مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

نوجوانی

نوجوانی به دورة گذار از کودکی به بزرگسالی اطلاق می شود. این دوره مرزهای سنی مشخصی ندارد. تقریباً از 12 سالگی آغاز می گردد و تا آخرین سال های دهة دوم زندگی که رشد جسمانی کم و بیش کامل می شود ادامه می یابد. در این دوره نوجوان به بلوغ جنسی دست می یابد. هویت فردی خود را جدا از هویت خانوادگیش بنا می نهد و با مسئلة نحوة تأمین معاش خود روبرو می شود. تا چند نسل گذشته چیزی به نام دورة نوجوانی به صورتی که ما امروز می شناسیم وجود نداشت. در آن روزگار بسیاری از نوجوانان از دوران کودکی پای به دنیای پر مسئولیت بزرگسالی می گذارند.

رشد بدنی

مرحلة نوجوانی با بلوغ آغاز و با توقف رشد و تکامل عمومی پایان می یابد. هر دو مرحلة بلوغ و نوجوانی در یک وقت آغاز می شوند. لیکن نوجوانی در حدود هشت سال طول می کشد و تنها تغییرات بلوغی در بدن را شامل نیست بلکه رشد و تکامل در استعدادهای ذهنی ، امیال ، گرایشها ، روابط شخصی ، رشد عاطفی ، رغبت های شغلی و تحصیلی و تواناییها و رشد و تکامل دینی و اخلاقی را نیز شامل می باشد. سن بلوغ بر حسب عواملی از قبیل جنس ، نژاد ، آب و هوا ، شرایط زیست و هوش فرق می کند.

خواسته های رشدی نوجوان

احتیاجات نوجوان با یک عده مسائل رشدی ارتباط دارند که نوجوانان در انتقال از کودکی به بزرگسالی با آنها مواجه می شوند. البته این مسائل برای همة نوجوانان یکسان و به یک میزان و یک سطح نیست.

هاویگ هرست این مسائل خاص دورة نوجوانی را که مستلزم توجه نی باشند در ده خواسته به قرار زیر نام می برد:

1- برقراری روابط تازه و نضج یافته با همسالان خود از هردو جنس

2- بدست آوردن نقش اجتماعی مردانه یا زنانه

3- پذیرش طبیعت خود و مفید به کار بردن بدن

4- کسب استقلال عاطفی از والدین و سایر بزرگسالان

5- بدست آوردن اطمینان خاطر از استقلال اقتصادی

6- انتخاب و آماده شدن برای یک شغل

7- آماده شدن برای زناشویی و زندگی اجتماعی

8- رشد و تکامل مهارتهای ذهنی و مفاهیم لازم برای شایستگی زندگی در یک کشور

9- علاقمند بودن و بدست آوردن رفتار مسئول از لحاظ اجتماعی

10- کسب مجموعه ارزشها و نظام اخلاقی که راهنمای رفتار باشند

رشد جنسی

در آغاز نوجوانی اغلب کودکان به دورة سریعی از رشد جسمانی گام می گذارند که با رشد تدریجی اندامهای تناسلی و ویژگیهای جنسی ثانویه همراه است. این تغییرات طی دورة تقریباً دو ساله رخ می دهد و با بلوغ جنسی به اوج می رسند. دامنة سنی رسیدن به بلوغ جنسی بسیار گسترده است. اما پسرها به طور متوسط دو سال دیرتر از دختران به جهش نموی و بلوغ می رسند. متوسط قد و وزن دختران و پسران تا سن 11 سالگی یکسان است اما در این سن دختران به جهش ناگهانی دست می یابند و از لحاظ هر دو بُعد از پسرها جلو می افتند و این برتری را تغریباً تا دو سال حفظ می کنند. در این هنگام پسران از دختران پیشی می جویند و تا آخر عمر این برتری را حفظ می کنند.

عوامل مؤثر در هیجان های نوجوان

هیجان های نوجوان از لحاظ محرک ها و پاسخ ها از عوامل زیادی متأثر می شوند که مهمترین آنها عبارتند از :

1- تغییرات فیزیولوژیک 2- استعدادها و فعالیت های ذهنی 3- معاشرت جنسی

4- روابط خانوادگی 5- ارزشها و معیارهای اجتماعی 6- احساسات دینی

7- نظارت و کنترل والدین 8- ناکامی 9- احساس بی کفایتی

10- انتظارها و توقع های اجتماعی 11- سازگاری با محیط تازه

12- عقب ماندگی ذهنی 13- تعارض با خانواده و دوستان 14- مسائل شغلی

رشد و تکامل اجتماعی در دورة نوجوانی

در دورة نوجوانی ، کودک بتدریج به صورت یک پسر یا دختر بزرگسال درمی­آید و دامنة روابط اجتماعی وی گسترش پیدا می کند. فرد در این دوره برای سازگاریهای شخصی – اجتماعی با مسائلی مواجه می شود.

اعمال رشدی مهم نوجوان عبارتند از:

1- بدست آوردن یک پذیرش آرام بخش از رشد بدنی سریع خود

2- مطمئن و خوشحال شدن در روابط اجتماعی تازه با همسالان خویش

3- بدست آوردن استقلال از والدین و ادارة خود بدون از دست دادن محبت و احترام متقابل

4- طرح ریزیها و آماده شدن برای وضع اقتصادی و اجتماعی مستقل

5- بدست آوردن اطمینان خاطر از اینکه می تواند نقشهای خود را بشناسد و خوب ایفا کند

6- ساختن نظام یا سیستمی از ارزشهایی که از صمیم قلب آنها را پذیرفته و تسلیم آنها شده است

عوامل مؤثر در رشد و تکامل اجتماعی نوجوان

الف) اثر خانواده در رشد اجتماعی نوجوان

ب) اثر مدرسه در رشد اجتماعی نوجوان

ج) اثر همسالان در رشد اجتماعی نوجوان