مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

فهرست مطالب

عنوان صفحه

نگاهى گذرا به زندگى مرجع عاليقدر شيعه حضرت آية الله العظمى فاضل لنكرانى.. 1

مرورى بر زندگى علمى آية الله العظمى فاضل لنكرانى.. 4

دوران تحصيل.. 4

تدريس.... 7

منبع. 7

نگاهى گذرا به زندگى مرجع عاليقدر شيعه حضرت آية الله العظمى فاضل لنكرانى

عالم ربانى و مرجع بزرگ تقليد شيعيان حضرت آية الله العظمى حاج شيخ محمد فاضل لنكرانى در سال 1310 هجرى شمسى در شهر مقدس قم و در خانواده علم و فضيلت و عمل چشم به جهان گشودند. والد معظم ايشان، مرحوم آية الله حاج شيخ فاضل لنكرانى از علماى صاحب نام و از اساتيد بزرگ حوزه علميه و از معتمدان و مصاحبان آية الله العظمى بروجردى مرجع بزرگ شيعيان جهان و از اصحاب استفتاء ايشان، و والده مكرمه شان از فرزندان سادات معروف مبرقع از طوايف اصيل و پاك و خدوم قم بودند.

موقعيت خاص خانوادگى و آشنائى و رابطه نزديك اين خانواده اصيل علمى و معنوى با بزرگان حوزه علميه قم همانند حضرت امام خمينى، ايجاب ميكرد كودك با استعدادى كه در اين خانواده چشم به جهان گشوده بود، عرصه علوم دينى و سيراب شدن از زلال معنويت و فضائل اخلاقى و عملى را بر هر صحنه و عرصه ديگرى ترجيح دهد و خود را به سرچشمه علوم اهل بيت كه حوزه علميه قم در آن زمان به بركت وجود مرحوم آية الله العظمى حاج شيخ عبدالكريم حائرى يزدى مؤسس حوزه و مرحوم آية الله العظمى حاج سيد حسين طباطبائى بروجردى احياگر اين حوزه، اعلى الله مقامهما الشريف، رونق چشمگيرى داشت بسپارد و از اين گنجينه سرشار از علم و فضيلت و معنويت بهره بردارى نمايد. به همين جهت بود كه، همانطور كه در مبحث زندگى علمى ايشان خواهيد خواند، ايشان بعد از پايان تحصيلات ابتدائى و دبستانى، ورود به حوزه علميه را بر هر چيز ديگرى ترجيح داده و مشتاقانه براى برآوردن خواست درونى خود كه بهره مند شدن از علوم دينى و معنويت بود، به تلاش بى امان و درخشانى در زمينه درس و بحث و مصاحبت بزرگان حوزه پرداختند.

در سايه همين اشتياق وافر و تلاش و پشتكار بود كه ايشان در عنفوان جوانى به مقامات عاليه علم و كمالات رسيدند بطوريكه از مرحوم آية ا لله محسنى ملايرى كه روابط نزديكى با مرحوم آية الله العظمى بروجردى داشت نقل است كه ميگفتند مرحوم آية العظمى بروجردى در زمانى كه آية الله فاضل در سن جوانى بودند بارها تصريح به اجتهاد ايشان داشتند. در سالهاى دهه 40 كه آية الله فاضل لنكرانى دوران جوانى را به كمال ميرساندند و فاصله بين سى تا چهل سالگى را سپرى مى كردند، از مدرسان معروف، برجسته و كاملا شناخته شده اى بودند كه فضلاى آن روز حوزه علميه قم سطوح عاليه را در محضر ايشان ميخواندند و حوزه هاى درس مكاسب و كفايه ايشان بسيار پرجاذبه و مجمع اهل فضل بود. در همين سالهاى دهه 40 بود كه ايشان به درخواست جمعى از شاگردان كفايه خود، درس خارج اصول را آغاز كردند و در جمع علماى والامقام حوزه علميه قم كه در صراط هدايت حوزه در عرصه علم و عمل و فضيلت و معنويت حركت مى كردند، درخششى فوق العاده داشتند.

قدرت بيان، تسلط بر مبانى علمى علماى علم اصول و فقهاى نامدار شيعه، آگاهى از آراء اهل سنت، فحص كامل و جامع، همراهى با شاگردان براى درك صحيح و كامل مطالب و ارائه پاسخ هاى همراه با اتقان و شكيبائى به اشكالات مستشكلين، از ويژگيهاى اين مدرس پركار و جامع نگر حوزه بود. به همين جهت، فضلاى آن روز حوزه علميه قم كه سطح عالى را به پايان برده بودند، به سرعت جذب حوزه درسى ايشان شدند و بعد از مدت كوتاهى كه علاوه بر اصول، تدريس خارج فقه را نيز به تقاضاى فضلا پذيرفتند، حوزه هاى درسى فقه و اصول ايشان از پررونق ترين حوزه هاى درسى قم بود. از بركات اين خرمن پرفيض علم و معنويت، وجود فضلا و علماى برجسته ايست كه تعدادى از آنها از مدرسين صاحب نام حوزه هاى علميه هستند، تعدادى از ممتحنين برجسته حوزه علميه قم در عاليترين سطوح فعاليت مى كنند و تعدادى نيز در نقاط مختلف كشور به اداره حوزه هاى علميه و ارائه خدمات علمى و فرهنگى و اجتماعى به مردم اشتغال دارند.

ساده زيستى، تقوا، تواضع، حسن سلوك با مردم و بويژه با شاگردان خود، از ويژگيهاى اخلاقى و زندگى عملى حضرت آية الله العظمى فاضل لنكرانى است كه از همان دوران كودكى در سرشت ايشان بود و در جوانى با برخوردارى از امتيازات معنوى حوزه تكامل يافت و از وجود اين عالم نورسته، شخصيت با فضيلتى ساخت كه زمينه هاى معنوى مرجعيت را در كنار برجستگى هاى علمى شكل داد. بدين ترتيب، اين عالم عامل متقى در سالهاى دهه 50 در رديف بزرگان علم و فضيلت و معنويت مورد توجه علما، فضلا و مؤمنين به عنوان يكى از برجسته ترين افرادى كه داراى صلاحيت مرجعيت مى باشند قرار گرفت بطوريكه مراجعات زيادى براى انتشار رساله عمليه به ايشان ميشد و بسيارى از علماى صاحبنظر حوزه و شهرستانها ايشان را به عنوان مرجع تقليد بعد از مراجع موجود در آن زمان معرفى ميكردند. سوابق درخشان مبارزاتى عليه رژيم طاغوت و حمايت هاى مستمر از نهضت امام خمينى و توجه خاصى كه حضرت امام به ايشان داشتند، بطوريكه در پاسخ تسليت شهادت آية الله حاج سيد مصطفى خمينى در سال 1356 با عبارت «انشاالله تعالى موفق به خدمت به حوزه هاى اسلامى باشيد و افاضل از بركات شما بهره مند شوند» اعتماد علمى خود و در سالهاى بعد از پيروزى انقلاب اسلامى با محول نمودن اداره امور حوزه علميه قم به ايشان به عنوان شخصيتى كه در رأس جامعه مدرسين حوزه علميه در آن زمان قرار داشت، مراتب اعتماد عملى خود را به ايشان ابراز نمودند، جايگاه ويژه اجتماعى آية الله العظمى فاضل را نشان ميداد كه مكمل جنبه هاى علمى و معنوى ايشان بود.

مجموعه اين ويژگيهاى علمى، عملى و معنوى كه گوشه اى از آنها را برشمرديم موجب شد بعد از رحلت مراجع تقليد طبقه قبل يعنى حضرت امام خمينى و حضرات آيات خوئى، گلپايگانى و اراكى، زمانى كه مسئوليت خطير مرجعيت برعهده بزرگان ديگرى قرار ميگرفت، حضرت آية الله العظمى فاضل لنكرانى به عنوان مرجع تقليد مورد توجه علما و مردم قرار گرفتند و اكنون از مراجع طراز اول تقليد مى باشند.

اخلاص در عمل، شرط همه موفقيت هاست. اين ويژگى براى عالمان دينى و بخصوص مراجع تقليد بالاترين ضرورت است كه با برخوردارى از آن، خداى متعال نفوذ معنوى بالائى در اختيار آنان قرار ميدهد و ابواب متعددى را براى خدمت به دين و بندگان خود در برابرشان ميگشايد. اين، واقعيتى است كه در طول تاريخ مرجعيت شيعه كاملا مشهود بوده و نمونه هاى زيادى در تاريخ پرافتخار مرجعيت شيعه ثبت است.

برخوردارى حضرت آية الله العظمى فاضل لنكرانى از همين ويژگى موجب شد ايشان با عنايت خداى متعال خدمات ارزنده اى به حوزه هاى علميه در ايران و خارج از ايران ارائه نمايند. پرداخت شهريه قابل توجه به روحانيون حوزه علميه قم كه اكنون داراى 43000 روحانى است، حوزه علميه مشهد با 10000 روحانى، حوزه علميه اصفهان با 6000 روحانى و حدود 200 حوزه علميه داخل كشور و تعدادى از حوزه هاى علميه خارج از كشور از قبيل جمهورى آذربايجان از الطاف الهى است كه شامل حال ايشان شده است. اهميت اين خدمت بزرگ به حوزه هاى علميه زمانى روشن مى گردد كه به اين نكته توجه شود كه حضرت آية الله العظمى فاضل لنكرانى اجازه نميدهند از غير وجوه شرعيه، شهريه پرداخت شود و شهريه هائى كه ايشان به طلاب و فضلا و علماى حوزه هاى علميه پرداخت مى كنند، تماما از وجوه شرعيه است كه توسط مؤمنين و مقلدين ايشان تامين مى شود.

با اينكه سالهاست اين وجود پربركت از بيمارى رنج مى برند و دچار مشكلات زيادى هستند، اما از خدمات علمى، تحقيقى، معنوى و اجتماعى لحظه اى غفلت نمينمايند. حمايت از نظام مقدس جمهورى اسلامى و رهبرى آن، تقويت حوزه هاى علميه، توجه ويژه به مجامع علمى و دانشگاهى، اهتمام به حل مشكلات مردم، رسيدگى به اقشار ضعيف جامعه و تلاش براى حفظ وحدت مسلمين، ارتقاء معنويت و تقويت ارزشها و آرمانهاى اصيل اسلامى و انقلابى همواره وجهه همت اين مرجع بزرگ تقليد است. بى ترديد، نهاد اصيل مرجعيت شيعه كه از اركان مهم جهان اسلام است، با استمرار خدمات گرانبهاى چنين شخصيت هاى برجسته اى كه تجلى علم، فضيلت و معنويت هستند، تقويت خواهد شد، انشاالله.

مرورى بر زندگى علمى آية الله العظمى فاضل لنكرانى

آية الله العظمى حاج شيخ محمد فاضل موحدى لنكرانى در سال. 1310 ش مطابق با سال. 1350 ق ديده به جهان گشود.

پدر بزرگوارشان حضرت آية الله فاضل لنكرانى يكى از روحانيون جليل القدر و از محترم ترين بزرگان و اساتيد حوزه علميه قم به شمار مى رفت و ارتباط نزديكى با آية الله بروجردى داشت و يكى از اصحاب استفتاء ايشان و مورد اعتماد وى بود، همچنين از دوستان امام خمينى بود.

آن بزرگ مرد كه از مهاجران قفقاز بود و سال ها در مشهد مقدس و حوزه علميه زنجان به تحصيل وتدريس اشتغال داشت، يك سال بعد از آن كه حوزه علميه قم به دست تواناى حضرت آية الله حاج شيخ عبدالكريم حايرى يزدى رحمة الله عليه، تأسيس شد، وارد حوزه علميه مقدسه قم گرديد.

در همان اوان با يكى از خاندان هاى اصيل وصلت كرده و از اين ازدواج فرزندان نيكوتبار به دنيا آمدند و آية الله حاج شيخ محمد فاضل موحدى لنكرانى، چهارمين فرزند آن خاندان و تنها فرزند روحانى پدر به شمار مى رود كه در خانواده علم و تقوى و روحانيت تولد يافت ايشان از همان سالهاى كودكى، سخت تحت تأثير جاذبه معنويت پدر قرار گرفته و دلباخته راه او شد و در آن عوالم پاك و بى آلايش كودكى تصميم گرفت راه و روش زندگى پدر را سرمشق خود قرار دهد و به عالم روحانيت بپيوندد.

دوران تحصيل

ايشان پس از پايان شش سالگى به مدرسه ابتدايى وارد شد و به محض آنكه دوره شش ساله تحصيل ابتدايى را به پايان برد، با آنكه در تحصيلات جديد، رشد و توفيق زيادى بدست آورد و هوش و استعداد فراوان از خود بروز داده بود، از ادامه تحصيل در مدارس جديد صرفنظر كرد و باتوجه به علاقه شديدش به تحصيل علوم دينى به جمع طلاب پيوست.

آية الله فاضل در اين رابطه نقل مى كند: «پس از پايان تحصيلات ابتدائى كه در آن زمان شش سال بود، بلافاصله شروع به تحصيل رشته علوم دينى كردم، زيرا از همان دوران كودكى علاقه شديدى نسبت به اين رشته در خود احساس مى كردم. در آن زمان كه سالهاى حاكميت طاغوت به شمار مى رفت، خفقان شديدى در كشور حكمفرما بود، با اين حال هر وقت موضوع انشائى به دانش آموزان داده و ضمن آن از ما سؤال مى شد: «پس از پايان دوره ابتدايى در چه رشته اى ادامه تحصيل خواهيد داد» با اينكه استعداد فوق العاده اى در علوم جديد از خود نشان مى دادم و حتى در امتحانات نهايى پايان دوره ابتدايى، عنوان رتبه اول در شهرستان قم را احراز كردم و به همين مناسبت كتابهايى كه با دست خط رئيس آموزش و پرورش وقت توشيح شده بود از طرف اداره فرهنگ به من داده شد كه هنوز هم پيش من موجود است - تمايل شديد خود را به ادامه تحصيل در رشته علوم دينى پس از پايان دوره ابتدايى پنهان نكرده و آن را با آب و تاب تمام در ورقه انشاء شرح مى دادم.» شروع دروس حوزوى ايشان زمانى بود كه 13 سال از عمرشان مى گذشت كه از يك سو شور و علاقه وافر ايشان به طلبگى و از سوى ديگر آشنايى و رفاقت ايشان با مرحوم آية الله حاج سيد مصطفى خمينى فرزند بزرگ امام راحل، زمينه اى را به وجود آورد تا سختى هاى اين راه را به خوبى پشت سرگذارد و به موفقيت دست يابد.

ايشان مى گويند: «وجود اين دوست عزيز - حاج آقا مصطفى - در شدت علاقه ما به راهى كه در پيش گرفته بوديم، نقش مهمى داشت و از همان اوان به كمك يكديگر و به عنوان دو هم مباحثه مشغول تحصيل شديم.» ايشان پس از گذراندن دروس ادبيات و سطح، قسمتى از كتاب رسائل و مكاسب را نزد والد خود و بخشى را نيز نزد آية الله سلطانى و همچنين حضرات آيات شيخ عبدالجواد جبل عاملى و آية الله شيخ مرتضى حائرى آموخته و اهميت زيادى به مباحثه درسها مى داده و بيشتر درسها را با آية الله مصطفى خمينى مباحثه مى نمودند. ايشان در اين زمينه مى فرمايند: «درسهاى هر روز را شبانه با دقت كامل مطالعه كرده و روز بعد، آن را با هم مباحثه مان كه قبلاً براى خود انتخاب كرده بوديم، به بحث و بررسى بگذاريم بدين ترتيب بود كه از هر نقطه ابهامى كه ممكن بود در جلسه درس براى ما باقى بماند رفع ابهام مى شد. از وقتى كه مطول مى خواندم هم مباحثه اى براى خود انتخاب كردم كه تا پايان دوره سطح و حتى قسمتى از خارج، كليه دروس را با ايشان، بحث و بررسى مى كرديم. در آن زمان روزهاى سرد زمستانى، صبح زود هنوز آفتاب بالا نيامده مجبور بوديم بحث هاى مان را در همين ايوانهاى بقعه هاى صحن در آن شرايط سخت و آزار دهنده دنبال كنيم و غير از اين هم چاره اى نداشتيم.» شور و علاقه بى حد ايشان نسبت به درسها موجب شد كه دوره هاى ادبيات و سطح را در مدت 6سال سپرى نمايد.

بدين ترتيب در حالى كه فقط 19 سال از عمر خود را پشت سر گذاشته بود وارد آخرين مرحله تحصيلات حوزه يعنى درس خارج گرديد.

براى اولين بار در درس خارج فقه آية الله بروجردى شركت كرد و با شوق و علاقه تمام درس را از استاد مى گرفت و به منظور عدم فراموشى مطالب درس، و حفظ آنها، درس هر روز را در پايان روز به زبان عربى مى نوشت و اين نشان مى داد كه نه تنها درس را درك كرده است بلكه به مفاهيم آن نيز احاطه هم پيدا كرده است.

اين امرموجب تعجب استادشان آية الله بروجردى شده و مورد تشويق ايشان قرار مى گيرند. ايشان اين جريان را چنين نقل مى نمايند: «مرحوم والد به مناسبت ايام فاطميه مجلس روضه اى در منزل ترتيب داده بودند كه مرحوم آية الله بروجردى روزى به عنوان شركت در روضه به آنجا تشريف آوردند، من مشغول پذيرايى از ميهمانان بودم همين كه مرحوم آية الله بروجردى مرا ديدند لبخندى زده و خطاب به مرحوم والد فرمودند: فلانى هم در درس شركت مى كند، تصور مى كنم كمى سن من باعث تعجب ايشان شده بود، پدرم كه متوجه اين نكته شده بود، به عرض رساندند كه نه تنها در درس شركت مى كند بلكه درسهاى شما را به عربى مى نويسد و شنيدن اين مطلب تعجب معظم له را بيشتر برانگيخته و فرمود: امكان دارد اين نوشته ها را ببينم؟ پدرم به من دستور داد تا آنها را آورده و به خدمت ايشان دادم، معظم له نسبت به مسائل علمى و به طلابى كه علاقمند به تحصيل بودند توجه خاصى از خود نشان مى دادند، بطورى كه اين كار از خصايص وجودى وى به شمار مى آمد، نوشته مرا حدود نيم ساعت بدون آنكه با كسى حرف بزند و يا به حرف كسى گوش بدهد ملاحظه فرمود و تنها در سند روايتى كه من از صاحب وسائل نقل كرده بودم، اشكال فرموده و گفتند اين روايت طى سند ديگرى غير از اين سند وارد شده كه اين اشكال در واقع متوجه صاحب وسايل مى شد. پس از آن هم، همواره مرا مشمول عنايت خود قرار داده و با كلمات اعجاب انگيزى تشويق مى فرمودند و هر چند وقت يك بار نوشته مرا خواسته و پس از مرورى در آن به من پس مى دادند و پس از آن كه به چهار صد يا پانصد صفحه رسيد دستوردادند كه آن را چاپ كنم.» تقريرات درس آية الله بروجردى در دو جلد بنام «نهاية التقرير» آماده و با ملاحظه و اجازه وى چاپ و منتشر شد. و اين زمانى بود كه فقط 26 سال از عمر وى سپرى شده بود.

مدت حضور ايشان در درس آية الله بروجردى پانزده سال به طول انجاميد كه قسمت عمده آن بحث «صلاة» بود، همچنين بحث «خمس» نيز در اين مدت تدريس شد.

در همين زمان بود كه آية الله فاضل در جلسات درس خارج اصول امام خمينى شركت كرد، و يك دوره كامل اصول را از ابتدا تا پايان از محضر امام فرا گرفتند كه اين دوره حدود 7سال به طول انجاميد.

ايشان مباحث خارج اصول امام را به صورت تقريرات نوشته اند و آنها را منتشر كرده اند. همچنين در يك دوره درس خارج فقه امام كه از كتاب طهارت آغاز شده بود، از همان روزهاى نخستين شركت نموده و با دقت و هوشيارى ضبط و ثبت نموده اند.

ايشان بسيارى از مباحث درس خارج فقه امام را به صورت تقريرات نوشته اند كه بخشى از آنها چاپ و منتشر شده است.

بدين ترتيب آية الله فاضل در سال هاى جوانى خود حدود 11 سال در درس مرحوم آية الله بروجردى و مجموعا حدود 9 سال نيز در درس هاى فقه و اصول امام خمينى شركت نمود و از محضر آن دو بزرگوار بهره بردند.

ايشان علاوه بر درس هاى فقه و اصول، چند سال از عمر خود را در درس حكمت و فلسفه گذرانيد و با حضور در درس مرحوم علامه طباطبايى، مباحث منظومه سبزوارى و كتاب اسفار ملاصدرا را استفاده كردند.

البته در كنار اين دروس در مباحث ديگرى همچون مسائل عقيدتى و نيز درس اخلاق شركت مى كرده و از استادان ديگر هم به طور پراكنده كسب فيض مى نمودند.

ايشان با هوش و استعداد سرشارى كه داشتند بسيار زود به درجه اجتهاد رسيده و در حاليكه جوانى 30 ساله بودند، ديگر نياز به تقليد نداشتند و پس از وفات آية الله بروجردى، به استنباط خود متكى شده و غوامض امور و رموز مسائل دينى و مذهبى را به اجتهاد خويش از پيش پاى برداشت.

تدريس

آية الله فاضل لنكرانى از نخستين سالهاى بعد از ورود به حوزه علميه قم، همواره در كنار تحصيل به تدريس پرداخته و به اين امر اهتمام خاصى داشتند.

ايشان در حاليكه هنوز بيش از 16 سال نداشتند و با شور خاصى مشغول تحصيل علم از محضر اساتيد بودند، خود نيز شاگردانى را پرورش ميدادند و تعليم و تعلم را همزمان پى ميگرفتند. بعد از سالها تدريس كتابهاى ادبيات، منطق و اصول و تربيت صدها نفر از فضلا، ايشان در رديف اساتيد سطح عالى حوزه قرار گرفته و به تدريس رسائل و مكاسب پرداختند. اين مدرس عالى مقام حوزه، پس از آنكه 5دوره مكاسب را تدريس كردند به عنوان يكى از شناخته شده ترين اساتيد كفاية الاصول مورد مراجعه فضلاى حوزه علميه قم بودند. حوزه درس كفايه آية الله فاضل لنكرانى دربرگيرنده صدها طلبه فاضل و جوان بود كه تعداد آنها را تا 700 نفر نيز گفته اند.

در اواخر دهه 1340 آية الله فاضل لنكرانى به خواهش جمعى از شاگردان سطح عالى خود، درس خارج فقه را آغاز كردند و از آن پس تاكنون يعنى به مدت 3دهه به تدريس خارج فقه و اصول اشتغال دارند و شاگردان زيادى را كه بسيارى از آنها به درجه اجتهاد نائل شده اند تربيت كرده اند.

منبع:

سايت اينترنتي http://www.lankarani.ir/far/new/view.php?ntx=104030#link1