامین B2 باعث آزاد سازی انرژی از کربوهیدرات ها، پروتئین و چربی می شود. ریبوفلاوین برای تکثیر، رشد و ترمیم پوست ، مو، ناخن و مفاصل ضروری است. همچنین برای سیستم ایمنی که بدن را در مقابل بیماریها حفاظت میکند، لازم و مهم است.

دلیل انتخاب این نام ، رنگ زرد این ویتامین است که ناشی از وجود حلقه فلاوینی موجود در ساختمان آن می باشد . از ویتامینهایی است که در بسیاری از مواد غذایی موجود است اما عوارض کمبود آن گریبانگیر افراد زیادی است ، در حالیکه خود آنها ، نمی دانند این عارضه می تواند ناشی از کمبود مواد غذایی باشد .

اولین بار این ویتامین زمانی کشف شد که در حین بررسی بر روی ویتامین B1 ، دانشمندان متوجه شدند جزء دیگری موجود است که در مقابل حرارت مقاوم تر ازویتامین B1 است و زمانی که آنرا از شیر استخراج کردند این رنگدانه های زرد رنگ را ویتامین B2 نامیدند . در واقع یکی از دلایلی که روش مناسب شیر را نگهداری در پاکتهای چند لایه می دانند این است که، از تخریب ویتامین B2 در برابر نور جلوگیری می کند زیرا این ویتامین در مجاورت اشعه ماوراء بنفش تخریب می شود .

ویتامین B2 همراه غذا وارد بدن می شود و به کمک ناقل هایی که در دیواره روده وجود دارد به خون منتقل می گردد . ویتامین B2 جزء ویتامینهای محلول در آب است از اینرو در بدن ذخیره نمی شود پس میزان مورد نیاز آن باید روزانه مصرف گردد تا مبتلا به کمبود آن نشویم .

عملکرد ویتامین B2 در بدن

ویتامین B2 زمانی فعال می شود که مولکول فسفر دریافت کند و این قابلیت را پیدا نماید که در فعالیت های مهم سوخت ساز بدن عمل کند .ویتامین B2 در فعال شدن ویتامین B3 و ویتامین B6 نیز دخالت دارد . در بدن ما تبدیل ویتامین B2 به فرم فعال آن تحت تأثر آنزیمهای مربوط به غده تیروئید می باشد . از اینرو افرادی که مبتلا به گواتر هستند و تیروئید کم کار یا پرکار دارند باید مراقب میزان دریافت این ویتامین باشند و از منابع حاوی این ویتامین بیشتر تغذیه کنند چون با کاهش فعالیت غده تیروئید کارایی این ویتامین نیز کاهش میابد

میزان مورد نیاز این ویتامین 3/1 میکروگرم در روز است .

حتما افراد بسیاری را دیده اید که دچار زخم در گوشه دهان باشند ، یا زبانشان متورم وسرخ شده باشد و یا لبهایشان ترک خورده باشد . اینها همه از علائم کمبود ویتامین B2 است .

درمراحل اولیه در صورتیکه فرد 1 تا 2 ماه از این ویتامین کمتر از میزان نیازش مصرف کند علائم اولیه در چشمهای او ظاهر می شود ؛ یعنی اثرات او به صورت حساسیت به نور ، اشکریزی چشمها و سوزش و خارش چشمها ، بروز می کند . با پیشرفت کمبود این ویتامین در گوشه دهان زخم ایجاد می شود و فرد نمی تواند دهانش را به راحتی باز کند ، زبان فرد ارغوانی رنگ ، متورم و دردناک می شود البته همه این علائم با هم بروز نمی کند گاهی فقط یک یا چند علامت در فرد دیده می شود . از علائم دیگر جوشهای ریزی است که در منطقه کنار بینی و گوشه دهان به وجود می آید . همچنین در منطقه سفید چشم رگهای خونی دیده می شود . کمبود شدید این ویتامین برای یک فرد باردار، عواقب وخیم تری به دنبال دارد از آن جمله ایجاد عارضه لب شکری در جنین است .

ویتامین B2 بر خلاف ویتامین B1 در برابر حرارت استقامت دارد و در اغذیه ی پخته، دیده میشود. این ویتامین برای اشخاص بالغ در روز تا 4 میلیگرم مورد نیاز است.

پنج عمل مهم ویتامین B2

• به رشد و دوباره سازی کمک میکند.
• به داشتن پوست و ناخن سالم کمک میکند.
• در بهبود زخمهای دهان، لبها و زبان موثر است.
• برای قوة بینایی مفید است و خستگی چشم را کاهش میدهد.
• در سوخت و ساز کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئین ها با مواد دیگر مؤثر است.

علائم کمبود ویتامین B2

اختلال در چربی ها، ترس از نور و عوارض معده و روده ها از علائم کمبود این ویتامین میباشد. در اثر کمبود این ویتامین در بیماران مبتلا به دیابت ، ورم دهان و ترک لبها مشاهده میشود. در ضعف چشمها یعنی موقعیکه چشم از نور میترسد باید از غذاهایی که دارای این ویتامین هستند استفاده شود.

موارد استفاده

ریبوفلاوین در پیشگیری و درمان بیماریهای زیر مؤثر و مفید است:

سردرد میگرنی، ریبوفلاوین در پیشگیری از سردرد میگرنی مؤثر است. مطالعات نشان می دهد که مکمل هایی که حاوی ریبوفلاوین هستند بیشتر از آسپیرین در پیشگیری از سردردهای شدید مؤثرند.

آب مروارید،کمبود ریبوفلاوین می تواند باعث آب مروارید شود. ریبوفلاوین برای فعالیت آنزیم هایی که باعث تقویت بینایی شما میشود ضروری و حیاتی است. کمبود ریبوفلاوین در افراد مسن نسبتاً شایع است. قبل از مصرف بیش از حد مجاز توصیه شده (RDA) برای پیشگیری از آب مروارید، با پزشک مشورت کنید.

مکمل های ریبوفلاوین در درمان کم خونی داسی شکل مؤثرند. این ماده همچنین اثر مکمل های آهن را در درمان کم خونی، افزایش می دهد.

روماتیسم مفصلی مقدار خیلی کم ریبوفلاوین در رژیم غذایی می تواند فرد را در معرض خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی قرار دهد. مکمل های حاوی ریبوفلاوین می تواند از پیشرفت علایم جلوگیری کند.

فواید ریبوفلاوین

• نشانه هایسندرم تونل کارپال را بهبود می بخشد.
• کاهنده اثرات استرس.
• مشکلات پوستی از قبیل آکنه (مخصوصاً آکنه روزاسه)، ورم پوست، اگزما ، و زخم ها با مصرف مکمل های ریبوفلاوین بهبود می یابد.
• گرفتگی عضلانی را بهبود می بخشد.
• بدن را در مقابل انواع مشخصی از آسیب سلولی در که طی حمله یا سکته قلبی ایجاد میشود، حمایت می کند.
• عملکرد سیستم ایمنی را افزایش می دهد.

منابع غذایی

بهترین منابع ریبوفلاوین شامل مخمر آبجو ، بادام ، گوشت ، غلات ، سبوس گندم ، قارچ ، سویا ، شیر و اسفناج.در صورتیکه شما روزانه 2 لیوان شیر یا ماست مصرف کنید و در طول روز غذای تهیه شده با گوشت ( گوشت قرمز ، مرغ و ماهی ) یا تخم مرغ مصرف نمایید و از نان سبوس دار مثل نان سنگک تغذیه کنید ، مطمئن باشید میزان ویتامین B2 مورد نیاز بدن شما تأمین شده است. نیاز به این ویتامین در بارداری افزایش می یابد پس به خانمهای باردار توصیه می شود ازمنابع غنی این ویتامین یعنی جگر ، ماءا لشعیر و شیر با چربی متوسط بیشتر از زمان قبل از بارداری مصرف کنند تا نیاز جنین رانیز تأمین نمایند . این نیاز بیشتر ، با مصرف 1 لیوان شیر اضافه یا 100 گرم گوشت اضافه در روز تأمین می شود . میزان نیاز به این ویتامین در شیردهی از بارداری هم بیشتر است . در دوران شیردهی توصیه می شود برای جلوگیری از اضافه وزن ، بیشتر از منابع گیاهی مثل سبزی خوردن ، اسفناج ، سالاد سبزیجات و ماء الشعیر برای تأمین ویتامین B2مورد نیاز ، مصرف شود .

ریبوفلاوین به آرد و حبوبات اضافه میشود. ریبوفلاوین در اثر نور و قلیا نظیر جوش شیریناز بین می رود. این ماده توسط حرارت از بین نمی رود. اگرچه در داخل آبی که در حال پختن است، نفوذ می کند. برای حفظ محتوی ریبوفلاوین غذاها آنها را باید دور از نور قرار داد.

اشکال دیگر

مکمل های ریبوفلاوین به 2 صورت قابل دسترسی هستند:

ساده

فعال شده

این ماده همچنین در مولتی ویتامین ها و ویتامین های B کمپلکس نیز به صورت قرص های 25، 50 و 100 میلی گرمی یافت میشود.

مقدار مصرف

میزان مجاز توصیه شده در رژیم غذایی شامل موارد زیر است:

• بچه های 1 تا 3 سال: 5/0 میلی گرم در روز.
• بچه های 4 تا 8 سال: 0.6 میلی گرم در روز.
• بچه های 9 تا 13 سال: 9/0 میلی گرم در روز.
• پسران 14 سال: 3/1 میلی گرم در روز.
• دختران 14 تا 19 سال: 1 میلی گرم در روز.
• زنان حامله: 4/1 میلی گرم در روز.
• زنان شیرده: 6/1 میلی گرم در روز.
• قبل از دادن ریبوفلاوین به بچه ها با پزشک مشورت کنید.

موارد احتیاط

مسمویت با ریبوفلاوین بندرت اتفاق می افتد. واکنش های ایجاد شده ناشی از مصرف میزان زیاد این ماده شامل خارش، بی حسی و کرختی، احساس سوزن سوزن شدن و حساسیت به نور است. مصرف میزان زیاد ریبوفلاوین می تواند بر روی نتایج آزمایشات تجزیه ادرار اثر بگذارد.

تداخل های احتمالی

داروهای سولفا، داروهای ضد مالاریا، مسهل ها و الکل می توانند مانع از تأثیر مفید ریبوفلاوین شود.

مصرف زیاد ریبوفلاوین از باربیتورات ها باعث کاهش اثر ریبوفلاوین میشود.

بیماریهای مشخص کبدی می تواند برروی عمل ریبوفلاوین اثر بگذارد.

ریبوفلاوین برای فعال شدن ویتامین B6 ضروری است.

 

ویتامین B3

خانواده ویتامین B اعضاء زیادی دارد،شما تاکنون در این خانواده با چند ویتامین آشنا شده اید یکی دیگر از این ویتامینها ویتامین B3یا نیاسین است.نیاسین یا ویتامین B3 درمان کننده بیماری مهلک پلاگر است که پیش از کشف B3 ، جان بسیاری از ایتالیایی ها ، اسپانیایی ها و حتی آمریکایی های قرن 18 را گرفت.

پیش از کشف این ویتامین تصور می شد پلاگر یک بیماری ویروسی یا میکروبی است که افراد خانواده های فقیر را مبتلا می سازد اما با کشف ویتامین B3 ، در ابتدای قرن بیستم علت و راه درمان آن شناخته شد .

B3 جزء ویتامینهایی است که در شرایط مختلف مقاوم است . از اینرو به راحتی هدر نمی رود ، این ویتامین در بسیاری از مواد غذایی مثل ذرت یا گندم به صورت ترکیب با مواد دیگر وجود دارد که پیش از شکسته شدن جذب بدن نمی شود . در آمریکای لاتینقوت غالب سرخپوستان ذرت بود آنها برای تهیه غذا ابتدا ذرت را در آب آهک می خیساندند و با این کار ویتامین B3 موجود در آن را آزاد می کردند ، بدون اینکه دقیقا بدانند با این کار از ابتلا به پلاگر پیشگیری می کنند . در بررسی های اپیدمیولوژیک آتی دیده شد در مناطقی که از آرد تصفیه شده خصوصا آرد ذرت استفاده می کردند ، بیشترین میزان ابتلا به این بیماری دیده شده است .

برای کشف این ویتامین تحقیقات بسیاری خصوصا بر روی سگها صورت گرفت و حتی در انجام یک بررسی برای مدتی به زندانیان یک زندان غذایی دادند که از ویتامین B3 فقیر بود ، همه آنها به پلاگرمبتلا شدند و با دادن ویتامین B3 علائم پلاگر در آنها برطرف شد .

نقشهای ویتامین B3

این ویتامین در ساختمان ماده ای در بدن شرکت می کند که بسیاری از اعمال حیاتی ، سوخت و سازها و تبادلات الکترونی توسط آن صورت می گیرد .

این ویتامین موجب انبساط عروق می شود از اینرو مصرف میزان کافی و حتی بیش از نیاز آن در مبتلایان به فشار خون بسیار مفید است .

از اثرات این ویتامین کاهش کلسترول خون است . مصرف آن در افراد مبتلا به چربی خون بالا بسیار در کاهش میزان کلسترول مؤثر است .

میزان مورد نیاز بدن یک فرد نرمال از این ویتامین ، 18 میکرو گرم در روز است .

کمبود ویتامین B3

در صورتیکه این ویتامین کمتر از حد مورد نیاز مصرف شود ، بدن در مدت کوتاهی به کمبود آن مبتلا می گردد . عوارض اولیه ، ضعف عضلانی، کم اشتهایی، سوء هاضمه و عوارض پوستی است بروز حتی یکی از این عوارض می تواند نشانه کمبود B3 باشد . در صورتیکه کمبود این ویتامین ادامه یابد ، فرد مبتلا به بیماری پلاگر می شود که علائم آن اسهال ، اختلالات روحی ، خشکی و پوسته شدن پوست بدن در مناطقی که در معرض نور خورشید هستند ، ورم کردن زبان و در نهایت مرگ است .

منابع غذایی ویتامین B3

نیاسین در تعداد زیادی از مواد غذایی موجود است . در بعضی از مواد به صورت ترکیب وجود دارد که درحین پخت آزاد می شود و در اقلام مواد غذایی حاوی پروتئین ، مواد اولیه را تولید می کند .

کنسرو ماهی تن دارای مقدار قابل توجهی B3 است ، همچنین این ویتامین در نان ، سیب زمینی ، ذرت، گوشت گاو و در میوه ها و سبزی ها در گیلاس ، هلو و هویج موجود است .

در صورتیکه شما در روز 4 تا 5 کف دست نان و غذای تهیه شده با گوشت ( حداقل 100 گرم ) و سیب زمینی پخته ( با پوست ) و 1 یا 2 عدد میوه مثل گیلاس و هلو مصرف کنید میزان نیاز شما از ویتامین B3 برآورده می شود .

ضمنا ذرت بو داده نیز یک خوراکی کم کالری و دارای میزان مناسبیB3 است که می توانید در میان وعدها مصرف کنید .

 

ویتامین B5

این نوع ویتامین B محلول در آب است و در بدن تبدیل به ترکیبی به نام کوآنزیم A می‌شود که وجود این ماده در بدن برای تبدیل غذا به انرژی لازم است.همه سلول‌های بدن نیاز به ویتامین B5 یا اسید پانتوتنیک دارند. ویتامین B5 به عنوان ویتامین "ضد استرس" نیز شناخته شده است. زیرا عملکرد غده آدرنالرا تقویت کرده و بهبود می‌بخشد. (غده آدرنال عضوی است که بدن را در مقابل انواع استرس‌ها حمایت می‌کند).

ویتامین B5برای عمل عضلات و اعصاب ضروری است و برای حفظ سلامتی سیستم ایمنی بدن، حیاتی است. این ویتامین همچنین در کاهش علایم دردناک روماتیسم مفصلی موثر است،در ضمن این ویتامین رشد و نمو را تسهیل نموده و به سلامت پوست و مو کمک مینماید.کوآنزیم A در متابولیسم انرژی و سنتز چربی و کلسترول دخالت دارد و فقدان آن سبب نارسایی رشد و خاکستری شدن موها و کم خونی میشود و روزانه انسان به 5 تا10 میلی گرم از آن نیاز دارد.

منابع غذایی

گوشت تازه، سبزیجات و تمام غلات تازه دارای ویتامین B5 بیشتری نسبت به غذاهای فریز شده یا کنسرو شده هستند.

بهترین منابع ویتامین B5عبارتند از:

مخمر آبجو، نان غلات و حبوبات، قارچ ،جگر، لوبیای خشک و نخود، آووکادو ، ماهی ، مرغ، آجیل (فندق، گردو)، بادام زمینی، گل کلم ، شیر و پنیر ، سیب‌زمینی ، پرتقال ، موز و زرده تخم مرغ.

ویتامین B6

ویتامین B6 یا پیریدوکسین نیز از حلقه هتروسیکلیک پیریدین مشتق می‌گردد. به این ترتیب که یک ریشه متیل روی کربن 2 و یک عامل هیدروکسیل روی کربن 3 و دو عامل الکلی نوع اول بر روی کربنهای 4 و 5 قرار گرفته‌اند. در طبیعت دو ترکیب مشابه وجود دارد که فعالیتشان از پیریدوکسین هم بیشتر است و احتمالا پیریدوکسین در داخل بدن به این ترکیبات تبدیل می‌شود. این دو ترکیب عبارتند از: پیرویدوکسال و پیرویدوکسامین. ترکیبات فوق به صورت استرفسفریک فعال می‌باشند و آن هنگامی است که عامل الکلی کربن 5 توسط یک مولکول اسید فسفریک استری شود.

خواص فیزیولوژیک

فقدان ویتامین B6 در موش ایجاد عوارضی شبیه به پلاگر می‌نماید. یعنی اختلالات پوستی همراه با تورم ، زخم و خونریزی و این عوارض بیشتر به صورت قرینه بر روی پنجه‌ها یا روی پرزه و گوشها ظاهر می‌گردند. در حیوان جوان رشد متوقف گردیده، حالت ضعف و لاغری بروز می‌نماید و ادامه فقدان ویتامین به مرگ حیوان منجر می‌شود.

فقدان این ویتامین در جوجه مرغ خانگی و خوک باعث کم خونی می‌شود. بنابراین به نظر می‌آید که این ویتامین در عمل بیوسنتز هموگلوبین نیز موثر است. فقدان ویتامین B6 در انسان بویژه در کودکان سبب اختلال در واکنشهای متابولیسمی سلولهای عصبی می‌گردد و موجب عوارض عصبی مانند دردهای ناحیه شکم ، دشواری در راه رفتن و حملات صرع و تشنج می‌شود.

فعالیت کوآنزیمی

استر فسفریک ویتامین B6 ، کوآنزیم آنزیمهایی است که بویژه در متابولیسم اسیدهای آمینه و پروتئینها دخالت می‌نمایند. این آنزیمها عبارتند از: اسید آمینو دکربوکسیلاز ، اسید آمینوآمیناز ، ترانس آمینازها و سینورنیناز. اسید آمینو دکربوکسیلاز باعث دکربوکسیله شدن اسید گلوتامیک و تبدیل آن به اسید گاما-آمینوبوتیریک می‌گردد. اسید گاما- آمینوبوتیریک یک آرامش دهنده طبیعی و تنظیم کننده فعالیت سلولهای عصبی است. فقدان ویتامین B6 سبب تقلیل مقدار این اسید در سلول عصبی می‌شود و اختلالات عصبی ناشی از این کمبود می‌باشد.

تجربه نشان داده که اختلالات عصبی ناشی از فقدان B6 را می‌توان با تجویز اسید گاما بوتیریک معالجه کرد. ترانس آمینازها آنزیمهایی هستند که باعث انتقال ریشه آمین از یک اسید آمینه بر روی یک اسید آلفا ستونیک می‌گردند. سینورنیناز آنزیمی است که باعث تبدیل اسید آمینه حلقوی به نام تریپتوفان به اسید نیکوتینیک می‌شود. ابتدا در طی یک سری واکنش ، تریپتوفان به جسمی به نام سینورنین تبدیل گشته و سپس این جسم به اسید نیکوتینیک تبدیل می‌شود. بنابراین به کمک این آنزیم و ویتامین B6 بیوسنتز نیاسین آمید از منشا تریپتوفان انجام می‌گیرد و در صورت فقدان ویتامین B6 دفع ادراری اسید گزانتورنیک که در حالت طبیعی بسیار ناچیز است افزایش می‌یابد.

نیاز و منابع

باکتریهای موجود در روده انسان می‌توانند به مقدار اندکی ویتامین B6 سنتز نمایند، با افزایش میزان مواد پروتئینی جیره غذایی نیاز به ویتامین B6 نیز بیشتر می‌شود. برای افراد بالغ روزانه 2 میلی گرم B6 توصیه شده است و اگر نوزادان شیرخوار روزانه کمتر از 0.1 میلیگرم ویتامین B6 دریافت دارند عوارض کمبود ویتامین ظاهر می‌گردد. از مواد غذایی گندم ، مخمر آبجو ، ذرت ، جگر ، شیر ، تخم مرغ و سبزیها دارای ویتامین B6 هستند که مقادیری از آن در حرارتهای زیاد مراحل پخت ، غیر فعال می‌شود.

 

ویتامین B9

اسید فولیک که به نام های فولات یا ویتامین B9 نیز خوانده می شود برای بسیاری از اعمال بدن از جمله سلامتی سیستم عصبی، خون و سلول ها حیاتی و اساسی است. این ویتامین بدن را در مقابل بیماری های قلبی، نقصهای مادر زادی، پوکی استخوان و سرطان های مشخصی حفظ می کند.

در فرآورده های غذایی (برای مثال جوشیده یا حرارت داده شده) اسید فولیک از بین می رود. نگه داشتن غذا در حرارت اتاق به مدت طولانی نیز می تواند محتوای اسید فولیک آن را از بین ببرد.

فواید ویتامین B9 یا اسید فولیک

اسید فولیک در درمان و مقابله با بسیاری از بیماریها، شامل موارد زیر، کمک کننده است:

نقایص مادرزادی، میزان پایین اسید فولیک با نقایص موقع تولد همراه است. نیمی از نقایص لوله عصبی (نظیر اسپینا بیفیدا) قابل پیشگیری است اگر زنان در سن باروری از اسید فولیک در رژیم غذایی شان استفاده کنند. مطالعات نشان می دهد که میزان اسید فولیک مورد نیاز برای جلوگیری از نقایص لوله عصبی از طریق مکمل های ویتامینی بسیار راحت تر قابل دسترسی است تا منابع غذایی به تنهایی.

حمله و سکته قلبی، اسید فولیک برای پاک کردن خون از ماده ای به نام هوموسیستین ضروری است. میزان بالای هوموسیستین خطر بیماریهای قلبی و سکته قلبی را افزایش می دهد.

سرطان ها، سطح پایین اسید فولیک، در ایجاد سرطان مخصوصاً سرطانی کردن رحم ، ریه و روده بزرگ نقش دارد.

پوکی استخوان، فقدان اسید فولیک و در نتیجه افزایش هوموسیستین باعث ضعف استخوانها شده آنها را مستعد شکستگی می کند.

افسردگی و دیگر مشکلات ذهنی، اسید فولیک برای عملکردمغزمهم است. این ویتامین خلق، خواب و اشتها را تنظیم می کند. افزایش سطح اسید فولیک و در بعضی افراد، مخصوصاً اشخاص مسن باعث علایم روانی یا ذهنی منفی بر عکس میشود. اسید فولیک یک اثر ضد افسردگی خفیف دارد و مصرف مکمل های اسید فولیک در بهبود اثر داروی پروزاک مؤثر است.

جلوگیری از کم خونی که می تواند باعث کاهش تعداد سلولهای قرمز خون شود، کمک به درمان سردرد، بهبودروماتیسم مفصلی، کمک به درمان ناباروری، کمک به درمان آکنه و مفید برای افراد مبتلا به ایدز.

نحوه مصرف

اسید فولیک به صورت قرص و در صورت صلاحدید پزشک به صورت تزریقی قابل استفاده است. قرص ها در مقدارهای 40 تا 1000 میکروگرم در دسترس هستند. میزان مجاز توصیه شده (RDA) برای اسید فولیک بستگی به سن و جنس دارد. در صورت حامله بودن، میزان کافی اسید فولیک باید استفاده شود. قبل از شروع مصرف مکمل های اسید فولیک یا دادن آن به بچه ها، با پزشک مشورت کنید.

میزان مجاز توصیه شده در رژیم غذایی (RDA)

• شیرخواران زیر 6 ماه: 25 میکروگرم
• 6 تا 12 ماه: 35 میکروگرم
• بچه های 1 تا 3 سال: 50 میکروگرم
• بچه های 4 تا 6 سال: 75 میکروگرم
• بچه های 4 تا 6 سال: 75 میکروگرم
• پسران و دختران 11 تا 14 سال 150 میکروگرم
• مردان 15 سال و بالاتر: 400 میکروگرم
• زنان 15 سال و بالاتر: 400 میکروگرم
• خانم های حامله: 400 میکروگرم
• زنان شیرده: 280 میکروگرم

 

منابع غذایی ویتامین B9

غذاهایی که شامل میزان چشمگیری از اسید فولیک هستند شامل ؛ جگر، عدسی،سبوس برنج ، مخمر آبجو، آرد سویا، نخود چشم سیاه، لوبیای مرمری، لوبیا قرمز، بادام زمینی، اسفناج ، برگ شلغم، گندم و مارچوبه .

موارد احتیاط

اسید فولیک ندرتا ً‌سمی است. مصرف زیاد آن (بیشتر از 15 میلی گرم) می تواند باعث مشکلات معده، مشکلات خواب، واکنش های پوستی و تشنج شود. مکمل های اسید فولیک کمبود ویتامین B12را که می تواند باعث آسیب دائمی به سیستم عصبی شود، مخفی نگه دارد. مکمل های اسید فولیک باید همیشه ویتامین B12 نیز به همراه داشته باشند.

کمبود اسید فولیک عاملی برای بروز آلزایمر و پارکینسون

آلزایمر، بیماری فراموشی است، بیماری که در اثر آن فرد قدرت تفکرش را از دست داده و نزدیکان خود را به خاطر نمی آورد و گاهی به دلیل ناتوانی در استفاده از ذهن میمیرد .

طی تحقیقاتی مشخص شد میزان اسید فولیک در خون افراد مبتلا به آلزایمر پائین است و در تحقیق دیگری مشاهده شد مصرف کم سبزیجات سبز رنگ موجب افت اسید فولیک خون و بروز لخته های خونی در مویرگ های مغز و آسیب به بافت مغز می شود که فراموشی را در پی دارد.

همچنین کمبود دریافت اسید فولیک به بروز پارکینسون در موشهای تحت بررسی در آزمایشگاه انجامید . مطالب فوق اهمیت مصرف اسید فولیک را نشان می دهد .

تداخل های احتمالی

• باعث کاهش جذب روی میشود.
• کاهش جذب و عملکرد در صورت همراهی با استروژن، الکل ، داروهای مختلف شیمی درمانی (مخصوصاً متوتروکسات)، سولفاسلازین ، باربیتورات ، و داروهای ضد تشنج.
• اگر آسپیرین، ایبوپروفن یا استامینوفن برای مدت طولانی استفاده می کنید به اسید فولیک بیشتری نیاز دارید.
• در صورتی که اسید فولیک با ویتامین B12 نیاسین، کولین و ویتامین C استفاده شود بهترین اثر را دارد.

 

ویتامین B12

ویتامین B12 یکی از ویتامینهای محلول در آب است. این ویتامین که کوبالامین نیز نامیده می‌شود برای کمک به رشد و عملکرد طبیعی سلولهای بدن نیاز است. مخصوصا این ویتامین برای سلامت مغز استخوان و سیستم عصبی ، مهم و ضروری است. مصرف ناکافی این ویتامین منجر به یک بیماری به نام کم خونی مگالوبلاستیک می‌شود که منجر به دریافت ناکافی اکسیژن توسط سلولها و ایجاد اختلالات سیستم عصبی می‌شود. این ویتامین بسیار حساس است و به سرعت تخریب می‌شود . تحمل نور ، حرارت و مواد اسیدی و قلیایی را ندارد.

ساختمان شیمیایی

این ویتامین دارای وزن مولکولی 1500 دالتون و حاوی 4 درصد کبالت است. از نظر ساختمان شیمیایی شباهت خاصی به هسته تتراپیرولی ولی پورفیرین در هموگلوبین دارد. با این تفاوت که اولا کبالت جایگزین آهن شده است ثانیا دو حلقه از حلقه‌های پیرولی به جای اینکه توسط یک اتم کربن و یا یک ریشه متنیل به هم اتصال یابند مستقیما با یکدیگر پیوند حاصل می‌کنند و به علت وجود این اختلافات این هسته را کورفیرین می‌نامند.

خواص فیزیولوژیک

فقدان ویتامین B12 در انسان که بیشتر به علت اختلال در عمل جذب ویتامین رخ می‌دهد باعث بروز کم خونی وخیم و پیدایش گویچه‌های سرخ غیر طبیعی از نوع مگالوبلاست در خون می‌گردد. عامل اصلی بروز این بیماری فقدان ویتامین B12 می‌باشد و تجویز این ویتامین باعث بهبودی کلیه عوارض بیماری اعم از کم خونی ، گوارشی و عصبی می‌گردد.

در بیماران مبتلا به این نوع کم خونی تجویز ویتامین از طریق دهان موثر واقع نگردیده و می‌بایست ویتامین را به صورت تزریق تجویز نمود. در شیره معده شخص سالم عاملی وجود دارد که سبب جذب ویتامین می‌گردد و این عامل در شیره مبتلایان به این نوع کم خونی مشاهده نمی‌شود. وجود اسید هیدروکلریک شیره معده نیز برای انجام عمل جذب ویتامین ضروری است.

فعالیت کو آنزیمی

کو آنزیمی که حاوی این ویتامین است کوبامید نام دارد. کو آنزیم فوق در واکنشهای کربوکسیلاسیون و بویژه در عمل جابجا کردن در داخل مولکول شرکت می‌جوید. این ویتامین نیز دارای نقشی شبیه به اسید فولیک بوده و هر دو ویتامین در عمل نقل و انتقال ریشه یک کربن‌دار شرکت می‌کنند. ویتامین B12 در عمل احیای ریشه یک کربن‌دار فرمیل و تبدیل آن به ریشه متیل شرکت می‌نماید. اسید فولیک و ویتامین B12 تواما در ایجاد ریشه یک کربن‌دار و انتقال آن بر روی ترکیبات مختلف شرکت می‌کنند و برای عمل بیوسنتز اسید نوکلئیک و انجام هر نوع تقسیم سلولی ضروری هستند.

نقش ویتامین B12

ویتامین B12 در تولید سلولهای بدن نقش دارد و نقش آن مانند اسید فولیک، شرکت در همانند سازی ژنهای هسته سلول است. تکثیر سلولی در دستگاه گوارش ، مغز استخوان و بافت عصب با کمک ویتامین B12 صورت می‌گیرد. اگر ویتامین B12 دریافت نکنیم ظرف حدود یکسال ذخیره موجود در کبد تمام شده و تولید سلولی در اندامهای یاد شده دچار اختلال می‌شود.

ویتامین B12 در دستگاه گوارش به تولید سلولهای مخاطی دیواره کمک می‌کند. اگر ویتامین B12 نباشد زبان متورم و سرخ‌رنگ می‌شود و اختلالات گوارشی مثل اسهال بروز می‌کند.

ویتامین B12 در مغز استخوان موجب تولید سلولهای خونی می‌گردد. در صورت کمبود این ویتامین گلبولهای قرمز بزرگتر از حد طبیعی شده، زود از بین می روند و فرد مبتلا به کم خونی مگالوبلاستیک می‌شود.

ویتامین B12 در بافت عصبی نقش تولید سلولهای رشته‌های عصبی را عهده‌دار است. کمبود این ویتامین اختلالات عصبی را به همراه دارد که کرخی و لرزش بدن است و سوزش در پاها نیز احساس می‌شود.

منابع ویتامین B12

ویتامین B12 جذب شده مدتی طولانی در بدن انسان باقی میماند و دفع آن کند است. این ویتامین توسط باکتریهای موجود در دستگاه گوارشی نشخوارکنندگان و همچنین توسط باکتریهای روده ای انسان سنتز میشود که قسمتی از آن قابل جذب است. نیاز روزانه انسان متوسط به ویتامین B12 حدود 3 میکروگرم است. میزان این ویتامین در کبد نشخوارکنندگان به 40 میکروگرم درصد گرم برآورد شده است. در گوشت ، شیر ،‌پنیر و تخم مرغ نیز این ویتامین وجود دارد. مواد غذایی گیاهی عاری یا فقیر از این ویتامین هستند.